Morele ontwikkeling en Delinquentie Eveline van Vugt Forensische Orthopedagogiek Universiteit van Amsterdam

Transcriptie

1 Morele ontwikkeling en Delinquentie Eveline van Vugt Forensische Orthopedagogiek Universiteit van Amsterdam

2 Wie ben ik? Orthopedagoog & Criminoloog Praktijk: Gezinsbegeleiding Sinds 2007 verbonden aan Master Forenische Orthopedagogiek, sinds 2012 als UD 2011 gepromoveerd op morele ontwikkeling van jeugdige zedendelinquenten

3 Wie zijn jullie?? Is er bepaalde kennis die jullie hier zouden willen opdoen? In hoeverre hebben jullie te maken met diagnostiek van gewetensontwikkeling of (indiceren van) behandelvormen gericht op het bevorderen van geweten?

4 Doelen Workshop Kennis van verschillende concepten geweten Stand van zaken wetenschap 1: wat weten we over relatie morele ontwikkeling en delinquentie Stand van zaken wetenschap 2: wat weten we over morele ontwikkeling bij specifieke doelgroepen Gewetensontwikkeling: hoe te meten? Gewetensontwikkeling: te behandelen?

5 METEN = WETEN EN DAT GELDT OOK VOOR HET GEWETEN! 5

6 Moraliteit is dat aspect van het menselijk denken, voelen en handelen dat betrekking heeft op het onderscheid tussen goed en kwaad (Bauman, 1993; p. 4)

7 Waaruit bestaat het? CONCEPTEN VAN GEWETEN 7

8 Aan welke constructen denk je bij geweten?

9 Te verdelen in. Morele Ontwikkeling Morele Emotie Morele Cognitie Schuld & Schaamte Empathie Moreel Redeneren

10 Moreel Redeneren Praktische overwegingen over hoe men in moreel opzicht zou dienen te handelen

11 Post-conventionele niveau > stadia 5 & 6 Sociaal contract (5) Universeel ethische principles (6) Volwassenheid Conventionele niveau > stadia 3 & 4 Interpersoonlijke overeenstemming (relatie) (3) Sociale systeem orientatie (wet en regelgeving) (4) Adolescentie Pre-conventioneel niveau > stadia 1 & 2 Gehoorzaamheid en straf (1) Eigen belang (Instrumentele orientatie)(2) < 9 jaar

12 VOLWASSEN NIVEAU> stadia 3 & 4 Interpersoonlijke overeenstemming (relatie) (3) Sociale systeem orientatie (wet en regelgeving) (4) ONVOLWASSEN NIVEAU> stadia 1 & 2 Gehoorzaamheid en straf (1) Eigen belang (Instrumentele orientatie)(2)

13 Cross Culturele validiteit Almost all individuals in all cultures use the same... basic moral categories, concepts, principles, [and values], and... all individuals in all cultures go through the same order or sequence of gross stages of development, though they vary in rate and terminal point of development....[given differential] opportunities for role-taking. (Kohlberg, 1971, pp. 176, 183)

14 Empathie Cognitieve empathie: het begrijpen en herkennen van emoties in anderen Affectieve empathie: het kunnen delen van emoties van anderen/medeleven tonen (Cohen & Strayer, 1996)

15 Schuld & Schaamte Schuld Veroordeling van specifiek gedrag (I did that horrible thing) Schaamte negative evaluatie mbt de persoon zelf (I did that horrible thing)

16 wat weten we over de relatie morele ontwikkeling en delinquentie STAND VAN ZAKEN WETENSCHAP 1: 16

17 Wat weten we over gewetensontwikkeling bij delinquenten?

18 Wat weten we? shame & delinquentie.08 cognitief guilt & delinquentie.26 affectief cognitieve vertekeningen & delinquentie moreel redeneren & delinquentie empathie & delinquentie morele ontwikkeling & recidive r =.10 (klein) r =.25 (middel) r =.40 (groot) (Stams et al., 2006; Jolliffe & Farrington, 2005; Orobio de Castro et al., 2002; Van Vugt et al., 2010; Van Vugt et al., 2012)

19 Van Vugt et al Morele Ontwikkeling en Recidive 0,2 0,2 0,15 0,1 0,05 0,11 r 0 morele emotie morele cognitie

20 wat weten we over morele ontwikkeling bij specifieke doelgroepen STAND VAN ZAKEN WETENSCHAP 2 20

21 Psychopathie 2 0 psychopaths 1,16 0,72 yes no d

22 IQ 1 0,5 0 intelligence 0,96 0,5 low average d

23 Jeugdige zedendellinquenten jeugdige zedendelinquenten verschillen niet in moreel redeneren ivm leeftijdsgenoten Ook zijn verschillen in seksuele moraal Wel lager niveau van moreel redeneren mbt eigen slachtoffer (Van Vugt et al., 2008)

24

25 Licht verstandelijke beperking <85 (LVB) Aanpassingsproblemen Psychiatrische problemen (lmoonen & Verstegen, 2006) LVB Jongeren Kinderen, jongeren en volwassen met een intellectuele disfunctie gaan niet zo snel niet door de stadia van morele ontwikkeling als hun leeftijdsgenoten en bereiken niet hetzelfde niveau (Moore & Stephans, 1974; Sigman et al, 1983).

26 LVB Jeugdige zedendelinquenten & Moreel redeneren Algemeen: Seksueel: Eigen slachtoffer Lagere niveaus van moreel redeneren bij LVB JZ dan bij niet LVB (85>) JZ op alle drie domeinen. Stdadium 2; Instrumenteel moreel redeneren bij LVB groep. 26

27 Hoe te meten? GEWETENSONTWIKKELING 27

28 METEN = WETEN EN DAT GELDT OOK VOOR HET GEWETEN! 28

29 Hoe kunnen we het beste meten? 0,6 0,57 0,5 0,4 0,3 0,2 0,1 0,1 0,16 r =. 10 (klein) r =.25 (middel) r =.40 (groot) 0 klinisch oordeel herkenning productie

30 Klinisch Oordeel Accuraatheid van het klinische oordeel neemt weinig toe naar gelang er een toename is in educatie of klinische ervaring (slechts 13% toename) (Spengler e.a, 2009) Klinisch oordeel ook gevaar voor verschillende biases

31 Klinisch oordeel vs. Instrumenten Geen samenhang tussen klinisch oordeel mbt moreel redeneren en SRM-SF (moreel interview) Geen samenhang tussen klinisch oordeel mbt slachtofferempathie en slachtofferempathie vragenlijst Van Vugt, E.S., Asscher, J.J., Hendriks, J., Stams, G.J.J.M., Bijleveld, C. & Van der Laan, P.H. (in revision). Assessment of moral judgment and empathy in young sex offenders : A comparison of clinical judgment and test results. International Journal of Offender Therapy and Comparative Criminology (2011), Advance online publication. Doi: / X

32 Instrumenten Herkenningsmaten MOL (MOM) SROM-SF (DIT) BES Productiematen Moral Judgment Interview SRM-SF

33 SROM-SF

34 Basic Empathy Scale (BES) Cognitief: Ik kan zien wanneer mijn vrienden bang zijn Affectief: Als mijn vrienden ongelukkig zijn, doet dit mij niets Antwoordschaal: Helemaal oneens Beetje oneens Niet eens, niet oneens Beetje eens Helemaal mee eens

35 MJI Een Europese vrouw heeft een terminale vorm van kanker. De doctoren zijn van mening dat slechts één bepaald medicijn haar kan redden. Een vorm van Radium, zojuist ontdekt door een apotheker in dezelfde stad. De productie van het medicijn kost veel, maar de apotheker rekent het tienvoudige van de productiekosten. Hij betaalde voor de Radium, maar vraagt voor een kleine dosis van het medicijn. De man van de zieke vrouw, contacteerde iedereen die hij kende om geld te lenen, maar kwam maar tot de helft: Hij vertelde de apotheker dat zijn vrouw op sterven lag, en vroeg hem of hij het medicijn niet goedkoper aan hem kon verkopen, of dat hij misschien later kon betalen. De apotheker antwoordde: Nee, ik ben de ontdekker van dit medicijn en ik ga er geld mee verdienen. Heinz werd wanhopig, brak in, en stal het medicijn. Mag Heinz het medicijn stelen?

36 SRM-SF Denk eens terug aan een keer dat je iets hebt beloofd aan een vriend of vriendin. Hoe belangrijk vind jij het dat mensen beloftes tegenover vrienden nakomen? Heel Belangrijk/ Belangrijk/ Niet Belangrijk Waarom is dat belangrijk voor jou?

37 Rapportage (1) Hoe zou je deze uitkomsten kunnen rapporteren? Wat rapporteer je wel en wat niet??

38 Rapportage (2) Stadium 1 Eenzijdigheid, strafgeoriënteerd (concrete gevolgen) en gehoorzaamheid Stadium 2 Instrumenteel en concrete wederkerigheid (relatie met anderen is een ruilverhouding), behoeften en voordelen, vrijblijvend (geen verplichting) Stadium 3 Verplaatsen in de ander en ideale wederkerigheid, prosociale bedoelingen (relatie goed houden), verantwoordelijkheid op persoonsniveau Stadium 4 Redeneren vanuit normen en sociale systemen, sociale verantwoordelijkheid, belang van rechtvaardigheid

39 Interventies gericht op morele ontwikkeling Equip ART/WSART Geen effecten op moreel redeneren Wel op vaardigheden (ART), denkfouten (EQUIP), en recidive (ART/WSART) hoewel niet op geweldsrecidive (WSART)

40 Vragen