EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Procestechniek

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Procestechniek"

Transcriptie

1 TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Procestechniek

2

3 tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus A Leidschendam telefoon telefax internetsite info@vapro-ovp.com EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Procestechniek Vastgesteld door Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, juli 2001 Uitgave: juli 2002 Crebo-code kwalificatie: Datum inwerkingtreding: 1 augustus 2002 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

4 - 4 - EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

5 INTRODUCTIE EN TYPERING VAN DE KWALIFICATIE RURIEK I: INTRODUCTIE EN TYPERING VAN DE KWALIFICATIE 1. Introductie In dit herziene eindtermendocument staan de eindtermen en andere relevante gegevens over de middenkaderopleiding Middenkaderfunctionaris Procestechniek. Het document geldt voor opleidingen die vanaf 1 augustus 2002 starten. Het eindtermendocument bevat de volgende rubrieken: I II III Introductie en typering van de kwalificatie Opleidingsindicaties Eindtermen 2. Naam van de kwalificatie Middenkaderfunctionaris Procestechniek EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

6 3. eroepstypering De kwalificatie Middenkaderfunctionaris Procestechniek maakt deel uit van het beroepenveld Procestechniek, dat weer onderdeel is van de sector PMLF (Procestechniek, Milieutechniek, Laboratoriumtechniek en Fotonica). eroepenveld Procestechniek Het beroepenveld Procestechniek omvat uitvoerende en middenkaderberoepen in de procesindustrie. In de procesindustrie worden procesmatig, dus stap voor stap en vaak met automatisch werkende apparatuur, producten gemaakt. Voorbeelden van procesindustrie zijn de (petro)chemische industrie, papier- en papierwarenindustrie, rubber- en kunststofverwerkende industrie, energiebedrijven, farmaceutische industrie, enzovoorts. In de procesindustrie worden de productieprocessen bewaakt en beheerst door operators. Zij werken vaak in ploegendienst omdat de meeste processen 24 uur per dag doordraaien. Er zijn verschillende soorten operators. Afhankelijk van de complexiteit van het proces en de mate waarin de operator behalve productie- ook andere taken heeft (bijvoorbeeld leidinggevende), is een kwalificatie op niveau I, II, III of IV vereist. ehalve de indeling in vier kwalificatieniveaus kent de procesindustrie een onderscheid tussen procesoperators en mechanisch operators. Een procesoperator bedient, bewaakt en regelt processen waarbij de aard van stoffen verandert. Dit worden chemisch/fysische processen genoemd. Voorbeelden zijn het bereiden van bier en het omzetten van hout in papier. Een mechanisch operator bedient, bewaakt en regelt installaties die producten vervormen, vullen, verpakken, enzovoorts. Dit worden mechanisch/fysische processen genoemd. Voorbeelden zijn het vervaardigen van gebruiksvoorwerpen uit metaal en het afvullen van blikjes verf. eroepstypering De Middenkaderfunctionaris Procestechniek is een medewerking die door zijn brede technologische kennis kan doorgroeien van operator tot leidinggevende binnen het productieproces, bijvoorbeeld als paneloperator of (plaatsvervangend) wachtchef. Daarnaast kan de Middenkaderfunctionaris Procestechniek in advies-functies werkzaam zijn, bijvoorbeeld als kwaliteitscontroleur of medewerker van een ingenieursbureau. Er zijn drie specialisaties (uitstroomrichtingen):! Productietechniek, met name gericht op mechanisch/fysische productieprocessen.! Procestechniek, met name gericht op chemisch/fysische productieprocessen.! Commerciële Techniek, met name gericht op het verkopen van procestechnische apparatuur en installatie-onderdelen, het adviseren over de toepassing van dergelijke producten en het verlenen van service EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

7 INTRODUCTIE EN TYPERING VAN DE KWALIFICATIE eroepstaken De belangrijkste taken van de Middenkaderfunctionaris Procestechniek zijn: pecialisaties Productietechniek en Procestechniek:! het - aanvankelijk onder toezicht - bewaken en regelen van complexe productieprocessen! het dragen van verantwoordelijkheid voor het economisch, veilig en milieuverantwoord verloop van een (deel)proces! het geven van adviezen op het gebied van onderhoudsmanagement, logistiek, kwaliteitszorg en milieuzorg pecialisatie Commerciële Techniek:! het verkopen van en adviseren over procestechnische apparatuur en installatie-onderdelen. 4. Niveau van de kwalificatie Niveau IV EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

8 5. Korte onderbouwing niveau-aanduiding De wijze waarop de kwalificatie Middenkaderfunctionaris Procestechniek is ingeschaald op de dimensies verantwoordelijkheid, complexiteit en transfer is te lezen in onderstaand schema. De waarde per dimensie is gearceerd weergegeven. verantwoordelijkheid wat betreft werk van anderen verantwoordelijk voor eigen takenpakket verantwoordelijk niethiërarchisch verantwoordelijk hiërarchisch verantwoordelijkheid wat betreft afbreukrisico geringe verantwoordelijkheid redelijk grote verantwoordelijkheid grote verantwoordelijkheid complexiteit geautomatiseerde routines toepassen standaardprocedures toepassen combinatie van standaardprocedures ontwikkelen van nieuwe procedures transfer naar ander beroep functiegebonden kennis en vaardigheden beroepsgebonden kennis en vaardigheden beroepsonafhankelijke kennis en vaardigheden transfer naar nieuwe ontwikkelingen beperkt om te schakelen redelijk om te schakelen goed om te schakelen Wat betreft de dimensies verantwoordelijkheid en transfer wordt nog het volgende opgemerkt.! In de sector PMLF omvat het begrip verantwoordelijkheid ook de verantwoordelijkheid voor middelen, het milieu en de gezondheid van anderen. Dat wil zeggen dat ook de mate waarin er sprake is van afbreukrisico, is meegewogen bij het vaststellen van het niveau van de kwalificatie.! In de sector PMLF wordt met transfer ook het vermogen bedoeld om als beroepsbeoefenaar mee te groeien met een steeds veranderende beroepsinhoud. Met name in de procesindustrie is er sprake van continue veranderingen van productiemethoden. De mate waarin de kwalificatie voorbereidt op technologische ontwikkelingen, is meegewogen bij het vaststellen van het niveau van de kwalificatie. 6. Korte beschrijving plaats van de kwalificatie in de kwalificatiestructuur van het CO/LO De kwalificatie maakt deel uit van de kwalificatiestructuur PMLF (Procestechniek, Milieutechniek, Laboratoriumtechniek, Fotonica) EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

9 INTRODUCTIE EN TYPERING VAN DE KWALIFICATIE 7. Aanduiding van de gelegitimeerd(e) beroepsprofiel(en) of vergelijkbare informatiebronnen die als basis hebben gediend voor de eindtermen De kwalificatie is gebaseerd op formeel en informeel onderzoek in de bedrijfstak. Het formele deel wordt beschreven in de volgende documenten:! Procesgericht produceren; vernieuwing in organisaties, functies en kwalificaties. CO/ER/Commissie Ontwikkeling edrijven, 1992.! Nieuwe produktiesystemen in de procesindustrie; veranderingen in organisatie en kernfuncties. CO/ER/Commissie Ontwikkeling edrijven, 1992.! Naar functieprofielen in de procesindustrie, eindrapportage, AW-V (Algemene Werkgeversvereniging; ureau Organisatie en Personeel), oktober 1993.! Werkgelegenheid en scholing in de procesindustrie, trends en ontwikkelingen in kaart gebracht, tichting Industrieel Vakmanschap, januari 1996.! Arbeidsomstandigheden in de Procesindustrie, NIA, OVP en IV, februari Voor de specialisatie Commerciële Techniek:! Commercieel Technici in Nederland, tichting Commercieel Technisch opleidingen (CTO), januari Het informele onderzoek vindt continu plaats middels contacten met het bedrijvenveld. De bevindingen worden steeds meegenomen bij het onderhouden van het eindtermendocument. 8. Mate waarin de eindtermen zijn gebaseerd op wettelijke beroepsvereisten, inclusief die zijn neergelegd in richtlijnen van de Raad van Europese Gemeenschappen De eindtermen gericht op ARO en veiligheid sluiten aan bij de afspraken die tussen diverse branches en het Ministerie van ociale Zaken en Werkgelegenheid zijn gemaakt. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

10 9. enaming deelkwalificaties benodigd voor diplomering Een cursist heeft recht op een diploma Middenkaderfunctionaris Procestechniek als hij de volgende deelkwalificaties heeft behaald: - Maatschappelijk Culturele Vorming III (301) - asis Procestechnologie III (317) - Procestechnologie III (318) - Productietechnologie III (319) - Procesonderhoud (213) - Praktijk Procestechniek (324) - Maatschappelijk Culturele Vorming IV (401) - asis Procestechnologie IV (419) - Procesbedrijfsvoering (422) - Praktijk Middenkaderfunctionaris Proces/Milieutechniek (437) Afhankelijk van de specialisatie/uitstroomrichting één van de volgende deelkwalificaties: - Middenkader Procestechnologie (426) - Middenkader Productietechnologie (427) - Commerciële Techniek (439) De volgende vrije keuze deelkwalificaties kan de cursist binnen deze kwalificatie behalen: - Kunststoftechnologie (490) - Polymeertechnologie (492) - Composiettechnologie (491) - Internationale beroepsoriëntatie 3 (303) - Toegepaste Natuurwetenschappen (423) EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

11 OPLEIDINGINDICATIE RURIEK II: OPLEIDINGINDICATIE 1. Aanduiding van welke opleiding/kwalificatie de kwalificatie een voortzetting vormt De opleiding/kwalificatie is een voortzetting van de Lange opleiding procestechniek. 2. Leerweg(en) De beroepsopleidende leerweg wordt geadviseerd. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

12 3. Advies over het aantal studiebelastingsuren en aanduiding van de deelkwalificaties die bij examinering externe legitimering behoeven De totale studiebelasting van de kwalificatie bedraagt 6400 U's. De beroepspraktijkvorming bedraagt 25% (1600 U's). De vrije ruimte bedraagt 10 % (640 U's). De extern te legitimeren deelkwalificaties zijn met een * gemarkeerd. school- beroepsprakcomponent tijkvorming totaal Maatschappelijk Culturele Vorming III (301) * asis Procestechnologie III (317) * Procestechnologie III (318) * Productietechnologie III (319) Procesonderhoud (213) * Praktijk Procestechniek (324) Maatschappelijk Culturele Vorming IV (401) * asis Procestechnologie IV (419) Procesbedrijfsvoering (422) * Praktijk Middenkaderf. Proces/Milieutechniek (437) Eén van onderstaande deelkwalificaties: Middenkader Procestechnologie (426) Middenkader Productietechnologie (427) Commerciële Techniek (439) vrije keuze deelkwalificaties: * Kunststoftechnologie (490) * Polymeertechnologie (492) * Composiettechnologie (491) Internationale beroepsoriëntatie 3 (303) Toegepaste Natuurwetenschappen (423) Overheidsbekostiging De opleiding tot Middenkaderfunctionaris Procestechniek komt voor overheidsbekostiging in aanmerking EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

13 OPLEIDINGINDICATIE 5. Vereiste vooropleiding Voor de opleiding Middenkaderfunctionaris Procestechniek is een VMO diploma theoretische, gemengde of kaderberoepsgerichte leerweg vereist. Voor diploma s uit de sectoren Zorg & Welzijn en Economie is bovendien het sectorvak wiskunde of natuur-scheikunde verplicht. Ook een VO- of MAVO-diploma met wis- en natuurkunde op minimaal C-niveau sluit naadloos aan bij de opleiding Middenkaderfunctionaris Procestechniek. 6. Doorstroommogelijkheden Het diploma Middenkaderfunctionaris Procestechniek geeft in principe recht op toelating tot de onderstaande opleidingen. Lineair verwante opleidingen (naadloze aansluiting): - HO Chemische Technologie Redelijk verwante opleidingen: - HO in een andere technische richting EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

14 RURIEK III: EINDTERMEN 1. De eindtermen Onderstaand zijn de eindtermen per deelkwalificatie weergegeven. In de kolom /P is een advies gegeven voor toedeling van de eindterm aan de schoolcomponent of aan de beroepspraktijkvorming. Toedeling aan de schoolcomponent betekent dat het realiseren (en toetsen) van de eindterm in een binnenschoolse situatie kan plaatsvinden. Toedeling aan de beroepspraktijkvorming betekent dat geadviseerd wordt de eindterm te realiseren (en te toetsen) in een reële bedrijfssituatie. In de kolom Taco staat een taxonomiecode conform Romiszowski. kolom /P P choolcomponent beroepspraktijkvorming kolom Taco F /pm/i/r Pc/pm/i/r Feitelijke kennis (feiten, procedures) egripsmatige kennis (begrippen, principes) Reproduktieve vaardigheden cognitief/psychomotorisch/interactief/reactief Produktieve vaardigheden cognitief/psychomotorisch/interactief/reactief EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

15 MAATCHAPPELIJK CULTURELE VORMING III 301 Maatschappelijk Culturele Vorming III (301) Deelkwalificatie Maatschappelijk Culturele Vorming III (301) omvat kennis, inzicht, houdingen en vaardigheden gericht op communicatie, bedrijfskunde, omgaan met gegevens, functioneren als individu in de samenleving en als werknemer in een arbeidsorganisatie. nummer eindterm /P Taco NEDERLAND De kandidaat kan overleg voeren met collega's en leidinggevenden. /P /i De kandidaat kan Nederlandstalige handleidingen en schriftelijke opdrachten interpreteren De kandidaat kan richtlijnen en voorschriften op vaktechnisch gebied en op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn interpreteren. /P /P De kandidaat kan brieven, rapporten en werkverslagen opstellen. /P De kandidaat kan formulieren en vragenlijsten invullen. /P De kandidaat kan de inhoud van artikelen van algemene en technische aard samenvatten De kandidaat kan schriftelijke of elektronisch opgeslagen gegevens interpreteren. /P /P Pc De kandidaat kan beschrijven hoe hij zijn vakkennis kan onderhouden. /P EDRIJFKUNDE De kandidaat kan structuren van arbeidsorganisaties beschrijven De kandidaat kan verschillende ondernemingsvormen beschrijven De kandidaat kan de economische kringloop beschrijven De kandidaat kan het belang van logistiek en planning beschrijven. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

16 nummer eindterm /P Taco INFORMATICA De kandidaat kan de invloed van de computer op het dagelijks leven beschrijven De kandidaat kan de functie en werking van de verschillende componenten van computers beschrijven De kandidaat kan bij het verwerven van informatie gebruik maken van geautomatiseerde gegevensbestanden en audiovisuele media De kandidaat kan voor berekeningen en administratie gebruik maken van bestaande computerprogramma's. /P /P MAATCHAPPIJLEER De kandidaat kan zijn mening geven over maatschappelijke ontwikkelingen die van invloed zijn op werk en individu De kandidaat kan op basis van respect omgaan met mensen met een andere maatschappelijke en culturele achtergrond. /P /P /r Rr/i De kandidaat kan de werking van de parlementaire democratie beschrijven De kandidaat kan het Nederlandse rechtssysteem beschrijven De kandidaat kan zijn waarden, normen en opvattingen weergeven over de betekenis van arbeid voor individu en samenleving De kandidaat kan de elementen van de kwaliteit van arbeid en de begrippen veiligheid, gezondheid en welzijn beschrijven De kandidaat kan de factoren noemen die een rol spelen bij het ontstaan van risico's voor mens en milieu De kandidaat kan stappen ondernemen die kunnen leiden tot het vinden en aanvaarden van betaald werk De kandidaat kan verwoorden welke rechten, plichten en verantwoordelijkheden voortvloeien uit een arbeidscontract De kandidaat kan informatie inwinnen omtrent rechten, plichten en verantwoordelijkheden in geval van werkloosheid, ziekte of arbeidsongeschiktheid in een gegeven situatie. /P /P /P /P Pc/i F /i Rr/c ENGEL De kandidaat kan Engelse benamingen en begrippen van het vakgebied en van het bedrijf/de branche beschrijven De kandidaat kan eenvoudige Engelstalige handleidingen en voorschriften interpreteren EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

17 MAATCHAPPELIJK CULTURELE VORMING III 301 nummer eindterm /P Taco LICHAMELIJKE OPVOEDING De kandidaat kan de (beroepsgerichte) motorische vaardigheden ergonomisch verrichten. /pm EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

18 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

19 INTERNATIONALE EROEPORIËNTATIE Internationale eroepsoriëntatie 3 (303) nummer eindterm Taco De kandidaat kan de topografie van het betreffende land in grote lijnen weergeven De kandidaat kan de relatie tussen de geologische/klimatologische gesteldheid en de bestaansmiddelen van het betreffende land beschrijven De kandidaat kan het bevolkingsaantal en de bevolkingssamenstelling van het betreffende land weergeven De kandidaat kan de historische ontwikkeling van het betreffende land in grote lijnen beschrijven De kandidaat kan de kenmerken van het politiek bestel, de belangrijkste politieke stromingen en de belangrijkste actuele politieke kwesties van het betreffende land beschrijven De kandidaat kan de belangrijkste culturele kenmerken van het betreffende land beschrijven De kandidaat kan de plaats van de eigen opleiding in de onderwijsstructuur van het betreffende land beschrijven De kandidaat kan de huidige economische situatie van het betreffende land in grote lijnen beschrijven De kandidaat kan de positie van het betreffende land in de Europese Unie of de relatie van het betreffende land met de Europese Unie beschrijven. De kandidaat kan een klantenbriefing vertalen naar een creatieve briefing en op basis hiervan een script, scenario, treatment en storyboard ontwikkelen voor productie- en prestatiedoeleinden. ORGANIATIE VAN DE AREID De kandidaat kan de belangrijkste werkgevers- en werknemersorganisaties noemen De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die voortvloeien uit een arbeidsovereenkomst in een vergelijkbare werksituatie/functie in het betreffende land en in Nederland. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

20 nummer eindterm Taco De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de rechten, plichten en verantwoordelijkheden die gelden voor een werknemer in geval van werkloosheid, ziekte, zwangerschap en arbeidsongeschiktheid in het betreffende land en in Nederland De kandidaat kan m.b.t. het betreffende land de invloed van de overheid op de arbeidsmarkt beschrijven. INTERNATIONALE AMENWERKING De kandidaat kan beschrijven waarom internationale samenwerking belangrijk is en wat de doelen van internationale samenwerking zijn De kandidaat kan de hoofddoelstellingen van de Europese Unie beschrijven De kandidaat kan de huidige lidstaten van de Europese Unie en de belangrijkste eisen voor toetreding noemen De kandidaat kan de belangrijkste organen van de Europese Unie beschrijven De kandidaat kan aangeven of en zo ja welke economische samenwerkingsrelaties bestaan tussen het betreffende land en Nederland De kandidaat kan aangeven of en zo ja welke afspraken bestaan tussen het betreffende land en Nederland omtrent verkeer van werknemers, dienstenverkeer en vestiging. EDRIJFORIËNTATIE De kandidaat dient voor realisering van onderstaande eindtermen de in het stagebiedende land en/of de stagebiedende arbeidsorganisatie gesproken MVT in redelijke mate te beheersen De kandidaat kan de doelstellingen, producten en/of diensten van de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie omschrijven De kandidaat kan de organisatievorm van de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie beschrijven De kandidaat kan de organisatie- en verantwoordelijkheidsstructuur van de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie (of bij grote bedrijven van de afdeling) schematisch weergeven De kandidaat kan veiligheids-, gezondheids- en milieu-aspecten beschrijven waarmee de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie te maken heeft De kandidaat kan de taken beschrijven waaruit het beroep waarvoor hij/zij wordt opgeleid in de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie is opgebouwd EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

21 INTERNATIONALE EROEPORIËNTATIE nummer eindterm Taco De kandidaat kan de hulpmiddelen en procedures omschrijven waarmee de beroepstaken in de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie worden uitgevoerd De kandidaat kan de arbeidsomstandigheden beschrijven waaronder het beroep in de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie wordt uitgevoerd De kandidaat kan de in het betreffende land algemeen geldende kwalificatie-eisen ten aanzien van het betreffende beroep noemen De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de wijze van uitvoering van het betreffende beroep en de arbeidsomstandigheden in het betreffende land en in Nederland De kandidaat kan kerntaken/-activiteiten die behoren tot het beroep waarvoor hij/zij wordt opgeleid in de betreffende buitenlandse arbeidsorganisatie uitvoeren De kandidaat kan een verslag maken m.b.t. de in de betreffende arbeidsorganisatie verrichte beroepstaken/-activiteiten De kandidaat kan een vergelijking maken tussen de mogelijkheden die werknemers hebben om invloed uit te oefenen binnen een arbeidsorganisatie in het betreffende land en in Nederland. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

22 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

23 AI PROCETECHNOLOGIE III 317 asis Procestechnologie III (317) Deelkwalificatie asis Procestechnologie III (317) omvat basiskennis en basisvaardigheden op het gebied van toegepaste exacte vakken, procestechniek, procesbeheersing, veiligheid en milieutechniek. De kandidaat dient de exacte vakken toe te passen in de beroepsgerichte vakken. nummer eindterm /P Taco WIKUNDE De kandidaat kan rekenkundige berekeningen uitvoeren met gebruikmaking van de wetenschappelijke notaties van getallen De kandidaat kan algebraïsche bewerkingen uitvoeren De kandidaat kan eerste- en tweedegraads vergelijkingen oplossen De kandidaat kan grafieken van eerstegraads functies tekenen De kandidaat kan een stelsel van twee lineaire vergelijkingen met twee onbekenden oplossen De kandidaat kan grafieken van tweedegraads, gebroken, eenvoudige goniometrische en eenvoudige logaritmische functies interpreteren De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met lijnstukken en hoeken De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met regelmatige vlakke figuren De kandidaat kan omtrek en inhoud van regelmatige ruimtelijke objecten berekenen De kandidaat kan eenvoudige statistische begrippen beschrijven De kandidaat kan statistische diagrammen tekenen. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

24 nummer eindterm /P Taco NATUURKUNDE De kandidaat kan relevante natuurkundige begrippen, verschijnselen en veranderingen met behulp van de molecuultheorie verklaren De kandidaat kan de juiste natuurkundige symbolen en eenheden hanteren De kandidaat kan grootheden van de ene eenheid naar de andere eenheid omrekenen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot kracht en druk De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot het uitzetten, inkrimpen, opwarmen, afkoelen en faseveranderingen van stoffen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot (ideale) gassen, dampen en relatieve vochtigheid De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot krachten, momenten, evenwichten en overbrengingen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot eenparig rechtlijnig, eenparig versnelde en eenparig cirkelvormige bewegingen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot arbeid, vermogen, rendement, potentiële- en kinetische energie en verbrandingswarmte De kandidaat kan de verschijnselen kookpuntsverhoging, vriespuntsverlaging, oplossen en kristalliseren verklaren De kandidaat kan natuurkundige experimenten op een systematische wijze voorbereiden en uitvoeren. /P /pm ELEKTROTECHNIEK De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot serie- en parallel-geschakelde weerstanden De kandidaat kan elektromagnetisme, wisselstroom en statische elektriciteit en bijbehorende preventieve veiligheidsmaatregelen beschrijven De kandidaat kan de functie en werking van transformatoren en elektromotoren beschrijven De kandidaat kan veilig werken met elektrische schakelingen. /P /pm CHEIKUNDE De kandidaat kan de belangrijkste scheikundige verschijnselen noemen. F De kandidaat kan de begrippen mengsel, zuivere stof, verbinding, element, molecuul en atoom beschrijven EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

25 AI PROCETECHNOLOGIE III 317 nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan de belangrijkste scheidingsmethoden van mengsels beschrijven De kandidaat kan het periodiek systeem en chemische notaties interpreteren De kandidaat kan de principes van verschillende chemische reacties beschrijven. PROCETECHNIEK De kandidaat kan de belangrijkste begrippen in de procesindustrie beschrijven De kandidaat kan de belangrijkste typen schema's interpreteren De kandidaat kan de principes en de belangrijkste begrippen beschrijven van de volgende eenheidsbewerkingen: opslaan, transporteren, doseren, verwarmen en koelen, mengen en mechanisch scheiden De kandidaat kan apparatuur en methoden beschrijven die van belang zijn bij de volgende eenheidsbewerkingen: opslaan, transporteren, doseren, verwarmen en koelen, mengen en mechanisch scheiden De kandidaat kan eenvoudige berekeningen uitvoeren die betrekking hebben op de volgende eenheidsbewerkingen: opslaan, transporteren, doseren, verwarmen en koelen, mengen en mechanisch scheiden. PROCEEHEERING De kandidaat kan de onderdelen van meet-, regel- en stuursystemen beschrijven De kandidaat kan leiding- en instrumentatiediagrammen (P&ID's) interpreteren De kandidaat kan de manieren beschrijven waarop analoge en digitale meetgegevens in elkaar omgezet en verwerkt worden De kandidaat kan de belangrijkste principes en toepassingen van druk-, niveau-, temperatuur-, volumestroom, en digitale opnemers verklaren De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met druk-, niveau-, temperatuur-, en volumestroommeters De kandidaat kan de effecten van en preventieve maatregelen tegen straling beschrijven De kandidaat kan de principes en belangrijke begrippen beschrijven van logische basisfuncties De kandidaat kan de werking van signaaloverdrachtsapparatuur verklaren. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

26 nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan de werking van uitvoerorganen verklaren. VEILIGHEID EN MILIEUTECHNIEK De kandidaat kan de belangrijkste voorschriften en achtergronden op het gebied van veiligheid en arbeidsomstandigheden conform de ARO-wet en andere richtlijnen beschrijven De kandidaat kan veiligheidssymbolen, chemiekaarten, p-bladen en MACwaarden interpreteren De kandidaat kan preventieve maatregelen met betrekking tot brandbare, giftige, bijtende en oxiderende stoffen beschrijven De kandidaat kan verschillende persoonlijke beschermingsmiddelen en hun toepassing beschrijven De kandidaat kan de noodzakelijke veiligheidsvoorschriften uitvoeren. /P /pm De kandidaat kan oorzaken noemen van waterverontreiniging, bodemverontreiniging, luchtverontreiniging en geluid(soverlast) De kandidaat kan maatschappelijke en (micro-)biologische aspecten van milieuverontreiniging beschrijven. F KWALITEIT De kandidaat kan de principes en belangrijkste begrippen van de kwaliteitszorg beschrijven De kandidaat kan verschillende methoden om kwaliteitsverbetering te bereiken, beschrijven EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

27 PROCETECHNOLOGIE III 318 Procestechnologie III (318) Deelkwalificatie Procestechnologie III (318) omvat verdieping en uitbreiding van de procestechniek (naar chemisch/fysische bewerkingen) en procesbeheersing (naar regeltechniek en moderne procesbeheersingssystemen), scheikunde en productkunde. Een deel van deze deelkwalificatie kan - afhankelijk van de regionale situatie - (sub)branche/bedrijfsspecifiek ingevuld worden voor wat betreft specifieke bewerkingen en productkunde. nummer eindterm /P Taco CHEIKUNDE De kandidaat kan reactievergelijkingen opstellen en daarmee berekeningen uitvoeren De kandidaat kan de begrippen reactiesnelheid en chemisch evenwicht verklaren De kandidaat kan de belangrijkste eigenschappen en toepassingen noemen van oxiden, zuren, basen (hydroxiden) en zouten De kandidaat kan de ph berekenen van oplossingen van sterke zuren en basen. F De kandidaat kan met oplosbaarheidstabellen en -diagrammen werken De kandidaat kan de belangrijkste begrippen in de koolstofchemie beschrijven De kandidaat kan met de nomenclatuurregels structuur- en molecuulformules en molecuulnamen van koolwaterstoffen bepalen De kandidaat kan de algemene chemische eigenschappen en toepassingen van alifatische, cyclische en aromatische koolwaterstoffen en van verbindingen van koolwaterstoffen met zuurstof verklaren De kandidaat kan op een systematische en veilige wijze scheikundige experimenten voorbereiden en uitvoeren. /P /pm EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

28 nummer eindterm /P Taco MATERIALENKENNI De kandidaat kan de eigenschappen van de in de procesindustrie toegepaste brandstoffen verklaren De kandidaat kan de functie en eigenschappen van de in de procesindustrie toegepaste hulpstoffen verklaren De kandidaat kan de eigenschappen van verschillende soorten grondstoffen, toeslagstoffen en eindproducten in de procesindustrie verklaren De kandidaat kan een eenvoudig (product)kwaliteitsonderzoek doen. /P /pm De kandidaat kan de werking en toepassing van blusstoffen en brandbestrijdingsmiddelen verklaren. PROCETECHNIEK De kandidaat kan de principes en de belangrijkste begrippen beschrijven van de volgende eenheidsbewerkingen: stofvergroten, stofverkleinen, fysisch scheiden en/of (sub)branche specifieke chemisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan eenvoudige berekeningen uitvoeren die betrekking hebben op de volgende eenheidsbewerkingen: stofvergroten, stofverkleinen, fysisch scheiden en/of (sub)branche specifieke chemisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan apparatuur en methoden beschrijven die worden gebruikt bij de volgende eenheidsbewerkingen: stofvergroten, stofverkleinen, fysisch scheiden en/of (sub)branche specifieke chemisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan het globale procesverloop van verschillende productieprocessen beschrijven. 1 1 De productieprocessen worden gekozen in overleg met de regionale bedrijven/opleidingsinstituten. Voorbeelden van productieprocessen zijn: synthese van ammoniak, methanol, polyethyleen en zwavelzuur EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

29 PROCETECHNOLOGIE III 318 nummer eindterm /P Taco PROCEEHEERING De kandidaat kan de belangrijkste principes en toepassingen van kwaliteitsmeters verklaren De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met kwaliteitsmeters De kandidaat kan de principes en belangrijkste begrippen van de PLC en de procescomputer beschrijven De kandidaat kan de principes en belangrijkste begrippen van regelkringen en regelsystemen beschrijven De kandidaat kan regelkringen bedienen. /P /pm De kandidaat kan het doel van proportionele, integrerende en differentiërende regelacties in een proces verklaren De kandidaat kan de uitvoeringsvormen van verschillende typen moderne procesbeheersingssystemen beschrijven EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

30 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

31 PRODUCTIETECHNOLOGIE III 319 Productietechnologie III (319) Deelkwalificatie Productietechnologie III (319) omvat verdieping en uitbreiding van de productietechniek (naar mechanisch/fysische bewerkingen) en procesbeheersing (naar besturingstechniek en automatisering), machinekennis en productkunde. Een deel van deze deelkwalificatie kan - afhankelijk van de regionale situatie - (sub)branche/bedrijfsspecifiek ingevuld worden voor wat betreft specifieke bewerkingen en productkunde. nummer eindterm /P Taco WERKTUIGOUWKUNDE De kandidaat kan verschillende soorten vaste en losneembare verbindingstechnieken verklaren De kandidaat kan verschillende vormen van assen, as-koppelingen en aslageringen beschrijven De kandidaat kan de principes en toepassingen van de verschillende soorten aandrijf- en omzetmechanismen verklaren De kandidaat kan doel en functie van pneumatische toepassingen in de procesindustrie beschrijven De kandidaat kan doel en functie van hydraulische toepassingen in de procesindustrie beschrijven De kandidaat kan de werking van de verschillende soorten van hef-, hijs- en transportwerktuigen met bijbehorende preventieve veiligheidsmaatregelen beschrijven De kandidaat kan werktuigbouwkundige tekeningen interpreteren De kandidaat kan op deskundige en veilige wijze omgaan met de belangrijkste meet- en controlegereedschappen. /pm MATERIALENKENNI De kandidaat kan de eigenschappen van in productieprocessen toegepaste brandstoffen verklaren De kandidaat kan de functie en de eigenschappen van in productieprocessen toegepaste hulpstoffen verklaren De kandidaat kan de functie en de eigenschappen van in productieprocessen toegepaste verpakkingsmaterialen en etikettering verklaren. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

32 nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan de eigenschappen van verschillende soorten grondstoffen, toeslagstoffen en eindproducten in productieprocessen verklaren De kandidaat kan een eenvoudig (product)kwaliteitsonderzoek doen. /P /pm De kandidaat kan de werking van en toepassing van blusstoffen en brandbestrijdingsmiddelen verklaren. PRODUCTIETECHNIEK De kandidaat kan de principes en de belangrijkste begrippen beschrijven van de volgende eenheidsbewerkingen: afvullen, verpakken, mechanisch/fysisch vormgeven en/of (sub)branche specifieke mechanisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan apparatuur en methoden beschrijven die worden gebruikt bij de volgende eenheidsbewerkingen: afvullen, verpakken, mechanisch/fysisch vormgeven en/of (sub)branche specifieke mechanisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan eenvoudige berekeningen uitvoeren die betrekking hebben op de volgende eenheidsbewerkingen: afvullen, verpakken, mechanisch/fysisch vormgeven en/of (sub)branche specifieke mechanisch/fysische bewerkingen De kandidaat kan het globale procesverloop van verschillende productieprocessen beschrijven 2. 2 De productieprocessen worden gekozen in overleg met de regionale bedrijven/opleidingsinstituten. Voorbeelden van productieprocessen zijn: fabricage van aluminium, cement, glas of papier, energieopwekking of het industrieel verpakken van producten EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

33 PRODUCTIETECHNOLOGIE III 319 nummer eindterm /P Taco PROCEEHEERING De kandidaat kan de belangrijkste principes en toepassingen van kwaliteitsmeters verklaren De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met kwaliteitsmeters De kandidaat kan de principes en belangrijke begrippen van regelkringen en regelsystemen beschrijven De kandidaat kan de functie van proportionele, integrerende en differentiërende regelacties in een proces noemen De kandidaat kan de functie en werking beschrijven van pneumatische, hydraulische en elektrische schakelingen, zoals deze toegepast worden in besturings- en regelsystemen De kandidaat kan de principes en belangrijkste begrippen van de PLC beschrijven. F De kandidaat kan een PLC bedienen. /P /pm LOGITIEK De kandidaat kan de principes en belangrijkste begrippen van de logistiek beschrijven De kandidaat kan de werkmethoden die in de logistiek gebruikt worden, beschrijven EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

34 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

35 PROCEONDERHOUD 213 Procesonderhoud (213) Deelkwalificatie Procesonderhoud (213) heeft betrekking op preventief onderhoud (dagelijks onderhoud), ombouwwerkzaamheden en eenvoudig correctief onderhoud aan procesinstallaties. nummer eindterm /P Taco ONDERHOUD/MATERIALENKENNI De kandidaat kan de belangrijkste eigenschappen van de in de procesindustrie toegepaste constructiematerialen verklaren De kandidaat kan de belangrijkste materiaalbeproevingsmethoden beschrijven De kandidaat kan de meest kenmerkende eigenschappen van de verschillende typen kunststoffen beschrijven De kandidaat kan het doel beschrijven van de belangrijkste in de procesindustrie toegepaste onderhoudswerkzaamheden De kandidaat kan de werking van de meest toegepaste typen leidingen, appendages, afdichtingen en afdichtingsmaterialen verklaren De kandidaat kan de principes van de verschillende soorten smeermethoden en bijbehorende smeermiddelen verklaren De kandidaat kan de toepassing van verschillende isolatiematerialen beschrijven De kandidaat kan verschillende borgmethoden met betrekking tot losneembare verbindingen beschrijven De kandidaat kan de verschillende methoden beschrijven om corrosie te bestrijden De kandidaat kan de verschillende reinigingsmethoden, toegepaste reinigingsmiddelen en bijbehorende preventieve veiligheidsmaatregelen beschrijven. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

36 nummer eindterm /P Taco TEKENEN De kandidaat kan schetsen maken van eenvoudige procestechnische objecten. /P De kandidaat kan P&ID's en processchema's interpreteren. /P De kandidaat kan eenvoudige technische tekeningen interpreteren. /P PRAKTIJK De kandidaat kan op veilige wijze omgaan met de meest voorkomende handgereedschappen De kandidaat kan preventieve en eenvoudige correctieve onderhoudswerkzaamheden verrichten De kandidaat kan beoordelen of en welke technische discipline ingeschakeld moet worden. /P /P /P Rpm /pm De kandidaat kan kleine technische mankementen verhelpen. /P /pm De kandidaat kan aan (delen van) procesinstallaties de noodzakelijke reinigings- en schoonmaakwerkzaamheden verrichten De kandidaat kan meehelpen bij het uitvoeren van complexe en/of omvangrijke onderhouds- en ombouwwerkzaamheden De kandidaat kan apparaten, installaties en werktuigen op hun juiste technische werking beoordelen De kandidaat kan zijn werkzaamheden verrichten conform de geldende voorschriften De kandidaat kan schriftelijk en mondeling rapporteren over de onderhoudswerkzaamheden en storingen. /P /P /P /P /P /pm /pm /pm /i EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

37 PRAKTIJK PROCETECHNIEK 324 Praktijk Procestechniek (324) Deelkwalificatie Praktijk Procestechniek (324) omvat de kennis, vaardigheden en houdingen die de kandidaat in een reële praktijksituatie moet beheersen. nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan veilig en milieubewust functioneren. P /pm De kandidaat kan verantwoordelijkheid dragen in de praktijksituatie in organisatorisch en maatschappelijk verband De kandidaat kan sociale en communicatieve vaardigheden toepassen om binnen de praktijksituatie een goede sfeer te handhaven en bevorderen De kandidaat kan schriftelijk en mondeling rapporteren over de verrichte werkzaamheden De kandidaat kan de opgedane kennis en vaardigheden uit deelkwalificaties 213, 317, 318 en/of 319 toepassen in praktijksituaties P P P P /i /i /pm EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

38 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

39 MAATCHAPPELIJK CULTURELE VORMING IV 401 Maatschappelijk Culturele Vorming IV (401) Deelkwalificatie Maatschappelijk Culturele Vorming IV (401) omvat kennis, inzicht, houdingen en vaardigheden gericht op communicatie, omgaan met gegevens, het functioneren als individu in de samenleving en als werknemer in een arbeidsorganisatie en bewegingsvaardigheden. nummer eindterm /P Taco NEDERLAND De kandidaat kan hoofd- en bijzaken onderscheiden in een gelezen of beluisterde tekst De kandidaat kan vragen formuleren naar aanleiding van een gelezen of beluisterde tekst De kandidaat kan een gelezen en beluisterde tekst mondeling of schriftelijk samenvatten De kandidaat kan zich zowel schriftelijk als mondeling, begrijpelijk en correct uitdrukken. /i De kandidaat kan een informatieve en betogende voordracht houden. Pc/i De kandidaat kan een vergadering voorbereiden, actief bijwonen, voorzitten en notuleren. /i De kandidaat kan een overtuigende sollicitatiebrief schrijven De kandidaat kan zich op een sollicitatiegesprek overtuigend presenteren. /i ENGEL De kandidaat kan Engelse benamingen en begrippen van het vakgebied en van het bedrijf/de branche beschrijven De kandidaat kan hoofd- en bijzaken onderscheiden in een geschreven of beluisterde Engelse tekst De kandidaat kan een zakelijk (telefoon)gesprek in het Engels voeren. /i EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

40 nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan eenvoudige brieven, rapporten en werkverslagen in het Engels opstellen De kandidaat kan eenvoudige Engelstalige handleidingen en voorschriften interpreteren. INFORMATICA De kandidaat kan eenvoudige handelingen verrichten met spreadsheet-, database- en tekstverwerkingsprogramma's De kandidaat kan handboeken gebruiken van applicatie-programma's De kandidaat kan de gevolgen van de technologisering voor de aard en organisatie van het werk beschrijven. MAATCHAPPIJLEER De kandidaat kan zijn standpunten beargumenteren en er met anderen over in dialoog gaan De kandidaat kan de uitgangspunten, de groeperingen en de instituties van de belangrijkste levensbeschouwelijke en politiek-ideologische stromingen in Nederland beschrijven De kandidaat kan verschijningsvormen en oorzaken van emancipatie, individualisering en vergrijzing beschrijven De kandidaat kan factoren beschrijven die van invloed zijn op de maatschappelijke positie van allochtone groepen in de samenleving De kandidaat kan beschrijven op welke wijze de internationalisering van de samenleving zich manifesteert in hun eigen leefsituatie en (toekomstige) beroepspraktijk De kandidaat kan de betekenis beschrijven van veranderingen op het gebied van arbeidsmarkt, veiligheid, gezondheid, welzijn, werkgelegenheid en sociale zekerheid. Pc/r LICHAMELIJKE OPVOEDING De kandidaat kan het belang van houding en beweging beschrijven De kandidaat kan de (beroepsgerichte) motorische vaardigheden ergonomisch verrichten. /pm EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

41 AI PROCETECHNOLOGIE IV 419 asis Procestechnologie IV (419) Deelkwalificatie asis Procestechnologie IV (419) omvat basiskennis en basisvaardigheden om als niveau IV medewerker in de procesindustrie (of aanverwante organisaties als milieudiensten en ingenieursbureaus) te kunnen functioneren. De kandidaat dient de exacte vakken toe te passen in de beroepsgerichte vakken. nummer eindterm /P Taco WIKUNDE De kandidaat kan grafieken van eerstegraads, tweedegraads, gebroken, wortel, modulus, eenvoudige goniometrische, eenvoudige logaritmische en eenvoudige exponentiële functies tekenen De kandidaat kan eerstegraads, tweedegraads, gebroken, wortel, modulus, eenvoudige goniometrische, eenvoudige logaritmische en eenvoudige exponentiële vergelijkingen oplossen De kandidaat kan statistische berekeningen uitvoeren De kandidaat kan berekeningen met betrekking tot de foutenleer uitvoeren. NATUURKUNDE De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot de bewegingsleer De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot de warmteleer De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot opwarmen en afkoelen van stoffen waarbij fase-overgangen plaatsvinden De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot isotherme, isochore, isobare, adiabatische en polytropische toestandsveranderingen en aan eenvoudige kringprocessen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot spiegels en lenzen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot trillingen, golven, geluid en licht De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot radio-actieve stoffen De kandidaat kan het ontstaan van ioniserende straling verklaren. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

42 nummer eindterm /P Taco ELEKTROTECHNIEK De kandidaat kan de werking van de verschillende soorten weerstanden verklaren De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met gemengde schakelingen De kandidaat kan de werking van condensatoren verklaren De kandidaat kan magnetische verschijnselen verklaren in termen van magneetpolen, magneetvelden, magnetische kracht, inductie, flux, permanente magneten, stroomvoerende draden, spoelen en elektromagneten De kandidaat kan bij toepassingen van elektrische stroom, magnetisch veld en Lorentzkracht, een beschrijving geven in de vorm van vectoren De kandidaat kan toepassingen verklaren waarbij een bundel geladen deeltjes in een magnetisch veld wordt afgebogen De kandidaat kan de opwekking van inductiespanning verklaren in termen van fluxverandering en tijdsduur De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met wisselstroom, wisselspanning en transformatoren De kandidaat kan de werking van draaistroom en driefasensystemen verklaren De kandidaat kan de werking van gelijkstroommotoren en draaistroommotoren verklaren De kandidaat kan de werking van de belangrijkste elektronische componenten en hun toepassingen verklaren De kandidaat kan veilig werken met elektrische schakelingen en apparatuur. /P /pm PROCETECHNIEK De kandidaat kan massabalansen van fysische processen opstellen en uitwerken De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot stroming van vloeistoffen en gassen De kandidaat kan berekeningen uitvoeren met betrekking tot warmteoverdracht De kandidaat kan energiebalansen van fysische processen opstellen en uitwerken. PROCEEHEERING De kandidaat kan blokschema's, P&ID's en Hooke-up-schema's toepassen EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

43 AI PROCETECHNOLOGIE IV 419 nummer eindterm /P Taco De kandidaat kan eenvoudige berekeningen uitvoeren met enkele specifieke meettechnieken De kandidaat kan eenvoudige berekeningen aan transmitters uitvoeren. /P /pm De kandidaat kan eenvoudige berekeningen aan uitvoerorganen uitvoeren De kandidaat kan de PLC en de computer in de regeltechniek toepassen. /P EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

44 EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI 2002

45 PROCEEDRIJFVOERING 422 Procesbedrijfsvoering (422) Deelkwalificatie Procesbedrijfsvoering (422) omvat kennis en vaardigheden van onder meer bedrijfskunde, bedrijfsvoering, kwaliteits- en milieuzorg en onderhoudsmanagement. nummer eindterm /P Taco ONDERHOUDMANAGEMENT De kandidaat kan de betekenis van onderhoudstechnologie voor de procesindustrie verklaren De kandidaat kan het belang van de organisatie van onderhoud in een bedrijf aangeven De kandidaat kan de onderhoudskosten met betrekking tot procesinstallaties beoordelen De kandidaat kan het verschil beschrijven tussen preventief en correctief onderhoud De kandidaat kan het verschil beschrijven tussen gepland en ongepland onderhoud De kandidaat kan het verschil beschrijven tussen tijdsafhankelijk, gebruiksafhankelijk en conditie-afhankelijk onderhoud De kandidaat kan een bijdrage leveren aan de werkvoorbereiding. /pm EDRIJFKUNDE De kandidaat kan de werkwijze en organisatie van een bedrijf beschrijven De kandidaat kan de grondslagen van de organisatie van een bedrijf beschrijven De kandidaat kan het personeelsbeleid van een bedrijf beschrijven De kandidaat kan de belangrijkste regelingen inzake de arbeidswetgeving beschrijven De kandidaat kan de planning van een procesbedrijf verklaren De kandidaat kan het kwaliteitsbeleid van een procesbedrijf verklaren De kandidaat kan kostprijsberekeningen maken. EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI PROCETECHNIEK / UITGAVE JULI

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator B

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator B TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite http://www.vapro-ovp.com

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Milieutechniek

EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Milieutechniek TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Milieutechniek tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Medewerker Beeldtechnieken

EINDTERMENDOCUMENT Medewerker Beeldtechnieken TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Medewerker eeldtechnieken tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Basisoperator

EINDTERMENDOCUMENT Basisoperator TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT asisoperator tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite http://www.vapro-ovp.com

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator B

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator B TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator - 2 - EINDTERMENDOCUMENT MECHANICH OPERATOR / UITGAVE JULI 2002 tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator C

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator C TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator C tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite http://www.vapro-ovp.com

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden II (245)

Basiskennis en Basisvaardigheden II (245) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN II 245 asiskennis en asisvaardigheden II (245) SCHEIKUNDE 245.01 De kandidaat kan de belangrijkste scheikundige en natuurkundige verschijnselen onderscheiden. 245.02 De kan

Nadere informatie

STICHTING VAKOPLEIDING PROCESINDUSTRIE

STICHTING VAKOPLEIDING PROCESINDUSTRIE TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Algemene Operationele Techniek EINDTERMENDOCUMENT MKF. ALGEMENE OPERATIONELE TECHNIEK / UITG. JULI 2002-1 - tichting Vakopleiding

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator A

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator A TICHTING VAKOLEIDING ROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator A tichting Vakopleiding rocesindustrie ostbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Uitvoerend Milieumedewerker

EINDTERMENDOCUMENT Uitvoerend Milieumedewerker TICHTING VAKOLEIDING ROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Uitvoerend Milieumedewerker tichting Vakopleiding rocesindustrie ostbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Proefdierverzorger

EINDTERMENDOCUMENT Proefdierverzorger STICHTING VAKOPLEIDING PROCESINDUSTRIE EINDTERMENDOCUMENT Proefdierverzorger Stichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2269 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator A

EINDTERMENDOCUMENT Procesoperator A TICHTING VAKOLEIDING ROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT rocesoperator A tichting Vakopleiding rocesindustrie ostbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite http://www.vapro-ovp.com

Nadere informatie

herziene lesboekjes VAPRO april / mei 2016

herziene lesboekjes VAPRO april / mei 2016 herziene lesboekjes VAPRO april / mei 2016 LESBOEKJES Niveau Artikelcode Titel I 8306350.036 Aandrijvingen BO z/w I 8306350.536 Aandrijvingen BO I 8306350.524 Afdichtingen BO I 8306350.024 Afdichtingen

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden III (304)

Basiskennis en Basisvaardigheden III (304) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN III 304 asiskennis en asisvaardigheden III (304) SCHEIKUNDE 304.01 De kandidaat kan de belangrijkste scheikundige en natuurkundige verschijnselen onderscheiden. 304.02 De

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Fotonica

EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Fotonica TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Middenkaderfunctionaris Fotonica - 2 - EINDTERMENDOCUMENT MIDDENKADERFUNCTIONARI FOTONICA / UITGAVE JULI 2002 tichting Vakopleiding Procesindustrie

Nadere informatie

Inhoud. 1 Inleiding 13. 1 energie 19

Inhoud. 1 Inleiding 13. 1 energie 19 Inhoud 1 Inleiding 13 1 onderzoeken van de natuur 13 Natuurwetenschappen 13 Onderzoeken 13 Ontwerpen 15 2 grootheden en eenheden 15 SI-stelsel 15 Voorvoegsels 15 3 meten 16 Meetinstrumenten 16 Nauwkeurigheid

Nadere informatie

Bedrijfsoriëntatie 2 BEDRIJFSORIËNTATIE 2 (CAL01.2/CREBO:50211)

Bedrijfsoriëntatie 2 BEDRIJFSORIËNTATIE 2 (CAL01.2/CREBO:50211) BEDRIJFSORIËNTATIE 2 (CAL01.2/CREBO:50211) sd.cal01.2.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of wijze,

Nadere informatie

Theoriebronnen Allround Operator Voeding

Theoriebronnen Allround Operator Voeding Niveau 3 - Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 1 Rekenen met getallen wi-3-01 2 Breuken en procenten wi-3-03 3 Machtsverheffen wi-3-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige figuren wi-3-10 5 Grootheden

Nadere informatie

Leerjaar. e-learning. Procesoperator A

Leerjaar. e-learning. Procesoperator A Leerjaar 2 e-learning Procesoperator A INHOUD LEERJAAR 2: PROCESOPERATOR A THEORIE W5: APPARATUUR ONDERHOUDEN Sluit aan bij WLP werkboek 5: Onderhouden apparatuur Aantal SBU voor theorielessen: 51 1. Onderhoud

Nadere informatie

Theoriebronnen Operator A Leerjaar 1

Theoriebronnen Operator A Leerjaar 1 Theoriebronnen Operator A Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 1 Rekenen met getallen wi-2-01 2 Breuken en procenten wi-2-03 3 Machtsverheffen wi-2-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige figuren wi-2-10

Nadere informatie

Bedrijfsoriëntatie 1 BEDRIJFSORIËNTATIE 1 (CAL01.1/CREBO:50240)

Bedrijfsoriëntatie 1 BEDRIJFSORIËNTATIE 1 (CAL01.1/CREBO:50240) BEDRIJFSORIËNTATIE 1 (CAL01.1/CREBO:50240) sd.cal01.1.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of wijze,

Nadere informatie

Theoriebronnen Allround Productietechniek

Theoriebronnen Allround Productietechniek Niveau 3 - Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 1 Rekenen met getallen wi-3-01 2 Breuken en procenten wi-3-03 3 Machtsverheffen wi-3-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige figuren wi-3-10 5 Grootheden

Nadere informatie

Theoriebronnen Operator Voeding Niveau 2 - Leerjaar 1

Theoriebronnen Operator Voeding Niveau 2 - Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 1 Rekenen met getallen wi-2-01 2 Breuken en procenten wi-2-03 3 Machtsverheffen wi-2-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige figuren wi-2-10 5 Grootheden en eenheden na-2-01

Nadere informatie

Leerjaar. e-learning. Procesoperator A Mechanisch operator A

Leerjaar. e-learning. Procesoperator A Mechanisch operator A Leerjaar 1 e-learning Procesoperator A Mechanisch operator A Inhoud Leerjaar 1 Introductiemodule: St@rt Sluit aan bij WLP leerwijzer Aantal SBU voor theorielessen: 6 werkboek 1. De opleiding - 2. Hoe leer

Nadere informatie

Theoriebronnen Productietechniek Niveau 2 - Leerjaar 1

Theoriebronnen Productietechniek Niveau 2 - Leerjaar 1 Theoriebronnen Productietechniek Niveau 2 - Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 1 Rekenen met getallen wi-2-01 2 Breuken en procenten wi-2-03 3 Machtsverheffen wi-2-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige

Nadere informatie

Operator C (niveau 4)

Operator C (niveau 4) Werkboek 6: Optimaal in stellen van het proces Werkboek 7: De operator als specialist, het doen van onderzoek Operator C (niveau 4) cohort 2012 1 Inhoud 1. De operator als specialist... 3 1.1 Hoe bereik

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde havo

Examenprogramma natuurkunde havo Bijlage 1 Examenprogramma natuurkunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden.

1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden. DEELKWALIICATIE DOOSTOMING KADEUNCTIES Onderdeel: Wiskunde 1. De kandidaat kan structuur aanbrengen in door hem uit te voeren werkzaamheden. 2. De kandidaat kan de relatie omschrijven tussen de wiskunde

Nadere informatie

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16

PTA scheikunde Belgisch park cohort 14 15-16 Het examenprogramma scheikunde is vernieuwd. In 2013 is in 4 HAVO met dat nieuwe examenprogramma scheikunde gestart. De methode Chemie Overal 4 e editie is geschreven voor dit nieuwe examenprogramma. Toegestaan

Nadere informatie

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid

Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid Scheikunde inhouden (PO-havo/vwo): Schaal, verhouding en hoeveelheid kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw havo bovenbouw exameneenheden vwo bovenbouw exameneenheden 44: De leerlingen leren

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kennis

Nadere informatie

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator C

EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator C TICHTING VAKOPLEIDING PROCEINDUTRIE EINDTERMENDOCUMENT Mechanisch Operator C tichting Vakopleiding Procesindustrie Postbus 93 2260 A Leidschendam telefoon 070-320 93 88 telefax 070-320 51 86 internetsite

Nadere informatie

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN

WISKUNDIGE TAALVAARDIGHEDEN WISKUNDIGE TLVRDIGHEDEN Derde graad 1 Het begrijpen van wiskundige uitdrukkingen in eenvoudige situaties (zowel mondeling als 1V4 2V3 3V3 (a-b-c) schriftelijk) 2 het begrijpen van figuren, tekeningen,

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten

Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De vier profielmodulen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11699 8 juni 2012 Rectificatie Examenprogramma natuurkunde vwo van 28 april 2012, kenmerk VO2012/389632 In de regeling

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern

Pagina 1 van 5. Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten. De kern Examenprogramma Profielvak: dienstverlening & producten De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en -ontwikkeling De vier profielmodulen

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

Examenprogramma natuur- en scheikunde II

Examenprogramma natuur- en scheikunde II Examenprogramma natuur- en scheikunde II Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 natuur- en scheikunde II 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden,

Nadere informatie

0. Inhoud. *) Niet opgenomen in deze uitgave

0. Inhoud. *) Niet opgenomen in deze uitgave 0. Inhoud 1. Preambule... 2 2. Examenprogramma per vak... 4 2.0 Leeswijzer... 4 2.1 Techniek-breed *) 2.2 ICT-route... 5 2.3 Technologie in de gemengde leerweg *) 2.4 Intersectoraal *) 2.5 Sport, dienstverlening

Nadere informatie

Meewerken in de productie

Meewerken in de productie Eisen mbo-certificaat Meewerken in de productie Code Het mbo-certificaat is verbonden aan beroepsgerichte onderdelen van de kwalificatie: Mechanisch operator A 25335 Bijlage bij het kwalificatiedossier:

Nadere informatie

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn Eamenprogramma lichamelijke opvoeding 2 Informatiewijzer 1. Preambule 2. Leeswijzer 3. Lichamelijke opvoeding 2 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo

Nadere informatie

Leerjaar. e-learning. Mechanisch operator A

Leerjaar. e-learning. Mechanisch operator A Leerjaar 2 e-learning Mechanisch operator A INHOUD LEERJAAR 2: MECHANISCH OPERATOR A THEORIE W5: APPARATUUR ONDERHOUDEN Sluit aan bij WLP werkboek 5: Onderhouden apparatuur Aantal SBU voor theorielessen:

Nadere informatie

Examenprogramma natuurkunde vwo

Examenprogramma natuurkunde vwo Examenprogramma natuurkunde vwo Ingangsdatum: schooljaar 2013-2014 (klas 4) Eerste examenjaar: 2016 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma

Nadere informatie

Nask2 inhouden (PO-vmbo)

Nask2 inhouden (PO-vmbo) Nask2 inhouden (PO-vmbo) Sectoren kerndoelen primair onderwijs kerndoelen onderbouw vmbo bovenbouw gl/tl exameneenheden Vakkernen 1. Materie 42: De leerlingen leren onderzoek doen aan materialen en natuurkundige

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

ADMINISTRATIEF MEDEWERKER

ADMINISTRATIEF MEDEWERKER ADMINISTRATIEF MEDEWERKER EINDTERMEN VANAF 2000/2001 DATUM VAN INDIENING: 01.06.1996 1 e WIJZIGING: 01.06.1999 INDIENER: Kenniscentrum ECABO POSTADRES: Postbus 1230 PLAATS: 3800 BE AMERSFOORT CONTACTPERSOON:

Nadere informatie

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO

Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Voorstel van de Taakgroep Vernieuwing Basisvorming voor nieuwe kerndoelen onderbouw VO Onderdeel van de eindrapportage

Nadere informatie

Advieslijsten VAPRO Operator opleidingen

Advieslijsten VAPRO Operator opleidingen Operator A prijzen excl 9% btw Procesoperator A ProcesPlus 850005 A Bedrijfs en organisatiekunde (incl e omgeving) 1 110,00 ProcesPlus 850008 A Natuurkunde (incl e omgeving) 1 95,00 ProcesPlus 850001 A

Nadere informatie

Theoriebronnen Operator B Leerjaar 1

Theoriebronnen Operator B Leerjaar 1 Theoriebronnen Operator B Leerjaar 1 Inhoud Werkboek 1 Nr. Titel Lescode 1 Rekenen met getallen wi-3-01 2 Breuken en procenten wi-3-03 3 Machtsverheffen wi-3-07 4 Omtrek, oppervlakte en inhoud van eenvoudige

Nadere informatie

examenprogramma s vo AANVULLING BEROEPSGERICHTE VAKKEN VOORTGEZET ONDERWIJS vmbo

examenprogramma s vo AANVULLING BEROEPSGERICHTE VAKKEN VOORTGEZET ONDERWIJS vmbo en mma s examenprogramma s vo AANVULLING BEROEPSGERICHTE VAKKEN VOORTGEZET ONDERWIJS vmbo 0. Inhoud 1. Preambule 2 2. Examenprogramma per vak. 4 2.0 Leeswijzer. 4 2.1 Techniek-breed *) 2.2 ICT-route *)

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Gelet op artikel 7 van het Eindexamenbesluit v.w.o.- h.a.v.o.- m.a.v.o.- v.b.o. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11101 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/389632, houdende

Nadere informatie

Advieslijsten schooljaar

Advieslijsten schooljaar Advieslijsten schooljaar 2017 2018 Operator A... 2 Operator B... 3 Operator C... 4 Doorstroompakketten... 6 Keuzedelen... 6 Branchedelen... 8 EMPOWERING PEOPLE AND INDUSTRIES Operator A Procesoperator

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO LANDSEXAMEN MAVO 2017-2018 Examenprogramma NASK 2 (Scheikunde) M.A.V.O. 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in één

Nadere informatie

LANDSEXAMEN MAVO

LANDSEXAMEN MAVO LANDSEXAMEN MAVO 2018-2019 Examenprogramma NASK 1 (Natuurkunde) M.A.V.O. 1 Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen wordt afgenomen in

Nadere informatie

Seizoen: Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo

Seizoen: Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo Seizoen: 2016-2018 Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de SE s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald

Nadere informatie

Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.12 Proces, warmteoverdracht, procesverstoringen en onderhoud

Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.12 Proces, warmteoverdracht, procesverstoringen en onderhoud NOVA College Procestechniek Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.12 Proces, warmteoverdracht, procesverstoringen en onderhoud Code leerarrangement : 08.04.01.312 Fase : 3 Niveau : III Bedrijf : Tata

Nadere informatie

2. De kandidaat kan een omschrijving geven van de diverse organisaties in de personenautobranche.

2. De kandidaat kan een omschrijving geven van de diverse organisaties in de personenautobranche. DEELKWALIFICATIE MANAGEMENT ESONENAUTOBEDIJF Onderdeel: Bedrijfsvoering ersonenautobedrijf 1. De kandidaat kan op basis van de marktontwikkelingen van de afgelopen jaren een prognose maken voor de toekomst

Nadere informatie

EINDTERMEN DEELKWALIFICATIE BEDRIJFSBEHEER CARROSSERIEBRANCHE. 1. De kandidaat kan de doelstellingen en de fasen van een marktonderzoek noemen.

EINDTERMEN DEELKWALIFICATIE BEDRIJFSBEHEER CARROSSERIEBRANCHE. 1. De kandidaat kan de doelstellingen en de fasen van een marktonderzoek noemen. Versie 2002 EINDTEMEN DEELKWALIFICATIE BEDIJFSBEHEE CAOSSEIEBANCHE Marketing en Verkoop 1. De kandidaat kan de doelstellingen en de fasen van een marktonderzoek noemen. 2. De kandidaat kan aan de hand

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn

De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn Examenprogramma vmbo 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1 Werken aan vakoverstijgende thema's De leerling leert, in het kader van een

Nadere informatie

De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn

De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn Examenprogramma dans Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 dans 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1 Werken aan vakoverstijgende

Nadere informatie

Examenprogramma beeldende vorming

Examenprogramma beeldende vorming Examenprogramma beeldende vorming Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 beeldende vorming 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1

Nadere informatie

Examenprogramma natuur- en scheikunde I

Examenprogramma natuur- en scheikunde I Examenprogramma natuur- en scheikunde I Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 natuur- en scheikunde I 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden,

Nadere informatie

Aansluiting op het actuele curriculum (2014)

Aansluiting op het actuele curriculum (2014) Aansluiting op het actuele curriculum (2014) De verschillende modules van GLOBE lenen zich uitstekend om de leerlingen de verschillende eindtermen en kerndoelen aan te leren zoals die zijn opgesteld door

Nadere informatie

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica

ECTS-fiche. Elektro-mechanica HBO5. toegepaste mechanica ECTS-fiche Identificatie 1. Opleiding Elektro-mechanica HBO5 Module toegepaste mechanica Code 7369 Lestijden 80 Studiepunten n.v.t. Mogelijkheid tot JA aanvragen vrijstelling Vereiste aanwezigheid 100%

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 11109 6 juni 2012 Regeling van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 28 april 2012, nr. VO/403948, houdende

Nadere informatie

0. Inhoud. *) Niet opgenomen in deze uitgave

0. Inhoud. *) Niet opgenomen in deze uitgave 0. Inhoud 1. Preambule... 2 2. Examenprogramma per vak... 4 2.0 Leeswijzer... 4 2.1 Techniek-breed *) 2.2 ICT-route*) 2.3 Technologie in de gemengde leerweg... 5 2.4 Intersectoraal *) 2.5 Sport, dienstverlening

Nadere informatie

Seizoen: Vak: NaSk I (Natuurkunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo. School Examens (SE s) met open/gesloten vragen

Seizoen: Vak: NaSk I (Natuurkunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo. School Examens (SE s) met open/gesloten vragen Seizoen: 2016-2018 Vak: NaSk I (Natuurkunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de SE s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald

Nadere informatie

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

Relatie eindtermen en toetstermen deelkwalificatie Bedrijfsbeheer Carrosseriebranche Niveau 4 CREBO-nummer: 55011

Relatie eindtermen en toetstermen deelkwalificatie Bedrijfsbeheer Carrosseriebranche Niveau 4 CREBO-nummer: 55011 elatie eindtermen en toetstermen deelkwalificatie Bedrijfsbeheer Carrosseriebranche Niveau 4 CEBO-nummer: 55011 Eindterm Markering en Verkoop 1 De kandidaat kan de doelstellingen en de fasen van een marktonderzoek

Nadere informatie

Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.13 Realiseren van het product

Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.13 Realiseren van het product Competentiegericht Leren Leerarrangement 3.13 Realiseren van het product Code leerarrangement : 08.04.01.3.13 Fase : 3 Niveau : III Bedrijf : Tata Steel Afdeling : OSF2 Werkplek : Panoven Beheerder : Meijer

Nadere informatie

Extra proeven onderofficier weerkundig waarnemer

Extra proeven onderofficier weerkundig waarnemer Proeven elektriciteit en technisch redeneren Technische proeven onderofficier: o Elektriciteit o Mechanica o Rekentechnieken Proef Engels Elektriciteit Deze test gaat je kennis over elektriciteit na. Je

Nadere informatie

Bedrijfsoriëntatie 3 BEDRIJFSORIËNTATIE 3 (CAL01.3/CREBO:50195)

Bedrijfsoriëntatie 3 BEDRIJFSORIËNTATIE 3 (CAL01.3/CREBO:50195) BEDRIJFSORIËNTATIE 3 (CAL01.3/CREBO:50195) sd.cal01.3.v1 ECABO, Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd, overgenomen, opgeslagen of gepubliceerd in enige vorm of wijze,

Nadere informatie

Examenprogramma economie en ondernemen

Examenprogramma economie en ondernemen Examenprogramma economie en ondernemen De kern a. Algemene kennis en vaardigheden b. Professionele kennis en vaardigheden c. Loopbaanoriëntatie en ontwikkeling De vier profielmodulen 1. Commercieel (voor

Nadere informatie

Onderwijsinstelling Nimeto Onderwijsregeling voor de opleiding Monteur Systeemwanden en Plafonds crebonummer 10170

Onderwijsinstelling Nimeto Onderwijsregeling voor de opleiding Monteur Systeemwanden en Plafonds crebonummer 10170 Onderwijsinstelling Nimeto Onderwijsregeling voor de opleiding Monteur Systeemwanden en Plafonds crebonummer 10170 voor de deelnemers van het cohort 2007-2009 Inhoudsopgave Voorwoord 3 Onderwijsregeling

Nadere informatie

Kerntaak 1: Bedienen en bewaken van installaties

Kerntaak 1: Bedienen en bewaken van installaties Kerntaak 1: Bedienen en bewaken van installaties Werkproces 1.1: Voorbereiden eigen werkzaamheden Bij aanvang van zijn dienst neemt de de werkzaamheden door die zijn uitgevoerd door collega s van de vorige

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde D havo

Examenprogramma wiskunde D havo Examenprogramma wiskunde D havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Kansrekening en statistiek

Nadere informatie

Welkom bij de opleiding Chemische Technologie. Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018

Welkom bij de opleiding Chemische Technologie. Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018 Welkom bij de opleiding Chemische Technologie Naam: Michael Vlug Datum: 8 december 2018 Rotterdam Mainport Institute Chemische Technologie (CTE) Maritiem Officier (MarOff) Maritieme Techniek (MTE) Logistics

Nadere informatie

Onderwijsinstelling Nimeto. Onderwijsregeling voor de kwalificatie Stukadoor crebocode 10171. voor de deelnemers van het cohort 2007-2009

Onderwijsinstelling Nimeto. Onderwijsregeling voor de kwalificatie Stukadoor crebocode 10171. voor de deelnemers van het cohort 2007-2009 Onderwijsinstelling Nimeto Onderwijsregeling voor de kwalificatie Stukadoor crebocode 10171 voor de deelnemers van het cohort 2007-2009 INHOUDSOPGAVE BLZ. VOORWOORD 3 ONDERWIJSREGELING 4 TYPERING VAN DE

Nadere informatie

Gemeenschappelijk gedeelte

Gemeenschappelijk gedeelte Gemeenschappelijk gedeelte Godsdienst 2 Nederlands 5* Frans 4* Wiskunde 4* Aardrijkskunde 2 Biologie 2 Geschiedenis 1 Technologische opvoeding 2 Lichamelijke opvoeding en sport 2 Muzikale opvoeding 1 Plastische

Nadere informatie

Examenprogramma muziek

Examenprogramma muziek Examenprogramma muziek Informatiewijzer Preambule 1 Leeswijzer 2 muziek 3 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn 1 Werken aan vakoverstijgende

Nadere informatie

DR-ET1-X. Deelreglement Elektrische schema- en schakeltechniek ET-1

DR-ET1-X. Deelreglement Elektrische schema- en schakeltechniek ET-1 DR-ET1-X Deelreglement Elektrische schema- en schakeltechniek ET-1 Uitgave: januari 2012 DR-ET1-X 2 1 Algemeen Naam : Elsevier Opleidingen Adres : Zwijndrecht Aard : Deeltijd, mondeling onderwijs met praktijkbijeenkomsten

Nadere informatie

het TECHNIEK COLLEGE

het TECHNIEK COLLEGE Het Techniek College is een opleider voor vakgerichte technische opleidingen, waaronder werktuigbouwkunde, elektrotechniek, procestechniek, installatietechniek, infratechniek en automatisering. Daarnaast

Nadere informatie

Toetsmatrijs examen 8064

Toetsmatrijs examen 8064 Kwalificatie en Crebo: MK-EIT / TSI 10237 / 10238 Deelkwalificatie en Crebo: 4007 50984 Servicedocument: 6191 / 6192 / 6209 Titel van het examen: Practicum ontwerpen 3 Relevante eindtermen. DK 4007 Ontwerpen,

Nadere informatie

Referentie kader. S301 1 Algemene beroepsvaardigheden Kern a en b Digitaal 50 min. Gemiddelde van toetsen/praktische opdrachten.

Referentie kader. S301 1 Algemene beroepsvaardigheden Kern a en b Digitaal 50 min. Gemiddelde van toetsen/praktische opdrachten. Profiel: Economie en ondernemen Leerjaar: 3 Toetscode Periode Leerstof Eindtermen/ Soort toets Toetsduur Opmerking Weging Referentie kader of werktijd S30 Algemene beroepsvaardigheden Kern a en b Digitaal

Nadere informatie

Functievergelijking. Liesbeth BV. Chef Monteur Gas en verwarming Vergelijking met functie Monteur Gas en Verwarming Printdatum 31-01-2014

Functievergelijking. Liesbeth BV. Chef Monteur Gas en verwarming Vergelijking met functie Monteur Gas en Verwarming Printdatum 31-01-2014 Liesbeth BV Bedrijf Liesbeth BV Functie Chef Monteur Gas en verwarming Vergelijking met functie Monteur Gas en Verwarming Printdatum 31-01-2014 Functievergelijking Taken Kennis en vaardigheden Diploma's

Nadere informatie

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn:

1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het vmbo gelden, zijn: Examenprogramma informatietechnologie vmbo Informatiewijzer 1. Preambule 2. Leeswijzer 3. informatietechnologie vmbo 1. Preambule De zes algemene onderwijsdoelen die voor alle vakken en sectoren in het

Nadere informatie

BROCHURE VERDER NA DE TWEEDE KLAS IN

BROCHURE VERDER NA DE TWEEDE KLAS IN BROCHURE VERDER NA DE TWEEDE KLAS IN 2018-2019 Voor ouders van leerlingen in klas 2 vmbo skills Geachte ouder(s)/verzorger(s), Uw zoon of dochter zit op dit moment in het tweede leerjaar van de onderbouw

Nadere informatie

OPLEIDINGENSTRUCTUUR BASISOPERATOR PROCESCHEMIE

OPLEIDINGENSTRUCTUUR BASISOPERATOR PROCESCHEMIE OPLEIDINGENSTRUCTUUR BASISOPERATOR PROCESCHEMIE 1. BESCHRIJVING Referentiekaders: WELZIJN OP HET WERK Beroepsprofielen (SERV, oktober 2004) BASISOPERATOR PROCESCHEMIE Standaard/Ervaringsbewijs (SERV, maart

Nadere informatie

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Entree

Vakkennis en vaardigheden specifiek 2015/ Entree bezit basale kennis van algemeen geldende regels en normen voor werknemers bezit basale kennis van arbo-, veiligheidsen milieuregels bezit basale kennis van de organisatie van een bedrijf bezit basale

Nadere informatie

Overzicht beschikbare toetsen TechnoDesign

Overzicht beschikbare toetsen TechnoDesign 10101 Grammar I 10102 Grammar II 10103 Text analysis I 10104 Text analysis II 11301 Projecties (CADCollege) 11302 Lijnsoorten (CADCollege) 11303 Doorsneden (CADCollege) 11304 Bemating (CADCollege) 11305

Nadere informatie

TI 6-12. Middenkader engineering

TI 6-12. Middenkader engineering TI 6-12 ineering Middenkader engineering Middenkader engineering Schooljaar 2013-2014 Techniek & Informatica Techniek Kies voor de opleiding middenkader engineering iddenkader engineering Middenkad Kun

Nadere informatie