Financiële trends in de ICT-sector. Focus op rendement en toegevoegde waarde

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Financiële trends in de ICT-sector. Focus op rendement en toegevoegde waarde"

Transcriptie

1 Financiële trends in de ICT-sector Focus op rendement en toegevoegde waarde 1

2 Inhoudsopgave Voorwoord en inleiding 3 Conclusies en aanbevelingen: focus op rendement en winstgevendheid 5 1 Schets van de ICT-markt 6 2 Naar meer rendement op vermogen 12 3 Trends in winstgevendheid 25 Nawoord 29 Namenlijst geïnterviewden 30 Begrippenlijst 30 Literatuurlijst 31 2

3 Voorwoord en inleiding Crisis is voor ICT-sector bedreigend, maar biedt ook kansen De ICT-sector is dynamisch, zeker onder de huidige economische omstandigheden. De crisis is bedreigend, maar biedt ook kansen. In vergelijking met de internetcrisis wordt de crisis nu zwaarder gevoeld bij nagenoeg alle afnemersgroepen van ICT-bedrijven. Ondernemingen kijken steeds kritischer naar terugverdientijden, dure consultants worden gemeden en grote implementatietrajecten uitgesteld. Aan de andere kant neemt de krapte op de arbeidsmarkt weer iets af en kunnen ICT-leveranciers scoren door voor klanten kostenreducties te realiseren. Dit rapport biedt inzicht en geeft praktische tips ICT-bedrijven reageren verschillend op de huidige economische omstandigheden. Dit heeft enerzijds te maken met de propositie en het segment waarin men actief is en anderzijds hoe er op winstgevendheid en kasstromen wordt gestuurd. ABN AMRO wil de bank zijn voor de ICT-sector en heeft een onderzoek laten uitvoeren naar financiële trends binnen de sector. Hoe anticipeer je als ICT-bedrijf op het veranderende landschap? Moet je nu juist investeren of vooral kosten besparen? Hoe kom je als winnaar uit de bus en realiseer je een hoger rendement? Met dit rapport wil ABN AMRO ICT-ondernemers inzicht verschaffen in de financiële trends en praktische adviezen geven over de bedrijfsaanpak en de mogelijkheden om een hoger rendement te realiseren. Het belang van treasury voor de ICT-sector Dit rapport gaat over de rol van treasury binnen de ICT-sector. Met treasury bedoelen we: het beheren en sturen van geld van de onderneming met als doel een duurzame toegang tot de vermogensmarkten (inclusief corporate finance) en een optimale financiële logistiek. De financiële markten hebben zich de afgelopen decennia in hoog tempo ontwikkeld. Deze ontwikkelingen leiden voor grote en middelgrote ondernemingen tot kansen en bedreigingen. Om kansen te benutten en bedreigingen af te wenden, moet men over voldoende knowhow beschikken. De afdeling administratie in de enge zin van het woord bezit deze kennis over het algemeen niet. Daarom hebben veel bedrijven een aparte treasury-functie of treasuryafdeling. Indeling rapport Dit rapport bestaat uit drie delen. Hoofdstuk 1 schetst de ICT-markt en de trends, marktverwachtingen en de relatieve financiële performance van ICT-bedrijven. In de geprinte versie van dit rapport vindt u de beknopte marktschets, op internet de uitgebreide versie in een digitale bijlage ( Hoofdstuk 2 gaat in op de vraag hoe het rendement op vermogen van ICT-bedrijven kan worden verbeterd. In hoofdstuk 3 worden de trends in winstgevendheid beschreven om vervolgens in te gaan op instrumenten die de winstgevendheid van een ICT-bedrijf kunnen verbeteren. De belangrijkste conclusies en aanbevelingen vindt u vooraan in het rapport, na het dankwoord. INHOUD 3

4 Dankwoord Graag dank ik de ICT-ondernemers die voor dit rapport meewerkten voor hun waardevolle bijdragen in de interviews. Verder wil ik mijn directe collega s bedanken voor de totstandkoming van dit rapport. En natuurlijk gaat veel dank uit naar Adriaan Meij van AME Research voor zijn analyses en het schrijven van dit rapport. AME Research heeft zich in de afgelopen jaren gespecialiseerd in financiële analyses van ICT-bedrijven in Nederland. Met Adriaan hebben we interessante discussies gevoerd over het belang van de ICT-sector voor innovatief Nederland, mogelijkheden om tot een beter rendement te komen en de rol die een adviseur of bank daarin kan spelen. Die discussie gaan wij ook graag met u aan! Ik wens u veel leesplezier, Menno van Leeuwen, Sector Banker Media & Technologie ABN AMRO Sector Advisory 4

5 Conclusies en aanbevelingen: focus op rendement en winstgevendheid Conclusies De ICT-sector in Nederland is hoog ontwikkeld en diep verankerd in de economie en de samenleving en daardoor even conjunctuurgevoelig als andere sectoren. Gemiddeld presteren ICT-ondernemingen naar internationale maatstaven onder de maat op economisch toegevoegde waarde, rendement en winstgevendheid. De treasury-functie is gemiddeld genomen onvoldoende toegerust om financiële en operationele processen optimaal te managen en te integreren. De afdelingen zijn vaak overbelast of onderbezet, procesautomatisering is onvoldoende doorgevoerd en voorspellend analytisch vermogen schiet tekort. ICT-ondernemingen kunnen structureel tot hogere rendementen komen door maatregelen tot winstbehoud op het gebied van cashflow- en werkkapitaalmanagement in het lange termijnbeleid te borgen. Technologische innovatie, de recessie en veranderende businessmodellen maken de ICT-sector dynamisch. Om risico s en kansen beter in te kunnen schatten, moeten ondernemingen het gedrag van hun bestaande en potentiële concurrenten en klanten bestuderen en marktsegmenttrends in kaart brengen. Om risico s beter in te schatten, kansen te benutten en uiteindelijk een hoger rendement te behalen is de rol van treasury cruciaal. Treasury dient meer aandacht te besteden aan procesautomatisering, financieel beheer, ondernemersfinanciering en rendementsverbetering. De inhoud van deze functie verandert daardoor van boekhouding van de historie naar financiële businessstrategie. Aanbevelingen voor ICT-ondernemingen Kies voor één kernactiviteit en automatiseer de primaire en secundaire processen maximaal. Maak voortdurend actuele en toekomstverkennende managementrapportages. Analyseer (potentiële) concurrenten en klanten van het marktsegment waarin het bedrijf actief is en nieuwe business- en verdienmodellen. Leg verantwoordelijkheden bij de bron (de persoon die verantwoordelijk is voor een beslissing in het proces) en borg financiële en operationele prestatie-indicatoren duurzaam in de treasury-functie. Communiceer intensief met alle belanghebbenden over de managementrapportages en prestatie-indicatoren om steun en vertrouwen te verwerven. Streef minimaal naar een rendement op het totaal vermogen dat bijdraagt aan de macro-economie. 5

6 1 Schets van de ICT-markt Elke sector heeft zijn eigen financiële trends. Ook de ICT-sector. In dit hoofdstuk schetsen we de ICT-markt. Deze schets valt in drie delen uiteen: Trends en prognoses Financiële analyse van 110 ICT-ondernemingen Analyse macro-economische toegevoegde waarde 1.1 Trends en prognoses Nieuws lezen op een elektronische leesplank in plaats van de krant; de patiënt thuis online diagnosticeren en begeleiden; financiële gegevens die altijd en overal uitwisselbaar zijn (XBRL); digitale in plaats van papieren facturen, belastingaanslagen en dossiermappen; vergaderen via beeldschermen; deuren, lampen, containers en andere dingen die actief meedenken (M2M); robots als hulp in de huishouding; persoonsgegevens die slechts één keer in de administratie voorkomen; softwaretoepassingen naar keus in de cloud samenstellen en ze huren in plaats van kopen. Dit zijn enkele van de talloze praktische arbeid- en milieubesparende oplossingen waar de Nederlandse ICT-industrie nu en de komende tien jaar aan werkt. Adequate financiering is daarbij onmisbaar; in de ICT-sector gaat veel geld om. Omzetontwikkeling De Nederlandse ICT-industrie is een jong volwassen sector die met een omzet van circa EUR 31,2 miljard in 2008 een bijdrage leverde van 5,3% aan het bruto binnenlands product. In de ICT-industrie werken zo n voltijd medewerkers; bij aanbieders en eindgebruikers zijn in totaal mensen werkzaam in een ICT-beroep. In totaal zijn er meer dan ICT-ondernemingen in Nederland: tal van kleine bedrijven, een paar honderd grotere en een stuk of tien concerns. Informatietechnologie (IT) nam in 2008 met een omzet van EUR 16,6 miljard 53,2% van de ICT-industrie voor haar rekening. De telecommunicatiesector (CT) had met een omzet van EUR 14,6 miljard een aandeel van 46,7%. Binnen de IT-sector zorgden IT-diensten in 2008 voor de meeste omzet: EUR 9,3 miljard. Daarna volgorde hardware zoals PC s, laptops, servers en randapparatuur met een omzet van EUR 4,2 miljard. De software-industrie had een omzet van EUR 3 miljard. Een belangrijk deel van deze software wordt in het buitenland geproduceerd. Maatwerk software valt in deze rekensom onder de dienstverlening en leverde een omzet op van EUR 600 miljoen. Krimp en groei Naar verwachting krimpt de IT-sector in 2009 met 4 tot 5%, vooral door een omzetdaling in hardware en IT-diensten en in mindere mate software. De hardwaresector staat al langer onder druk en zal waarschijnlijk, net als IT-diensten, ook in 2010 nog iets dalen in omzet. De omzet in de softwaremarkt herstelt zich in 2010 naar verwachting weer met ruim 3% groei. De omzet in hardware voor telecommunicatie (mobiele telefoons, netwerkapparatuur) valt in 2009 fors terug; de telecommunicatiediensten (vooral KPN) handhaven zich goed door groei in nieuwe mobiele en draadloze diensten, bijvoorbeeld voor smartphones. Naar verwachting valt de ICT-sector in 2009 met minder dan 1% terug en treedt er in 2010 een herstel op van minder dan 1%. De omzet in de totale ICT-industrie neemt in 2009 naar verwachting met circa 2,5% af en toont in 2010 weer een licht herstel van 0,5%. 6

7 Hardware De omzet in PC s krimpt in 2009 door prijsdruk en vraagvermindering, maar de vraag naar goedkopere kleine notebooks neemt toe. Naar verwachting nemen na 2010 de wereldwijde PC-verkopen weer toe, vooral de verkoop van laptops. Wanneer eindgebruikers in opkomende landen zoals China, Rusland, India en Brazilië meer gebruik gaan maken van internet, mobiele communicatie, het online huren van software, virtualisatie en andere nieuwe middelen, zal dat niet een navenante groei van hardware opleveren. Deze landen slaan dan een hele technologiefase over die westerse eindgebruikers wel moesten doormaken. Internet Het internetgebruik blijft groeien. Internettelefonie wint met al 2,7 miljoen aansluitingen steeds meer terrein. Het marktaandeel is ruim 40% en KPN is marktleider. Maandelijks maken 1,8 miljoen mensen gebruik van mobiel internet. Nederlanders behoren tot de meest actieve gebruikers van sociale media zoals Hyves, LinkedIn en Youtube. Meer dan 40% van de bevolking leest blogs. Een aanzienlijk lager percentage levert zelf ook bijdragen aan blogs. Software Er is een verschuiving van de verkoop van softwarelicenties naar online verhuur van software. In het segment van CRM-software heeft huursoftware - Software as a Service (SaaS) - al een marktaandeel van 15%, vooral door de actieve rol hierin van Salesforce.com. Reeleezee is een Nederlands voorbeeld van online administratieve software. Cloud computing is een vorm van computergebruik waarbij intensief gebruik wordt gemaakt van internet. Gebruikers betalen alleen voor de software en server(capaciteit) die zij gebruiken; al die diensten worden online afgenomen. De overheid is druk bezig haar automatisering te baseren op open standaarden en open source software. Innovatie De technology-push is in de ICT-sector sterk. De technologie is grotendeels buitenlands, de Nederlandse industrie is vooral dienstverlenend. Online netwerken zijn in de fase van grootschalige verspreiding beland. Multimediale strategieën en steeds verdere digitalisering van content leiden tot bijvoorbeeld de penetratie van elektronische boeken en zelfs kranten (zie bijvoorbeeld Kindle op Amazon.com). De sites en zijn Nederlandse e-reader initiatieven. Sensortechnologie begint meetinstrumenten te vervangen, bijvoorbeeld in de belangrijke groeimarkten van industriële en medische automatisering. Actuele innovatiegolven zijn onder meer robotica en bio-informatica. De beschikbaarheid van voldoende venture capital is een belangrijke voorwaarde om aanhoudend innovatief te kunnen zijn en Nederland als innovatieland op de kaart te houden. Meer over (innovatieve) trends en prognoses leest u in de bijlage van dit rapport op internet: Financiële analyse ICT bedrijven actief in Nederland De ICT-sector in Nederland bestaat uit ruim ondernemingen de honderdduizenden zelfstandige professionals niet meegerekend die een soms verwarrende veelheid aan activiteiten ontplooien. Dit rapport geeft met de analyse van 110 (middel)grote ondernemingen uit de database van AME Research een bescheiden beeld van de 7

8 complexe werkelijkheid. Alle onderzochte ondernemingen hebben een door de accountant geautoriseerde jaarverslag met resultatenrekening en toelichting tot en met 2007 gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. Daardoor hebben we goed inzicht kunnen krijgen in het financieel presteren van deze ondernemingen. Gezien de totale omzet van EUR 28 miljard in 2007 in Nederland representeert deze groep een aanzienlijk deel van de totale ICTomzet in Nederland. Indeling naar grootte Er is één onderneming die naar omzet (in Nederland) met kop en schouder boven alle andere uitsteekt: KPN Telecom. Dit bedrijf had in 2008 een omzet van EUR 10,5 miljard, waarvan ruim EUR 1 miljard voor rekening van ICT-dienstverlener Getronics kwam. In de groep van concerns met een omzet van EUR 1 tot ruim EUR 2 miljard in 2008 zitten onder meer IBM Nederland, Imtech, Vodafone, Atos Origin, Siemens Nederland, Hewlett Packard en Philips Electronics. Een aantal van deze concerns ontplooit ook niet ICTgerelateerde activiteiten. Tabel 1: Aantal geanalyseerde ICT-bedrijven naar omzetklasse > EUR 1000 mln 12 EUR mln 9 EUR mln 6 EUR mln 13 EUR mln 17 < EUR 50 mln 53 Totaal 110 Bron: ICT analist (AME Research) Onder de bedrijven met (in 2008) een omzet van EUR 500 miljoen tot EUR 1 miljard komen meer gespecialiseerde ICT-dienstverleners voor, zoals Capgemini, Logica, Centric, Ordina, Accenture, handelshuis Ingram Micro, Brunel en Copaco. Bedrijven die in 2008 een omzet behaalden van EUR 250 tot EUR 500 miljoen zijn onder meer BT Nederland, Nedfield, Unit4Agresso en Sogeti Nederland. De laatste maakt net zoals Capgemini deel uit van de Franse Capgemini Group. Onder de dertien ondernemingen in de omzetklasse van EUR 100 tot EUR 250 miljoen bevinden zich onder meer LB Icon, Simac Techniek, Qurius, Trust, Inter Access en BE Semiconductors. PQR, ICT Automatisering en ADP Nederland behaalden in 2008 een omzet tussen de EUR 50 en EUR 100 miljoen, net als nog veertien andere ICTondernemingen. Bijna de helft van alle onderzochte ondernemingen heeft een omzet kleiner dan EUR 50 miljoen, met bekende namen als AFAS Software, Planon en TMC Group. Vooral dienstverlening Er zijn duizenden kleine ondernemingen tot tien medewerkers met een omzet van minder dan EUR 1 miljoen. Onder de 110 geanalyseerde ondernemingen zijn er 23 die eigen software maken en verkopen. Zij behaalden een omzet in 2007 van EUR 2,4 miljard of ruim 7% van de totale omzet van de onderzochte groep. De Nederlandse ICT-industrie is overwegend dienstenverlenend. De halfgeleiderindustrie met onder meer ASML, ASMI en BESI en hun toeleveringsbedrijven nemen overigens ook een belangrijke positie in. ASML, ASMI en BESI maken deel uit van de 110 onderzochte ondernemingen. In de grafieken en tabel hieronder is goed te zien welke impact de omzetvallen in en in 2008 hadden op het bedrijfsresultaat van deze leveranciers aan de chipindustrie. In leden 8

9 de drie bedrijven door de omzetdaling operationeel verlies. In 2008 niet, maar wel viel het bedrijfsresultaat door de omzetdaling fors terug. Figuur 1: Omzet, ASML, ASMI en Besi in EUR Bron: ICT analist (AME Research) Figuur 1 geeft de procentuele verandering van de omzet en het bedrijfsresultaat van ITdienstverleners Pecoma, Qurius en Simac Techniek weer. De gezamenlijke omzet van deze IT-dienstverleners klimt tussen 2004 en 2007 uit het dal van Het gezamenlijke bedrijfsresultaat daalt in 2007 al, om in 2008 fors terug te zakken. De omzetveranderingen hebben steeds een forse impact op de resultaten, die weer een stevige invloed hebben op de ondernemingsfinanciering. Figuur 2: Bedrijfsresultaat ASML, ASMI en BESI in EUR Bron: ICT analist (AME Research) Figuur 3: Verandering in procenten in omzet en bedrijfsresultaat (EBIT) van drie IT-dienstverleners (Pecoma, Qurius en Simac) over de periode % 0% -100% -200% -300% Omzetgroei EBIT verandering Bron: ICT analist (AME Research) 9

10 1.3 Groei toegevoegde waarde ICT-sector blijft achter In de laatste decennia van de vorige eeuw ontstond de indruk dat de ICT-industrie een krachtige economische motorfunctie had en steeds harder zou groeien dan de economie als geheel. Dit beeld is achterhaald. De bedrijfstak is volwassen geworden en verzonken in de economie als geheel. Ook kunnen vraagtekens geplaatst worden bij de observatie dat toepassing van ICT de productiviteit van de economie verbetert. Nu de meest gangbare ICT-toepassingen een hoge penetratiegraad hebben bereikt, is het aannemelijk dat de ICTindustrie even gevoelig is voor conjunctuurveranderingen als andere sectoren. Brutomarge Het bruto omzetresultaat (de brutomarge) van de Nederlandse ICT-sector is sinds 2000 minder gegroeid dan het bruto binnenlands product tegen marktprijzen. De brutomarge van 70 van de 110 onderzochte ICT-ondernemingen nam toe van EUR 18,5 miljard in 2000 naar EUR 24,4 miljard in In die periode steeg het BBP van EUR 418 miljard naar EUR 567,1 miljard. In de volgende grafiek is het verloop van de brutomarge te zien. De index voor het jaar 2000 is 100. Toegevoegde waarde De groei van de toegevoegde waarde in de ICT-sector blijft beduidend achter bij die van de gehele economie. De sector heeft grenzen aan groei in toegevoegde waarde en winstgevendheid bereikt en een verdere consolidatie lijkt onderweg. Het is aan ICTondernemingen om hier bij hun strategische beleid rekening mee te houden. Bert Landman van Landman Consultancy tekent daarbij het volgende aan: Je ziet inderdaad een terugloop, die drie belangrijke oorzaken heeft: Het uiteenspatten van de internetzeepbel aan het begin van deze eeuw waardoor de excessieve uitgaven in IT werden gecorrigeerd. Dit effect is het sterkst. Het teruglopen van de productmarges Het verdwijnen van diensten naar India etc. Op langere termijn over tien jaar stabiliseert de toegevoegde waarde van de markt zich rond de 1,75% van het BBP, een volwassen industrie dus. Daarin is nog niet het effect van cloud computing berekend. Figuur 4: Brutomarge ICT versus BBP ICT sector BBP Index: 2000=100. Bron ICT sector: Landman Consultancy, bron bruto binnenlands product (BBP): Centraal Plan Bureau (CEP) 10

11 1.4 Conclusie De ICT-sector is jong volwassen. De dynamiek is blijvend en vooruitzichten op korte termijn zijn matig. De performance van ICT-bedrijven, zoals blijkt uit ons onderzoek onder 110 ICTbedrijven over 2007 en een steekproef van enkele ondernemingen die hun resultaten over 2008 al bekend hebben gemaakt, legt de vinger al een beetje op de zere plek. Focus op groei leidt niet (altijd) tot verbetering van de performance op lange termijn. Hoofdstuk 2 gaat hier dieper op in met een analyse van het rendement op vermogen van ICT-ondernemingen. 11

12 2 Naar meer rendement op vermogen 2.1 Toevoegen van waarde Zolang een onderneming geen winst genereert die hoger is dan de kapitaalkosten, schept zij geen welvaart, zij vernietigt die. Peter Drucker. Succesvol ondernemen wordt lang niet alleen bepaald door financiële aspecten. Maar de succesvolle onderneming wordt wel zichtbaar door goede financiële prestaties. Deze zijn het gevolg van goed ondernemen en alle aspecten die daarmee samenhangen, zoals betrokkenheid van medewerkers en klanten en doelmatig georganiseerde processen. Winst Om te weten of ICT-ondernemingen financieel optimaal presteren is een norm nodig. Dit rapport gebruikt daarvoor de macro-economisch toegevoegde waarde die gekoppeld is aan de internationale rendementseisen van kapitaalverschaffers. In dit tijdperk van de informatie-economie is het belangrijk dat ondernemingen efficiënt met hun interne en externe informatiestromen omgaan en een financiële bijdrage leveren aan de macroeconomie. Managementgoeroe Peter Drucker schreef in 1995 in Harvard Business Review: Zolang een onderneming geen winst genereert die hoger is dan de kapitaalkosten, schept zij geen welvaart, zij vernietigt die. Een uitdagende stelling, zeker in het licht van de ontwikkeling van belangrijke beursindices die in maart 2009 weer op het niveau van 1995 terechtkwamen. Drucker vindt dat nettowinst, het geld ten dienste van het eigen vermogen, helemaal geen winst is, zelfs niet als er vennootschapsbelasting of winstbelasting wordt betaald. Dan nog geeft de onderneming volgens Drucker minder terug aan de economie dan zij aan hulpbronnen verslindt. Sinds 1995 is daar de aandacht bijgekomen voor de waarde die ondernemingen aan het milieu onttrekken door energieverbruik en de bijbehorende uitstoot van schadelijke stoffen. Model AME Research heeft een eenvoudig en praktisch model ontwikkeld om te bepalen of ICTondernemingen een bijdrage leveren aan de welvaart. Het model gaat uit van de volgende aanname: Wanneer het operationele bedrijfsresultaat (EBIT) na aftrek van betaalde vennootschapsbelasting en na aftrek van 10% rendement op het totale vermogen een overschot vertoont, dan levert de onderneming een bijdrage aan de economie als geheel. Dit is vanzelfsprekend een vereenvoudiging die is toegepast omdat elke onderneming deze kerngegevens publiceert. Wanneer concerns een verfijndere definitie gebruiken voor de economic value add kunnen de kengetallen die daarvoor gebruikt worden vaak niet uit de jaarrekening gedestilleerd worden en vergelijkbaar worden gemaakt met die van andere ondernemingen. Bij deze definitie kan dat wel. Het meerdere rendement komt aanvankelijk aandeelhouders ten goede. Zij zullen het via investeringen terugsluizen in de economie. In 2007 hadden 40% van 110 onderzochte ICT-ondernemingen volgens het model van AME Research na aftrek van vennootschapsbelasting een EBIT van meer dan 10% van het balanstotaal. Definitie De macro-economische toegevoegde waarde zoals hierboven beschreven, is een ander begrip dan de bruto toegevoegde waarde die gebruikelijk in de ICT-sector en bijvoorbeeld door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) wordt gehanteerd. De gangbare term voor toegevoegde waarde is de brutomarge, de omzet na aftrek van externe inkoopkosten. De macro-economische toegevoegde waarde die in dit rapport wordt gehanteerd gaat ervan uit dat kapitaalverschaffers op de wereldmarkt een rendement willen hebben van tweemaal de 12

13 rente op middellange staatsleningen. Op die manier worden zij beloond voor het risico dat zij nemen. Gemiddeld lag deze risicopremie in de ICT-sector de laatste decennia op circa 10% van het totale vermogen. De rendementseis voor het eigen vermogen was en is daardoor vaak meer dan 20%, zoals bij Exact Software. Omdat het eigen vermogen meestal minder dan de helft van het balanstotaal is. Het niveau van het door investeerders gewenste rendement verschilt wat voor de sectoren hardware, software en diensten. De kerngegevens waarmee de macro-economisch toegevoegde waarde berekend kan worden moet iedere grotere onderneming jaarlijks verplicht bij de Kamer van Koophandel deponeren. De vereiste economische toegevoegde waarde fluctueert met de rentestand. In januari 2009 zijn de costs of capital gedaald ten opzichte van 2007, zo blijkt uit onderzoek van de Leonard N. Stein School of Business van de Universiteit van New York onder 6870 ondernemingen. Voor de hele markt komen ze dan op 7,18%, voor computer software & services op 8,12%, voor e-commerce op 9,17% en bijvoorbeeld voor semi-conductors op 10,59%. Met de definitie van rendement op vermogen die in het model van AME Research wordt gehanteerd, worden drie doelen bereikt. 1. Het rendement is gekoppeld aan het internationale rendement dat investeerders en beleggers willen hebben en niet aan het subjectieve rendement op eigen vermogen waarmee aandeelhouders tevreden zijn. 2. Het is meetbaar of een onderneming volgens internationale standaarden van de kapitaalmarkt waarde toevoegt aan de economie of er waarde aan onttrekt. 3. Er is een nastrevenswaardige norm voor ondernemingen die zich ten doel stellen hun winstgevendheid en rendement naar internationaal topniveau te brengen. Tabel 2: Macro-economisch toegevoegde waarde in EUR Centric Afas ERP Software Boer & Croon Quint Group Totaal: Verandering in procenten -93,5 1571,6 38,4 9,2 184,1 43,8 Bron: ICT ANALIST ONLINE (AME Research) Sterke ondernemingen Ondernemingen bepalen zelf hun rendementseisen; deze zijn afhankelijk van de levensfase waarin een onderneming zich bevindt. Ondernemingen die structureel macro-economisch waarde toevoegen hebben een financieel sterke positie op de wereldmarkt en lopen minder risico ongewenst overgenomen te worden. Ook beschikken zij volgens het model over voldoende investeringsmiddelen om te voldoen aan uiteenlopende eisen op het gebied van maatschappelijk verantwoord en milieubewust ondernemen. Ondernemingen die een aantal jaren macro-economische waarde toevoegen hebben minder vreemd vermogen nodig omdat hun ingehouden winsten voldoende zijn. Ondernemingen die sturen op macro-economische waarde, worden minder gevoelig voor externe marktverstoringen, bijvoorbeeld op financiële markten. Dat blijkt onder meer uit de structurele financiële gezondheid van ondernemingen als Centric, Boer & Croon, Quint Group en Afas Software (zie tabel 2). 13

14 In 2008 is de macro-economisch toegevoegde waarde van de ICT-sector waarschijnlijk verslechterd, zo blijkt uit de inmiddels bekend gemaakte resultaten van 27 van de onderzochte ondernemingen. Naar verwachting zet deze verslechtering in 2009 door en zal een verbetering van efficiency en productiviteit nodig zijn om weer tot herstel te komen. 2.2 Macro-economisch toegevoegde waarde in de ICT-sector De treasury binnen ondernemingen en van de bank kan een belangrijke rol spelen bij herstel van de trend naar een hogere macro-economisch toegevoegde waarde. ICT-ondernemingen die al jarenlang waarde toevoegen aan de economie zijn bijvoorbeeld TomTom, Exact, Accenture, Trust Holding, Accountview, VKA, Ciber Nederland, HBSoftware en Scholten Awater. TomTom moest overigens over 2008 een flinke stap terugdoen was een gezond jaar voor de Nederlandse ICT-industrie met een positieve winst- en omzetgroei. In totaal onttrokken de 110 geanalyseerde ICT-ondernemingen in 2007 (exclusief KPN Telecom) EUR 377 miljoen aan macro-economische waarde. Anders gezegd, het bedrijfsresultaat van de onderzochte ondernemingen had in 2007 in totaal EUR 377 miljoen hoger moeten zijn om voor de sector als geheel macro-economische waarde toe te voegen. Succesfactoren Of bedrijven economische waarde toevoegen wordt niet bepaald door het soort onderneming of de marktsector. De succesvolle ondernemingen zijn namelijk zowel softwarebedrijven, consultants, wederverkopers als vernieuwers. Focus, kwaliteit van het management, procesautomatisering, constructieve bedrijfscultuur, anticiperen op technologische vernieuwing en marktverhoudingen en oog voor stabiele ondernemingsfinanciering zijn belangrijke factoren die een extra financiële bijdrage aan de economie kunnen opleveren. Waarde onttrekken ICT-ondernemingen die met veel eigen of vreemd vermogen werken en daardoor een lage omloopsnelheid van hun vermogen hebben, onttrekken waarde aan de macro-economie. De verklaring voor hun situatie zit in bijvoorbeeld te veel concurrentie, verouderende producten en diensten en zwak financieel management. Recessie ICT-bedrijven hebben een scala aan mogelijkheden om de toegevoegde waarde te verbeteren. Sinds 2004 is dat ook gebeurd; met de rugwind van een sterke conjunctuur onttrokken ondernemingen steeds minder waarde aan de economie. De prestaties werden steeds beter en waren onderweg om in gemiddeld waarde te gaan toevoegen. De economische recessie heeft deze trend tijdelijk gekeerd. De treasury van zowel ondernemingen als hun bank spelen een belangrijke rol bij herstel. Denk aan het verbeteren van de bedrijfswinst (EBIT) en het terugdringen van het gebruik van vermogen door gedetailleerd werkkapitaalmanagement, zonder de strategische focus uit het oog te verliezen. 14

15 Figuur 5: Macro-economisch toegevoegde waarde in de IT-sector Bron: ICT ANALIST ONLINE In EUR mln. De macro-economische toegevoegde waarde is het operationele bedrijfsresultaat minus te betalen belastingen minus 10 procent van het balanstotaal van de onderneming. 2.3 Externe financiering voor de ICT-sector De treasury zou een profit center moeten zijn. Grote en middelgrote ICT-ondernemingen beschikken meestal over een afdeling die zich bezighoudt met de beheersing en sturing van geldstromen en de kansen, kosten en risico s die daarmee samenhangen. Kleinere ondernemingen beperken zich vaak tot beheer van kasstromen en de financiering van de onderneming. Financieel management blijft bij kleinere ondernemingen vaak onderbelicht. Meer aandacht voor financieel beheer, ook door kleinere ondernemingen, leidt tot een betere financiële structuur en uiteindelijk tot betere financiële resultaten. Die ontstaan door resultaat- en actiegericht werken in duidelijk omschreven en gestandaardiseerde logistieke processen. Zoals het consistent en structureel terugdringen van het aantal voorraaddagen. Met moderne ERP software is het mogelijk al in januari een complete geconsolideerde balans en resultatenrekening gereed te hebben, voorzien van de verklaring van de accountant. AFAS presteert jaar in jaar uit financieel superieur omdat, zoals zij zelf stelt, de financiële processen optimaal en actiegericht geborgd zijn. Uit de praktijk Uit de financiële resultaten van een aantal ICT-ondernemingen blijkt dat financiële beheersing en sturing (treasury) meer aandacht behoeft. Een aantal voorbeelden uit de praktijk illustreert deze behoefte: Een in 2002 opgericht ICT-consultantsbureau heeft zoveel geld geïnvesteerd in marktgroei, dat in 2008 de solvabiliteit een risicogrens passeerde waardoor hoogwaardig personeel moest worden ontslagen. Een expert in business process outsourcing investeerde zo zwaar in marktgroei, dat door een zich terugtrekkende klant en de recessie de rendementprognose zo negatief werd dat een bedrijfsonderdeel moest worden afgestoten. Een business partner van een grote hardwarefabrikant raakte door een te zwakke winstgevendheid en vermogensbasis in zwaar weer toen de fabrikant, om zelf winstgevender te worden, zijn dealerkanaal ging reorganiseren. Een innovatieve softwarefabrikant investeerde zo zwaar in internationale marktopbouw bij nog achterblijvende winstgevende omzet dat een andere investeerder tegen een relatief lage investering een belangrijk minderheidsaandeel verwierf. 15

16 Een klein internetbedrijf vond in Silicon Valley een investerende business angel die prompt de meerderheid van de aandelen verwierf en de oprichter aan de kant schoof. Een grote distributeur moest zich van de effectenbeurs terugtrekken na een ontdekte BTW-carrousel en een andere distributeur moest om dezelfde reden afzien van beursnotering. Financieel beheer Met zorgvuldig financieel beheer en een gezonde bedrijfsfinanciering ontstaat een financieel gestructureerde onderneming die duurzaam en tegen acceptabele kosten toegang heeft tot de vermogensmarkt. Bekwaam risicomanagement en beheer van kasstromen en liquide middelen zijn daarbij voorwaarden. Procesautomatisering van goederenstromen en diensten in een waardeketen wordt steeds beter onderkend als een belangrijke commerciële component van het zakendoen. Bij de financiering van de onderneming en de beheersing van financieel logistieke processen spelen externe partijen, leveranciers, afnemers, banken, leasemaatschappijen en onder meer de accountant een belangrijke rol. De recente kredietcrisis heeft het belang van hoogwaardig beheer van middelen en geldstromen aangetoond. Bij internationaal opererende ondernemingen is daarnaast veel aandacht nodig voor wisselkoersschommelingen. Evenals voor het beheer van werkkapitaal, verzekeringen, belastingzaken, subsidies, pensioenvoorzieningen en voor kleine beursgenoteerde ondernemingen alle aspecten die met beursnotering te maken hebben (investor relations). Treasury-afdeling ICT-ondernemingen kunnen voor een professioneel financieel management een speciale afdeling bemannen. Een goed functionerende treasury-afdeling kan zich ontwikkelen tot een profit center. Het financiële management moet risico s op verliezen zoveel mogelijk uitsluiten. Denk aan risico s met valutatransacties, dubieuze debiteuren, waarderingen van activa en aan renterisico s. Het streven is om winst te behalen uit inspanningen op het gebied van financiële transacties. Ondernemingen met meerdere werkmaatschappijen met een grote eigen bevoegdheid moeten kiezen tussen een centrale of decentrale treasuryfunctie. Bij een centrale aanpak is een modern financieel informatiesysteem nodig en de bereidheid van managers van werkmaatschappijen om financiële bevoegdheden af te staan in ruil voor hoogwaardige managementinformatie. Het bedrijfsbelang prevaleert dan boven de individuele belangen van managers. 2.4 Veel verbeteringen financieel beheer mogelijk Er is op het gebied van treasury veel te verbeteren in de Nederlandse ICT-sector. Bedrijven kunnen dit zelf invullen of uitbesteden aan hun bank of andere partijen die zich daarin specialiseren. Een scan van de 110 ondernemingen met een gezamenlijke totale omzet van EUR 48 miljard (inclusief buitenlandse omzet) en in totaal werknemers in voltijdbanen in het topjaar 2007 leert het volgende: De gemiddelde solvabiliteit van de onderzochte bedrijven is 36%. Van de 110 ondernemingen hebben er 22 een solvabiliteit van minder dan 20%; dat is te laag. De gemiddelde liquiditeit (current ratio) is 1,5. Twintig ondernemingen hebben een te lage liquiditeit van minder dan 1. Gemiddeld staan de handelsdebiteuren op balansdatum 81 dagen uit. Bij veertien ondernemingen staan de debiteuren minder dan 45 dagen uit. Bij 16

17 zes ondernemingen staan ze 150 dagen of langer uit. Hoewel de meting een momentopname is, lijkt dit toch op een signaal van verzwakt debiteurenbeheer. Immateriële (financiële) activa, waaronder goodwill, maken 39,4% van de totale activa uit bij ICT-ondernemingen. Veelal zijn deze immateriële activa goodwill, R&Den softwareontwikkelingskosten. Dit is kenmerkend hoog in verhouding met andere sectoren. Er zit EUR 10,8 miljard oftewel 20% van de totale activa vast in stenen, auto s, computers en andere vaste activa. De operationele marge (EBIT) van 47% van de ondernemingen is lager dan 6%. Dat is (voor de meeste ondernemingen) te weinig om duurzame groei te financieren. Zeker voor softwarebedrijven die veel moeten investeren in R&D. Het nettoresultaat van 12,7% van de ICT-ondernemingen is negatief. De omloopsnelheid van het totale vermogen is bij 26% van de ondernemingen kleiner dan 1, wat (meestal) een drukkend effect heeft op de rentabiliteit. Figuur 6: Debiteurendagen in ICT-sector Bron: ICT ANALIST ONLINE (AME Research) Dagen uitstaande debiteuren 110 ICT-ondernemingen in op balansdatum Eigen en vreemd vermogen Over de optimale verhouding tussen eigen en totaal vermogen van een onderneming kan getwist worden. Vooral in de people s business van de IT-dienstverlening gold decennia lang dat een stevige solvabiliteit van 36% tot 40% niet nodig was. IT diensten werden bestempeld als weinig conjunctuurgevoelig omdat deze sector toch altijd groeide. Bij onderbezetting konden medewerkers ontslagen worden wat wel een forse eenmalige ontslagvergoeding vergde. Het voordeel van een lage solvabiliteit was dat maximaal van de leverage of hefboom van vreemd vermogen gebruikgemaakt kon worden, wat het rendement op het eigen vermogen opstuwde. Inmiddels is duidelijk geworden dat ICT verzonken is in de hele economie en net zo conjunctuurgevoelig als andere sectoren. De leverage wordt niet meer als vanzelfsprekend bereikt omdat de sector sterk groeit. Een gezonde solvabiliteit van 40% in een normale opgaande conjunctuur zoals in 1996 nog als norm gesteld door de investeringsbank en FEM is nu ook voor ICT-ondernemingen wenselijk zo stelt AME Research nu. Eigen vermogen kan worden gebruikt voor financiering van werkkapitaal en voor investeringen. Bij een gemiddeld eigen vermogen van 36% van het balanstotaal heeft 11% van de 110 onderzochte ICT-ondernemingen een eigen vermogen van minder dan 10%. 17

18 Deze 11% had een gezamenlijke omzet van EUR 363 miljoen in 2007; zij zullen intensieve aandacht moeten besteden aan hun financieringsstructuur en cashmanagement om uiteindelijk een beter rendement op vermogen te krijgen. Debiteuren De debiteurenstand op balansdatum geeft vaak een vertekend beeld van de werkelijkheid. Vooral als de balansdatum op 31 december is, omdat vaak net daarvoor langlopende contracten verlengd en gefactureerd zijn. Toch leidt het langer dan 30 of 40 dagen uitstaan van debiteuren tot een aanzienlijk renteverlies en veel extra administratieve aandacht. Bij pro-actief debiteurenbeheer wordt ook vaak snel duidelijk of er verschil van inzicht bestaat tussen leverancier en klant over de kwaliteit van de geleverde prestatie. Bedrijfswinst IT-dienstverleners moeten gemiddeld een operationele marge behalen van meer dan 6% om voldoende te kunnen investeren in geografische groei of uitbreiding van het dienstenpakket. Distributeurs en wederverkopers met omzetten per medewerker van vaak meer dan EUR 1 miljoen kunnen toe met een aanzienlijk lagere operationele marge van 2 tot 3% om voldoende nettowinst over te houden. (Te)veel ICT-ondernemingen hebben een operationele winstmarge van minder dan 6%. Per marktsegment varieert de operationele winstmarge sterk. Softwarebedrijven komen vaak op 15% of meer, vooral wanneer zij een aanzienlijke marktmacht hebben in een marktsegment. Deze marge hebben zij ook nodig om investeringen te kunnen doen in innovatie. Tabel 3: Operationele winstmarge vijf softwarefabrikanten Nr. Bedrijfsnaam Microsoft Corporation ($) (VS) 36,6 37,2 36,2 2 Afas ERP Software BV (NL) 27,3 25, SAP AG (DE) 27,4 27,3 26,7 4 Unit 4 Agresso NV (NL) 7,7 10 8,9 5 BWise Holding B.V. (NL) 1,8-1,8 4,2 Bron: ICT ANALIST De marge van de marktleidende multinationals is superieur. BWise verkeert in een internationale groeistrategie. 2.5 Gebruik van vermogen verminderen Aangezien indicatoren een trendmatig verloop hebben, kan de treasury duidelijke waarschuwingssignalen afgeven, vooral wanneer deze ook beschikt over een alert macro-economisch instrumentarium om trends in de economie en specifieke marktsegmenten te detecteren. Wanneer een onderneming een totaal vermogen van 100 heeft en een omzet van 100, dan heeft die onderneming meer vermogen nodig dan een vergelijkbare onderneming die met een vermogen van 100 een jaaromzet van 200 genereert. Wanneer beide ondernemingen 10% nettowinst op hun omzet behalen, heeft de eerste onderneming 10% rendement op het totale vermogen en de tweede onderneming 20%. Voor het verbeteren van het rendement op het vermogen is het belangrijk omloopsnelheid van het vermogen te verhogen en kapitaalbeslag terug te dringen (voor zover dat nodig is om de omzet te bereiken). 18

19 Figuur 7 toont hoe TomTom steeds meer vermogen nodig heeft om omzet te genereren. Figuur 8 laat zien dat daardoor de omloopsnelheid van het totale vermogen steeds verder afneemt en figuur 9 toont het daardoor al sinds 2006 afnemende rendement op het totale vermogen. Deze yieldcurve toont de winstmarge (winst voor belasting plus betaalde rente in procenten van de omzet) maal de omloopsnelheid van het totale vermogen. TomTom werkt nu door middel van een claimemissie aan omzetting van schuld in eigen vermogen maar dat verandert op zichzelf het rendement niet. Figuur 7: Balanstotaal TomTom in EUR Bron: Jaarverslagen TomTom, verwerkt in ICT ANALIST ONLINE (AME Research) Figuur 8: Omloopsnelheid totaal vermogen TomTom 3 omloopsnelheid totaal vermogen Bron: Jaarverslagen TomTom, verwerkt in ICT ANALIST ONLINE (AME Research) Figuur 9: Yieldcurve TomTom Bron: Jaarverslagen TomTom, verwerkt in ICT ANALIST ONLINE (AME Research) Financieringslasten Door de winstmarge (bijvoorbeeld de winst voor belastingen plus de rentelasten) te vermenigvuldigen met de omloopsnelheid van het totale vermogen ontstaat een rendementcurve die rekening houdt met het aantal malen in een jaar dat het vermogen wordt benut om omzet te genereren. Het is een traditionele representatie van het rendement volgens het ouderwetse DuPont schema die een goed beeld geeft van de gevolgen voor het rendement van een te lange balans. Veel bedrijven kunnen snoeien in hun financiële en vaste activa en daarmee hun financieringslasten omlaag brengen. ICT-bedrijven hebben soms meerdere kantoren die deels leegstaan. Die kantoren zijn ooit aangekocht of gehuurd, omdat bedrijven in de buurt van de klant gevestigd willen zijn. Vaak investeerden ICT-bedrijven in het verleden in eigen kantoorpanden om van de waardestijging van onroerend goed te profiteren. Twee vliegen in één klap, maar ook 19

20 twee zeer verschillende activiteiten als softwarebedrijf en als vastgoedontwikkelaar wat de focus op de kerntaak vermindert. Eén van de redenen waarom de PC-fabrikant Tulip Computers uit s-hertogenbosch in 1998 in een ernstige financiële crisis belandde, was de investering van EUR 27 miljoen in een eigen nieuwe computerfabriek, terwijl de onderneming ook een wereldwijde verkoop- en marketingorganisatie moest runnen onder sterk toenemende concurrentie van onder meer Dell. De sterke positie en naamsbekendheid op de binnenlandse markt was onvoldoende om een wereldspeler te worden. Door tegengevallen resultaten groeiden de kapitaallasten de onderneming boven het hoofd, waarna de ontmanteling volgde. Fabrikant TomTom van navigatieapparatuur biedt over de periode een boeiend beeld van wat er gebeurt met het rendement wanneer de balans (teveel) opgeblazen wordt. Het balanstotaal steeg van EUR 4,7 miljoen in 2002 naar EUR 2,8 miljard in 2008; de omloopsnelheid van het totale vermogen daalde van 2,1 in 2004 tot 0,5 in 2008, en ook de winstgevendheid kwam onder druk te staan. Het gevolg was dat in 2006 de yieldcurve omlaag tendeerde om in 2008 fors in het rood te belanden. Inmiddels prepareert TomTom een emissie van EUR 430 miljoen om de balans te versterken. Omloopsnelheid Kapitaallasten van eigen onroerend goed, fabrieken en betaalde goodwill zijn hoog. Treasury kan op basis van de vaak trendmatige indicatoren duidelijke waarschuwingssignalen afgeven, vooral wanneer met een alert macro-economisch instrumentarium trends in de economie en specifieke marktsegmenten kunnen worden gedetecteerd. TomTom navigeert in een zelfde soort val als DAF in de jaren zeventig, toen deze autofabrikant zwaar investeerde in de eigen autofabriek én in een wereldwijde verkooporganisatie. Tulip overkwam eind jaren negentig hetzelfde. Met het omlaag brengen van vaste kosten en van kapitaal in vaste activa, kan de omloopsnelheid van het totale werkzame vermogen worden opgevoerd. Zo kan met hetzelfde kapitaal in één jaar vaker omzet gegenereerd worden. Philips onderneemt pogingen om de omloopsnelheid van het vermogen te verbeteren en de behoefte aan werkkapitaal te verminderen. We versnellen onze acties om de vaste kosten te drukken om verbetering van de marges te ondersteunen, aldus CEO Gerard Kleisterlee in het eerste kwartaalbericht over Treasury kan rendement in de ICT-sector verbeteren door scherp trendmatig toezicht op beperken van vaste kosten en vaste activa De gemiddelde omloopsnelheid van het vermogen de omzet gedeeld door het balanstotaal in de ICT-sector is de laatste jaren twee. Ondernemingen met hoge groei-investeringen, zware schuldfinanciering na een overname of kostbare kapitaalgoederen zoals in de halfgeleiderindustrie kampen met een omloopsnelheid van minder dan 1; dit heeft een negatief effect op het rendement. Inventieve groothandels en distributeurs zetten hun vermogen in een jaar tijd wel vier tot bijna zes maal om. Denk aan Triade Holding, Ingram Micro of Scholten Awater. Sommige softwarebedrijven en gespecialiseerde consultants komen op een omloopsnelheid van drie of meer, zoals Afas en VX Company. Infotheek werkt met lage marges maar een hoge omloopsnelheid door hoge efficiency. De meeste ondernemingen, overwegend ICT-dienstverleners, hebben een omloopsnelheid tussen 1 en 3. Dat geldt voor 61 ondernemingen, 55% van het totaal. De andere 45% van de ondernemingen heeft een omloopsnelheid kleiner dan 1 en zou haar prestaties op dat gebied moeten verbeteren. Rendement op totale vermogen Er is een duidelijk verband tussen de omloopsnelheid van het totale vermogen en het rendement op het totale vermogen. Van de 32 ondernemingen (29%) met een rendement op het totale vermogen van meer dan 20% zijn er maar vier met een omloopsnelheid van 20

Financiële trends in de ICT-sector. Focus op rendement en toegevoegde waarde

Financiële trends in de ICT-sector. Focus op rendement en toegevoegde waarde Financiële trends in de ICT-sector Focus op rendement en toegevoegde waarde 1 Inhoudsopgave Voorwoord en inleiding 3 Conclusies en aanbevelingen: focus op rendement en winstgevendheid 5 1 Schets van de

Nadere informatie

Persbericht Aantal pagina s: 4

Persbericht Aantal pagina s: 4 Persbericht Aantal pagina s: 4 Brunel: sterke groei omzet en winst Kernpunten verslagjaar 2004 Omzet 313 miljoen; 27% groei EBIT 11,0 miljoen; toename van 8,1 miljoen Nettowinst 7,3 miljoen; toename van

Nadere informatie

Een bankiersblik op de grafische industrie

Een bankiersblik op de grafische industrie Een bankiersblik op de grafische industrie Visie van de Rabobank Steffanie van der Maas en Bert Sikken Rabobank Nederland 29 februari 2012 Programma 1. Trends en ontwikkelingen de markt 2. Kansen en innovaties

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt De impact van Cloud Computing op de Nederlandse zakelijke markt De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is en bedrijven informatietechnologie

Nadere informatie

Hoofdstuk 17 Financiële verslaggeving

Hoofdstuk 17 Financiële verslaggeving Hoofdstuk 17 Financiële verslaggeving 17.1 Geef van elke uitspraak aan of hij juist of onjuist is. a b c d e f g h i Publicatie van de jaarrekening is verplicht voor alle ondernemingen. Het jaarverslag

Nadere informatie

Impact Cloud computing

Impact Cloud computing Impact Cloud computing op de Nederlandse zakelijke markt 2 inleiding De economische omstandigheden zijn uitdagend. Nederland is onder invloed van de schuldencrisis in een nieuwe recessie beland; de economische

Nadere informatie

Groesman International B.V.

Groesman International B.V. Kredietrapport Plus Datum 29-04-2016 Naam Groesman International BV Samenvatting Bedrijfsnaam Groesman International B.V. Vestigingsadres Kredietadvies EUR 1.000.000 Score 7,5 Betalingsscore 7,8 Rating

Nadere informatie

Nettoresultaat Aalberts Industries stijgt met 34%

Nettoresultaat Aalberts Industries stijgt met 34% Nettoresultaat Aalberts Industries stijgt met 34% Highlights 1 e halfjaar Netto-omzet stijgt met 40% naar ruim EUR 697 miljoen Bedrijfsresultaat (EBITA) stijgt met 42% naar ruim EUR 80 miljoen Autonome

Nadere informatie

Groesman International B.V.

Groesman International B.V. Kredietrapport Rapport datum 22-04-2015 Bedrijf Adres AMSTERDAM - Samenvatting Bedrijfsnaam Vestigingsadres Breitnerlaan 7 Kredietadvies EUR 1.000.000 Score 7,6 Betalingsscore 7,8 Rating Risico Bedrijfsstatus

Nadere informatie

CTAC SLAAT DE BRUG TUSSEN MENS EN TECHNIEK

CTAC SLAAT DE BRUG TUSSEN MENS EN TECHNIEK CTAC SLAAT DE BRUG TUSSEN MENS EN TECHNIEK JAARCIJFERS 2011 14 maart 2012 Agenda 1. Ctac Solution Provider 2. Hoofdpunten 2011 3. Financiële details 4. Strategie en vooruitblik 2 Ctac Solution Provider

Nadere informatie

Halfjaarcijfers 2004. Henk Bierstee, CEO Jan Slootweg, CFO. Agenda. 1 e halfjaar 2004. Ambitie. Financieel overzicht. -pag 2-

Halfjaarcijfers 2004. Henk Bierstee, CEO Jan Slootweg, CFO. Agenda. 1 e halfjaar 2004. Ambitie. Financieel overzicht. -pag 2- Halfjaarcijfers 2004 Henk Bierstee, CEO Jan Slootweg, CFO Agenda 1 e halfjaar 2004 Ambitie Financieel overzicht -pag 2- Samenstelling groep Nederland België / Luxemburg Athlon Car Lease Nederland Wagenplan

Nadere informatie

Groesman International B.V.

Groesman International B.V. Kredietrapport Rapport datum 15-05-2014 Bedrijf Adres groesman international amsterdam - Samenvatting Bedrijfsnaam Vestigingsadres Breitnerlaan 7 Kredietadvies EUR 1.000.000 Score 7,4 Betalingsscore 7,8

Nadere informatie

persbericht 27 maart 2012

persbericht 27 maart 2012 persbericht 27 maart 2012 HEMA rapporteert positieve resultaten 2011 HEMA heeft in het boekjaar 2011 (31 januari 2011 29 januari 2012) goede resultaten behaald, in een markt met wederom afnemende non food

Nadere informatie

Groesman International

Groesman International Uitgebreid kredietonderzoek Rapport datum 24-02-2015 Bedrijf Adres Groesman International Amsterdam - Samenvatting Bedrijfsnaam Vestigingsadres Kredietadvies EUR 1.000.000 Score 7.3 Betalingsscore 7.8

Nadere informatie

Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis

Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Erasmus Concurrentie en Innovatie Monitor 2009 Bedrijven die investeren in sociale innovatie hebben minder last van de crisis Rotterdam, 6 oktober 2009 INSCOPE: Research for Innovation heeft in opdracht

Nadere informatie

Omzet bereikt recordhoogte van 2,5 miljard en stevige prestaties in 2013

Omzet bereikt recordhoogte van 2,5 miljard en stevige prestaties in 2013 PERSBERICHT Omzet bereikt recordhoogte van 2,5 miljard en stevige prestaties in 2013 Jaarresultaten 2013 Aliaxis N.V. Brussel, 5 april 2014 Aliaxis, een wereldleider op het vlak van de productie en distributie

Nadere informatie

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together

Gids voor werknemers. Rexel, Building the future together Gids voor werknemers Rexel, Building the future together Editorial Beste collega s, De wereld om ons heen verandert snel en biedt ons nieuwe uitdagingen en kansen. Aan ons de taak om effectievere oplossingen

Nadere informatie

The digital transformation executive study

The digital transformation executive study The digital transformation executive study De noodzaak van transformatie voor kleine en middelgrote producerende bedrijven Technologie verandert de manier waarop kleine en middelgrote bedrijven zakendoen.

Nadere informatie

CASUS: Veranderende Leasing in de jaarrekening RJ/ IAS 17 in vergelijking met IFRS 16 en US GAAP (ASC 842)

CASUS: Veranderende Leasing in de jaarrekening RJ/ IAS 17 in vergelijking met IFRS 16 en US GAAP (ASC 842) CASUS: Veranderende Leasing in de jaarrekening RJ/ IAS 17 in vergelijking met IFRS 16 en US GAAP (ASC 842) Poeneman Groep houdt zich o.a. bezig met de verhuur van mobiele kranen, hoogwerksystemen, heftrucks,

Nadere informatie

Algemene vergadering van aandeelhouders ROTTERDAM,23 APRIL 2008

Algemene vergadering van aandeelhouders ROTTERDAM,23 APRIL 2008 Algemene vergadering van aandeelhouders Nyloplast NV ROTTERDAM,23 APRIL 2008 Agenda Algemene Vergadering van Aandeelhouders 1. Opening 2. Toelichting op jaarverslag 2007 3. Jaarrekening 2007: vaststelling

Nadere informatie

Rendementseis preferente aandelen bij bedrijfsopvolging

Rendementseis preferente aandelen bij bedrijfsopvolging Jaarcongres Overname Adviseurs Rendementseis preferente aandelen bij bedrijfsopvolging cdenneboom@valuepro.nl Voorstellen Voorstellen Register Valuator Master in Business Valuation Register adviseur bedrijfsopvolging

Nadere informatie

Analisten conference call

Analisten conference call Analisten conference call 31 augustus 2012 Financiële kernpunten H1 2012 Geconsolideerde omzet: stijging met 6,7% naar 110,5 miljoen (H1 2011: 103,6 miljoen) Autonome omzetgroei 6,4% Omzet in het groene

Nadere informatie

Halfjaarcijfers Amsterdam 18 juli, 2002

Halfjaarcijfers Amsterdam 18 juli, 2002 Halfjaarcijfers 2002 Amsterdam 18 juli, 2002 René Takens Hielke Sybesma Agenda Samenvatting resultaten halfjaar Markt Accell Group in 1 e helft 2002 Aandeel Accell Group Financieel Samenvatting halfjaarresultaten

Nadere informatie

Groesman International B.V.

Groesman International B.V. Uitgebreid kredietonderzoek Datum 12-07-2016 Naam Groesman International Samenvatting Bedrijfsnaam Groesman International B.V. Vestigingsadres Kredietadvies EUR 1.000.000 Score 7 Betalingsscore 5.5 Rating

Nadere informatie

Algemene vergadering van Aandeelhouders. 20 mei 2010

Algemene vergadering van Aandeelhouders. 20 mei 2010 Algemene vergadering van Aandeelhouders 20 mei 2010 Agenda Terugblik 2009 Algemene financiën Brutomarge per BU Resultaten Prestatie indicatoren Terugblik 2009 Zeer sterke afname van het aantal opdrachten

Nadere informatie

financieel management les 2 interactive marketing communications

financieel management les 2 interactive marketing communications financieel management les 2 leerdoelen 1. inzicht krijgen in de totale financiele huishouding van een bureau 2. wat is een balans, een winst- en verliesrekening en een kasstroomoverzicht 3. begrippen:

Nadere informatie

#kpnjaarcijfers2011. Eelco Blok CEO KPN Eric Hageman CFO KPN a.i.

#kpnjaarcijfers2011. Eelco Blok CEO KPN Eric Hageman CFO KPN a.i. #kpnjaarcijfers2011 Eelco Blok CEO KPN Eric Hageman CFO KPN a.i. #hoofdpunten Turbulent 2011 Financiële doelen grotendeels gehaald Strategie neergezet voor komende jaren Internationaal gaat heel goed Nederland

Nadere informatie

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy

Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media in Nederland Door: Newcom Research & Consultancy Sociale media hebben in onze samenleving een belangrijke rol verworven. Het gebruik van sociale media is groot en dynamisch. Voor de vierde

Nadere informatie

In samenwerking met. White paper. grafieken. interim index 8. vakmanschap is niet genoeg. Your business technologists.

In samenwerking met. White paper. grafieken. interim index 8. vakmanschap is niet genoeg. Your business technologists. In samenwerking met White paper I grafieken interim index 8 vakmanschap is niet genoeg Your business technologists. Powering progress Contents Voorwoord 3 Onderzoeksresultaten 4 Extra bevindingen 8 Op

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Aandeelhouders

Algemene Vergadering van Aandeelhouders Algemene Vergadering van Aandeelhouders Beter Bed Holding N.V. 28 april 2004 Agenda Resultaten 2003 Strategie en gang van zaken Formules Aandeelhouderswaarde Samenvatting en verwachtingen Omzet per kwartaal

Nadere informatie

KEN DE GETALLEN. Inzicht in financiële cijfers. Loek Vis BASIS & BELEID ORGANISATIEADVISEURS

KEN DE GETALLEN. Inzicht in financiële cijfers. Loek Vis BASIS & BELEID ORGANISATIEADVISEURS KEN DE GETALLEN Inzicht in financiële cijfers Loek Vis BASIS & BELEID ORGANISATIEADVISEURS 1. RESULTATENREKENING omzet - inkoopkosten = brutomarge - operationele kosten (excl. afschrijvingen) = EBITDA

Nadere informatie

COUNTRY PAYMENT REPORT 2015

COUNTRY PAYMENT REPORT 2015 COUNTRY PAYMENT REPORT 15 Het Country Payment Report is ontwikkeld door Intrum Justitia Intrum Justitia verzamelt informatie bij duizenden bedrijven in Europa en krijgt op die manier inzicht in het betalingsgedrag

Nadere informatie

Minder faillissementen in 2016

Minder faillissementen in 2016 Vooruitzicht faillissementen Minder faillissementen in 2016 Faillissementen nog altijd boven pre-crisis niveau In 2016 voor derde jaar op rij minder faillissementen.maar nog altijd niet terug op pre-crisis

Nadere informatie

Presentatie halfjaarcijfers 2012

Presentatie halfjaarcijfers 2012 Logistics Healthcare Automotive Industrial Automation Machine & Systems Energy & Utilities Presentatie halfjaarcijfers 2012 Amsterdam, 27 augustus 2012 Agenda Kerncijfers eerste helft 2012 Operationele

Nadere informatie

Winstgroei en buffers ondersteunen investerings herstel

Winstgroei en buffers ondersteunen investerings herstel Na de snelle daling van de bedrijfswinsten door de kredietcrisis, is er recentelijk weer sprake van winstherstel. De crisis heeft echter geen gat geslagen in de grote financiële buffers van bedrijven.

Nadere informatie

Stern Groep. Henk van der Kwast Analisten meeting 19 maart 2009

Stern Groep. Henk van der Kwast Analisten meeting 19 maart 2009 Stern Groep Henk van der Kwast Analisten meeting 19 maart 2009 Agenda Belangrijke gebeurtenissen 2008 Resultaten 2008 Financiële positie per 31 december 2008 Maatregelen en Besparingsplan 2009 Prognose

Nadere informatie

Alternatieve financiële prestatie-indicatoren. Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving

Alternatieve financiële prestatie-indicatoren. Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving Alternatieve financiële prestatie-indicatoren Toezicht Kwaliteit Accountantscontrole & Verslaggeving April 2014 Inhoudsopgave 1 Conclusie en samenvatting 4 2 Doelstellingen, onderzoeksopzet en definiëring

Nadere informatie

UW BEDRIJF FINANCIEREN

UW BEDRIJF FINANCIEREN UW BEDRIJF FINANCIEREN BEDRIJFSFINANCIERING Zonder financiering kan een onderneming niet bestaan. Of het nu gaat om de omvang van het eigen vermogen of de ontwikkeling van uw werkkapitaal: de wijze waarop

Nadere informatie

Persbericht. Resultaten derde kwartaal 2018 Ordina N.V. Omzet stijgt; aantal eigen medewerkers neemt toe. Hoofdpunten Q Hoofdpunten YTD 2018

Persbericht. Resultaten derde kwartaal 2018 Ordina N.V. Omzet stijgt; aantal eigen medewerkers neemt toe. Hoofdpunten Q Hoofdpunten YTD 2018 Persbericht Resultaten derde kwartaal 2018 Ordina N.V. Omzet stijgt; aantal eigen medewerkers neemt toe Nieuwegein, 1 november 2018 Hoofdpunten Q3 2018 Nettoresultaat stijgt naar EUR 0,8 miljoen (Q3 2017:

Nadere informatie

Samen met vertrouwen naar de toekomst

Samen met vertrouwen naar de toekomst Samen met vertrouwen naar de toekomst Als integraal dienstverlener op het gebied van comfort, veiligheid, gezondheid en duurzaamheid slaagde Unica er voor het tweede jaar op rij in om een forse groei te

Nadere informatie

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 4.

Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 4. Opgave 2 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 1 tot en met 4. Het Nederlandse bedrijf Cross nv is onderverdeeld in drie divisies: Cross Aerospace, Cross Technical Services en Cross Food Systems (zie

Nadere informatie

Bedrijfseconomische Aspecten Examennummer: 71533 Datum: 14 april 2012 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur

Bedrijfseconomische Aspecten Examennummer: 71533 Datum: 14 april 2012 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Bedrijfseconomische Aspecten Examennummer: 71533 Datum: 14 april 2012 Tijd: 13:00 uur - 14:30 uur Dit examen bestaat uit 8 pagina s. De opbouw van het examen is als volgt: - 30 meerkeuzevragen (maximaal

Nadere informatie

Basisprognose

Basisprognose Bedrijfsnaam: RestauRanto Vestigingsplaats: Voorwoord Opsteldatum: 28 oktober 216 Periode: 1 januari 215 t/m 31 december 217 Bedrijfsnaam: Vestigingsplaats: Opsteller: Telefoonnummer: E-mail adres: RestauRanto

Nadere informatie

Overheid en economie

Overheid en economie Overheid en economie Overheid en economie Het aandeel van de overheid in de economie, de overheid als actor en de overheid op regionaal niveau, een verkenning Inleiding Het begrip economische groei komt

Nadere informatie

Module 4 Inzicht in cijfers

Module 4 Inzicht in cijfers Geleerd in vorige presentaties Module 4 Inzicht in cijfers Les 3. Begrijp de balans en stuur op kengetallen 1. Winst- en verliesrekening 2. Balans 3. Kasstroomoverzicht 4. Winst en belasting Les 3 Maak

Nadere informatie

MKBTR TOPFIT SESSIE HET VERHAAL VAN DE JAARCIJFERS 17 MAART 2016

MKBTR TOPFIT SESSIE HET VERHAAL VAN DE JAARCIJFERS 17 MAART 2016 MKBTR TOPFIT SESSIE HET VERHAAL VAN DE JAARCIJFERS 17 MAART 2016 Wat gaan we doen? Wat zijn je verwachtingen? Stukje theorie Oefencasus Afronding Handel en boekhouding Zo lang er handel wordt gedreven

Nadere informatie

G roen Verhuur B.V. Jaar 2012 Mutatie 2011 Mutatie 2010. Vaste activa 2.874.847 27,38 2.256.919 113,97 1.054.792

G roen Verhuur B.V. Jaar 2012 Mutatie 2011 Mutatie 2010. Vaste activa 2.874.847 27,38 2.256.919 113,97 1.054.792 Kredietrapport Plus Rapport datum 15-08-2013 Bedrijf Adres Am sterdam - Samenvatting Bedrijfsnaam G roen Verhuur B.V. Vestigingsadres Kredietadvies EUR 1.000.000 Rating 7,3 Betalingsscore 7 Risico Bedrijfsstatus

Nadere informatie

Structurele ondernemingsstatistieken

Structurele ondernemingsstatistieken 1 Structurele ondernemingsstatistieken - Analyse Structurele ondernemingsstatistieken Een beeld van de structuur van de Belgische economie in 2012 en de mogelijkheden van deze databron De jaarlijkse structurele

Nadere informatie

ICT Automatisering N.V. Jaarcijfers 2005

ICT Automatisering N.V. Jaarcijfers 2005 ICT Automatisering N.V. Jaarcijfers 2005 V0.3 Inhoud presentatie Highlights Cijfers IFRS Personeel & Organisatie Operationele gang van zaken Aandachtspunten en vooruitzichten 2 Highlights 2005 Omzet gestegen

Nadere informatie

Hoe laat IT en business- alignment jouw organisatie accelereren?

Hoe laat IT en business- alignment jouw organisatie accelereren? Hoe breek je de muur af tussen business en IT? blog Hoe laat IT en business- alignment jouw organisatie accelereren? De 2x4 grootste uitdagingen door Edwin Roetgering, PreSales / Business-consultant bij

Nadere informatie

Van baan naar eigen baas

Van baan naar eigen baas M200912 Van baan naar eigen baas drs. A. Bruins Zoetermeer, juli 2009 Van baan naar eigen baas Ruim driekwart van de ondernemers die in de eerste helft van 2008 een bedrijf zijn gestart, werkte voordat

Nadere informatie

Halfjaarcijfers 2007. s Hertogenbosch, 30 augustus 2007

Halfjaarcijfers 2007. s Hertogenbosch, 30 augustus 2007 Halfjaarcijfers 2007 s Hertogenbosch, 30 augustus 2007 Onderwerpen 1. Ctac Powerhouse model 2. Recente ontwikkelingen 3. Toelichting halfjaarcijfers 4. Toekomstige focus 2 Ctac Powerhouse model Powerhouse,

Nadere informatie

SnowWorld operationele nettowinst stijgt 31%

SnowWorld operationele nettowinst stijgt 31% Persbericht 30 oktober 2017 Winstversnelling in tweede helft boekjaar 2016/2017 SnowWorld operationele nettowinst stijgt 31% In verband met het aangekondigde verplichte bod van Alychlo N.V. op aandelen

Nadere informatie

Haal het beste uit uw gegevens met geïntegreerde Business Intelligence

Haal het beste uit uw gegevens met geïntegreerde Business Intelligence Exact Insights powered by QlikView Haal het beste uit uw gegevens met geïntegreerde Business Intelligence Met Exact Insights zet u grote hoeveelheden data moeiteloos om in organisatiebrede KPI s en trends.

Nadere informatie

FACTSHEET 23 juli 2013

FACTSHEET 23 juli 2013 FACTSHEET 23 juli 2013 Bedrijf : Trotter International Holding B.V. ( Trotter ) Opgericht : 26-4-2012 Gevestigd in : Nederland Branche : Dienstverlening Werknemers : 0 50 Jaarrekening : Unaudited concept

Nadere informatie

Duvel Moortgat : courante netto winst +16%

Duvel Moortgat : courante netto winst +16% 15 Maart 2000 Duvel Moortgat : courante netto winst +16% Markante feiten van 1999 Beursintroductie: Duvel Moortgat werd begin juni geïntroduceerd op de Beurs van Brussel. Participatie in Noord Amerikaanse

Nadere informatie

Customer Case Triferto

Customer Case Triferto Feiten in het kort: Activiteiten: is groothandelaar en producent van meststoffen in West-Europa. In Nederland kent het bedrijf een marktaandeel van 40%. Branche: Logistiek, Groothandel, Producent Oplossing:

Nadere informatie

Mutatie ( miljoen) Mutatie 2009* in %

Mutatie ( miljoen) Mutatie 2009* in % Tweede kwartaal/eerste halfjaar 2010 26 augustus 2010 Halfjaarbericht Hoofdpunten Omzet met 10,8% gestegen naar 7,1 miljard (stijging van 4,4% tegen constante wisselkoersen) Bedrijfsresultaat met 17,6%

Nadere informatie

Hoofdstuk 6: Beoordelen

Hoofdstuk 6: Beoordelen Hoofdstuk 6: Beoordelen M&O VWO 2011/2012 www.lyceo.nl Overzicht H6: Beoordelen Management & Organisatie Centraal Examen (CE) 1. Rechtsvormen 2. Prijsberekening 3. Resultaten 4. Balans 5. Liquiditeitsbegroting

Nadere informatie

Jaarcijfers Amsterdam 25 februari, 2002

Jaarcijfers Amsterdam 25 februari, 2002 Jaarcijfers 2001 Amsterdam 25 februari, 2002 Agenda Samenvatting resultaten Markt Accell Group in 2001 Aandeel Accell Group Financieel Producten Samenvatting resultaten (x EUR miljoen) 1999 2000 2001 Omzet

Nadere informatie

Module 4 Inzicht in cijfers

Module 4 Inzicht in cijfers Geleerd in vorige presentaties Module 4 Inzicht in cijfers 1. Balans in detail 2. Kengetallen Les 4. Vergelijk je resultaten op 4 manieren + maak goede investeringsbeslissingen Les 4 Vergelijk je resultaten

Nadere informatie

Persbericht Aantal pagina s: 9

Persbericht Aantal pagina s: 9 Persbericht Aantal pagina s: 9 Brunel verdubbelt winst in eerste halfjaar Highlights eerste halfjaar 2005 Omzet Brunel International stijgt met 32% naar 184 miljoen Absolute bruto marge groeit met 25%

Nadere informatie

Vendors Finance solutions

Vendors Finance solutions Financiële oplossingen SAP en Exact kennen eigen deelmarkten Binnen HR-markt worden oplossingen van SAP meest gebruikt Breda, 14 mei 2014-22 procent van de Nederlandse bedrijfsvestigingen met 50 of meer

Nadere informatie

JAARVERSLAG 2014 2011 EV HAARLEM. Haarlem, 7 april 2015 - 1 - STICHTING DE WERELD KINDERTHEATER Gasthuisvest 47

JAARVERSLAG 2014 2011 EV HAARLEM. Haarlem, 7 april 2015 - 1 - STICHTING DE WERELD KINDERTHEATER Gasthuisvest 47 JAARVERSLAG 2014 STICHTING DE WERELD KINDERTHEATER Gasthuisvest 47 2011 EV HAARLEM Haarlem, 7 april 2015-1 - INHOUDSOPGAVE Pagina RAPPORT 1 Opdracht 3 2 Resultaat 4 3 Financiële positie 5 4 Kengetallen

Nadere informatie

Inzicht in het inkomen van de ondernemer. 20 maart 2019

Inzicht in het inkomen van de ondernemer. 20 maart 2019 Inzicht in het inkomen van de ondernemer 20 maart 2019 Programma Doelstelling en Dienstverlening Balansratio s (solvabiliteit) NHG QuickScan Strategie, Verdienmodel en Liquiditeit Cashflowanalyse Conclusie

Nadere informatie

Stern Groep N.V. Analistenbijeenkomst 19 augustus 2015

Stern Groep N.V. Analistenbijeenkomst 19 augustus 2015 Stern Groep N.V. Analistenbijeenkomst 19 augustus 2015 Agenda Belangrijke gebeurtenissen 2015 Samen Sterker! Resultaten H1-2015 Financiële positie 30 juni 2015 Prognose 2015 1 Belangrijke gebeurtenissen

Nadere informatie

bedrijfsfunctie Harm Cammel

bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als geïntegreerde bedrijfsfunctie Harm Cammel Legal als Business functie Observatie 1. Door veranderende klantbehoefte verandert (een deel van) de Legal functie van ad hoc en vak gedreven naar continu

Nadere informatie

Resultaten H Analistenbijeenkomst 22 augustus 2018

Resultaten H Analistenbijeenkomst 22 augustus 2018 Resultaten H1-2018 Analistenbijeenkomst 22 augustus 2018 Agenda Marktontwikkelingen Belangrijkste gebeurtenissen Resultaten Financiële positie ultimo 30 juni 2018 Vooruitzichten 2 Marktontwikkelingen H1-2018

Nadere informatie

ERP Software. Accountancy ICT benchmark

ERP Software. Accountancy ICT benchmark Accountancy ICT benchmark VOORWOORD In april 2010 heeft AFAS ERP een onderzoek uitgevoerd onder accountantskantoren met als doel om te bepalen hoe digitaal de Nederlandse accountant is. De Accountancy

Nadere informatie

Time series analysis. De business controller wilt graag de prognoses weten voor de volgende vier key metrics :

Time series analysis. De business controller wilt graag de prognoses weten voor de volgende vier key metrics : Time series analysis In deze casus laten wij u zien wat er mogelijk is met behulp van predictive analytics op het gebied van tijdreeksanalyse. Tijdreeksanalyse is een nuttig hulpmiddel bij het analyseren

Nadere informatie

Rendementsverbetering voor uw Praktijk

Rendementsverbetering voor uw Praktijk Rendementsverbetering voor uw Praktijk Bol Adviseurs - Ondernemers en medewerkers uitdagen om te groeien Intelly - Het digitale hart van uw onderneming 16 maart 2017 Programma 1. Introductie Bol Adviseurs

Nadere informatie

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V.

Balanced Scorecard. Een introductie. Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Balanced Scorecard Een introductie Algemene informatie voor medewerkers van: SYSQA B.V. Organisatie SYSQA B.V. Pagina 2 van 9 Inhoudsopgave 1 INLEIDING... 3 1.1 ALGEMEEN... 3 1.2 VERSIEBEHEER... 3 2 DE

Nadere informatie

FINANCIËLE RAPPORTAGE FUNDEREND ONDERWIJS. Utrecht, november 2014

FINANCIËLE RAPPORTAGE FUNDEREND ONDERWIJS. Utrecht, november 2014 FINANCIËLE RAPPORTAGE FUNDEREND ONDERWIJS 2014 Utrecht, november 2014 INHOUD Inleiding 5 1 Basisonderwijs en speciaal basisonderwijs 7 2 Expertisecentra 10 3 Voortgezet onderwijs 12 4 Samenwerkingsverbanden

Nadere informatie

Eindexamen m&o vwo I

Eindexamen m&o vwo I Opgave 5 Bij deze opgave horen de informatiebronnen 6 tot en met 8. TomTom nv is een Nederlandse fabrikant van navigatiesystemen. Informatiebron 6 geeft een schets van het bedrijfsprofiel van TomTom. Hieruit

Nadere informatie

Exact Synergy Enterprise. Krachtiger Financieel Management

Exact Synergy Enterprise. Krachtiger Financieel Management Exact Synergy Enterprise Krachtiger Financieel Management 1 Inleiding Waar gaat het om? Makkelijke vragen zijn vaak het moeilijkst te beantwoorden. Als het hectische tijden zijn, moet u soms veel beslissingen

Nadere informatie

Doe veilig zaken het is gedekt!

Doe veilig zaken het is gedekt! Doe veilig zaken het is gedekt! Vooruitgang brengt altijd risico s met zich mee Frederick B. Wilcox Waar ligt u s nachts wakker van? Zorgen over niet betaald worden? Geen bankkrediet verkrijgen? Cashflow

Nadere informatie

Exact Synergy Enterprise. Krachtiger Klantbeheer CRM

Exact Synergy Enterprise. Krachtiger Klantbeheer CRM Exact Synergy Enterprise Krachtiger Klantbeheer CRM 1 Inleiding Waar gaat het om? De klant komt op de eerste plaats. Maar geldt dat voor al uw klanten? En om hoeveel (potentiële) klanten gaat het; tientallen,

Nadere informatie

Algemene Vergadering van Aandeelhouders DPA Group Amsterdam, 27 april 2011

Algemene Vergadering van Aandeelhouders DPA Group Amsterdam, 27 april 2011 Algemene Vergadering van Aandeelhouders DPA Group Amsterdam, 27 april 2011 Agenda 1. Opening 2. Jaarverslag Terugblik & financiële resultaten Vooruitblik 3. Jaarrekening 2010 & dividend 4. Voorstel decharge

Nadere informatie

Opsteldatum: 26 oktober 2012 Periode: 1 januari 2009 t/m 31 december 2014. Telefoonnummer: 31611359232 Email adres: wilco.kraaij@unit4.

Opsteldatum: 26 oktober 2012 Periode: 1 januari 2009 t/m 31 december 2014. Telefoonnummer: 31611359232 Email adres: wilco.kraaij@unit4. Prognose 213-214 Bedrijfsnaam: Van Driel Aggregaten B V Vestigingsplaats: Veenendaal Opsteldatum: 26 oktober 212 Periode: 1 januari 29 t/m 31 december 214 Bedrijfsnaam: Vestigingsplaats: Van Driel Aggregaten

Nadere informatie

Vastgoed financieren. In een commerciële omgeving. Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013

Vastgoed financieren. In een commerciële omgeving. Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013 Vastgoed financieren In een commerciële omgeving Anja van Balen Sector Banker zorg 31 oktober 2013 Welkom in de commerciële bancaire wereld Businessplannen Bancaire normen Business plan Focus aanbrengen

Nadere informatie

HALFJAARBERICHT 2007

HALFJAARBERICHT 2007 HALFJAARBERICHT 2007 Winst Batenburg fors hoger De nettowinst van Batenburg Beheer in het eerste halfjaar van 2007 is met 91% gestegen ten opzichte van het eerste halfjaar van 2006. De omzet komt in dezelfde

Nadere informatie

Biedt de revival kansen of is het een hype? Dag van de Belegger, 26 november 2011

Biedt de revival kansen of is het een hype? Dag van de Belegger, 26 november 2011 Technologieaandelen Biedt de revival kansen of is het een hype? Dag van de Belegger, 26 november 2011 Pieter Bailleul Product & Marketing Manager Benelux 2011 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

De financiële impact van BYOD

De financiële impact van BYOD De financiële impact van BYOD Top 10 inzichten uit het wereldwijde -onderzoek Jeff Loucks / Richard Medcalf Lauren Buckalew / Fabio Faria Het aantal BYOD-apparaten in de zes landen van ons onderzoek zal

Nadere informatie

UIT groei en conjunctuur

UIT groei en conjunctuur Economische groei. Economische groei drukken we uit in de procentuele groei van het BBP op jaarbasis. De groei van het BBP heeft twee oorzaken. Het BBP kan groeien omdat de prijzen van producten stijgen

Nadere informatie

MACINTOSH RETAIL GROUP NV. Halfjaarcijfers 2009

MACINTOSH RETAIL GROUP NV. Halfjaarcijfers 2009 MACINTOSH RETAIL GROUP NV Halfjaarcijfers 2009 2,9 mln hogere nettowinst Analisten- en Persconferentie d.d. 27 augustus 2009 Frank De Moor (CEO) Highlights H1 2009 Ontwikkelingen per sector/winkelformules

Nadere informatie

Resultaten Conjunctuurenquete 2014

Resultaten Conjunctuurenquete 2014 Willemstad, april 15 Inhoud Inleiding... 2 Methodologie... 2 Resultaten conjunctuurenquête... 3 Investeringsbelemmeringen en bevorderingen...3 Concurrentiepositie...5 Vertrouwen in de economie...5 Vertrouwen

Nadere informatie

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010

TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010 TA3290 Life-Cycle Modeling and Economic Evaluation 2009-2010 CiTG, minor Mining and Resource Engineering Economie college 1: Grip op Geldstromen Dr.ir. Gerard P.J. Dijkema Energy & Industry Group December

Nadere informatie

Om de sector zo goed mogelijk te vertegenwoordigen, hebben we alle ondernemingen geïdentificeerd die hun jaarrekening op de website van de NBB

Om de sector zo goed mogelijk te vertegenwoordigen, hebben we alle ondernemingen geïdentificeerd die hun jaarrekening op de website van de NBB 1 Om de sector zo goed mogelijk te vertegenwoordigen, hebben we alle ondernemingen geïdentificeerd die hun jaarrekening op de website van de NBB (Nationale Bank van België) hebben gepubliceerd. Ondernemingen

Nadere informatie

Examen VWO. Management & Organisatie (nieuwe stijl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 22 mei 13.30 16.

Examen VWO. Management & Organisatie (nieuwe stijl) Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 22 mei 13.30 16. Management & Organisatie (nieuwe stijl) Examen VWO Boekje met informatie Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Dinsdag 22 mei 13.30 16.30 uur 20 01 100015 42B Begin Formuleblad Te gebruiken

Nadere informatie

Ratio s slimmer toepassen: Welke ratio s leveren mééste rendement op en waarom?

Ratio s slimmer toepassen: Welke ratio s leveren mééste rendement op en waarom? Leren van s werelds beste Beleggers als Buffett, Greenblatt, O Shaughnessy en veel méér. Meer weten? Schrijf je nù in voor de volledige Masterclass op www.lennartremeijsen.nl Diepgaande kennis en unieke

Nadere informatie

Jaarresultaten Hogere winst exclusief joint venture Airolux met lagere Ebitda

Jaarresultaten Hogere winst exclusief joint venture Airolux met lagere Ebitda Jaarresultaten 2012 Opgesteld door gedelegeerd bestuurders Dirk De Cuyper en Peter De Cuyper. Wetteren, België 18 maart 2013. Hogere winst exclusief joint venture Airolux met lagere Ebitda Kerncijfers

Nadere informatie

Algemene vergadering van aandeelhouders AMSTERDAM, 13 MEI 2009

Algemene vergadering van aandeelhouders AMSTERDAM, 13 MEI 2009 Algemene vergadering van aandeelhouders AMSTERDAM, 13 MEI 2009 Agenda Algemene Vergadering van Aandeelhouders 1. Opening 2. Toelichting op jaarverslag 2008 door de Directie 3. Jaarrekening 2008: vaststelling

Nadere informatie

ICT Automatisering N.V. Halfjaarcijfers 2005

ICT Automatisering N.V. Halfjaarcijfers 2005 ICT Automatisering N.V. Halfjaarcijfers 2005 V0.3 Inhoud presentatie Cijfers Operationele gang van zaken Personeel en organisatie Vooruitzichten 2 Geconsolideerde winst- en verliesrekening 1e halfjaar

Nadere informatie

Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder besluitvormers uit 12 landen

Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder besluitvormers uit 12 landen Internet of Everything (IoE) Top 10 inzichten uit de Cisco-enquête IoE Value Index (Index voor IoE-waarde) onder 7.500 besluitvormers uit 12 landen Joseph Bradley Jeff Loucks Andy Noronha James Macaulay

Nadere informatie

Going concern Vestigingsplaats:

Going concern Vestigingsplaats: Bedrijfsnaam: Dorssports Vestigingsplaats: Heiloo Opsteldatum: 5 juli 2018 Periode: 1 januari 2015 t/m 31 december 2020 Bedrijfsnaam: Vestigingsplaats: Opsteller: Telefoonnummer: E-mail adres: Dorssports

Nadere informatie

Value Management. S.P.P. (Bas) van Soest RV & Drs. M.J.M. (Maurice) Koopmans

Value Management. S.P.P. (Bas) van Soest RV & Drs. M.J.M. (Maurice) Koopmans Value Management 2017 S.P.P. (Bas) van Soest RV & Drs. M.J.M. (Maurice) Koopmans Fields of Expertise Bedrijfswaardering Aan- en verkoop Debt Advisory Value Management Facts & Figures Aeternus Oprichting

Nadere informatie

Visma.net Financieel. Zaken doen in de cloud

Visma.net Financieel. Zaken doen in de cloud Visma.net Financieel Zaken doen in de cloud Zaken doen in de cloud Visma.net Financieel is de nieuwe totaaloplossing van Visma in de cloud voor financieel management. Veilig werken in de cloud voor CFO

Nadere informatie

Interim-management en advies Financiële specialisten voor de overheid en not for profit

Interim-management en advies Financiële specialisten voor de overheid en not for profit BENCHMARK OP MAAT Inhoud pagina 1 Inleiding 2 2 Observaties en indeling naar omzet 3 3 De parameters 4 4 Resultaten 5 5 Conclusie 12 Bijlage 1 1 Inleiding Ons product Benchmark Op Maat is speciaal ontwikkeld

Nadere informatie