Lokale Democratie, Vertrouwen en Burgerparticipatie. Prof. dr. Monique Leyenaar Drechtstedendinsdag, 7 februari 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Lokale Democratie, Vertrouwen en Burgerparticipatie. Prof. dr. Monique Leyenaar Drechtstedendinsdag, 7 februari 2012"

Transcriptie

1 Lokale Democratie, Vertrouwen en Burgerparticipatie Prof. dr. Monique Leyenaar Drechtstedendinsdag, 7 februari 2012

2 Weemoed naar vroeger?

3 Realiteit Sociaal-maatschappelijke context is veranderd, politieke instituties echter niet! Individualisering Ontzuiling Opkomst ICT Gevolg: rol burgers in politieke proces is veranderd Hoger opleidingsniveau Door toepassing ICT meer mogelijkheden om zich goed te informeren Daardoor meer in staat en bereid om de eigen mening te laten horen en eisen te stellen Sterke monitor rol Relatief laag vertrouwen in de traditionele politieke instituties als parlement, regering, politieke partijen

4 Vertrouwen op Democratie Advies Raad voor het Openbaar Bestuur Botsing van verticale politiek en horizontale werkelijkheid van zelfstandige burgers Naar een verbonden verticaal bestuur Een politiek vanuit waarden en beginselen Meer invloed van burgers op beleid en besluitvorming Meer invloed van burgers op de keuze van hun politieke bestuurders

5 Politiek burgerschap en burgerparticipatie in de 21ste eeuw 1. Ontwikkeling Inspraak (rechten staan centraal) Samen met burgers (interactieve beleidsvorming) Initiatieven van burgers (ontwikkelen en beheren) 2. Groter en gevarieerder aanbod van vormen van burgerparticipatie. Zie College-akkoorden / Zie inventarisatie projecten Drechtsteden. 3. Trend richting directe en participatieve democratie 4. Nog steeds vooral raadpleging, maar wel vaker advisering en coproductie

6

7 Meer directe democratie Referendum gebruik EU landen Aantal referenda EU 15 EU 12 EU

8 Politiek burgerschap en burgerparticipatie Niet 1 type burger in de 21ste eeuw, 2 Onderscheid naar opleiding / leeftijd / lokale identificatie Ruim 60% wil meer invloed op lokale/provinciale beslissingen (SCP) (48% Drechtsteden) Veel minder mensen willen daadwerkelijk mee doen (SCP) (9% co-creatie Drechtsteden) Critical citizens Stealth democrats Eis Doel Indicatoren Meer inspraak mogelijkheden Meer controle mogelijkheden Zelf meer kunnen deelnemen Macht politici beperken Roep om meer inspraak mechanismen Voorstander referenda Hoge actiebereidheid Voorstander referenda Roep om meer inspraak mechanismen Lage actiebereidheid Voorstander expert government

9 Uitdagingen Niet: blindstaren op vertrouwenscijfers Wel: verbinding zoeken met burgers Hoe: doorgaan met projecten zoals Bewoners aan zet inzetten op kwaliteit van burgerparticipatie strategisch gebruik van sociale media voor deliberatie en besluitvorming

10 Meer oog voor kwaliteit burgerparticipatie Intensiteit van participatie Voldoende mogelijkheden Type participatie Mate van Inclusiviteit (representatie) Leden van alle groepen burgers die betrokken zijn nemen deel aan de beleids-/ besluitvorming Niveau van Informatie Burgers dienen gekwalificeerd te zijn. Beschikken over voldoende en betrouwbare informatie

11 Eendoorsnede van de lokale bevolking op basis van een a-selecte steekproef uit relevante populatie Doet een uitspraak over een lokaal politiek vraagstuk Komt een of meerdere dagen samen Wordt van uitgebalanceerde informatie over dit vraagstuk voorzien (vooraf schriftelijk en tijdens via het ondervragen van getuigen en deskundigen) Overlegt met elkaar in kleine groepen Geeft een oordeel over het lokale vraagstuk in de vorm van een jury rapport voor het bestuur Burgerjury

12 In gesprek of verkeerd verbonden? Advies Raad voor het Openbaar Bestuur Kansen en risico s van sociale media in de representatieve democratie 1.Knooppunt democratie 2.Vormen van directe democratie faciliteren 3.Beschikbaarheid, toegankelijkheid en vindbaarheid van informatie

Netwerkdemocratie Drechtsteden

Netwerkdemocratie Drechtsteden Netwerkdemocratie Drechtsteden Drechtstedendinsdag 7 december 2010 Opdracht Drechtraad 16 juni jl. Op basis van de rapporten commissies Scholten II en Meijdam 1. Instellen en organiseren van de Drechtstedendinsdag

Nadere informatie

De burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven

De burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven De burgers: ontwikkelingen, verschillen en perspectieven Lelystad, 24 april 2018 Paul Dekker (paul.dekker@uvt.nl) Outline 1. Veronderstellingen van bestuurders 2. De gemiddelde burger: Nederland in Europa

Nadere informatie

12 mei Piet van Mourik. Welke weg slaat de Rekenkamer in?

12 mei Piet van Mourik. Welke weg slaat de Rekenkamer in? 12 mei 2017 Piet van Mourik Welke weg slaat de Rekenkamer in? Sterke Democratie in Dynamische Samenleving! Waarom? WERKEN AAN BESTUUR SAMEN MET DE BUITENWERELD Effectief STUREN EN BESLISSEN Beleid Uitvoering

Nadere informatie

Themabijeenkomst Burgerparticipatie. Gemeenteraad Cuijk 8 december 2014

Themabijeenkomst Burgerparticipatie. Gemeenteraad Cuijk 8 december 2014 Themabijeenkomst Burgerparticipatie Gemeenteraad Cuijk 8 december 2014 Ben van Essen: even voorstellen Senior strateeg provincie Limburg. Kernthema s: bevolkingskrimp en burgerparticipatie; Overige: Voorzitter

Nadere informatie

Civiele kracht Stem geven aan verankering. 21 januari 2010

Civiele kracht Stem geven aan verankering. 21 januari 2010 Civiele kracht Stem geven aan verankering 21 januari 2010 Verkenning: Stem geven aan verankering Opzet - Aanleiding - Centrale vraag - Uitgangspunten - Analyse - Voice nader bekeken Aanleiding Legitimiteit

Nadere informatie

Beter beleid door burger-participatie: doel en methoden

Beter beleid door burger-participatie: doel en methoden Beter beleid door burger-participatie: doel en methoden 27 maart 2008 Jonge Ambtenarendag Suzanne van der Pijll en Marjolein Sterk Burgerparticipatie is een containerbegrip Overheid (1945-1975) _ Nederland

Nadere informatie

Verkiezingen Tweede Kamer 2012

Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Verkiezingen Tweede Kamer 2012 Nederlandse politieke partijen langs de Europese meetlat Europese Unie dr. Edwin van Rooyen 10-9-2012 PvdA, VVD en SP zijn voorstander van het vergroten van de controle op

Nadere informatie

Hier de titel van de presentatie invoegen Opkomstbevordering bij gemeenteraadsverkiezingen

Hier de titel van de presentatie invoegen Opkomstbevordering bij gemeenteraadsverkiezingen Hier de titel van de presentatie invoegen Opkomstbevordering bij gemeenteraadsverkiezingen Julien van Ostaaijen, ProDemos De opkomst bij lokale verkiezingen 75 70 65 60 55 50 1970 1971 1972 1974 1977 1978

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van

Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van Gemeenteblad Initiatiefvoorstel voor de raadsvergadering van.. Jaar 2015 Nummer Publicatiedatum Agendapunt initiatiefvoorstel 23 oktober 2015 Onderwerp Initiatiefvoorstel ter instemming

Nadere informatie

DOSSIER. Cliëntenparticipatie

DOSSIER. Cliëntenparticipatie DOSSIER Cliëntenparticipatie CLIËNTENPARTICIPATIE BETREKKEN VAN KWETSBARE BURGERS VRAAGT OM: van ervaring naar doelgerichte actie (idee of agenda) systeemwereld overheid & organisaties veiligheid nodig

Nadere informatie

Onderzoek naar vormen van lokale democratie die past bij de inwoners van onze dorpen en bij onze gemeente. Pilot Lokale Democratie

Onderzoek naar vormen van lokale democratie die past bij de inwoners van onze dorpen en bij onze gemeente. Pilot Lokale Democratie Onderzoek naar vormen van lokale democratie die past bij de inwoners van onze dorpen en bij onze gemeente Pilot Lokale Democratie Aanleiding Van boven af: Gemeente vraagt steeds vaker om mening van het

Nadere informatie

De 7 stappen van je participatieproces - handleiding

De 7 stappen van je participatieproces - handleiding De 7 stappen van je participatieproces - handleiding 1 1) Doelstellingen helder krijgen De eerste vraag die we moeten beantwoorden is niet Hoe gaan we dit doen? maar wel vragen zoals: - Waarom doen we

Nadere informatie

RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO GEMEENTE VOORST LOKALE DEMOCRATIE. 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk

RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO GEMEENTE VOORST LOKALE DEMOCRATIE. 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk RAADSBIJEENKOMST BESPREKING RESULTATEN FOTO LOKALE DEMOCRATIE GEMEENTE VOORST 20 november 2017 Erik Koopman Vincent van Stipdonk Agenda 19.30 uur Opening door burgemeester 19.35 uur Presentatie foto lokale

Nadere informatie

Benchmark Burgerparticipatie

Benchmark Burgerparticipatie Benchmark Burgerparticipatie meten, vergelijken, leren en ontwikkelen Jaarbijeenkomst 18 juni 2012 13.00 tot 17.30 uur Stadhuis, gemeente Almere hein albeda Jaarrapport De 11 deelnemende gemeenten in beeld

Nadere informatie

Referendum. Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016

Referendum. Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016 Referendum Het voorleggen van een vraag met betrekking tot wetgeving aan de kiesgerechtigden in een land of gebied. Gert Beijer 09/11/2016 Bronnen: Van der Steur, De keuze om te kiezen Montesquieu reeks

Nadere informatie

LOKAAL SAMENSPEL. enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden

LOKAAL SAMENSPEL. enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden LOKAAL SAMENSPEL enqueteresultaten: de verschillen tussen de interne en externe beelden 1 ALGEMEEN BEELD geen onverklaarbare uitkomsten verschillen in waardering van het samenspel intern en extern, en

Nadere informatie

(Burger) participatie. De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli 2015 Tessa van den Berg

(Burger) participatie. De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli 2015 Tessa van den Berg (Burger) participatie De raad aan zet!? ZomerRaad Dinsdag 14 juli Tessa van den Berg AGENDA - Welke soorten en vormen van (burger)participatie zijn er? - Een korte theoretische introductie - Wat is en

Nadere informatie

Wat heeft het Provinciebestuur met de participatiesamenleving?

Wat heeft het Provinciebestuur met de participatiesamenleving? Wat heeft het Provinciebestuur met de participatiesamenleving? PlattelandsParlement Gelderland 2017 3 februari 2016 Ben van Essen Ben van Essen: even voorstellen Senior-strateeg provincie Limburg (tot

Nadere informatie

Participatie en social media. Futurawonen. Politiek Online Prinses Mariestraat 36 2514 KG Den Haag T: 070 362 97 97 F: 070 345 45 41

Participatie en social media. Futurawonen. Politiek Online Prinses Mariestraat 36 2514 KG Den Haag T: 070 362 97 97 F: 070 345 45 41 Participatie en social media Politiek Online Prinses Mariestraat 36 2514 KG Den Haag T: 070 362 97 97 F: 070 345 45 41 Futurawonen E: info@politiekonline.nl www.politiekonline.nl 21 april 2011 1 Inhoud

Nadere informatie

Verslag college 1: Democratische waarden onder druk?

Verslag college 1: Democratische waarden onder druk? Verslag college 1: Democratische waarden onder druk? In de collegereeks Democratie en burgerschap, georganiseerd door ProDemos en de Universiteit van Amsterdam, kijken we naar de huidige stand van zaken

Nadere informatie

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2016-I

maatschappijwetenschappen pilot vwo 2016-I Aanwijzing voor de kandidaat Als in een vraag staat dat je een hoofd- of kernconcept moet gebruiken, dan gebruik je in het antwoord die elementen uit de omschrijving van het hoofd- of kernconcept die nodig

Nadere informatie

Voorwoord 9. Inleiding 11

Voorwoord 9. Inleiding 11 inhoud Voorwoord 9 Inleiding 11 deel 1 theorie en geschiedenis 15 1. Een omstreden begrip 1.1 Inleiding 17 1.2 Het probleem van de definitie 18 1.3 Kenmerken van de representatieve democratie 20 1.4 Dilemma

Nadere informatie

Kijktip: Waar gáát dit over?

Kijktip: Waar gáát dit over? Kijktip: Waar gáát dit over? Korte omschrijving werkvorm Aan de hand van twee fragmenten beantwoorden leerlingen een aantal kijkvragen en krijgen ze inzicht in de inhoud van het referendum en de motieven

Nadere informatie

MEER ZIELEN, MEER IDEEËN, MEER OPLOSSINGEN BEWONERSPARTICIPATIE IN STEDELIJKE ONTWIKKELING

MEER ZIELEN, MEER IDEEËN, MEER OPLOSSINGEN BEWONERSPARTICIPATIE IN STEDELIJKE ONTWIKKELING MEER ZIELEN, MEER IDEEËN, MEER OPLOSSINGEN BEWONERSPARTICIPATIE IN STEDELIJKE ONTWIKKELING P5, 30 januari 2014 TU DELFT - BK - RE&H/UAD Wilson Wong INHOUD - Onderwerp en context - Onderzoeksopzet - Theoretisch

Nadere informatie

Burgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente?

Burgerbetrokkenheid in Beweging. Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? Burgerbetrokkenheid in Beweging Wat vraagt succesvolle participatie van en met burgers van uw gemeente? 12/19/2017 Wie ben ik en wat doe ik? Burgerbetrokkenheid in beweging Waar hebben we het eigenlijk

Nadere informatie

Tilburgs Verkiezingssymposium Ongelijkheid binnen Gelijkheid. 6 februari 2017

Tilburgs Verkiezingssymposium Ongelijkheid binnen Gelijkheid. 6 februari 2017 Tilburgs Verkiezingssymposium Ongelijkheid binnen Gelijkheid 6 februari 2017 Directe Democratie: Referenda? In hoeverre dienst de burger betrokken te worden in het proces van het nemen van een politiek

Nadere informatie

De motivatiethermometer opbrengsten verhogen door motivatie. Onderwijs Innovatie Groep Datum Kim Schut

De motivatiethermometer opbrengsten verhogen door motivatie. Onderwijs Innovatie Groep Datum Kim Schut De motivatiethermometer opbrengsten verhogen door motivatie Onderwijs Innovatie Groep Datum Kim Schut Goed nieuws! 2 Toch zit u hier. Voor een interactief hoorcollege met de volgende inhoud De onderzoeksresultaten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2017 2018 30 985 Beleidsdoorlichting Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Nr. 27 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 6 maart 2018 De vaste commissie

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus EA Den Haag > Retouradres Pb 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten- Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag DGBW Turfmarkt 147 Den Haag Pb 20011 2500 EA Den Haag 2018-00001282822018-

Nadere informatie

De Stemming van 8 april 2018

De Stemming van 8 april 2018 De Stemming van 8 april 2018 Om de reactie van de kiezers te meten op de besluitvorming van het kabinet inzake de WIV, hebben we gisteren een apart onderzoek uitgevoerd. De resultaten van vandaag zijn

Nadere informatie

SAMENSPEL RAADGEVEND BERAAD SAMENLEVING GEMEENTERAAD GEMEENTERAAD SAMENLEVING ORGANISATIE ORGANISATIE COLLEGE COLLEGE

SAMENSPEL RAADGEVEND BERAAD SAMENLEVING GEMEENTERAAD GEMEENTERAAD SAMENLEVING ORGANISATIE ORGANISATIE COLLEGE COLLEGE SAMENLEVING GEMEENTERAAD SAMENSPEL ORGANISATIE COLLEGE SAMENLEVING GEMEENTERAAD SWOT-analyse Stellingen-discussie Aanpakplan RAADGEVEND BERAAD ORGANISATIE COLLEGE 1 De duale fabriek Draagvlakproductielijn

Nadere informatie

Verfris het democratisch boeket

Verfris het democratisch boeket Verfris het democratisch boeket Meer aandacht voor nieuwe democratie Versie 0.1 Hein Albeda Utrecht, maart 2010 Atalantahof 1 3544 VD Utrecht T: 030 890 3222 F: 084 733 9829 1Verfris het democratisch boeket

Nadere informatie

Generation What? 1 : Jongeren over Politiek

Generation What? 1 : Jongeren over Politiek Generation What? 1 : Jongeren over Politiek De Generation What enquête peilde niet alleen naar de zogenaamd politieke opvattingen van jongeren, maar ook naar hun meer fundamentele houding tegenover het

Nadere informatie

De beste krachten, zoeken, vinden en ook inzetten. Gabriël van den Brink 12 april 2012 Den Haag

De beste krachten, zoeken, vinden en ook inzetten. Gabriël van den Brink 12 april 2012 Den Haag De beste krachten, zoeken, vinden en ook inzetten Atriumlezing Gabriël van den Brink 12 april 2012 Den Haag Out of the box denken begin Out of the box denken slot Geloofwaardigheid staat centraal Onze

Nadere informatie

Zeggenschap: hoe DOE je dat?

Zeggenschap: hoe DOE je dat? Zeggenschap: hoe DOE je dat? Werken aan nieuwe democratie startdocument bij de partijbrede discussie Harmen Binnema 22 maart 2016 Waar gaat het over? GroenLinks heeft een brede agenda van democratisering,

Nadere informatie

Imrat Verhoeven Uva/AISSR. Vormgeven aan overheidsparticipatie

Imrat Verhoeven Uva/AISSR. Vormgeven aan overheidsparticipatie Imrat Verhoeven Uva/AISSR Vormgeven aan overheidsparticipatie In een notendop Activerende verzorgingsstaat leidt tot meer nadruk verhoudingen burgers onderling Hoe democratisch zijn die verhoudingen eigenlijk?

Nadere informatie

Van Democratic Challenge naar Democratic Change

Van Democratic Challenge naar Democratic Change Wetsinnovatie BZK Bestuur 29 april 2015 Van Democratic Challenge naar Democratic Change Huishouden bij Thorbecke LinkedIn Twitter Facebook: Jeroen van Urk 1 Burgerkwaliteit en/in gemeentebestuur: deliberatieve

Nadere informatie

VERBINDEND BESTUUR IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING

VERBINDEND BESTUUR IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING VERBINDEND BESTUUR IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING Informatieavond gemeenteraad Oosterhout 19 mei 2015 Boukje Keijzer 1 levensloopbestendige woningen brede stoepen cirkel van controle steunkousen OV en

Nadere informatie

DE LOKALE DEMOCRATIE IN GESPREK MET MONIQUE LEYENAAR EN TOM VAN DER MEER. Nettie Engels, Klaartje Peters en Renske van der Tempel Redactie jaarboek

DE LOKALE DEMOCRATIE IN GESPREK MET MONIQUE LEYENAAR EN TOM VAN DER MEER. Nettie Engels, Klaartje Peters en Renske van der Tempel Redactie jaarboek DE LOKALE DEMOCRATIE IN GESPREK MET MONIQUE LEYENAAR EN TOM VAN DER MEER Nettie Engels, Klaartje Peters en Renske van der Tempel Redactie jaarboek Het mooie van verkie zingen is dat het de meest egalitaire

Nadere informatie

Politiek, burgerschap en bestuur in de stad

Politiek, burgerschap en bestuur in de stad De stadsrepubliek Politiek, burgerschap en bestuur in de stad Over nieuwe vormen van democratie, goed stedelijk bestuur en capaciteitsopbouw in stedelijke administraties Linda Boudry - Kenniscentrum Vlaamse

Nadere informatie

Burgerschap 2.0. From global citizen to global teacher #3

Burgerschap 2.0. From global citizen to global teacher #3 Burgerschap 2.0 From global citizen to global teacher #3 Woordendiarree Waarom zoveel aandacht? Ontwikkelingen in beleid Nadruk op individuele verantwoordelijkheid van de burger (+ en-) Vermaatschappelijking

Nadere informatie

Burgerparticipatie of Overheidsparticipatie?

Burgerparticipatie of Overheidsparticipatie? Burgerparticipatie of Overheidsparticipatie? Berenschot seminar Hoe dienend is uw gemeente? Even voorstellen Marieke Knobbe Openbaar bestuur Participatie Maaike Zunderdorp Procesmanagement Participatie

Nadere informatie

Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie

Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie Trefdag 6 mei 2019 Ouderen en lokaal beleid - inzetten op participatie Leeftijdsvriendelijke stad als project voor een ouderenraad in transitie Agenda Stad in transitie Studie leeftijdsvriendelijke stad

Nadere informatie

Raad en inwoners naar nieuwe verhoudingen. Samenvatting. Christa van Oorsouw juni 2007

Raad en inwoners naar nieuwe verhoudingen. Samenvatting. Christa van Oorsouw juni 2007 Raad en inwoners naar nieuwe verhoudingen Samenvatting Christa van Oorsouw juni 2007 Thesis in het kader van de opleiding Public Management en Policy Open Universiteit Nederland Engelse titel: City Council

Nadere informatie

Strategisch Communicatie Beleidsplan

Strategisch Communicatie Beleidsplan Strategisch Communicatie Beleidsplan Op weg naar moderne, actieve en open communicatie met onze inwoners gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Communicatie Afdeling Bestuurszaken Visie op communicatie: De gemeente

Nadere informatie

Toespraak Voorzitter Rob bij overhandiging advies Vertrouwen op democratie Nieuwspoort, Den Haag, woensdag 17 februari 2010

Toespraak Voorzitter Rob bij overhandiging advies Vertrouwen op democratie Nieuwspoort, Den Haag, woensdag 17 februari 2010 Toespraak Voorzitter Rob bij overhandiging advies Vertrouwen op democratie Nieuwspoort, Den Haag, woensdag 17 februari 2010 Geachte minister, Dames en heren, De Raad voor het openbaar bestuur in zijn nieuwe

Nadere informatie

Politieke legitimiteit

Politieke legitimiteit Politieke legitimiteit Op het snijvlak van wetenschap en samenleving Geerten Waling De Responsieve Rechtsstaat, 22 september 2016 Bij ons leer je de wereld kennen 1 Routeplanner Even voorstellen Wat is

Nadere informatie

De ledenpolls van de ChristenUnie. Sjirk Kuijper hoofd voorlichting / woordvoerder Kamerleden Tweede Kamerfractie ChristenUnie

De ledenpolls van de ChristenUnie. Sjirk Kuijper hoofd voorlichting / woordvoerder Kamerleden Tweede Kamerfractie ChristenUnie De ledenpolls van de ChristenUnie Sjirk Kuijper hoofd voorlichting / woordvoerder Kamerleden Tweede Kamerfractie ChristenUnie Dagblad Trouw, oktober 1992 Dagblad Trouw, oktober 1992 CDA: Leden kunnen zelfs

Nadere informatie

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl II

Eindexamen maatschappijleer 2 vmbo gl/tl II BEOORDELINGSMODEL Aan het juiste antwoord op een meerkeuzevraag wordt 1 punt toegekend. MASSAMEDIA 1 maximumscore 2 Juiste antwoorden zijn (twee van de volgende redenen): De opera s (programma s) zijn

Nadere informatie

Een brug slaan over de kloof tussen burger en bestuur. Katrien Partyka

Een brug slaan over de kloof tussen burger en bestuur. Katrien Partyka Een brug slaan over de kloof tussen burger en bestuur. Katrien Partyka Inleiding Lokale democratie bestaat - Deelname verkiezingen in België wereldtop - 91,54% in 2012 - Wel dalend, en duidelijk verschil

Nadere informatie

Burgerparticipatie in Alkmaar. Gemeente Alkmaar

Burgerparticipatie in Alkmaar. Gemeente Alkmaar Burgerparticipatie in Alkmaar Gemeente Alkmaar 1 Burgerparticipatie in Alkmaar Aanleiding en ambitie In het kader van het programma Harmonisatie is ook het burgerparticipatiebeleid opnieuw bekeken. Voor

Nadere informatie

Gemeente Groningen Frank Brander & Liesbeth van de Wetering

Gemeente Groningen Frank Brander & Liesbeth van de Wetering Gemeente Groningen Frank Brander & Liesbeth van de Wetering Vraag van de dag Wat is de grootste opgave in de lokale democratie? Meer vormen van directe democratie op lokaal niveau mogelijk maken Gesprekspunten

Nadere informatie

Ontwikkellab lokale participatiedemocratie

Ontwikkellab lokale participatiedemocratie Dossier vluchtelingendebat Ontwikkellab lokale participatiedemocratie in het kader van het vluchtelingendebat In meer dan driekwart van de 400 gemeentelijke bestuursakkoorden wordt gesproken over burgerparticipatie,

Nadere informatie

6STAP BELEIDSBEÏNVLOEDING ZELFBEHEER MEEBESLISSEN COPRODUCEREN ADVISEREN RAADPLEGEN INFORMEREN. actie vanuit de burger naar overheid

6STAP BELEIDSBEÏNVLOEDING ZELFBEHEER MEEBESLISSEN COPRODUCEREN ADVISEREN RAADPLEGEN INFORMEREN. actie vanuit de burger naar overheid introductie 3 10 tips succesvolle online beleidsbeïnvloeding 3 ONLINE BELEIDSBEÏNVLOEDING VORMEN & VOORBEELDEN actie vanuit de burger naar overheid 6STAP MEEBESLISSEN 4STAP ADVISEREN 2STAP ZELFBEHEER 5STAP

Nadere informatie

Een betrouwbare overheid. Gemeentelijke samenwerking en financiën

Een betrouwbare overheid. Gemeentelijke samenwerking en financiën Een betrouwbare overheid Gemeentelijke samenwerking en financiën 1 Een betrouwbare overheid Bij de ChristenUnie staat de samenleving centraal. Een samenleving die niet het werk is van de overheid maar

Nadere informatie

E-participatie via sociale media: hoe doe je dat? Door: Janine Bake

E-participatie via sociale media: hoe doe je dat? Door: Janine Bake E-participatie via sociale media: hoe doe je dat? Door: Janine Bake Kijkt u eens om u heen, zit u ook met een computer, mobiele telefoon, misschien wel twee en mogelijk ook nog andere type computer zoals

Nadere informatie

Voorstel voor een Tweeledige Wijkraad

Voorstel voor een Tweeledige Wijkraad Voorstel voor een Tweeledige Wijkraad M.E. van der Tuuk Democratie-modellen lopen altijd aan tegen het probleem van representativiteit versus slagvaardigheid. Een raad samengesteld uit meer dan 350 bewoners

Nadere informatie

Wat voor lokale democratie wil je zijn? (workshopronde 1) Festival Lokale Democratie dr. Laurens de Graaf Amersfoort, 13 oktober 2016

Wat voor lokale democratie wil je zijn? (workshopronde 1) Festival Lokale Democratie dr. Laurens de Graaf Amersfoort, 13 oktober 2016 Wat voor lokale democratie wil je zijn? (workshopronde 1) Festival Lokale Democratie dr. Laurens de Graaf Amersfoort, 13 oktober 2016 Waarom ben jij hier? Waarom zijn we hier? Hoe je kijkt, bepaalt wat

Nadere informatie

Vergaderen in West Betuwe. Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie

Vergaderen in West Betuwe. Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie Vergaderen in West Betuwe Eerste gemeenschappelijke gedachtevorming binnen de raadswerkgroep Bestuur & Organisatie Herindelingsadvies Par.4.3.: Samen met de samenleving West Betuwe Voert haar wettelijke

Nadere informatie

Stap 3 Stellingen 01 02

Stap 3 Stellingen 01 02 Stap 3 Stellingen 01 NIET AKKOORD NEUTRAAL AKKOORD ALS IK MAG GAAN STEMMEN, HOOR IK PAS ECHT BIJ DE VOLWASSENEN. 01 IN EEN DEMOCRATIE HEBBEN ALLE BURGERS INSPRAAK DOORDAT ZE MOGEN GAAN STEMMEN. DAT IS

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming

Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Samenvatting Maatschappijleer Politieke besluitvorming Samenvatting door een scholier 410 woorden 3 februari 2004 5,3 3 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Aantekeningen Hoofdstuk 2 Politieke

Nadere informatie

Rapport. Referendum Monitor Europese Grondwet. Peiling mei. Project Mei 2005

Rapport. Referendum Monitor Europese Grondwet. Peiling mei. Project Mei 2005 Rapport Referendum Monitor Europese Grondwet Peiling - Project Mei Een onderzoek in opdracht van Rijksvoorlichtingsdienst, Dienst Publiek en Communicatie, te Den Haag. AUTEURSRECHT MARKETRESPONSE NEDERLAND

Nadere informatie

NPBO. Borgingscommissie Energieakkoord. Nationaal Platform Burgerparticipatie Omgevingsprojecten. 21 juni 2017 Den Haag

NPBO. Borgingscommissie Energieakkoord. Nationaal Platform Burgerparticipatie Omgevingsprojecten. 21 juni 2017 Den Haag NPBO Nationaal Platform Burgerparticipatie Omgevingsprojecten BURGERS ZIJN ALTIJD BOOS! 2 MAAR BETER BOOS DAN AFGEHAAKT 3 Nationaal Platform Burgerparticipatie Omgevingsprojecten 4 o Missie: burgerparticipatie

Nadere informatie

Oproep: ondertekening Europees charter participatieve democratie in ruimtelijke planningsprocessen

Oproep: ondertekening Europees charter participatieve democratie in ruimtelijke planningsprocessen Oproep: ondertekening Europees charter participatieve democratie in ruimtelijke planningsprocessen Yves Fauvel Onderteken mee en volg het voorbeeld van de Provincie Oost-Vlaanderen #planningkwadraat 2

Nadere informatie

Interactie in actie 3 Burgerparticipatie in Eindhoven. Eindhoven, 17 september 2013 Dr. Laurens de Graaf

Interactie in actie 3 Burgerparticipatie in Eindhoven. Eindhoven, 17 september 2013 Dr. Laurens de Graaf Interactie in actie 3 Burgerparticipatie in Eindhoven Eindhoven, 17 september 2013 Dr. Laurens de Graaf Recente onderzoeken Interactief beleid en draagvlakontwikkeling Burgerparticipatie in Eindhoven,

Nadere informatie

8763/19 jwe/gra/sp 1 TREE.1.B

8763/19 jwe/gra/sp 1 TREE.1.B Raad van de Europese Unie Brussel, 3 mei 2019 (OR. en) 8763/19 JEUN 64 EDUC 221 SOC 330 EMPL 245 NOTA van: aan: nr. vorig doc.: Betreft: het secretariaat-generaal van de Raad het Comité van permanente

Nadere informatie

12/2012. Rob. Loslaten in vertrouwen. Loslaten in vertrouwen. Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving.

12/2012. Rob. Loslaten in vertrouwen. Loslaten in vertrouwen. Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving. 12/2012 Loslaten in vertrouwen Rob Raad Ropenbaar voor het bestuur Loslaten in vertrouwen Naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving December 2012 Rob Inhoud Voorwoord 3 Samenvatting

Nadere informatie

Nieuw Haags Peil van 14 oktober 2007

Nieuw Haags Peil van 14 oktober 2007 Nieuw Haags Peil van 14 oktober 2007 Er is een groot aantal kiezers, dat op een partij van Rita Verdonk zal gaan stemmen, als die opgericht wordt. Omdat dit echter nog niet het geval is en Verdonk wel

Nadere informatie

DE HELAASHEID DER DINGEN: Henk van der Kolk Universiteit Twente INHOUDSOPGAVE BEZORGDE OUDERS VAN DE KLOOF TUSSEN BURGER EN OVERHEID

DE HELAASHEID DER DINGEN: Henk van der Kolk Universiteit Twente INHOUDSOPGAVE BEZORGDE OUDERS VAN DE KLOOF TUSSEN BURGER EN OVERHEID DE HELAASHEID DER DINGEN: OVER BEELDEN, FEITEN EN CONSEQUENTIES VAN DE KLOOF TUSSEN BURGER EN OVERHEID Henk van der Kolk Universiteit Twente INHOUDSOPGAVE 1. Bezorgde Ouders (Gerard Reve) 2. Daantje de

Nadere informatie

DE HELAASHEID DER DINGEN: Henk van der Kolk Universiteit Twente

DE HELAASHEID DER DINGEN: Henk van der Kolk Universiteit Twente DE HELAASHEID DER DINGEN: OVER BEELDEN, FEITEN EN CONSEQUENTIES VAN DE KLOOF TUSSEN BURGER EN OVERHEID Henk van der Kolk Universiteit Twente INHOUDSOPGAVE 1. Bezorgde Ouders (Gerard Reve) 2. Daantje de

Nadere informatie

Initiatiefvoorstel experiment loting

Initiatiefvoorstel experiment loting Haarlemse participatie door middel van loting; een voorstel voor het een experiment met participatie door middel van loten van Haarlemmers Samenvatting Grondbeginsel van een democratische staatsinrichting

Nadere informatie

Vakgebiedenlijst. Prof. dr. Joyce Outshoorn. Dr. Oda van Cranenburgh Prof. dr. Mohamed Salih Dr. Lee Seymour

Vakgebiedenlijst. Prof. dr. Joyce Outshoorn. Dr. Oda van Cranenburgh Prof. dr. Mohamed Salih Dr. Lee Seymour Vakgebiedenlijst Onderwerpen Autoritaire regimes Abortus Afganistan Afrika Belangengroepen Bestuur/ Goed Bestuur Bevolkingsgrootte en democratie Bewapening Bosnië en Herzegovina Brits veiligheidsbeleid

Nadere informatie

PvdA Duiven - Samen Vooruit!

PvdA Duiven - Samen Vooruit! v 1 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te werken aan concrete plannen om samen

Nadere informatie

PvdA Duiven - Samen Vooruit!

PvdA Duiven - Samen Vooruit! VERKIEZINGSPROGRAMMA PVDA DUIVEN 2018 PvdA Duiven - Samen Vooruit! Voor u ligt het verkiezingsprogramma van de PvdA Duiven voor de verkiezingen van 21 maart 2018. Voor ons is dit de basis om verder te

Nadere informatie

Toekomst van de Gemeentelijke Digitale Dienstverlening: een Pleidooi voor Communicatie. Prof. Dr. Jan A.G.M. van Dijk. Center for egovernment Studies

Toekomst van de Gemeentelijke Digitale Dienstverlening: een Pleidooi voor Communicatie. Prof. Dr. Jan A.G.M. van Dijk. Center for egovernment Studies Toekomst van de Gemeentelijke Digitale Dienstverlening: een Pleidooi voor Communicatie Prof. Dr. Jan A.G.M. van Dijk Center for egovernment Studies Programma Op weg naar een netwerkoverheid Wat wil de

Nadere informatie

Joop Hofman. Presentatie Joop Hofman - Gemeenteraad Toekomst 12 juni Alkmaar 1

Joop Hofman. Presentatie Joop Hofman - Gemeenteraad Toekomst 12 juni Alkmaar 1 Joop Hofman Alkmaar 1 Mix vier methoden Dialoogmethode (Maori) (uitnodigend, niet oordelend) Open space (eigen onderwerp, oploopjes, stem met voeten,.) Fish bowl (ringen) Synthetron (socmedia, argumentie

Nadere informatie

Participatiemogelijkheden in het decreet over het lokaal bestuur. Prof. Dr. Frankie Schram KU Leuven Instituut voor de Overheid

Participatiemogelijkheden in het decreet over het lokaal bestuur. Prof. Dr. Frankie Schram KU Leuven Instituut voor de Overheid Participatiemogelijkheden in het decreet over het lokaal bestuur Prof. Dr. Frankie Schram KU Leuven Centrale Stelling Artikel 2 1. De gemeenten en de openbare centra voor maatschappelijk welzijn beogen

Nadere informatie

Toekomst van de lokale democratie? Academische zitting Charter van Kortenberg

Toekomst van de lokale democratie? Academische zitting Charter van Kortenberg Toekomst van de lokale democratie? Academische zitting Charter van Kortenberg Prof. dr. Johan Ackaert 27/09/2012 Overzicht Goede nieuws Slechte nieuws Oorzaken: Veranderingen in context Functieverlies

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 423 Voorstel van wet van het lid Van Klaveren betreffende het houden van een raadplegend referendum over het Nederlandse lidmaatschap van de

Nadere informatie

Sociale Structuurvisie Hoogeveen voor Raad 11 oktober Ben Römgens, Gea Lunsing

Sociale Structuurvisie Hoogeveen voor Raad 11 oktober Ben Römgens, Gea Lunsing Sociale Structuurvisie Hoogeveen voor Raad 11 oktober 2007 Ben Römgens, Gea Lunsing Programma 1. Aanpak 2. Huidige Sociale Staat 3. Oplossingen uit workshops met partners en bewoners 4. Hoofdbestanddelen

Nadere informatie

Vertrouwen in politiek

Vertrouwen in politiek rechtspraak respect opleiding raad regering college democratie Juni 2018 Interne Dienstverlening/BI/O&S wijken diversiteit leeftijd onderling vertrouwen ambtelijke organisatie Vertrouwen in politiek Hoe

Nadere informatie

Werkstijl Oog voor kwaliteit, zorgvuldigheid en timing (vorm en inhoud)vanuit eigen expertise ingezet

Werkstijl Oog voor kwaliteit, zorgvuldigheid en timing (vorm en inhoud)vanuit eigen expertise ingezet 2011/33242 Bijlage Uitwerking van treden van de participatieladder Trede 1: Informeren De gemeente bepaalt in grote mate zelf de agenda voor besluitvorming en houdt betrokkenen hiervan op de hoogte. Het

Nadere informatie

Digitale burgerbetrokkenheid #hoedan? Ira van Keulen Leer- en Expertisepunt Open Overheid 20 maart 2018

Digitale burgerbetrokkenheid #hoedan? Ira van Keulen Leer- en Expertisepunt Open Overheid 20 maart 2018 Digitale burgerbetrokkenheid #hoedan? Ira van Keulen Leer- en Expertisepunt Open Overheid 20 maart 2018 Rathenau Instituut in het kort Onderzoeks- en debatinstituut op snijvlak van technologie, wetenschap,

Nadere informatie

Kennisdag Nieuwe Democratie! Nieuwe Bedrijfsvoering? Subtitel van het document. Wat betekent de veranderende democratie voor uw organisatie?

Kennisdag Nieuwe Democratie! Nieuwe Bedrijfsvoering? Subtitel van het document. Wat betekent de veranderende democratie voor uw organisatie? Nieuwe Democratie! Nieuwe Bedrijfsvoering? Kennisdag 2017 Wat betekent de veranderende democratie voor uw organisatie? Thijs Jagersma Govert Schermers Subtitel van het document Welkom! Ons Verhaal 3. Nieuwe

Nadere informatie

Samen met leden beleid maken, we doen toch niets anders? Co-creatie versterkt het draagvlak. Adviezen, tips en regels.

Samen met leden beleid maken, we doen toch niets anders? Co-creatie versterkt het draagvlak. Adviezen, tips en regels. 06 Samen met leden beleid maken, we doen toch niets anders? Co-creatie versterkt het draagvlak. Adviezen, tips en regels. tekst: Erik van co- Laar en Therèse van t Westende-de Bijl 26 vm juni 2013 creatie

Nadere informatie

Een Europese democratie: utopie of noodzaak?

Een Europese democratie: utopie of noodzaak? Een Europese democratie: utopie of noodzaak? Prof. Stefan Rummens Hoger Instituut voor Wijsbegeerte 14 november 2016 Europa in crisis? Europa in crisis de EU verliest slagkracht de EU verliest legitimiteit

Nadere informatie

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo

Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Examenprogramma maatschappijleer havo/vwo Havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Rechtsstaat

Nadere informatie

De burger aan zet. Vormen van burgerparticipatie: inventarisatie en evaluatie

De burger aan zet. Vormen van burgerparticipatie: inventarisatie en evaluatie De burger aan zet Vormen van burgerparticipatie: inventarisatie en evaluatie 2 De burger aan zet Vormen van burgerparticipatie: inventarisatie en evaluatie Prof. Dr. M. Leyenaar Faculteit der Managementwetenschappen

Nadere informatie

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming.

Een democratie is een staatsvorm waarbij de bevolking direct of indirect invloed uitoefent op de politieke besluitvorming. Samenvatting door L. 1165 woorden 13 januari 2013 4,8 12 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Maatschappijleer Hoofdstuk 3: Parlementaire democratie Paragraaf 1 t/m 4 1; Wat is politiek? Deelvraag: Wat

Nadere informatie

EU Me nti meter. Betrokken gemeente

EU Me nti meter. Betrokken gemeente EU Me nti meter Betrokken gemeente 23 Stelling ED Me nti meter c FC Emmen handhaaft zich in de eredivisie 2.5 c O ō ö E Ũĩ 23 Stellingen Voorbeelden als Stichting Naoberschap United zijn initiatieven die

Nadere informatie

Een Netwerkoverheid in een Netwerksamenleving. Prof. Jan A.G.M. van Dijk Center for egovernment Studies

Een Netwerkoverheid in een Netwerksamenleving. Prof. Jan A.G.M. van Dijk Center for egovernment Studies Een Netwerkoverheid in een Netwerksamenleving Prof. Jan A.G.M. van Dijk Center for egovernment Studies Netwerkoverheid en Netwerksamenleving Een netwerksamenleving is een moderne samenleving met een infrastructuur

Nadere informatie

Over participatie en democratie van onderuit. Prof. Dr. Jeroen Van Laer

Over participatie en democratie van onderuit. Prof. Dr. Jeroen Van Laer Over participatie en democratie van onderuit Prof. Dr. Jeroen Van Laer Inhoud 1. De crisis van de democratie 2. Participatie als oplossing? 3. De keerzijde van participatie 4. Nood aan participatiecultuur

Nadere informatie

ANALYSE FORUM VOOR DEMOCRATIE

ANALYSE FORUM VOOR DEMOCRATIE ANALYSE FORUM VOOR DEMOCRATIE Vervolganalyse Peiling september 2017 1. Belangrijkste uitkomsten 1.1 Electoraal speelveld Forum voor Democratie is een geduchte concurrent van 50 Plus en PVV en ook van VVD,

Nadere informatie

Verordening op de Burgeragendering en het Burgerinitiatief gemeente Utrecht 2018

Verordening op de Burgeragendering en het Burgerinitiatief gemeente Utrecht 2018 Initiatiefvoorstel Opgesteld door Kenmerk Vergaderdatum Portefeuille Geheim Has Bakker (raadslid D66) 0000 27 september (aanbieding) Wijkgericht werken en participatie Nee Verordening op de Burgeragendering

Nadere informatie

Marije van den Berg. knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap

Marije van den Berg. knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap Marije van den Berg knutselt aan een energieke samenwerking tussen overheid, politiek en gemeenschap Adviseur, trainer en publicist overheidsparticipatie Raadslid van 2002-2010 Bestuurslid van Stadslab

Nadere informatie

Beginselen van de democratische rechtsstaat

Beginselen van de democratische rechtsstaat Beginselen van de democratische rechtsstaat Prof. mr. M.C. Burkens Prof. mr. H.R.B.M. Kummeling Prof. mr. drs. B.P. Vermeulen Prof. mr. R.J.G.M. Widdershoven Inleiding tot de grondslagen van het Nederlandse

Nadere informatie

Beleidsplan Ruimte. Agenda. een nieuw beleidsplan? procesverloop participatie. o Burgers o Professionelen (co)productie

Beleidsplan Ruimte. Agenda. een nieuw beleidsplan? procesverloop participatie. o Burgers o Professionelen (co)productie 6 september 2011 Beleidsplan Ruimte Agenda een nieuw beleidsplan? procesverloop participatie o Burgers o Professionelen (co)productie o werking kernteam o 1 e resultaten Naar realisatie? Een nieuw beleidsplan

Nadere informatie

Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek

Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting Maatschappijleer 1 Politiek Samenvatting door een scholier 1057 woorden 17 maart 2016 7,8 8 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer 1 Hoofdstuk 1 In de politiek gaat het om keuzes maken. Dat

Nadere informatie

DE BLIK VAN JONGEREN OP DEMOCRATIE NOZIZWE DUBE.

DE BLIK VAN JONGEREN OP DEMOCRATIE NOZIZWE DUBE. DE BLIK VAN JONGEREN OP DEMOCRATIE NOZIZWE DUBE www.vlaamsejeugdraad.be DE BLIK VAN JONGEREN OP DEMOCRATIE WAT IS DE VLAAMSE JEUGDRAAD? DEMOCRATIE VOOR JONGEREN VANDAAG DE VLAAMSE JEUGDRAAD DE VLAAMSE

Nadere informatie