De Nederlandse bouw schuift langzaam maar onverbiddelijk op naar prefab bouwen en montage op de

Transcriptie

1 36 foto: de mâr houtkonstrukties grou Fabrieksmatige productie betekent een hoge kwaliteit en geen faalkosten. r i j k i n v e r s c h e i d e n h e i d, u n i f o r m i n k wa l i t e i t p r e fa b da k e n De Nederlandse bouw schuift langzaam maar onverbiddelijk op naar prefab bouwen en montage op de bouwplaats. De fabrikanten van prefab hellende daken (en veelal dakkapellen en spouwbladen) zien dit graag gebeuren. Acht van hen vormen samen met drie producenten van minerale wol sinds 2009 een eigen Sectie Kwaliteit Dak (SKD) van de Nederlandse Bond van Timmerfabrikanten (NBvT) om de markt met een uniforme, boven het Bouwbesluit uitstekende kwaliteit tegemoet te treden. Want één ding is zeker: prefab heeft de toekomst.

2 37 foto: De naam klinkt bekend, en is dat in feite ook. SKD stond voorheen voor de in 1991 opgerichte Stichting Kwaliteit Dak. Met de overgang naar de NBvT is alleen de betekenis van de afkorting en het beeldmerk van de organisatie aangepast, de uitgangspunten bleven. SKD is nu een productsectie van de NBvT, de brancheorganisatie voor producenten van ramen, kozijnen, gevelvullende elementen, spouwbladen, buiten- en binnendeuren en trappen. Directeur Jaring Rijpma van De Mâr Houtkonstrukties in Grou zegt: We hebben bij de overgang doorgesproken dat we ons eigen karakter willen behouden. Tegelijkertijd merk je direct de professionaliteit die in de bond zit met veel juridische, cao- en algemene kennis. Een aparte Stichting Daken, vrijstaand, losstaand of zelfstandig, heeft daar veel meer moeite mee. We kunnen de zaken nu veel kordater oppakken. BRL SKD is opgericht door fabrikanten van geprefabriceerde segmenten voor het hellend dak en minerale wolisolatie-producenten. Begin jaren 1990 bleek uit geluidsonderzoek dat muren en daken bij de helft van de woningen werden bestempeld als onvoldoende geluidstechnisch geïsoleerd. Oorzaak bleek dat veel geluidsoverdracht plaatsvond via het hellende dak. SKD verenigde de kennis van de producenten om dit probleem aan te pakken en op basis van onderzoek dakelementen te vervaardigen die geluidshinder grotendeels wegnemen. Zwaardere elementen, andere detailleringen en minerale wol zorgden tevens voor een hogere isolatiewaarde, een betere thermische kwaliteit en een verhoogde brandveiligheid. Het zijn deze drie kwaliteiten, inmiddels aangevuld met milieu- en verdere kwaliteitsbevordering die nog steeds voor een belangrijk deel het werkterrein van SKD uitmaken. Het leidde onder andere tot Beoordelingsrichtlijn BRL 0101 Houtachtige dakconstructies en KOMO-attesten Houtachtige Dakconstructies. Scharnierconstructie Belangrijke specialiteit van SKD-leden is de sporenkap, ook wel scharnier- of klapdak genoemd. De constructieve dragende delen lopen daarbij van muurplaat tot nok, eventueel ondersteund door tussensteunpunten. Ook kunnen gordingsysteemdaken worden geproduceerd, waarbij de constructieve delen van bouwmuur tot bouwmuur lopen, eventueel afgesteund op dragende muren en/of hulpspanten. Sporenscharnierdaken, gordingkappen en speciale vormen zijn in de meest uiteenlopende variaties mogelijk, allemaal onder KOMO attest-met-productcertificaat.

3 Het raamwerk van de elementen krijgt een dampremmende folie, De twee delen vormen samen met een scharnierconstructie een hellend (zadel)dak, inclusief al dan niet scharnierende knieschotten. foto: het houtblad/kdv foto: nbvt/bert kattenbroek foto: beplating, minerale wol, dampopen folie en tengels en panlatten. Na de productie worden de elementen just-in-time naar het werk gebracht.

4 Het raamwerk van de elementen krijgt een dampremmende folie, beplating, minerale wol, dampopen folie en tengels en panlatten. De twee delen vormen samen met een scharnierconstructie een hellend (zadel)dak, inclusief al dan niet scharnierende knieschotten. Desgewenst kunnen de daken worden afgeleverd met dakkapel (vrijwel alle prefab dakenbouwers maken die); fotovoltaïsche cellen zijn ook mogelijk. De dakvorm kan variëren en constructief juist samengesteld worden: dat is juist de kracht ten opzichte van standaard-dakplaten zoals sandwichpanelen. Normspecificatie Gevraagd naar de voordelen van een prefab element boven een sandwichpaneel is directeur Chris Cobussen van Brabant Prefab in Oss duidelijk. De toepassing van minerale wol in onze daken in plaats van PUR-PIR of EPS geeft niet alleen een bepaalde warmte-isolatie, maar ook een beter geluidsgedrag. Een sandwichelement blijft een licht element, waarmee je zonder extra voorzieningen als zwaardere beplatingen of een verlaagd plafond nauwelijks aan de bestaande normen kunt voldoen. Onze prefab daken liggen duidelijk boven de huidige normen. Voordelen Arie Maat, directeur van VURENHAWA te Vuren, naar eigen zeggen het mooiste bedrijf van Nederland, begon in 1972 als een van de eerste ondernemingen met prefab daken. Er was toen net als nu weer een groot tekort aan vakkrachten in de bouw. We hebben toen het prefab dak geïntroduceerd, dat bijna kant-enklaar alleen nog gemonteerd hoefde te worden; slechts de dakpannen moesten er nog op. Het werd een groot succes. Naar zijn schatting past de aannemerij bij grootschalige nieuwbouw bijna voor 95% prefab daken toe. Met een aantal duidelijke voordelen. Allereerst kan de aannemer het hele bouwdeel dak uitbesteden aan één partij en heeft hij niet de rompslomp van verschillende onderaannemers. Verder beschikken de SKD-leden zonder uitzondering over eigen engineeringafdelingen met daarin de verzamelde kennis van decennia, afgekaart in KOMO-attesten. Die kennis zorgt niet alleen voor efficiencyverbetering, maar door de fabrieksmatige productie onder geconditioneerde omstandigheden zijn de elementen zonder uitzondering ook van hoge kwaliteit. De architect bepaalt de contouren, inclusief overstek, goten en dergelijke, wij maken het maatwerk. KOMO+ Het leveren van kwaliteit is tevens het voornaamste onderscheidende onderdeel van het lidmaatschap. Alle door de SKD-leden geleverde daksegmenten voldoen aan een kwaliteitsniveau dat hoger ligt dan het Bouwbesluit. Directeur Jaring Rijpma van De Mâr Houtkonstrukties: We willen als SKD bewust het kwaliteitsniveau hoger in de markt zetten dan de eisen die gelden als minimumwaardes. Een soort KOMO+, dus meer doen dan de richtlijnen en de wetgeving voorschrijven. Dat is de laatste vijf jaar uitgekomen door hogere constructieve eisen te stellen aan doorbuiging, brand en geluid, maar ook arbo. Neem de panlatten: het zijn eigenlijk de laddertreden voor de mensen op de bouwplaats. Daar hebben we veel tijd aan besteed om die op een hoger niveau te brengen. We hebben bovendien veel aandacht voor hijsvoorzieningen om veilig en goed te werken. De hele bedrijfsvoering is gericht op kwaliteit. Geen faalkosten De elementen worden per woning gemaakt en gepakketteerd, los of in folie geseald. De aannemer krijgt de elementen aangeleverd als hij ze nodig heeft. Op het werk volgt alleen nog eindmontage en pannen leggen. Enkele leden doen de montage zelf, andere schakelen een vast montagebedrijf in. Om de kwaliteit te waarborgen, leveren de bedrijven een handleiding voor de afwerkers. Hierin staat niet alleen hoe de montage moet geschieden, maar ook met welke materialen. Zowel Arie Maat van VURENHAWA als Chris Cobussen p r e f a b k r i j g j e j e e l e m e n t h e l e m a a l o p s p e c i f i c a t i e van Brabant Prefab bestrijden dat het prefab dakensysteem eigenlijk alleen voor de middelgrote en grote woningseries is. Maat: Waar we vroeger series van honderden huizen hadden met twee verschillende dakvormen, hebben we nu tientallen huizen met evenzoveel dakvormen. De prefab industrie heeft daar al volop op geanticipeerd met investeringen in slimmer produceren. Cobussen: Wij doen ook wel kleine series en zelfs enkele stuks. Bovendien blijven de voordelen gelden. Door de eigen engineerafdeling en het prefab produceren in de fabriek schakel je de faalkosten zo goed als uit. In een markt die momenteel zo op de inkoopprijs inknijpt, kun je alleen nog winst behalen door die te elimineren. Dat vergt echter wel dat er goede afspraken worden gemaakt wie welk bouwsteentje voor zijn rekening 39

5 april 2010 foto: nbvt/bert kattenbroek het houtblad 40 Lichter dan beton en gemakkelijk te hanteren, want op maat gemaakt. foto: brabant prefab oss foto: brabant prefab oss De meeste dakenleveranciers produceren ook dakkapellen. Ook arbo speelt een rol bij een dakelement. Neem de panlatten: het zijn eigenlijk de laddertreden voor de mensen op de bouwplaats en moeten dat aankunnen.

6 neemt. Cobussen: Architecten zijn steeds meer gedwongen zich met de esthetica bezig te houden van het duurder laten ogen van een huis met bijvoorbeeld een extra overstek of een dwarse kap. Hoe dat bouwtechnisch moet worden aangepakt, is ons werk. Veel architecten pakken details van een prefab element en standaarddetails van dakplaten door elkaar. De detaillering kunnen ze beter aan ons overlaten. I-liggers Dat bevestigt Rijpma van De Mâr. De prefab industrie doet veel meer dan een dak plaatsen of leveren. Onze sector heeft veel meer kennis aan boord in vergelijking met de zeg maar veel meer gestandaardiseerde sandwichindustrie. Wij opereren in de markt als kennisdragers, zowel van constructies, R c -waardebenadering en -berekening, geluid, brand en bouwfysica. Dat is het totale kennisdeel dat een dak omvat. Er zijn ook ontwikkelingen die prefab in de kaart spelen, zoals passiefhuisbouw. De prefab dakenbouwers experimenteren druk met een andere opbouw en montage van hun panelen. Cobussen van Brabant Prefab: Grofweg verdelen we de R c -waarden in drie categorieën: van 4-6, 6-8 en 8-10 m 2 K/W. In de laatste categorie lijkt de constructie heel anders te worden door de toepassing van I-liggers of hele slanke gelijmde liggers. De SKD ontwerpt nu standaard principedetails in samenwerking met Adviesburo Nieman die de warmteverliezen berekent. De grote vraag daarbij is hoe je alle delen op elkaar aansluit. De winddichtheid is belangrijk, en dat probleem is niet met de purspuit op te lossen. Binnenstedelijk Nu de markt voor nieuwbouw momenteel hapert, zitten de producenten niet bij de pakken neer. Arie Maat van VURENHAWA: We spelen ook een rol in de renovatiemarkt bij de vervanging van daken en dakkapellen. De mogelijkheden om in vorm hetzelfde dak te maken, maar dan volgens de huidige normen op het gebied van isolatie is er. Ik zie momenteel ook een verschuiving naar het binnenstedelijke, waar je met prefab goed en snel uit de voeten kunt. BIM Jaring Rijpma van De Mâr ziet ook kansen in de BIM-systematiek van bouwen (Bouw Informatie Model), waarbij binnen het bouwproces zeer verschillende partijen samenwerken en van rol en verantwoordelijkheid kunnen wisselen om tot het uiteindelijk resultaat te komen. Alle relevante informatie wordt gedurende het bouwproces opgeslagen, gebruikt en beheerd in een 3D- Leden NBvT-sectie Kwaliteit Dak Brabant Prefab BV te Oss De Mâr Houtkonstrukties BV te Grou Hout Konstruktie Nederland BV te Heerenveen Linex Prefab BV te Hulst Vogelzang Dakelementen BV te Dedemsvaart VURENHAWA productie B.V. te Vuren De Groot Vroomshoop Houtbouw BV te Vroomshoop Vadeko Houtconstructies BV te Winsum Geassocieerde SKD-leden (dus geen NBvT-leden) zijn: Knauf Insulation BV te Oosterhout Rockwool Benelux BV te Roermond Saint-Gobain Isover Benelux BV te Vianen digitaal gebouwmodel dat voor alle betrokken partijen bereikbaar is. In de auto- en vliegtuigindustrie worden dergelijke methodieken en informatieopslag al heel lang succesvol toegepast. Rijpma: Bij ontwikkelingen als BIM denk ik dat alleen de prefab bouwers continu up-to-date dakenkennis kunnen leveren. Het is de tijd om BIM zó goed te ontwikkelen, dat het nu ook zijn kans krijgt, want eigenlijk hebben we het er al lang over. Als De Mâr zie ik tientallen projectteams aan het werk om een product te ontwikkelen in hsb en passiefbouw. Vanuit andere disciplines is er interesse, onder andere vanuit Bouwend Nederland. En dat is goed, want dat verbreedt het draagvlak. Er liggen dus heel veel kansen in de prefab industrie o m d a t a l l e e l e m e n t e n m a a t w e r k z i j n, i s g r o t e v o r m d i v e r s i t e i t m o g e l i j k om op langere termijn meer marktaandeel te krijgen. Als je ziet hoe vaak projectontwikkelaars en ontwikkelende aannemers ons benaderen om onze kennis in te brengen in project- en productontwikkeling - dat kun je alleen maar als je veel kennis in huis hebt, en die hebben we. We zitten voorin de trein en sturen mee om het eindproduct efficiënt, rendabel en foutloos te leveren. k e e s d e v r i e s 41