Opmaak pilot Geld :44 Pagina 1. Geld

Transcriptie

1 Opmaak pilot Geld :44 Pagina 1 Geld

2 Opmaak pilot Geld :44 Pagina 2 GELD UITGEVEN Vraag 1 Bekijk deze advertentie. Welke afgebeelde producten koop jij wel eens? 2

3 Opmaak pilot Geld :44 Pagina 3 Vraag 2 WAT GEEF JE PER WEEK UIT? Wat heb je de afgelopen week gekocht? Maak hiervan een lijst. Schrijf de prijzen er bij. Tel alles bij elkaar op. ARTIKEL PRIJS Vraag 3 Vorm een groepje met twee of drie andere klasgenoten. Vergelijk jouw lijst met die van de anderen in je groepje. Schrijf drie dingen op die je opvallen. 3

4 Opmaak pilot Geld :44 Pagina 4 Vraag 4 Uit onderzoek is gebleken dat een leerling uit 2 vmbo in Nederland gemiddeld 24,- per week uitgeeft. a Wat betekent dat? Hoe zou men dat onderzocht hebben? b Klopt dat met wat een leerling uit jouw klas gemiddeld per week uitgeeft? Hoe heb je dat bepaald? c Vind je dat dit gemiddelde een goed beeld geeft van wat jullie uitgeven? Licht je antwoord toe. HOE BETAAL JIJ? Je betaalt vaak contant en af en toe met een pasje. Misschien heb je een pasje van een bankrekening. Vraag 5 Je hebt vast ook een schoolpas waarmee je op school kunt betalen. Wat kun je allemaal met je schoolpas betalen? Hoeveel betaal je per week met je schoolpas? 4

5 Opmaak pilot Geld :45 Pagina 5 Vraag 6 a Noem drie winkels waar jij contant betaalt. Wat koop je daar? WINKEL WAT IK DAAR KOOP b Noem drie winkels waar klanten meestal met een pinpas betalen. Wat kopen zij in die winkels? WINKEL WAT KLANTEN DAAR KOPEN Vraag 7 Je staat bij de kassa van supermarkt C1000. Dit is het lijstje boodschappen: AANTAL PER STUK TOTAAL Mona Verwenyoghurt 2 0,99 Blanke vla 1 0,89 Pizza s van Dr. Oetker 2 4,99 Volkorenbrood 3 0,85 Dit heb je bij je: a Kruis de munten aan waarmee je kunt betalen. b Krijg je geld terug? Zo ja, hoeveel? 5

6 Opmaak pilot Geld :46 Pagina 6 De volgende dag ga je samen met je moeder naar de supermarkt. Zij koopt de volgende artikelen: AANTAL PER STUK TOTAAL Sunil wasmiddel 2 2,89 Knorr chicken tonight 3 1,18 Dove douche of bad 2 5,99 Lekkerbekjes 2 2,19 Nescafé hot chocolate 3 1,49 Met welke euro-biljetten zal ze betalen? Vraag 8 Vraag 9 Maak zelf een vraag zoals bij vraag 7. Doe dit op een los blaadje. Bedenk de kassabon. Bedenk wat er in de portemonnee zit: papiergeld en munten. Laat een andere leerling de vraag maken. Kijk het antwoord na. Plak tot slot je zelfgemaakte vraag op werkblad 1. Ga naar de site: Ga naar het leerlinggedeelte, vraag 9, Betalen met euro s. 6

7 Opmaak pilot Geld Vraag :46 Pagina 7 Kim gaat samen met Nathalie naar Etos. Ze koopt het volgende: 2 verschillende kleuren lippenstift (want die zijn in de aanbieding) 1 deodorant (want die is op) 3 tubes tandpasta Blistex Satin Gloss Kim heeft 20,- bij zich. Laat zien of ze genoeg heeft. 7

8 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 8 Vraag 11 Je ziet hier vier kassabonnen. De totalen ontbreken. Zet een 1 bij de goedkoopste, zet een 4 bij de duurste. Zet de 2 en 3 ook bij de juiste bonnen. 2,50 3,75 1,76 5,29 4,50 1,98 11,98 0,98 19,75 12,40 5,60 3,95 Vraag 12 Ga naar de site: Ga naar het leerlinggedeelte, vraag 12, Boodschatten. Vraag 13 Ga naar de site: Ga naar het leerlinggedeelte, vraag 13, Onder op de stapel. 8

9 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 9 Vraag 14 WAT KOST JIJ PER DAG? Weet jij hoeveel jouw leven kost? a Maak een schatting wat jij kost op één woensdag. b Vergelijk jouw schatting met die van een andere leerling. Hebben jullie aan dezelfde kosten gedacht? Jij gaat nu iets preciezer kijken naar de kosten voor jou per dag. Vraag 15 Vraag 16 Vraag 17 Er zijn heel veel dingen die geld kosten. Zo kost bijvoorbeeld wonen in een huis geld. Je hoeft het alleen niet elke dag te betalen. Je ouders of verzorgers betalen veel van die kosten. Maak een lijst van alle dingen uit jouw leven die geld kosten. Gebruik hiervoor werkblad 2. Maak nu met elkaar één lijst voor de hele klas. Verdeel de klas in groepen. Verdeel de onderwerpen van de lijst op een handige manier. Jij gaat met je groepje voor één van de onderwerpen uitzoeken hoe veel het kost. Vraag aan je docent waarmee je hiermee klaar moet zijn. Bewaar deze gegevens goed. Bij vraag 24 ga je hiermee verder en verzamel je de gegevens van de hele klas. 9

10 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 10 UITGAVEN In Nederland hebben we een instituut dat zich inzet voor het goed (leren) omgaan met geld. Dat is het NIBUD ( Het NIBUD heeft bijvoorbeeld uitgezocht wat scholieren uitgeven per maand. 12 jaar 54,- 13 jaar 84,- 14 jaar 97,- 15 jaar 125,- 16 jaar 165,- 17 jaar 181,- Vraag 18 Bron: nationale scholierenonderzoek 2001/2002 (tabel 3.1) a Hoe oud ben jij? b Klopt het genoemde bedrag met wat jij zelf uitgeeft per maand. Hoe komt dat? JONGEN MEISJE BUDGETAANDEEL JONGEN MEISJE Snoep ,8 7,1 Snacks ,1 4,9 Frisdrank ,7 4,0 Alcohol ,2 9,0 Kleding ,8 19,9 Uitgaan ,0 8,2 Brommer ,5 1,0 Computer ,8 0,5 Bron: onderzoek , pagina 21 (tabel 3.5). De bestedingen zijn gemiddelden per maand. 10

11 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 11 Vraag 19 In de tabel hiervoor zie je waar jongens en meisjes van 12 tot en met 17 jaar een deel van hun geld aan uitgeven. Noem drie verschillen die je ziet in de uitgaven tussen meisjes en jongens. Bij kleding staat dit in de tabel: JONGEN MEISJE BUDGETAANDEEL JONGEN MEISJE Kleding ,8 19,9 Vraag 20 Je ziet: jongens geven meer geld uit aan kleding dan meisjes, maar bij de meisjes is het budgetaandeel hoger. Leg uit wat dat betekent? STAAFDIAGRAM Er zijn jongens en meisjes die roken. Nibud heeft dit in een staafdiagram gezet. % jongen meisje vmbo havo vwo brugperiode Vraag 21 Staafdiagram: Percentage scholieren dat geld uitgeeft aan roken naar schooltype en geslacht a Najib zegt: 50% van de vmbo-scholieren geeft geld uit aan roken. Ben je het daar mee eens? Leg uit waarom. b Schrijf in drie zinnen op wat dit staafdiagram je vertelt over jongeren en roken. 11

12 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 12 CIRKELDIAGRAM Gegevens kun je ook weergeven in een cirkeldiagram. 18% Een cirkeldiagram (18% rookt, 82% rookt niet) 82% Vraag 22 Zoek uit waar dit cirkeldiagram over gaat. Het zijn gegevens uit het staafdiagram hiervoor. Gaat het over jongens of meisjes of over allebei? En om welk schooltype gaat het: vmbo, havo, vwo of de brugperiode? Een cirkeldiagram bestaat uit een aantal stukken. Die stukken heten sectoren. Vaak staan bij een cirkeldiagram aantallen of procenten. De hele cirkel is altijd 100%. Hierna zie je cirkeldiagrammen van percentages werkende scholieren. De percentages staan er niet bij. Cirkeldiagram 1 Cirkeldiagram 2 werkt wel: blauw werkt wel: blauw werkt niet: paars werkt niet: paars % Hier zie je een tabel met gegevens over werkende scholieren. LEEFTIJD PERCENTAGE SCHOLIEREN MET EEN BAANTJE 12 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar 79 Gegevens uit 2001 (NIBUD, tabel 4.7) 12

13 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 13 Vraag 23 Ga naar de site: Ga naar het leerlinggedeelte, vraag 23, In kaart Copyright Fl, 2002 WAT KOST JE PER DAG? Vraag 24 a Verzamel de gegevens van alle groepjes uit vraag 17. b Bereken de totale kosten voor 1 dag uit het leven van een leerling uit 2 vmbo. Vraag 25 Het NIBUD heeft uitgezocht dat een kind (dus ook een leerling) per maand gemiddeld ongeveer 200 euro kost. Klopt dit met wat jullie hebben gevonden bij vraag 24b? Het NIBUD heeft ook de gemiddelde uitgaven van een jongere (12 tot 18 jaar) per maand onderzocht. In de tabel staat een deel van deze uitgaven. Kleding en schoenen 18,24 Alcohol 12,47 Snoep 8,00 Uitgaan 5,50 Mobiele telefoon 8,11 Snacks, patat 7,01 Frisdrank 5,63 Roken 5,50 Cadeaus 5,58 CD s e.d. 5,23 Hartige tussendoortjes 4,21 Overig 4,18 Hobby s 3,76 Cosmetica 3,49 Computer 3,22 Uitgaven, gemiddeld bedrag per maand (12- tot 18-jarigen) Tabel NIBUD (tabel 3.3) 13

14 Opmaak pilot Geld :47 Pagina 14 Vraag 26 a Gebruik de tabel: Hoeveel geeft een gemiddelde leerling per dag uit aan eten en drinken? b Klopt dat met wat jouw klas heeft gevonden bij vraag 16 en 24? Vraag 27 Esther zegt: Er is verschil tussen wat een leerling uit 2 vmbo kost en wat een leerling uit 2 vmbo uitgeeft. Leg uit wat Esther bedoelt. Geef er een voorbeeld bij. Vraag 28 Schrijf nu een artikel voor de schoolkrant over de kosten van een dag uit het leven van een tweede-klasser. Gebruik je eigen gegevens, en gegevens van andere bronnen. In je artikel moet minstens 1 grafiek staan. Je kunt bij het maken van het artikel natuurlijk gebruik maken van de computer. Plak het artikel op werkblad 3. EEN BAANTJE ZELF GELD VERDIENEN Ongeveer de helft van alle scholieren heeft een bijbaantje. Van de 12-jarigen ongeveer 16%, van de 13-jarigen 29% en van de 17-jarigen 72%. Met bijbaantjes kun je best veel verdienen. Vanaf je 15e heb je recht op het minimumjeugdloon. Je krijgt dan ook te maken met belasting. En misschien verandert er iets in je ziektekostenverzekering. Er zijn wettelijke regels voor werk door jongeren. Je mag niet werken zoveel als je wilt. En je mag ook niet altijd doen wat je wilt. Vraag 29 Heb jij al een baantje? Een krantenwijk bijvoorbeeld of oppassen bij de buren? a Wat voor baantje heb je en wat verdien je er mee? b Als je nog geen baantje hebt: welk bijbaantje zou je het liefst willen en waarom? 14

15 Opmaak pilot Geld :48 Pagina 15 Hier zie je een Top-10 van baantjes voor jongens van dertien jaar en voor meisjes van 13 jaar. TOP-10 VOOR JONGENS VAN 13 JAAR TOP-10 VOOR MEISJES VAN 13 JAAR 1 Krantenwijk 1 Babysitten 2 Auto s wassen 2 Krantenwijk 3 Agrarisch 3 Schoonmaken 4 Babysitten 4 Huishoudelijk werk 5 Karweitjes, klusjes 5 Horeca 6 Winkel 6 Winkel 7 Huishoudelijk werk 7 Auto s wassen 8 Thuis in de zaak 8 Karweitjes, klusjes 9 Schoonmaken 9 Thuis in de zaak 10 Horeca 10 Agrarisch Vraag 30 a Maak hiervan één Top-10 voor jongens en meisjes van 13 jaar en leg uit hoe je die hebt gemaakt. b Staat jouw baantje in de Top-10? Vraag 31 Ga naar de site: Ga naar het leerlinggedeelte, vraag 31, WebQuest Eigen baantje Maak alle vragen van de webquest, verzamel de antwoorden in een word-document en geef dit aan je docent. De webquest is gebaseerd op de informatie van onder meer 15

16 Opmaak pilot Geld :48 Pagina 16 Er is nog geen minimumjeugdloon als je jonger bent dan 15. Hoeveel verdien je dan met dit soort baantjes? Dat zie je in de volgende tabel. Deze komt van de zojuist genoemde site. BIJBAANTJES GEMIDDELD NETTO UURLOON (IN EURO) 1 Krantenwijk 6,52 2 Ziekenhuis 5,13 3 Auto s wassen,70 4 Huishoudelijk werk 4,70 5 Transport 4,68 6 Fabriek 4,57 7 Kantoor 4,48 8 Horeca 4,29 9 Karweitjes, klusjes 4,07 10 Schoonmaken 3,99 Vraag 32 Zijn de populaire baantjes uit de Top-10 ook de baantjes waar je het meest mee kunt verdienen? Waarom wel of niet denk je? Vraag 33 Met een krantenwijk verdien je het meest. Zou je dit baantje willen hebben? Waarom? Marieke heeft een krantenwijk, ze schrijft op een forum over haar bijbaantje: Een krantenwijk verdient hartstikke lekker voor je leeftijd! Ik bezorg elke middag (behalve zondag) het Rotterdams Dagblad, ik heb een hele relaxte wijk, 47 kranten. Hier ben ik hooguit een half uur mee bezig. Per maand verdien ik rond de 100. Soms iets meer, soms iets minder 16

17 Opmaak pilot Geld :48 Pagina 17 Vraag 34 Hoeveel verdient Marieke ongeveer per uur met haar krantenwijk. Klopt dat met het bedrag uit de tabel hiervoor? Vraag 35 Als je nog geen 16 jaar bent, mag je niet onbeperkt werken. De regels die gelden voor 13- en 14-jarigen volgen nu. Op een schooldag mag je niet meer dan 2 uur werken. Op zaterdag mag je niet meer dan 6 uur werken. Op zondag mag je niet werken. Per week mag je niet meer dan 12 uur werken. In de vakantie mag je niet meer dan 7 uur per dag werken en niet meer dan 35 uur per week. Je mag alleen werken tussen 8 uur (in de vakantie 7 uur) s morgens en 9 uur s avonds. Tot en met je 14e mag je alleen klusjes in je eigen omgeving doen. Dus bijvoorbeeld folders rondbrengen, oppassen en auto s wassen. Maak een weekrooster voor jezelf in het volgende schema. Geef daarin aan wat je wanneer doet. Bijvoorbeeld: Wanneer zit je op school? Wanneer sport je? Wanneer werk je of zou je kunnen werken (gebruik ook de regels over werken). MA DI WO DO VR ZA ZO

18 Opmaak pilot Geld :48 Pagina 18 Vraag 36 Vergelijk je schema met dat van drie klasgenoten. Schrijf een kort stukje over wat hetzelfde is en wat anders is in jullie schema s. Vraag 37 SPAREN Hoeveel geld krijg jij per maand? Hoe is dat bedrag verdeeld: welk deel is zakgeld, welk deel is geld dat je verdient, welk deel is kleedgeld, enzovoort. Maak een tekening of grafiek waarin je de verdeling laat zien. 18

19 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 19 Vraag 38 Het geld dat je hebt, kun je direct uitgeven. Je kunt ook sparen voor grote dingen. Je kunt het ook allebei doen: een deel uitgeven en een deel sparen. Wat doe jij met je geld: uitgeven, sparen of allebei? Zet jij geld op een bankrekening? Ben je ergens voor aan het sparen? Zo ja, waarvoor? Bijbaantje: Voor de meeste bijbaantjes ben ik nog te jong. Soms pas ik op en daarmee verdien ik 3,50 euro per uur. Als ik wat ouder ben, zou ik best in een supermarkt willen werken om wat bij te verdienen. Zakgeld: Van mijn ouders krijg ik 10 euro zakgeld per week en 45 euro kleedgeld per maand. Van mijn geld koop ik vooral sieraden en tijdschriften. Als ik iets duurs wil, vraag ik het voor mijn verjaardag. Kom je rond? Niet echt. Ik ben eigenlijk altijd blut. Mijn ouders geven me wel tips over hoe ik het beter kan doen, maar daar luister ik eigenlijk niet naar. Vraag 39 Hoeveel geld krijgt Maaike ongeveer per maand? Wat doet ze ermee? 19

20 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 20 Maaike heeft een mobieltje gekregen en moet haar belkosten nu zelf betalen. Ze wil graag een tv op haar kamer. Haar ouders vinden dat ze die zelf moet betalen. Maaike besluit daarvoor te gaan sparen. Vraag 40 Maak een plan voor Maaike. Zoek uit welke tv Maaike volgens jou het beste kan kopen en wat die kost. Bepaal hoeveel Maaike per maand kan sparen (let op: ze geeft ook geld uit aan belkosten, enzovoort). Maak een grafiek waarin je kunt zien hoe Maaikes spaargeld meer wordt. Na hoeveel maanden kan Maaike de tv kopen? Grafieken: hoe zat het ook al weer? Een grafiek teken je op roosterpapier. Je tekent eerst een assenstelsel. Bedenk: wat er op de horizontale as staat; wat er op de verticale as staat; welke getallen je bij de assen zet en in welke stappen. Is er een regel of formule om de grafiek te maken? Heb je een tabel om de grafiek te maken? spaargeld tijd (in maanden) Vraag 41 Als Maaike elke maand evenveel spaart, kun je een formule maken waamee je haar spaargeld na een aantal maanden kunt berekenen. Maak zo n formule voor Maaikes spaargeld. 20

21 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 21 Gebruik een computerprogramma (Vu-grafiek of Excel bijvoorbeeld) om een grafiek bij de formule van Maaikes spaargeld te maken. Gebruik je grafiek om uit te zoeken na hoeveel maanden Maaike de tv kan kopen. Leg uit hoe je dat hebt gedaan. Je hebt zelf bepaald hoeveel Maaike per maand spaart. Niet iedereen in de klas heeft hetzelfde bedrag gekozen. Vergelijk jouw grafiek met die van je klasgenoten: Als Maaike een hoger bedrag per maand spaart, hoe ziet de grafiek van haar spaargeld er dan uit? Maak een schets. Maak ook een schets van de grafiek van het spaargeld als Maaike een lager bedrag spaart. Hoe ziet de grafiek eruit als Maaike elke maand een ander bedrag spaart? 21

22 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 22 Vraag 42 Hier zie je vier grafieken van spaargeld. Schrijf bij elke grafiek een verhaal over het spaargeld. geld geld I II 0 tijd 0 tijd geld geld III IV 0 tijd 0 tijd 0 22

23 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 23 Werkblad 1 bij vraag 8 Plak hier je zelfgemaakte vraag.

24 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 24

25 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 25 Werkblad 2 bij vraag 15 LIJST MET DINGEN UIT MIJN LEVEN DIE GELD KOSTEN:

26 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 26

27 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 27 Werkblad 3 bij vraag 28 Artikel voor de schoolkrant:

28 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 28

29 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 29 Werkblad 4 bij vraag 40 Plan voor Maaike:

30 Opmaak pilot Geld :49 Pagina 30