Genomic selection. Spervital Hengstenhouderij Dag februari Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Genomic selection. Spervital Hengstenhouderij Dag februari Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics"

Transcriptie

1 Genomic selection Spervital Hengstenhouderij Dag februari 2017 Mario Calus, Wageningen U & R, Animal Breeding & Genomics

2 Betrokken personen (Genomic selection) Rianne van Binsbergen Claudia Sevillano Sonia Eynard Jan ten Napel Jack Windig Aniek Bouwman Roel Veerkamp Yvonne Wientjes Jeremie Vandenplas

3 Introductie

4 Mijn recente werk (2006 nu) Ontwikkeling en testen van modellen en software die genomic selection mogelijk maken In nauwe samenwerking met fokkerijbedrijfsleven:

5 Overzicht presentatie Fokkerij Fokdoel Genetische vooruitgang Selectie Genomic Selection Hoe werkt t? Achtergrond Mogelijkheden

6 Fokkerij Verbeteren van genetische aanleg van een populatie dieren Door het selecteren van de beste dieren als ouders voor de volgende generatie

7 Verschillende aspecten fokkerij 1. Fokdoel Welke kenmerken? Wat is de relatieve verhouding? 2. Genetische vooruitgang Welke aspecten spelen een rol? 3. Selectie Dieren ranken (obv fokwaarden)

8 1. Fokdoel: omgevingsanalyse Markt (consument, burger, supermarkten, society) Gezondheid, dierenwelzijn, levensduur, voedselveiligheid Competitie op prijs Beperkingen gebruik van antibiotica, ingrepen. Wereldwijde trends veehouderij Marges verminderen (fluctueren) Schaalvergroting Arbeid knelpunt Kostprijs belangrijk

9 1. Fokdoel Welke kenmerken zijn écht belangrijk in de komende jaar? Relateer aan beschikbare fokwaarden Index Combi-getallen Individuele kenmerken (>30)

10 2. Genetische vooruitgang Genetische vooruitgang = Betrouwbaarheid x Intensiteit x Genetische variatie Generatie interval Doel: betrouwbare, intensieve & snelle selectie

11 3. Selectie Beste dieren selecteren als ouders voor de volgende generatie Wat zijn de beste nakomelingen van de beste ouders? Variatie binnen families! Fokwaarden!

12 Fokwaarden Genetische waarde van een dier Afwijking van populatie-gemiddelde Bepaald op basis van: Eigen prestatie Prestatie van nakomelingen / familieleden Melkveefokkerij als voorbeeld: Dochtergegevens Proef-, wacht-, fokstiersysteem

13 Proef-, wacht-, fokstier-systeem Betrouwbaar door dochterinfo Maar duurt lang: Loopbaan van een KI-stier: Aangekocht als kalf Koeien insemineren Dochters worden geboren ±100 dochters sluiten lactatie af 0-2 maanden maanden 2 jaar 5-6 jaar => Generatie-interval van stieren is 5-6 jaar.

14 Genomic Selection

15 Genomic selection; hoe werkt t? Bron: M.P.L. Calus, J.W.M. Bastiaansen, T.H.E. Meuwissen, & R.F. Veerkamp Veeteelt, November 1, p

16 Referentie populatie

17 Referentie populatie Gemeten prestaties

18 Referentie populatie DNA profiel Gemeten prestaties

19 Referentie populatie DNA profiel Gemeten prestaties Statistisch model Referentie Database: T = 1 kg milk G = 2 kg milk Etc, etc, etc,.. A = -1 kg milk C = -2 kg milk

20 Referentie populatie Jonge selectie kandidaten DNA profiel Gemeten prestaties Statistisch model Referentie Database: T = 1 kg milk G = 2 kg milk Etc, etc, etc,.. A = -1 kg milk C = -2 kg milk

21 Referentie populatie Jonge selectie kandidaten DNA profiel Gemeten prestaties Statistisch model Referentie Database: T = 1 kg milk G = 2 kg milk Etc, etc, etc,.. A = -1 kg milk C = -2 kg milk

22 Referentie populatie Jonge selectie kandidaten DNA profiel Gemeten prestaties Statistisch model Referentie Database: T = 1 kg milk G = 2 kg milk Etc, etc, etc,.. A = -1 kg milk C = -2 kg milk Betrouwbare voorspelde fokwaarden selectie kandidaten

23 PWF versus genomic selection Invloed op genetische vooruitgang: Factoren Genomic selection Betrouwbaarheid Intensiteit Generatie interval PWF = Proef-, wacht-, fokstiersysteem

24 Genotype = typering van DNA SNP = verschil op één plaats dier 1 A A G T A T T A T C T T A A G T A T T A T C T T dier 2 A A G T A T T A T C T T A A G A A T T A T C T T

25 Meten DNA (bij paarden) DNA bezit alle erfelijke eigenschappen baseparen (~ 1,000) Wrs > SNPs SNPs op chip (~ 50)

26 Verzamelen DNA (informatie) Bloed Haar(wortels) Sperma Mond/neusswab

27

28 Hier heb je nog niks aan voor het vinden van die beste nakomeling!

29 dier 1 A A G T A T T A T C T T A A G T A T T A T C T T. dier 2 A A G T A T T A T C T T A A G A A T T A T C T T Deze A geeft +0.2 kg melk, +1dgn levensduur, -0.2 exterieur,+ 1vruchtbaarheid etc.

30 Waarde toekennen aan DNA verschillen Stap 1: Schatting van effecten van elke SNP in de populatie, op basis van dieren met bekende fokwaarde en genotypen (=referentiepopulatie) Stap 2: Bereken fokwaarden voor jonge dieren op basis van SNP genotypen

31 Met genomic selection kunnen we al heel vroeg (als embryo of na de geboorte) voorspellen of een dier de beste genen van vader en moeder heeft gekregen (of de slechtste)

32 Genomic selection - Achtergrond en oorsprong

33 De oorsprong ligt in ons instituut:

34 Oorsprong Genomic Selection Veel energie gestoken in identificatie individuele genen Vroege voorspellers fokwaarde Aanpak was beperkt succesvol Kenmerken aangestuurd door veel genen met klein effect Genomic selection bleek de oplossing Effecten van alle genen gezamenlijk schatten

35 Toekomst: nieuwe kenmerken Genomic selection: niet langer nodig om dochtergegevens van iedere stier te verzamelen Mogelijkheden voor nieuwe kenmerken als: Voerefficiëntie Methaan-emissie Melkeiwitsamenstelling...

36 Andere functies genotyperingen Verificatie afstamming Paringsadvies Monitoren inteelt Erfelijke gebreken Karyo-typeringen...

37 Genomic Selection - Conclusie Waarom is Genomic Selection zo exciting? Zorgt voor een revolutie in de fokkerijpraktijk Snel en relatief betrouwbaar Is het belangrijkste onderwerp in fokkerijonderzoek wereldwijd Maakt selectie voor nieuwe kenmerken mogelijk

Wat heeft de veehouder aan Genomics

Wat heeft de veehouder aan Genomics 2/1/21 Wat heeft de veehouder aan Genomics Mario Calus en Johan van Arendonk Wageningen UR Livestock Research en Wageningen University Wat wil de veehouder? Een goed inkomen halen van het bedrijf door

Nadere informatie

Impact Genomic Selection bij CRV. Onderwijsdag PZ december 2009

Impact Genomic Selection bij CRV. Onderwijsdag PZ december 2009 Impact Genomic Selection bij CRV Onderwijsdag PZ december 2009 Waar is CRV actief? De nieuwe structuur van CRV Genetische producten van CRV g KI service g Verkoop van 7 mln doses sperma g CRV exporteert

Nadere informatie

Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen?

Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen? Nieuwe fokwaarden, hoe te lezen? Bijeenkomst Studieclub Geitenhouderij 23 juni 2015 Jan ten Napel, senior genetics researcher Fokken of gokken? De melkgeitenhouderij moet zich steeds aanpassen om voorbereid

Nadere informatie

Genomic revolution : betekenis voor

Genomic revolution : betekenis voor Genomic revolution : betekenis voor karakterisering, behoud en fokkerij van zeldzame rassen? Jack Windig Centre of Genetic Resources, The Netherlands (CGN) Genomic revolution Genoom Het hele DNA Alle chromosomen

Nadere informatie

Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen

Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen Genomica in de melkveehouderij de praktische toepassingen Yvette de Haas Doel van vandaag Is er behoefte aan een gastcollege Genomica? Aan welk soort informatie heeft het onderwijs behoefte m.b.t. genomica?

Nadere informatie

Paard en Genomisch onderzoek

Paard en Genomisch onderzoek Paard en Genomisch onderzoek Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Vlaamse Fokkerijdag, 18 nov 2015 Inhoud Kenmerken in de paardenfokkerij Geschikt voor genomics? Genomics middelen Genomics toegepast

Nadere informatie

De impact van genomics (toepassing DNAtechnieken)

De impact van genomics (toepassing DNAtechnieken) De impact van genomics (toepassing DNAtechnieken) op dierlijke genenbanken Gebaseerd op een boek dat begin 2017 verschijnt: Genomic management of animal genetic diversity Kor Oldenbroek, CGN Doelstelling

Nadere informatie

GENOMIC SELECTION IN EEN NOTENDOP

GENOMIC SELECTION IN EEN NOTENDOP GENOMIC SELECTION IN EEN NOTENDOP Stel je voor dat je als het ware in een kalfje kunt kijken en kunt zien of het de goede of de slechte eigenschappen van vader en moeder heeft meegekregen. Direct weten

Nadere informatie

Fokkerij en Inteelt. Basisprincipes. Piter Bijma Animal Breeding and Genomics Centre Wageningen Universiteit. Animal Breeding & Genomics Centre

Fokkerij en Inteelt. Basisprincipes. Piter Bijma Animal Breeding and Genomics Centre Wageningen Universiteit. Animal Breeding & Genomics Centre Fokkerij en Inteelt Basisprincipes Piter Bijma Animal Breeding and Genomics Centre Wageningen Universiteit Animal Breeding & Genomics Centre De boodschap 1. Enige inteelt is normaal; veel inteelt is riskant

Nadere informatie

Fokkerijkansen voor de geit

Fokkerijkansen voor de geit Fokkerijkansen voor de geit Kor Oldenbroek Symposium duurzame toekomst geitenrassen 12 november 2016, Putten Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland (CGN) CV Kor Oldenbroek IVO in Zeist/ASG Lelystad

Nadere informatie

Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt

Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt Genetische verbetering van honden: feiten en fictie van lijnenteelt Johan van Arendonk Animal Breeding and Genomics Centre Wageningen Universiteit Hilvarenbeek, zaterdag 18 april Bij hond denk ik aan:

Nadere informatie

Programma: SPONSORS. Ontwikkelingen GES 2015. GES organisatie. Agenda. Quotum eraf, fosfaat erop? Apeldoorn 4 november 2015

Programma: SPONSORS. Ontwikkelingen GES 2015. GES organisatie. Agenda. Quotum eraf, fosfaat erop? Apeldoorn 4 november 2015 10.00 - Geart Benedictus: Welkom Programma: Quotum eraf, fosfaat erop? Toekomst fokkerij? Apeldoorn 4 november 2015 10.05 - Jan Huitema (melkveehouder en Europarlementariër) 10.35 - Bonny van Ranst (melkveehouder

Nadere informatie

Het YOUNG BULL systeem. Veeverbetering gebaseerd op jonge stieren. Dr Maurice Bichard

Het YOUNG BULL systeem. Veeverbetering gebaseerd op jonge stieren. Dr Maurice Bichard Het YOUNG BULL systeem Veeverbetering gebaseerd op jonge stieren Dr Maurice Bichard Dr Maurice Bichard Born: Guernsey, Channel Islands Education: Guernsey, Universities of Reading, Newcastle, Minnesota

Nadere informatie

Jaarlijkse bijeenkomst GES. Apeldoorn 21 maart 2011

Jaarlijkse bijeenkomst GES. Apeldoorn 21 maart 2011 Jaarlijkse bijeenkomst GES Apeldoorn 21 maart 2011 Eerste jaar GES Agenda Aanpassingen fokwaardeschatting 2011 2. Eerste jaar GES Eerste jaar GES Interne organisatie: bestuur + VSI, technische commissie,

Nadere informatie

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Inleiding De fokwaardeschatting voor stieren valt onder regelgeving van de overheid. De GES (Genetische Evaluatie Stieren) is verantwoordelijk voor de publicatie

Nadere informatie

KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK

KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK DEPARTEMENT LANDBOUW & VISSERIJ Artikel KARKASFOKWAARDEN EEN VERSCHIL AAN DE HAAK 6.05.2019 www.vlaanderen.be Colofon Samenstelling Departement Landbouw en Visserij Auteurs Andries Colman, Laurence Hubrecht

Nadere informatie

Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics. 12 maart 2013 Gerben de Jong

Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics. 12 maart 2013 Gerben de Jong Aanpassingen fokwaardeschatting 2013 Stand van zaken omrekening genomics 12 maart 2013 Gerben de Jong Aanpassingen april 2013 Exterieur: openheid en parameters Kalvervitaliteit: nieuw kenmerk uitstel aug

Nadere informatie

Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort

Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort Populatiegenetica van de mantelbaviaan Papio hamadryas, in Emmen en Amersfoort Jack Windig, Richard Crooymans, Mirte Bosse, Hendrik-Jan Megens, Yvonne van de Weetering, Ilse Kornegoor, Esmee Rienstra,

Nadere informatie

Nieuwe modellen voor het schatten van genotype-milieu interactie

Nieuwe modellen voor het schatten van genotype-milieu interactie Nieuwe modellen voor het schatten van genotype-milieu interactie Mario Calus Roel Veerkamp Divisie Dier en Omgeving Animal Sciences Group (ASG) - Lelystad Wageningen UR Wat is genotype-milieu interactie?

Nadere informatie

Alles wat u moet weten over inteelt

Alles wat u moet weten over inteelt Alles wat u moet weten over inteelt Inteelt is vaak een onderwerp van gesprek. In dit artikel vertellen wij u aan de hand van vragen en antwoorden alles over inteelt en hoe u hiermee om kunt gaan. Indien

Nadere informatie

Symposium De juiste beerkeuze moderne middelen

Symposium De juiste beerkeuze moderne middelen Symposium De juiste beerkeuze 2013 moderne middelen 1 wereldspeler in KI 7.4 miljoen doses in 2012 3.800 beren waarvan 1400 in Nederland >1,3 miljoen zeugen ~40 miljoen vleesvarkens rol K.I. Gewenste genetica

Nadere informatie

Kengetallen E-40 Fokwaarde voeropname

Kengetallen E-40 Fokwaarde voeropname Kengetallen E-40 Fokwaarde voeropname Inleiding Melkkoeien gebruiken voer om melk te produceren, voor onderhoud en om te groeien. De hoeveelheid voer die een koe opneemt is afhankelijk van de geproduceerde

Nadere informatie

Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden

Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden Genetische achtergrond van staart- en maneneczeem in pony s en paarden Anouk Schurink Bart Ducro Nijkerk, 11 november 2011 Informatie- en discussiebijeenkomst NSIJP Introductie Ervaring met IJslandse paarden

Nadere informatie

Erfelijkheidsleer en populatiegenetica

Erfelijkheidsleer en populatiegenetica Erfelijkheidsleer en populatiegenetica Samen Friese paarden fokken Studieclub Fokvereniging Het Friesche Paard Zuid Nederland Gemonde 21 maart 2014 Even voorstellen Wie is Myrthe Maurice Van Eijndhoven

Nadere informatie

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen

Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Kengetallen E-26 Publicatieregels stierindexen Inleiding De fokwaardeschatting voor stieren valt onder regelgeving van de overheid. De Coöperatie CRV is verantwoordelijk voor de publicatie van fokwaarden

Nadere informatie

Genetica staat aan de basis van uw resultaat. Roy Strikkeling. Area Sales Manager EXPECT MORE

Genetica staat aan de basis van uw resultaat. Roy Strikkeling. Area Sales Manager EXPECT MORE Genetica staat aan de basis van uw resultaat Roy Strikkeling Area Sales Manager EXPECT MORE 1 Agenda Research & Technology Ontwikkelingen in de fokkerij Resultaten uit het veld Conclusies 2 Hendrix Genetics

Nadere informatie

Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak

Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak Een fokdoel: hoe kom je er toe? Kijk om de markt wat wil je klant, wat wil de maatschappij. Karkasfokwaarden, een verschil aan de haak Wim Veulemans Secretaris Vlaams stamboek Belgisch witblauw Visie Hoe

Nadere informatie

Dr. Peter Vercauteren Hoofd KI/ET CRV. Genomics

Dr. Peter Vercauteren Hoofd KI/ET CRV. Genomics Dr. Peter Vercauteren Hoofd KI/ET CRV Genomics Deze presentatie Genomic selection bij melkvee vleesvee Implementatie in de fokprogramma s Waar we tegen aan lopen Genomics Peter Vercauteren 26 oktober 2011

Nadere informatie

Inteelt in kleine populaties. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre

Inteelt in kleine populaties. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Inteelt in kleine populaties Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Inhoud Inteelt Populatiegrootte Fokbeleid Wat is inteelt? Inteelt: paren van verwanten samenbrengen van genetisch identiek materiaal

Nadere informatie

De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen

De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen De praktijkwaarde van Better Life-fokkerijgetallen De veestapel maakt het verschil Wat is een goed presterende veestapel? Hoge melkproductie met goede gehalten Efficiënt omzetten van voer in melk Hoge

Nadere informatie

Genetische variatie in de Nederlandse populatie Brandrode runderen

Genetische variatie in de Nederlandse populatie Brandrode runderen Genetische variatie in de Nederlandse populatie Brandrode runderen Analyse en beleidsadvies Ina Hulsegge, Jack Windig, Sipke Joost Hiemstra en Rita Hoving CGN Rapport 27 Centrum voor Genetische Bronnen

Nadere informatie

Aanpassingen NVO-fokwaardeschattingen april maart 2008 Animal Evaluation Unit (AEU)

Aanpassingen NVO-fokwaardeschattingen april maart 2008 Animal Evaluation Unit (AEU) Aanpassingen NVO-fokwaardeschattingen april 2008 18 maart 2008 Animal Evaluation Unit (AEU) Aanpassingen op een rij DU ->levensduur aanpassing van NVI Vruchtbaarheid Introductie van 3 bases voor alle kenmerken

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie

Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie Genetische diversiteit in de Gelderse paarden populatie Bart Ducro 1,, Anouk Schurink 1, Sipke-Joost Hiemstra 1,2, Kor Oldenbroek 2 Juli, 2011 1) Animal Breeding and Genomics Centre, Wageningen UR 2) Centrum

Nadere informatie

BETTER COWS BETTER LIFE

BETTER COWS BETTER LIFE BETTER COWS BETTER LIFE De perfecte match voor een perfecte veestapel Een goed presterende veestapel is de wens van iedere veehouder. Met fokkerij legt u de basis voor uw veestapel van de toekomst. U wilt

Nadere informatie

Omgaan met Inteelt in Fokprogramma s

Omgaan met Inteelt in Fokprogramma s Omgaan met Inteelt in Fokprogramma s Piter Bijma Leerstoelgroep Fokkerij en Genetica Animal Breeding Wageningen & Universiteit De boodschap 1. Enige inteelt is normaal; veel inteelt is riskant 2. Inteelt

Nadere informatie

Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie. 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck

Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie. 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck Fokwaardenschatting bij varkens: principes en actualisatie 7 november 2012, Steven Janssens & Lien Vandebroeck Overzicht van de presentatie Principe van fokwaardeschatting Voorbeeld Selectie Mesterij Index

Nadere informatie

STRATEGISCH FOKKEN HOOFDSTUK 7 68 DEEL 1: STRATEGISCH FOKKEN DEEL 1:: STRATEGISCH FOKKEN 69

STRATEGISCH FOKKEN HOOFDSTUK 7 68 DEEL 1: STRATEGISCH FOKKEN DEEL 1:: STRATEGISCH FOKKEN 69 7.1 Het nut van een fokdoel Fokken is investeren in de toekomst. De stieren van vandaag zorgen voor melkgevende dochters over zo n drie jaar. Die dochters vormen het kapitaal van de melkveehouderij. Om

Nadere informatie

Grondbeginselen erfelijkheid. Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR

Grondbeginselen erfelijkheid. Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR Grondbeginselen erfelijkheid Piter Bijma Fokkerij en Genetica, Wageningen UR Kwalitatieve versus Kwantitative kenmerken Kwalitatieve kenmerken Kun je niet uitdrukken in een getal Hoornloosheid Vachtkleur

Nadere informatie

Hoe zeldzaam zijn zeldzame rassen?

Hoe zeldzaam zijn zeldzame rassen? Hoe zeldzaam zijn zeldzame rassen? Over het monitoren van populaties Rita Hoving, Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland 25 augustus 2012, familiedag SZH Centre for Genetic Resources, the Netherlands

Nadere informatie

Genomics tegen erfelijke gebreken. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre

Genomics tegen erfelijke gebreken. Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Genomics tegen erfelijke gebreken Bart Ducro Animal Breeding and Genomics Centre Overzicht Gevolgen van Inteelt Erfelijke gebreken Bestrijding erfelijke gebreken Rol genomics Effect van inteelt? Erfelijke

Nadere informatie

Inteelt en verwantschapsbeheer

Inteelt en verwantschapsbeheer Inteelt en verwantschapsbeheer mogelijkheden nieuwe software Jack Windig, Wageningen UR Laura Roest, Raad van Beheer Lelystad 21 januari 2014 Genetisch management Inteelt beheersen kan je alleen samen

Nadere informatie

Domesticeren, fokken, winnen en verliezen

Domesticeren, fokken, winnen en verliezen Domesticeren, fokken, winnen en verliezen Natuurlijke en kunstmatige selectie Kor Oldenbroek Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (WUR) De Vereniging Het Nederlandsch Natuur en Geneeskundig Congres

Nadere informatie

FOKKEN OP MAAT. Wat kan merkerselectie voor de jongveeselectie betekenen? BETTER COWS BETTER LIFE

FOKKEN OP MAAT. Wat kan merkerselectie voor de jongveeselectie betekenen? BETTER COWS BETTER LIFE FOKKEN OP MAAT Wat kan merkerselectie voor de jongveeselectie betekenen? BETTER COWS BETTER LIFE DE THEORIE: HOE KAN IK MERKERSELECTIE INZETTEN OP MIJN BEDRIJF? In het fokprogramma gebruikt CRV volop de

Nadere informatie

Aanbevolen stieren. ter bevordering van meer. natuurlijke geboorten. Verbeterd Roodbont

Aanbevolen stieren. ter bevordering van meer. natuurlijke geboorten. Verbeterd Roodbont Aanbevolen stieren ter bevordering van meer natuurlijke geboorten Verbeterd Roodbont Dit document is opgesteld door de foktechnische commissie van het VRB stamboek. In samenwerking met Bewust Natuurlijk

Nadere informatie

Kengetallen E-20 NVI. Inleiding. Selectierespons

Kengetallen E-20 NVI. Inleiding. Selectierespons Kengetallen E-20 NVI Inleiding Het fokdoel voor melkvee is in de loop der jaren veranderd van alleen focus op productie naar aandacht voor productie, levensduur, gezondheidskenmerken en exterieur. Het

Nadere informatie

14/11/2012. ... maar er zijn ook problemen! Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975)

14/11/2012. ... maar er zijn ook problemen! Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975) Voeropname (ds/d) 14/11/2012 Fokken voor efficiëntieverbetering Dit is wat we een koe graag zien doen... (4 to 9 uur/dag - Hafez & Bouissou, 1975) Yvette de Haas... maar er zijn ook problemen! Broeikas

Nadere informatie

Indexfokkerij, hoe een moederlijn/vaderlijn fokken en mogelijkheden voor gesekst sperma op het vleesveebedrijf.

Indexfokkerij, hoe een moederlijn/vaderlijn fokken en mogelijkheden voor gesekst sperma op het vleesveebedrijf. Indexfokkerij, hoe een moederlijn/vaderlijn fokken en mogelijkheden voor gesekst sperma op het vleesveebedrijf. Op een studieavond, georganiseerd door het Praktijkcentrum Rundvee, de KaHo Sint Niklaas

Nadere informatie

Inteeltbeheersing bij rashonden Nederlandse Schapendoes. Jack J Windig, Lobke Stilting Animal breeding and Genomics Wageningen UR

Inteeltbeheersing bij rashonden Nederlandse Schapendoes. Jack J Windig, Lobke Stilting Animal breeding and Genomics Wageningen UR Inteeltbeheersing bij rashonden Nederlandse Schapendoes Jack J Windig, Lobke Stilting Animal breeding and Genomics Wageningen UR Animal Breeding & Genomics Onderdeel Wageningen UR Onderzoek fokkerij o.a.

Nadere informatie

Aanpassingen fokwaardeschatting april Animal Evaluation Unit

Aanpassingen fokwaardeschatting april Animal Evaluation Unit Aanpassingen fokwaardeschatting april 2010 Animal Evaluation Unit Agenda Welkom Aanpassingen april 2010 basisaanpassing 2010 lokale rassen robuustheid levensduur MRY-DN - koeien en stieren Klauwgezondheidsindex

Nadere informatie

Omgaan met inteelt in kleine rassen

Omgaan met inteelt in kleine rassen Omgaan met inteelt in kleine rassen Piter Bijma, Jack Windig en Sipke-Joost Hiemstra Centrum Genetische bronnen Nederland (CGN) Animal Breeding and Genomics Centre (ABGC) 23 april 2008. Traditionele planten-

Nadere informatie

Inteelt, verwantschappen en consequenties van inteelt

Inteelt, verwantschappen en consequenties van inteelt Inteelt, verwantschappen en consequenties van inteelt Jack J. Windig CGN Agrobiodiversiteit Oude rassen Waard om te bewaren Mooi Cultureel Erfgoed Herbergen unieke genetische eigenschappen Ook in: Conventie

Nadere informatie

Kengetallen E-39 Fokwaarde Leeftijd van afkalven bij vaarzen

Kengetallen E-39 Fokwaarde Leeftijd van afkalven bij vaarzen Leeftijd bij afkalven (dagen) Kengetallen E-39 Fokwaarde Leeftijd van afkalven bij vaarzen Inleiding Het opfokken van jongvee vormt een aanzienlijke kostenpost op een melkveebedrijf. Streefwaardes voor

Nadere informatie

Voortplanting en fokkerij

Voortplanting en fokkerij Keuzedeel mbo Voortplanting en fokkerij gekoppeld aan één of meerdere kwalificaties mbo Code K0132 Penvoerder: Sectorkamer voedsel, groen en gastvrijheid Gevalideerd door: Sectorkamer voedsel, groen en

Nadere informatie

Basisprincipes fokkerij en inteelt

Basisprincipes fokkerij en inteelt Basisprincipes fokkerij en inteelt Krista A. Engelsma Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) Introductie Fokkerij ras Dieren met bepaalde eigenschappen Genetische vooruitgang Selectie Open/gesloten

Nadere informatie

Genetisch management: inteeltbeheersing en diversiteit bij de Mergellander. Jack J. Windig CGN Livestock Research

Genetisch management: inteeltbeheersing en diversiteit bij de Mergellander. Jack J. Windig CGN Livestock Research Genetisch management: inteeltbeheersing en diversiteit bij de Mergellander Jack J. Windig CGN Livestock Research CGN en Livestock research (Lelystad) Onderdeel Wageningen UR Livestock Research voorheen

Nadere informatie

Duitse plannen om koninginnen te selecteren op grond van hun DNA

Duitse plannen om koninginnen te selecteren op grond van hun DNA Duitse plannen om koninginnen te selecteren op grond van hun DNA Pim Brascamp Koninginnenteeltdag 28 januari 2017 Bronnen: Spötter e.a. en lezingen van Prof Bienefeld in Celle (2015) en Mayen (2016) Stuur

Nadere informatie

Sturen op melkcomponenten: Wat kan de fokkerij? Henk Bovenhuis Wageningen Universiteit

Sturen op melkcomponenten: Wat kan de fokkerij? Henk Bovenhuis Wageningen Universiteit Sturen op melkcomponenten: Wat kan de fokkerij? Henk Bovenhuis Wageningen Universiteit Inhoud Welke melkcomponenten? Melkcomponenten die we nu al meten. Melkvetsamenstelling Melkeiwitsamenstelling Wat

Nadere informatie

R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren. Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen

R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren. Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen R&D-programma Novogen Genen voor betere eieren Door Dhr. Thierry Burlot, R&D Manager Novogen Genetica bij Novogen: reageren op marktvraag Marktvraag 1. Eieren van hoge kwaliteit 2. Productiviteit (levensduur,

Nadere informatie

Uitgebreide samenvatting Genetische conservering en strategieën om Inteelt te minimaliseren bij het Mergellandschaap

Uitgebreide samenvatting Genetische conservering en strategieën om Inteelt te minimaliseren bij het Mergellandschaap Uitgebreide samenvatting Genetische conservering en strategieën om Inteelt te minimaliseren bij het Mergellandschaap Jack Windig, Centrum voor Genetische Bronnen van Wageningen UR Het Limburgse Mergelland

Nadere informatie

7de Vlaamse Fokkerijdag 18/11/2015. Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het ras

7de Vlaamse Fokkerijdag 18/11/2015. Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het ras 7de Vlaamse Fokkerijdag KEMPISCHE RUND Genomisch onderzoek ter ondersteuning van het ras L. François, S. Janssens, F. G. Colinet, N. Gengler, I. Hulsegge, J. J. Windig, N. Buys Werkwijze 1. Inleiding 2.

Nadere informatie

Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit

Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit Kengetallen E-32 Fokwaarde Kalvervitaliteit Inleiding Een duurzame en welzijnsvriendelijke melkveehouderij vraagt om vitale kalveren. Uitval van kalveren tijdens de opfok levert niet alleen economische

Nadere informatie

NVI (voor stieren die net dochters hebben gekregen in vergelijking met de laatste genomics draai zonder dochters)

NVI (voor stieren die net dochters hebben gekregen in vergelijking met de laatste genomics draai zonder dochters) Rangorde met Genomics Gemiddelde betrouwbaarheid: 64% Eerste kijk op genomics realiteit Na drie draaien met genomische fokwaarden gaan we proberen een eerste voorzichtige analyse te doen. We kijken naar

Nadere informatie

ALGEMEEN. 1. Projecttitel Effectief selecteren voor voerefficiëntie met nieuwe genetische merkers

ALGEMEEN. 1. Projecttitel Effectief selecteren voor voerefficiëntie met nieuwe genetische merkers ALGEMEEN 1. Projecttitel Effectief selecteren voor voerefficiëntie met nieuwe genetische merkers 2. Programmatitel Toegepaste Genomica, trekker dr. Roel Veerkamp 3. Onderzoeks-/projectleider en trekker

Nadere informatie

Fokken en Scrapie resistentie bij de Toggenburger geit

Fokken en Scrapie resistentie bij de Toggenburger geit Fokken en Scrapie resistentie bij de Toggenburger geit Jack Windig, Jan Langeveld, Lucien van eulen, Rita Hoving Oene, 8 november 2014, Ledenvergadering Landelijke Fokgroep Toggenburger CGN, Livestock

Nadere informatie

SZH voor levend erfgoed

SZH voor levend erfgoed SZH voor levend erfgoed Populatiemanagement Infoavond Drentsche Patrijshonden Woudenberg 19 november 2013 Een korte introductie Kor Oldenbroek Myrthe Maurice Van Eijndhoven Wat kunt u vandaag verwachten:

Nadere informatie

Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook

Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook Fokprogramma Vereniging Barock Pinto Studbook Fok programma BPS: Het fokprogramma beschrijft de strategie om het geformuleerde fokdoel te realiseren. Een fokprogramma bestaat uit de volgende componenten:

Nadere informatie

Duurzaam fokken met de Bonte Bentheimer

Duurzaam fokken met de Bonte Bentheimer Duurzaam fokken met de Bonte Bentheimer Jan ten Napel Inleiding Kleine en jonge rasvereniging Hoe bereik je vanuit die situatie een duurzame fokkerij van Bonte Bentheimers? Studie HAS-kennistransfer Den

Nadere informatie

Natuurlijke geboorten bij dikbilrassen

Natuurlijke geboorten bij dikbilrassen Natuurlijke geboorten bij dikbilrassen Werkgroep Natuurlijk Luxe Jan ten Napel Problematiek Structureel gebruik van keizersnede bij dikbilrassen Maatschappelijke druk neemt toe Interesse onder jonge veehouders

Nadere informatie

De Praktijk bewijst t! KI Samen 2012, ALLES WAT BEREKEND IS, IS NOG NIET WAAR!

De Praktijk bewijst t! KI Samen 2012, ALLES WAT BEREKEND IS, IS NOG NIET WAAR! De Praktijk bewijst t! KI Samen 2012, ALLES WAT BEREKEND IS, IS NOG NIET WAAR! Wat is DNA? Hetzelfde DNA: identical 100% maakt 200 verschillende celtypes Zenuwcel Rode bloedcel + lymfocyt Genomics is

Nadere informatie

Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven

Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven Kengetallen E-23 Fokwaarde levensvatbaarheid bij geboorte Fokwaarde levensvatbaarheid bij afkalven Inleiding Sinds 1989 wordt op basis van geboortegegevens van koeien de index geboortegemak berekend. Deze

Nadere informatie

Inteeltbeheersing bij rashonden

Inteeltbeheersing bij rashonden Inteeltbeheersing bij rashonden Jack J. Windig CGN CGN en Livestock research (Lelystad) Onderdeel Wageningen UR Livestock Research voorheen ASG, ID-Lelystad, ID- DLO CGN = Centrum Genetische bronnen Nederland

Nadere informatie

GENETICA BASIS VAN UIERGEZONDHEID Gerben de Jong Hoofd Animal Evaluation Unit CRV

GENETICA BASIS VAN UIERGEZONDHEID Gerben de Jong Hoofd Animal Evaluation Unit CRV GENETICA BASIS VAN UIERGEZONDHEID Gerben de Jng Hfd Animal Evaluatin Unit CRV Ke heeft mastitis - bservatie BETEKENIS FOKKERIJ bservatie = mgeving + genetica + teval Orzaak: mgeving management veehuder

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6

Inhoud. Voorwoord 5. Inleiding 6 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Erfelijkheidsleer 9 1.1 Erfelijke verandering 9 1.2 Ontdekking van de erfelijkheidsleer (genetica) 12 1.3 De chromosomen 13 1.4 Kwalitatieve eigenschappen 17 1.5 De monogene

Nadere informatie

Genetische variatie en inteelt : basisconcepten. Steven Janssens Nadine Buys

Genetische variatie en inteelt : basisconcepten. Steven Janssens Nadine Buys Genetische variatie en inteelt : basisconcepten Steven Janssens Nadine Buys Inteelt Inteelt treedt op voor dieren waarvan de ouderdieren met elkaar verwant zijn (dit betekent dat in de afstamming van vader

Nadere informatie

Duurzaam Fokken en Groen Onderwijs. Dr. Ir. Wiepk Voskamp-Harkema Lector Duurzame melkveehouderij Hogeschool Van Hall Larenstein

Duurzaam Fokken en Groen Onderwijs. Dr. Ir. Wiepk Voskamp-Harkema Lector Duurzame melkveehouderij Hogeschool Van Hall Larenstein Duurzaam Fokken en Groen Onderwijs Dr. Ir. Wiepk Voskamp-Harkema Lector Duurzame melkveehouderij Hogeschool Van Hall Larenstein Lectoraat melkveehouderij Herd Management en Smart Dairy Farming - Kees Lokhorst

Nadere informatie

Gezondheidsmanagement. Paul van der Meijden

Gezondheidsmanagement. Paul van der Meijden Gezondheidsmanagement Paul van der Meijden Paul van der Meijden Varkenshouder Franchise gever Franchise nemer Elite concept Afname Elite gelten Speenbiggen productie volgens Elite concept Elite zorgt voor

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie

Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie Genetische diversiteit in de Nederlandse Trekpaardenpopulatie Door: Myrthe Maurice Van Eijndhoven Centrum voor Genetische Bronnen Nederland Animal Breeding and Genetische diversiteit in de Nederlandse

Nadere informatie

Project Verwantschap. Fokbeleid + Verenigingsfokreglement

Project Verwantschap. Fokbeleid + Verenigingsfokreglement Project Verwantschap Fokbeleid + Verenigingsfokreglement Wat willen we bereiken met de ons zelf opgelegde regels? Fokdoel voor hele populatie: 1. Een gezonde Dobermann 2. Een karaktervolle Dobermann 3.

Nadere informatie

Mil - R - Mor. Dagen sinds Ge boorte / / / / / 1, / 377

Mil - R - Mor. Dagen sinds Ge boorte / / / / / 1, / 377 Mil-R-Mor Farm Mil - R - Mor L E E F T I J D Productiein het vorige jaar LBS/ KG Melk opbrengst Opbrengst minus productie kosten Dagen sinds Ge boorte Totaal netto inkomen sinds geboortedag Netto inkomen/

Nadere informatie

Fokwaardeschatting voor vleeslamkwaliteit

Fokwaardeschatting voor vleeslamkwaliteit Fokwaardeschatting voor vleeslamkwaliteit Ledenvergadering Swifter Schapenstamboek, 2010 Jan ten Napel, Wageningen UR Livestock Research Introductie Ambitie Betere en meer uniforme vleeslamkwaliteit door

Nadere informatie

Uiergezondheid: Fokkerij

Uiergezondheid: Fokkerij Uiergezondheid: Fokkerij Y. de Haas i, ii, G. de Jong i en T.J.G.M. Lam iii inleiding Uiergezondheidsproblemen kunnen ontstaan door een verstoring van de balans tussen de infectiedruk en de weerstand van

Nadere informatie

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen

Vruchtbaarheidsindex 2008 voor schapen Vruchtbaarheidsindex 008 voor schapen S. Janssens, 0/0/009 Onderzoeksgroep Huisdierengenetica, departement Biosystemen, K.U.Leuven Inleiding De index voor vruchtbaarheid, afgekort als, wordt berekend na

Nadere informatie

Reglement Stamboekregistratie

Reglement Stamboekregistratie Reglement Stamboekregistratie 28 februari 2003 KW/03.0048/AP/EdV Inhoudsopgave Begrippenlijst 3 1. Algemeen 4 1.1. Inleiding 4 1.2. Erkenning 4 1.3. Dienstverlening door derden 4 1.4. Gebruik gegevens

Nadere informatie

Inteelt in de VSS. Erik Schuiling, 28 januari 2011

Inteelt in de VSS. Erik Schuiling, 28 januari 2011 Inteelt in de VSS Erik Schuiling, 28 januari 2011 1. De VSS en de rassen 2. Soort en ras 3. Wat is inteelt 4. Effecten van inteelt 5. Inteelt voorkomen 6. Slot 1 1. Vereniging Speciale Schapenrassen 50

Nadere informatie

Er valt veel te winnen met een langere levensduur. Henk Hogeveen

Er valt veel te winnen met een langere levensduur. Henk Hogeveen Er valt veel te winnen met een langere levensduur Henk Hogeveen Lange levensduur is goed...... gevolg van betere gezondheid... gevolg van betere vruchtbaarheid... minder jongvee nodig minder kosten minder

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie

Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie Genetische diversiteit in de Shetland Pony populatie Lezing door Ir. Anouk Schurink, onderzoeker bij Wageningen Universiteit, tijdens ALV van het NSPS op 23 november 2013 Er is door Wageningen Universiteit

Nadere informatie

Genetische diversiteit in de Shetland pony populatie. Anouk Schurink, Bart Ducro NSPS voorlichtingsbijeenkomst, 23 november 2013

Genetische diversiteit in de Shetland pony populatie. Anouk Schurink, Bart Ducro NSPS voorlichtingsbijeenkomst, 23 november 2013 Genetische diversiteit in de Shetland pony populatie Anouk Schurink, Bart Ducro NSPS voorlichtingsbijeenkomst, 23 november 2013 Inhoud Introductie Belang genetische diversiteit Inteelt Resultaten onderzoek

Nadere informatie

Populatiegenetische analyse van de geitenrassen

Populatiegenetische analyse van de geitenrassen Populatiegenetische analyse van de geitenrassen Jack Windig, Rita Hoving, Kor Oldenbroek, Jessica Tetteroo CGN, Livestock research- ABGC Beiden onderdeel Wageningen UR Livestock Research - ABGC Veeteeltkundig

Nadere informatie

Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw

Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw Waarde van Genomics voor Belgisch Witblauw Onderzoeksgroep Livestock Genetics KU Leuven Ir. Annelies Coussé Dr. Anneleen Stinckens Prof. Nadine Buys Doel van de presentatie Vroeger: uitsluitend selectie

Nadere informatie

HOOFDARTIKEL. Welke koe wil je melken. in 2025?

HOOFDARTIKEL. Welke koe wil je melken. in 2025? HOOFDARTIKEL Welke koe wil je melken in 2025? 6 Welke koe willen veehouders melken in 2025? Een koe die gezond is en lang kan leven, noemt Alfred de Vries van CRV. De koe moet efficiënt zijn en haar productie

Nadere informatie

De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters

De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters De genetische basis van zomereczeem of insect bite hypersensitivity Liesbet M. Peeters Onderzoeksgroep Huisdierengenetica Promotoren prof. Nadine Buys, prof. Bruno Goddeeris, dr. Steven Janssens Zomereczeem

Nadere informatie

Kengetallen E-18. Fokwaarde Celgetal met testdagmodel

Kengetallen E-18. Fokwaarde Celgetal met testdagmodel Kengetallen E-18 Fokwaarde Celgetal met testdagmodel Inleiding Mastitis is een van de belangrijkste bedrijfsgebonden ziekten in de Nederlandse rundveehouderij. Mastitis resulteert in hoge economische verliezen

Nadere informatie

Erfelijke problemen bij honden los je met fokkerijmaatregelen op! Kor Oldenbroek. Centrum voor Genetische Bronnen (WUR)

Erfelijke problemen bij honden los je met fokkerijmaatregelen op! Kor Oldenbroek. Centrum voor Genetische Bronnen (WUR) Erfelijke problemen bij honden los je met fokkerijmaatregelen op! Kor Oldenbroek Centrum voor Genetische Bronnen (WUR) SG Fairfok, Van Hall, Leeuwarden 11 maart 2015 Centrum voor Genetische Bronnen, Nederland

Nadere informatie

Klonen van dieren. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

Klonen van dieren. Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie 2 Klonen van dieren Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie I: Wat is klonen? Klonen is het ongeslachtelijk voortplanten

Nadere informatie

Een gezond fokbeleid voor uw ras? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst. Rasblindheid?

Een gezond fokbeleid voor uw ras? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst. Rasblindheid? Markiesje informatieavond Verleden-heden-toekomst Een gezond fokbeleid voor uw ras? Fokken met behoud van genetische heterogeniteit - welke regels gelden altijd? Rasvereniging: fokbeleid in de praktijk

Nadere informatie

SZH voor levend erfgoed

SZH voor levend erfgoed SZH voor levend erfgoed Verwantschap Kor Oldenbroek en Myrthe Maurice Informatieochtend Drentsche Patrijshonden Woudenberg 15 februari 2014 Programma Wat kunt u vanmorgen verwachten: - Wat is verwantschap?

Nadere informatie

Regels en Standaards

Regels en Standaards Regels en Standaards F-4 Reglement voor de publicatie van Fokwaarden Reglement voor publicatie fokwaarden voor melkproductiekenmerken voor exterieurkenmerken voor gebruikskenmerken: celgetal geboorteverloop

Nadere informatie

Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid

Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid Kengetallen E-15 Fokwaarde melksnelheid Inleiding Het is van belang om te weten hoe snel dochters van een bepaalde stier melken. Immers, te snel melkende koeien hebben een grotere kans op mastitis en kunnen

Nadere informatie

Advies voor genetisch beheer van de Bonte Bentheimer populatie in Nederland

Advies voor genetisch beheer van de Bonte Bentheimer populatie in Nederland Advies voor genetisch beheer van de Bonte Bentheimer populatie in Nederland Jack Windig en Rita Hoving CGN Rapport 28 Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) Advies voor genetisch beheer van de

Nadere informatie

Module Fokkerij melkvee

Module Fokkerij melkvee Module Fokkerij melkvee De CO 2 -voetafdruk van dit drukwerk is berekend met ClimateCalc en gecompenseerd bij: treesforall.nl www.climatecalc.eu Cert. no. CC-000057/NL Colofon Auteurs Jolanda Holleman

Nadere informatie