CONCEPT Onderzoek in relatie tot NWA Route Energietransitie

Transcriptie

1 CONCEPT Onderzoek in relatie tot NWA Route Energietransitie 29 november 2017

2 Presentatie NERA NWA Route Energietransitie Opzet en bevindingen onderzoek uitdagingen NWA Route Energietransitie 2

3 NERA: een korte introductie Netherlands Energy Research Alliance (NERA) Alliantie van: Universiteit Twente, TU Delft, TU Eindhoven, NWOi, ECN, TNO, Universiteit Utrecht en Universiteit Groningen Doelstellingen: - Optimaal gebruik maken van kennis en ervaring van netwerkpartners - Stimuleren van samenwerking in energie onderzoek en innovatie in Nederland en Europa - Stimuleren van interactie tussen bedrijfsleven, overheid en onderzoeksinstellingen - Beinvloeden van de Europese energie agenda; NERA vertegenwoordigt Nederland in de European Energy Research Alliance (EERA) 2

4 Nationale Wetenschapsagenda (NWA) Route November 2014: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap presenteerde de Wetenschapsvisie 2025; keuzes voor de toekomst met een schets van de (gewenste) toekomst van de wetenschap in Nederland Een kenniscoalitie van VSNU, KNAW, NWO, Vereniging Hogescholen, TO2, VNO-NCW en MKB-Nederland heeft de ontwikkeling van een Nationale Wetenschapsagenda (NWA) geinitieerd op verzoek van de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en van Economische Zaken De 140 clustervragen van de NWA zijn in 2016 bezien door onderzoekers van universiteiten, hogescholen, instituten, TO2-organisaties, maatschappelijke organisaties, overheden en bedrijven van MKB tot multinationals Dit heeft geleid tot een uitwerking in 25 Routes, waar de Route Energietransitie er een van is. 2

5 De NWA Route Energietransitie Beschrijft de 10 belangrijkste en urgente uitdagingen van de energietransitie Is geen politieke agenda of een gekozen beleidskoers; deze zijn in het regeerakkoord, energieakkoord en energieagenda vastgelegd Schrijft geen bepaalde technologie voor; de overheid kan dit wel doen in haar beleid Heeft als basisgedachte dat de uitkomsten van alle onderzoeksniveaus van funderend onderzoek tot en met ontwikkeling, demonstratie en implementatie en living labs nodig zijn om de energietransitie te versnellen Adresseert oplossingen die tot 2050 substantieel kunnen bijdragen aan de transitie. Langere termijn opties zijn belangrijk voor de onderzoeksportfolio, maar deze worden niet benoemd Is tot stand gekomen met hulp van ongeveer 170 betrokkenen en is in mei 2016 gepubliceerd 2

6 10 Uitdagingen NWA Route Energietransitie 6

7 Gebouwen als energiecentrale en vervoermiddelen als energiebuffer 10 Uitdagingen NWA Route Energietransitie Schone en flexibele industrie Elk oppervlak wekt duurzame energie op Intelligente energiesystemen Van stroom naar brandstof en warmte Omgaan met variaties Meten, begrijpen, aanpassen Snel naar een CO 2 - neutrale maatschappij Een CO 2 -neutrale samenleving is anders De Nederlandse transitie In mondiale context 7

8 Inventarisatie door NERA: Waar staan wij nu? NWA Route Energietransitie is 1,5 jaar geleden opgesteld. De ambities rondom energietransitie zijn groot (akkoord Parijs, regeerakkoord). Het leek ons goed te kijken hoe de 10 uitdagingen nu met onderzoek worden geadresseerd. We vinden het belangrijk om te weten of er pijplijnvulling is, dus onderzoek in verschillende fasen discovery (TRL 1-3), development (TRL 4-6), demo (TRL 7) en deployment (TRL 8-9). Resultaat: een schilderij van energieonderzoek. 8

9 Inventarisatie door NERA: Waar staan wij nu? Wat we ons realiseren: - Niet al het onderzoek is zichtbaar, zoals concurrentiegevoelig bedrijfsonderzoek. - Niet al het onderzoek hoeft in Nederland plaats te vinden, we kunnen gebruik maken van onderzoeksresultaten uit het buitenland. - Wij hebben gekeken naar onderzoek dat met publieke middelen is gefinancierd en geoormerkt als Energie. - Alleen directe geldstromen meegenomen (subsidies via TSE en NWO), geen indirecte stromen (zoals universiteitsbudget). 9

10 Onderzoek in relatie tot 10 Uitdagingen De stand van onderzoek in relatie tot de 10 Uitdagingen is gebaseerd op: Onderzoek: basis is gevormd door input vanuit RVO en NWO, aangevuld met informatie vanuit TKI s, programma s, kennisinstellingen, voor zover aangeleverd of gevonden Scope: onderzoek dat in 2015 of later is afgerond, of dat nog lopend is. Duidelijk onderscheid tussen individuele projecten en programma s is niet altijd te maken Match: onderzoek handmatig aan maximaal 3 uitdagingen van de NWA route Energietransitie gekoppeld en meegeteld bij alle gekoppelde uitdagingen. 1 persoon heeft gekoppeld, 1 persoon heeft steekproefsgewijs gecontroleerd, waarna criteria zijn aangescherpt en koppeling opnieuw heeft plaats gevonden. Periode: juni september dataverzameling, oktober november analyse Aantal: nu 748 projecten en/of programma s meegenomen Belangrijk: niet alle informatie is op dit moment compleet, er missen soms projectbeschrijvingen. Dataverzameling en analyse zijn uitgevoerd in samenwerking met Wendy Dubbeld van DubbelDwars Advies.

11 Enkele inhoudelijke bevindingen Er lijkt meer onderzoek te zijn op specifieke technologieën dan op cross-over of combinaties van technologieën Veel projecten en budget in development fase/hogere TRL-niveaus, veelal gericht op: rendementsverbetering en kostenverlaging van duurzame opwek (wind, solar, waterkracht, biomassa); procesverbeteringen in de industrie, LNG en gebouwde omgeving Veel minder projecten en budget gericht op meten, verbeteren van luchtkwaliteit; veranderingen in de samenleving, cradle2cradle, en dergelijke; Nederlandse transitie in internationaal verband Er is onderzoek naar onderwerpen die minder expliciet in de NWA Route Energietransitie benoemd zijn en die wel belangrijk worden gevonden, zoals: vergisting/vergassing/bijstook van biomassa; lage-temperatuur en restwarmte; gelijkstroom (D/C); stoom

12 Onderzoek in relatie tot uitdagingen Top 3 uitdagingen qua percentage projecten respectievelijk bestedingen: Uitdaging 3: Elk oppervlak wekt duurzame energie op: 23% van de projecten en 27% van het budget Uitdaging 2: Schone en flexibele industrie: 16% van de projecten en 17% van het budget Uitdaging 1: Gebouwen als energiecentrales en vervoermiddelen als energiebuffer: 15% van de projecten en 14% van het budget

13 Betrokken partijen en maturiteit-niveaus Top 3 bij projecten betrokken partijen: Bedrijven (37%), meer dan 300 verschillende partijen. Universiteiten (20%). Kennisinstellingen (15%), vooral TNO en ECN. Top 3 categorieën qua projecten en budget: Discovery: 20% (projecten) en 13% (budget). Development: 48% (projecten), 47% (budget). Demo: 18% (projecten) en 33% (budget).

14 2. Schone en flexibele industrie Aan deze uitdaging wordt in 16% (aantal: 188) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 17% besteed aan deze uitdaging.

15 3. Elk oppervlak wekt duurzame energie op Aan deze uitdaging wordt in 23% (aantal: 278) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 27% besteed deze uitdaging.

16 6. Omgaan met variatie Aan deze uitdaging wordt in 9% (aantal: 107) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 8% besteed aan deze uitdaging.

17 8. Snel naar een CO2-neutrale samenleving Aan deze uitdaging wordt in 12% (aantal: 145) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 10% besteed aan deze uitdaging.

18 Meer informatie of contact: TU Delft Delft Energy Initiative Netherlands Energy Research Alliance Kenneth Heijns, executive secretary M: E: I: en DubbelDwars Advies Wendy Dubbeld M: E: I:

19 Bijlage 19

20 1. Gebouwen als energiecentrale en vervoermiddelen als energiebuffer Aan deze uitdaging wordt in 15% (aantal: 174) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 14% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: NOM/renovatieconcepten (34), BIPV (22), opslag (21), warmtepomp (21), EV (10).

21 2. Schone en flexibele industrie Aan deze uitdaging wordt in 16% (aantal: 188) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 17% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: CO2-afvang/-reductie (30), LNG (26), energiebesparing in processen (25), biogrond- en brandstoffen (12), terugwinning gas/stoom/warmte (9).

22 3. Elk oppervlak wekt duurzame energie op Aan deze uitdaging wordt in 23% (aantal: 278) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 27% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: verbeteren rendement en verminderen onderhoud wind (68) en PV (51), biomassa (31), biogas (30), geothermie (6), water (5, riolering, getijden, rivier).

23 4. Intelligente energiesystemen Aan deze uitdaging wordt in 11% (aantal: 135) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 12% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van termen: (duurzame) slimme netten inclusief intelligente thuis- en bedrijvennetten (67), D/C oplossingen (8), energieketensystemen en gebouwenregelsystemen (8), big data voor persoonlijk advies (3).

24 5. Van stroom naar brandstof en warmte Aan deze uitdaging wordt in 7% (aantal: 79) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 5% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: LNG (22), power2gas en power2heat (9).

25 6. Omgaan met variatie Aan deze uitdaging wordt in 9% (aantal: 104) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 8% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: warmte- of thermochemische opslag (33), batterij (14), virtual power plant, energiepooling, vraagsturing (6).

26 7. Meten, begrijpen, aanpassen Aan deze uitdaging wordt in 1% (aantal: 10) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 1% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: luchtklimaat in gebouwen (5), fijnstof in relatie tot energieverbruik, effectiviteit van CO2-uitstoot beperking (2).

27 8. Snel naar een CO2-neutrale samenleving Aan deze uitdaging wordt in 12% (aantal: 142) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 10% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: kennisdeling en leren van ervaringen (30), buurt- en wijkaanpak (8), wegnemen van weerstanden, attitudeonderzoek, persoonlijke communicatiestrategie (6), serious gaming (1).

28 9. Een CO2-neutrale samenleving is anders Aan deze uitdaging wordt in 3% (aantal: 37) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 2% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: cradle2cradle/circulaire economie (7), lange-termijn maatschappelijke impact (4), klimaatbestendige stad (1).

29 10. De Nederlandse transitie in mondiale context Aan deze uitdaging wordt in 3% (aantal: 40) van de projecten gewerkt. Van het totaal bekende budget wordt 4% besteed aan projecten die (ook) deze uitdaging adresseren. Voorbeelden van onderwerpen: Europese samenwerking (5), commerciële voorsprong (5), gezamenlijke aanpak (2).