Watertoets Wherepark Purmerend

Transcriptie

1 Watertoets Wherepark Purmerend Definitief Intermaris Grontmij Nederland B.V. Alkmaar, 29 mei 2015

2 Verantwoording Titel : Watertoets Wherepark Purmerend Subtitel : Projectnummer : Referentienummer : Revisie : 01 Datum : 29 mei 2015 Auteur(s) : Christiaan Leerlooijer MSc adres : christiaan.leerlooijer@grontmij.nl Gecontroleerd door : Ing. Martin Verzijde Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Ing. Ronald Dekker Paraaf goedgekeurd : Contact : Grontmij Nederland B.V. Robijnstraat RB Alkmaar Postbus AE Alkmaar T F Pagina 2 van 14

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Huidige situatie Ligging plangebied Watersysteem Waterkering Hoogteligging, bodemopbouw, geohydrologie Waterkwaliteit Riolering Toekomstige situatie Ontwikkeling Watersysteem Watersysteem Compensatie waterberging Waterkwaliteit Waterkering Riolering Stelselkeuze Afvalwaterproductie Inpassing gescheiden stelsel plangebied Conclusie Bijlage 1 Oppervlakverdeling huidige situatie Bijlage 2 Oppervlakverdeling toekomstige situatie Bijlage 3 Aanpassingen rioolstelsel (Masterplan) Pagina 3 van 14

4 1 Inleiding Intermaris, BPD en de gemeente Purmerend werken samen aan de herontwikkeling van Wheermolen West. Het gebied bestaat uit het Middengebied met 150 eengezinswoningen die gesloopt worden en het aanliggende braakliggende terrein De Driehoek. Op deze locatie wordt het project Wherepark ontwikkeld met circa 210 eengezinswoningen en een appartementencomplex met circa 38 appartementen. De vigerende regelingen maken de realisatie van de nieuwe bebouwing niet mogelijk, daarom moet een nieuw bestemmingsplan worden opgesteld. Op grond van het Besluit ruimtelijke ordening is het verplicht om een watertoets uit te voeren bij het wijzigen van een bestemmingsplan. Met de watertoets vindt vroegtijdige afstemming plaats tussen waterbeheerder Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) en de initiatiefnemer. Gezien het huidige stedenbouwkundige ontwerp zijn er effecten op (de werking van) het huidige rioolstelsel te verwachten. Dit heeft technische en financiële consequenties voor het nieuwe rioolstelsel. Daarom wordt er een Masterplan riolering opgesteld. Met dit Masterplan vindt ook afstemming plaats met de gemeente Purmerend, zodat vroegtijdig consensus wordt verkregen over de gekozen oplossingsrichting. De watertoets heeft verder de volgende doelen: De ontwerprichtlijnen, kansen en knelpunten ten aanzien van het thema water voor de gebiedsontwikkeling vastleggen; Voorkomen van negatieve effecten voor de waterhuishouding; Achtergronddocument ten behoeve van de waterparagraaf in het bestemmingsplan. In hoofdstuk 2 wordt de huidige waterhuishoudkundige situatie beschreven, inclusief hoogteligging, bodemopbouw, geohydrologie en riolering. In hoofdstuk 3 wordt ingegaan op de toekomstige situatie aan de hand van voorgenoemde thema s. Hoofdstuk 4 bevat de conclusies. Pagina 4 van 14

5 2 Huidige situatie 2.1 Ligging plangebied Het plangebied ligt in het westelijk deel van de wijk Wheermolen in Purmerend. Aan de zuidzijde wordt de wijk begrensd door boezemwater, aan de noordwestzijde door de spoorbaan Zaandam-Hoorn en in het oosten door de Churchilllaan. In figuur 2.1 is de ligging van het plangebied weergegeven. Het gebied bestaat uit het Middengebied met 150 eengezinswoningen die gesloopt worden en het aanliggende gedeeltelijk braakliggende terrein de Driehoek. Op de gronden van De Driehoek hebben 60 duplexwoningen en een school gestaan die inmiddels gesloopt zijn. Aan de Mercuriusweg staat het gebouw van Budo Center Waterland. In 2004 heeft de gemeente een herstructureringsplan opgesteld voor de wijk. In dat kader is het gebied ten noorden van het plangebied herontwikkeld. Hierin is een overschot aan water gerealiseerd dat gebruikt kan worden voor de huidige herontwikkeling. Figuur 2.1: Ligging plangebied (bron:google Maps) Pagina 5 van 14

6 Huidige situatie 2.2 Watersysteem Het plangebied ligt in de polder Overweere. Voor dit plangebied geldt dat Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) waterbeheerder is voor de waterkwantiteit, waterkwaliteit, waterkeringen en de zuivering van afvalwater. In figuur 2.2 is het watersysteem weergegeven. Het plangebied maakt deel uit van peilgebied met een vast peil van NAP -1,8 m. De poldersloten worden doorspoeld met water dat op diverse plaatsen ingelaten kan worden vanuit de boezem. Dit water stroomt door de polder en wordt, evenals overtollige neerslag, door gemaal Overwhere uitgeslagen op de boezem (boezempeil NAP -0,5 m). Figuur 2.2: Watersysteem plangebied (bron: HHNK) 2.3 Waterkering Het plangebied ligt circa 150 meter van de boezemwaterkering. De boezemwaterkering heeft tevens de functie als tweede waterkering tegen de meren. In onderstaande afbeelding zijn de waterkeringen in het gebied weergegeven. Pagina 6 van 14

7 Huidige situatie Figuur 2.3: Ligging waterkeringen(bron: HHNK) 2.4 Hoogteligging, bodemopbouw, geohydrologie Gegevens over de hoogteligging zijn afkomstig uit het Algemeen Hoogtebestand Nederland. Informatie met betrekking tot de bodemopbouw en geohydrologie zijn afgeleid uit het DinoLoket van TNO. Hoogteligging De gemiddelde hoogteligging van het plangebied is circa -1,0 m NAP. Ten opzichte van het vigerend peil is de drooglegging dan 0,8 m. In figuur 2.4 is de hoogteligging weergegeven. Figuur 2.4: Hoogteligging plangebied (bron: AHN) Bodemopbouw In het plangebied begint de bodemopbouw met een slecht doorlatende toplaag, bestaande uit klei en/of veen (circa 0-6,5 m -mv). Hieronder ligt een zandlaag op een diepte van circa 6,5 tot 15 m -mv. Daarna volgen een klei- en veenlaag tot circa 17,3 m -mv met hieronder wederom een zandlaag tot circa 32 m mv diepte. Pagina 7 van 14

8 Huidige situatie Vanaf maaiveld tot circa -18 m NAP diepte ligt de deklaag. Hieronder ligt tot circa -33 m NAP het eerste watervoerend pakket. Deze wordt gevolg door een slecht doorlatende laag tot circa - 90 m NAP, waarna het tweede en derde watervoerend pakket zich aandient. Geohydrologie In de nabije omgeving van het plangebied zijn geen gegevens beschikbaar van freatische grondwaterstanden of van de stijghoogte van grondwater in dieper gelegen bodemlagen. Hierdoor is het lastig in te schatten wat de richting van de grondwaterstroming is. Door de waterstand in de boezem (-0,5 m NAP) en het oppervlaktewaterpeil (-1,8 m NAP) in het plangebied kan er door het verschil in waterpeil, freatische stroming ontstaan vanuit de boezem. Doordat de bodem uit klei bestaat, is het vermoeden dat deze stroming zeer beperkt optreedt. 2.5 Waterkwaliteit Aangezien het plangebied in een woonwijk ligt en er geen bijzondere activiteiten plaatsvinden, wordt er een stabiele waterkwaliteit verwacht. 2.6 Riolering In de huidige situatie is het plangebied gerioleerd met een gemengd rioolstelsel. In figuur 2.5 is de structuur van het stelsel weergegeven. Opgemerkt moet worden dat in het gebied ten noorden van het plangebied het rioolstelsel recent aangepast kan zijn door de sloop en nieuwbouw van de appartementengebouwen in de Spoorzone. In de oude situatie werd het overstortingswater van het gemengd stelsel via deze overstorten geloosd op de watergang tegen het spoor aan (waterpeil NAP -1,80 m). Het rioolgemaal staat ten oosten van het plangebied, nabij de kruising van de Henry Dunantstraat en de Botterstraat. Figuur 2.5: Huidige gemengde riolering met rechtsboven het rioolgemaal en de overstorten ten noorden van het plangebied op de sloot langs het spoor (nog niet aangepast met laatste ontwikkelingen van het stelsel). Pagina 8 van 14

9 3 Toekomstige situatie 3.1 Ontwikkeling Woningstichting Wherestad is voornemens om een centraal gelegen gebied binnen de wijk Wheermolen-West te herontwikkelen. Het gebied dat geherstructureerd wordt bestaat uit het Middengebied met 150 eengezinswoningen en het aanliggende gedeeltelijk braakliggende terrein De Driehoek. Na de herstructurering zal op deze locatie het project Wherepark ontwikkeld worden met circa 210 eengezinswoningen en een appartementencomplex met 38 appartementen. Figuur 3.1: Situatietekening toekomstige situatie 3.2 Watersysteem Watersysteem Doordat er geen watergangen binnen het plangebied in bebouwd gebied worden aangelegd en de bodem voornamelijk uit klei bestaat, kunnen er hoge grondwaterstanden gaan optreden. Door de hoge grondwaterstanden ontstaat er onvoldoende ontwatering voor gebouwen en wegen. Hier dient in het ontwerp rekening mee gehouden te worden. Om voldoende ontwatering te creëren kan het plangebied opgehoogd worden of dient er bijvoorbeeld drainage aan te leggen. Aangezien de ontwikkeling binnenstedelijk is, zal het vanwege de stedenbouwkundige inpassing niet wenselijk zijn om het plangebied op te hogen. Aanbevolen wordt voldoende drainage aan te leggen om voldoende ontwatering te realiseren. Pagina 9 van 14

10 Toekomstige situatie Compensatie waterberging Door toename van verhard oppervlak wordt het regenwater sneller afgevoerd, waardoor de werking van het ontvangende oppervlaktewatersysteem negatief wordt beïnvloed met snellere en hogere peilstijgingen en afvoer. Om een goed functionerend watersysteem te garanderen en te behouden is er een compensatieplicht voor de toename van het verhard oppervlak. Belangrijke uitgangspunten van de watercompensatie zijn dempen is graven en wateropgave in eigen plangebied oplossen (niet afwentelen). In tabel 3.1 is de oppervlakteverdeling van de huidige en toekomstige situatie weergegeven. Aangezien er in het plangebied reeds woningen en overige gebouwen gesloopt zijn, is voor de oppervlakte-analyse gebruik gemaakt van de GBKN uit het jaar Zie bijlage 1 voor de verdeling van de oppervlakken in de huidige situatie. Er wordt onderscheidt gemaakt tussen daken, overige verharding en groen. Voor de toekomstige situatie is gebruik gemaakt van het ontwerp dat door de woningstichting is aangeleverd. Zie bijlage 2 voor de verdeling van de oppervlakken in de toekomstige situatie. Tabel 3.1: Oppervlakteverdeling huidige en toekomstige situatie Wherepark Oppervlak Referrentiesituatie [m 2 ] Toekomstige situatie [m 2 ] Toe-/afname [m 2 ] Verhard Daken gebouwen* Wegen/overige verharding Onverhard Subtotaal Groen (incl. tuintjes) Water 0 0 Subtotaal Totaal De paden die in de toekomstige situatie in het park worden aangelegd, zijn meegerekend in de toename van het verhard oppervlak. De ontwikkeling heeft een afname van verharding van circa m 2 tot gevolg. Ten noorden van het plangebied is reeds een woningbouwplan ontwikkeld. Hierin is een overschot aan water gerealiseerd van 0,96 hectare. Voor de ontwikkeling van Wherepark hoeft geen aanspraak gemaakt te worden op het geregistreerde overschot van m² Waterkwaliteit Naar verwachting wordt er een gescheiden rioolstelsel aangelegd. Het effect hiervan is dat regenwater direct op de watergangen afgevoerd wordt en dat er minder/geen gemengd water door overstorten in de watergangen terecht komt. Hierdoor komt er meer relatief schoon regenwater in de watergangen en zal de waterkwaliteit verbeteren. 3.3 Waterkering Gezien de afstand > 150 m van het plangebied tot de omliggende waterkeringen worden geen effecten verwacht op de stabiliteit/sterkte van de waterkeringen. 3.4 Riolering Stelselkeuze Er wordt een afname van het verhard oppervlak in het gebied verwacht van m². Het verhard oppervlak in de huidige situatie bedraagt m 2 ; in de toekomstige situatie is dat naar verwachting m 2. In de huidige situatie is het verhard oppervlak grotendeels aangesloten op het gemengd stelsel. De herontwikkeling die nu gaat plaatsvinden, biedt mogelijkheden om op een andere manier met het hemelwater om te gaan. Hierbij moet worden voldaan aan de invulling die de gemeente heeft gegeven aan de zorgplicht voor het hemelwater. De hemelwaterzorgplicht omvat het door Pagina 10 van 14

11 Toekomstige situatie de gemeente aanbieden van een voorziening waarin het hemelwater geloosd kan worden. Welke voorziening dit is, maakt voor de zorgplicht niet uit, hoewel er beleidsmatig een voorkeur bestaat voor gescheiden rioleren. Het is niet (wettelijk) verplicht afvalwaterstromen te scheiden. Het is wel wenselijk het hemel- en grondwater zo weinig mogelijk te vermengen met afvalwater (ontvlechting). Door de gemeente Purmerend is als beleidsuitgangspunt geformuleerd dat afvalwater en schoon hemelwater worden gescheiden, ondermeer door het afkoppelen van verhard oppervlak. Alleen het hemelwater dat zodanig verontreinigd is dat het niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding, wordt afgevoerd via een vuilwaterstelsel. In het Waterplan Purmerend is als maatregel opgenomen dat het gemengde stelsel in de wijk Wheermolen integraal wordt vervangen door een gescheiden stelsel. Het scheiden van hemelen afvalwater is geen doel op zich maar een bewuste keuze. In de gemeente Purmerend is er voor gekozen de basisinspanning voor het gemengd stelsel grotendeels te realiseren door het afkoppelen van verhard oppervlak. Het afkoppelen lift in beginsel mee met andere werkzaamheden, zoals vervanging van riolering en stadsvernieuwing. Hierdoor worden de kosten van het afkoppelen en de overlast voor bewoners zo veel mogelijk beperkt. Het afkoppelen leidt tot een verbetering van de kwaliteit van het oppervlaktewater, doordat het aantal overstortingen en ook de overstortingshoeveelheden afnemen. Daarbij draagt het bij aan een duurzamer rioleringssysteem, doordat er minder hemelwater naar de RWZI wordt afgevoerd. Het afgekoppeld verhard oppervlak wordt aangesloten op een hemelwaterafvoerstelsel (hierna te noemen: HWA-stelsel) die het hemelwater van de afgekoppelde oppervlakken direct loost op open water (verlies van berging in gemengd stelsel). Daarnaast zijn er oppervlakken die direct op onverhard oppervlak afwateren. Opgemerkt wordt dat voor de inzameling en verwerking van hemelwater van afgekoppelde verharde oppervlakken diverse systemen kunnen worden toegepast. In deze watertoets is uitgegaan van een traditioneel HWA-stelsel. Overige voor deze wijk toepasbare hemelwatervoorzieningen zijn in het kader van deze watertoets niet onderzocht Afvalwaterproductie Onder afvalwater wordt verstaan: huishoudelijk afvalwater, al dan niet vermengd met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Pagina 11 van 14

12 Toekomstige situatie Tabel 3.2 Wijziging hoeveelheden afvalwater In het plangebied staan thans 150 eengezinswoningen. Deze worden gesloopt. Er worden 210 eengezinswoningen en een appartementencomplex met 38 appartementen gebouwd. De hoeveelheid huishoudelijk afvalwater zal hierdoor toenemen (toename 98 huishoudens) ten opzichte van de huidige situatie. Hierbij moet worden opgemerkt dat de 60 woningen in het zuiden van het plangebied in 2007/2008 zijn gesloopt. Ten opzichte van deze oorspronkelijke situatie is de toename 38 huishoudens. Het plangebied zal in de toekomst gescheiden worden gerioleerd. Dit betekent dat een deel van de bestaande pompovercapaciteit van het gemengde stelsel vervalt en ter beschikking komt voor de afvoer van afvalwater. In tabel 3.2 is de verandering in de hoeveelheden afvalwater weergegeven. De hoeveelheid huishoudelijk afvalwater neemt toe. Daar staat tegenover dat de theoretische pompovercapaciteit afneemt. Op jaarbasis zal de som van huishoudelijk afvalwater en pompovercapaciteit afnemen. Dit betekent dat er als gevolg van de ontwikkeling geen negatieve effecten ontstaan voor de capaciteit van het rioolstelsel en de mogelijkheid voor transport van afvalwater Inpassing gescheiden stelsel plangebied In het plangebied wordt een gescheiden rioolstelsel aangelegd, bestaande uit een HWA-riool en een droogweerafvoerriool (hierna te noemen: DWA-riool). Strikt genomen krijgt het DWA-riool in het plangebied de functie van gemengd riool. Het huidige, gemengd rioolstelsel in het plangebied maakt deel uit van een bemalingsgebied dat verder reikt dan het plangebied zelf. Zo wordt stedelijk afvalwater van aangrenzende gebieden (aan west- en zuidzijde) via het stelsel in het plangebied of getransporteerd naar het rioolgemaal (ten oosten van het plangebied) of via een overstort geloosd op oppervlaktewater. Ten noorden van het plangebied zijn in de oude situatie twee riooloverstorten van het gemengd stelsel aanwezig. Niet duidelijk is of er ten gevolge van het afkoppelen van verhard oppervlak (binnen dit plangebied maar wellicht ook in andere rioleringsgebieden) overstorten kunnen worden gesloten. In het geval dat (één van) de overstorten moet(en) worden gehandhaafd, moet het nieuwe DWA-stelsel voldoende hydraulische capaciteit hebben om het afvalwater via de overstorten te kunnen lozen, zonder dat er water op straat optreedt. Pagina 12 van 14

13 Toekomstige situatie Onder droogweeromstandigheden moet het nieuwe DWA-stelsel zodanig worden aangelegd dat onbelemmerde afstroming van afvalwater naar het gemaal kan plaatsvinden. Dit betreft niet alleen het afvalwater van het plangebied zelf maar ook het afvalwater dat vanaf de west- en zuidzijde via het rioolstelsel in het plangebied naar het rioolgemaal moet worden afgevoerd. Het DWA-riool in het plangebied krijgt derhalve de volgende functies: inzameling en verwerking van huishoudelijk afvalwater van het plangebied zelf; doorvoer van afvalwater vanuit aanliggende gebieden, naar het rioolgemaal aan de Henry Dunantstraat; doorvoer van overstortingswater van het gemengd rioolstelsel, naar de overstorten ten noorden van het plangebied. Om deze functies goed te vervullen moet bij de nadere uitwerking van het DWA-stelsel, goed worden gelet op de hoogteligging (afstroming) en de diameters van de strengen (hydraulische capaciteit). Door het grootschalig afkoppelen van verhard oppervlak in het plangebied, is er een verhoogde kans op problemen met be- en ontluchting van het DWA-riool in het plangebied en het gemengd stelsel in het overig deel van het bemalingsgebied. Bij de nadere uitwerking van het rioleringsplan zal hiermee rekening moeten worden gehouden en moeten mogelijk aanvullende maatregelen worden getroffen. Het HWA-riool wordt zodanig ontworpen dat het voldoende hydraulische capaciteit heeft om het hemelwater van het aan te sluiten verhard oppervlak te kunnen afvoeren. Hiervoor wordt een maatgevende ontwerpbui gehanteerd, te weten bui 08 uit de Leidraad Riolering, module C2100. Deze bui heeft een herhalingstijd van 2 jaar, een piekbelasting van 110 l/(s.ha) (gedurende 10 minuten) en een neerslaghoeveelheid van 19,8 mm. De waking in de stelsels mag bij deze bui niet minder zijn dan 0,20 m. Waking is gedefinieerd als het verschil tussen de weghoogte en de maximaal optredende waterstand in de inspectieputten van het rioolstelsel. De hemelwateruitlaatpunten van het HWA-stelsel worden aan de noordzijde van het plangebied geprojecteerd. De hoofdstructuur van het nieuwe HWA- en DWA-stelsel in het plangebied is weergegeven in bijlage 3. Op de tekening zijn de te handhaven en de aan te leggen DWA-riolen geschetst. Volgens het stedenbouwkundig plan kunnen de overstortriolen (eivorming 500/750 en 600/900 mm) worden gehandhaafd. Het plan Wherepark wordt gefaseerd uitgevoerd. Er wordt gestart in de Driehoek (zuidelijk deel), daarna komt het Middengebied (noordelijk deel) aan bod. Bij de ontwikkeling van de Driehoek wordt het afvalwater geloosd op de bestaande riolering in de Mercuriusweg of de aan te leggen DWA-riolen die lozen op het bestaande gemengd stelsel in de Planetenstraat. Bij de aanleg van de DWA-riolen in het noordelijke deel, moeten tijdelijke maatregelen worden getroffen om tijdens de uitvoering de afvoer naar het rioolgemaal en de overstorten aan de noordzijde van het plangebied, te garanderen. Pagina 13 van 14

14 4 Conclusie Hieronder staan de voornaamste conclusies puntsgewijs benoemd: Om voldoende ontwatering te creëren voor bebouwing en wegen, dient drainage aangelegd te worden. Doordat er geen toename aan verharding is, is het niet noodzakelijk om de nieuwe verharding te compenseren. Door aanleg van een gescheiden rioolstelsel komt er meer relatief schoon regenwater in de watergangen en zal de waterkwaliteit verbeteren. Gezien de afstand > 150 m van het plangebied tot de omliggende waterkeringen worden geen effecten verwacht op de stabiliteit/sterkte van de waterkeringen. Door het afkoppelen van verhard oppervlak komt er capaciteit vrij in het rioolstelsel en het rioolgemaal. Dit wordt benut door de toename van de afvalwaterproductie. De totale, jaarlijkse afvalwaterhoeveelheid neemt af. De exacte diameters en diepteligging van de toekomstige riolering dient in een rioleringsplan nader uitgewerkt te worden. Hierbij moet tevens rekening gehouden worden met de fasering en de afstroming van omliggende gebieden.

15 Bijlage 1 Oppervlakverdeling huidige situatie

16 Figuur A: Oppervlakverdeling van het verharde oppervlak in het plangebied op basis van de GBKN van het jaar 2000.

17 Bijlage 2 Oppervlakverdeling toekomstige situatie

18 Bijlage 2 : Oppervlakverdeling toekomstige situatie Figuur B: Oppervlakverdeling in de toekomstige situatie

19 Bijlage 3 Aanpassingen rioolstelsel (Masterplan)

20