AFM Consumentenmonitor najaar 2013 Attitude en imago December GfK 2013 AFM Consumentenmonitor December

Transcriptie

1 AFM Consumentenmonitor najaar 03 Attitude en imago December 03 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

2 Management Summary GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

3 Management Summary -- Attitude ten aanzien van financiële diensten Eén op de vijf consumenten vindt dat de financiële markt in Nederland goed is georganiseerd. Een jaar geleden lag dit percentage beduidend hoger. Bijna de helft van de consumenten heeft geen vertrouwen in financiële adviseurs. Meer dan de helft van de consumenten geeft aan dat banken en verzekeraars het belang van hun klanten niet centraal stellen. Vergeleken met het afgelopen half jaar is dit aandeel groter geworden. Het aandeel consumenten dat geen vertrouwen heeft in het financieel toezicht in Nederland is in het afgelopen half jaar verder toegenomen. Dit percentage ligt daarmee op het hoogste niveau in de afgelopen jaar. Een meerderheid van de consumenten legt de verantwoordelijkheid bij het afsluiten van een financieel product (voornamelijk) bij de aanbieder van het product neer. Naamsbekendheid en imago AFM DNB wordt spontaan het vaakst genoemd als toezichthouder op de financiële markt, gevolgd door de AFM. Bijna een derde kan spontaan geen enkele instantie die toezicht op de financiële markt houden, noemen. De spontane naamsbekendheid van AFM ligt op hetzelfde niveau als in het najaar van 0. De geholpen naamsbekendheid is het hoogst bij de Consumentenbond, gevolgd door DNB, Nibud en AFM. De geholpen naamsbekendheid van zowel AFM als DNB is stabiel in de tijd. Bijna een kwart van de consumenten heeft een (zeer) positieve indruk van de AFM, ten opzichte van ruim één op de tien die een (zeer) negatieve indruk van de AFM heeft. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 3

4 Management Summary -- Naarmate een consument beter op de hoogte is van de AFM, heeft men tevens een positievere indruk. Een meerderheid die vrij goed weet wat de AFM doet, is dan ook vaak (zeer) positief. De bekendheid met AFM (communicatie-)activiteiten is afgenomen. Het Meldpunt Financiële Markten is de meest bekende activiteit/communicatiemiddel van AFM. Op de tweede plaats staat de website en op de derde plaats de publieksbrochures en rapporten. Consumenten die (globaal) weten wat de AFM doet, geven aan dat de AFM meer op de voorgrond moet treden. Zij zijn het hier echter minder stellig in vergeleken met de voorjaarsmeting van 03. Ruim drie op de vijf geeft aan dat de AFM vaker publieke discussies moet aangaan over de risico s die zij signaleert en meer aan consumentenvoorlichting moet doen. Nog maar de helft van de consumenten geeft aan dat de AFM meer middelen moet krijgen om ervoor te zorgen dat de financiële markten eerlijker en transparanter worden. Een jaar geleden lag dit percentage nog op beduidend hoger. Het aantal consumenten dat het (helemaal) eens is met de stelling De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten ligt dit najaar op het laagste punt in de afgelopen 4 halfjaren. Ten opzichte van een jaar geleden, vinden daarnaast minder consumenten dat de AFM duidelijk maakt wat de spelregels zijn in de financiële markt. Hetzelfde geldt voor de bescherming die de AFM de consument biedt. Eén op de drie consumenten vindt de AFM alert. Meer consumenten vinden de AFM alert in vergelijking met de eerdere meting. Het merendeel van de AFM-kenners vindt dat AFM zich moet bezighouden met optreden tegen financiële instellingen die zich niet aan regels houden. In vergelijking met de voorjaarsmeting van dit jaar vinden de AFM-kenners in mindere mate dat de AFM ervoor moet zorgen dat financiële instellingen het belang van de consument centraal stellen. Ruim een kwart van de consumenten die AFM minstens van naam kent, geeft aan kritischer te zijn geworden bij de aanschaf van een financieel product door het optreden van de AFM. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 4

5 Management Summary -3- Financiële Interesse De interesse in financiële onderwerpen is op alle gebieden gemiddeld. Consumenten die AFM niet kennen hebben in het algemeen minder interesse in financiële onderwerpen dan consumenten die AFM minstens kennen van naam. Bijna de helft van de consumenten leest een regionaal dagblad, op de voet gevolgd door De Telegraaf. Kranten en dagbladen met een sterke focus op financieel nieuws (NRC en FD) worden door ongeveer één op de tien gelezen. AFMkenners lezen vaker het FD en het NRC Handelsblad. Vier op de vijf consumenten kijken naar een consumentenprogramma op televisie of via internet. Kassa is het meest bekeken programma, gevolgd door Tros Radar. Consumenten die weten wat AFM (globaal) doet, kijken vaker naar deze programma s. Provisieverbod Ongeveer de helft van de consumenten is op de hoogte van het provisieverbod. Consumenten die AFM minstens van naam kennen zijn vaker op de hoogte van het provisieverbod dan consumenten die AFM niet kennen. Ruim twee op de vijf consumenten die op de hoogte zijn van het provisieverbod, zijn kritischer geworden bij de aanschaf van een financieel product. Van de consumenten die op de hoogte zijn van het provisieverbod, geeft ongeveer een kwart aan dat het provisieverbod er niet voor zorgt dat financiële dienstverleners het belang van de consument centraal stellen. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 5

6 Onderzoeksresultaten in detail GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 6

7 Attitude ten aanzien van financiële diensten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 7

8 Verdeling van Nederland in type financieel beslisser is onveranderd Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar 0 45 n = 460 Voorjaar n = 459 Najaar n = 40 Voorjaar n = 454 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeoriënteerden De verdeling van Nederland in de vier verschillende typen financieel beslisser is vergeleken met de voorjaarsmeting onveranderd. In het najaar van 03 is het aandeel ambitieuzen en gemaksgeoriënteerden het laagst van de afgelopen 3 jaar. Type respondent, gedefinieerd aan de hand van 0 stellingen Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 8

9 Minder consumenten vinden dat de financiële markt goed is georganiseerd Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar n = 460 Voorjaar n = 459 Najaar n = 55 Voorjaar n = 34 Najaar n = 34 Voorjaar n = 308 Najaar n = 73 Voorjaar n = 4 Najaar n = 00 Voorjaar n = 09 Najaar n = 08 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Eén op de vijf consumenten (0%) vindt dat de financiële markt in Nederland goed is georganiseerd. Een jaar geleden lag dit percentage nog op 8%. Eén op de drie (34%) vindt dat de financiële markt niet goed is georganiseerd. Dit percentage is het hoogste in de afgelopen 7 jaar. Recente hypotheeksluiters (8%) en beleggers (34%) vinden vaker dat de financiële markt goed is georganiseerd. Bij beleggers met een groot vermogen ligt dit percentage zelfs op 5%. Stelling: De financiële markt in Nederland is goed georganiseerd Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 9

10 Consumenten blijven minder positief over de kwaliteit van de financiële dienstverlening Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar n = 460 Voorjaar n = 459 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Op de stelling De kwaliteit van de financiële dienstverlening in Nederland is goed, geeft 3% aan het er (helemaal) mee eens te zijn. Dit ligt op hetzelfde niveau als dit voorjaar (5%). Het percentage dat negatief op de stelling reageert blijft eveneens stabiel ten opzichte van het afgelopen half jaar (7%). In de leeftijdscategorie 8-4 jaar vindt 4% dat de kwaliteit van de financiële dienstverlening goed is. De leeftijdscategorie jaar en de hogere inkomens reageren vaker negatief op de stelling (4%, 34%). Zowel recente hypotheeksluiters (34%) als beleggers (30%) zijn het vaker (helemaal) eens met de stelling De kwaliteit van de financiële dienstverlening is goed. Stelling: De kwaliteit van de financiële dienstverlening in Nederland is goed Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 0

11 Vertrouwen in financiële adviseurs gedaald Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar n = 460 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Bijna de helft van de consumenten (48%) heeft geen vertrouwen in financiële adviseurs. In vergelijking met een half jaar geleden is het vertrouwen in financiële adviseurs met 8% gedaald. De leeftijdsgroep jaar heeft vaker geen vertrouwen in financiële adviseurs (60%). Dit staat in scherp contrast met de leeftijdsgroep 5-34 jaar waar slechts 9% zegt geen vertrouwen te hebben in financiële adviseurs. Vooral recente hypotheeksluiters (36%), maar ook beleggers (%) hebben vaker vertrouwen in financiële adviseurs. Stelling: Ik heb vertrouwen in financiële adviseurs Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

12 Vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders is gedaald Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Bijna drie op de vijf (58%) consumenten heeft geen vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders. Dat is meer dan in het voorjaar van 03 waar nog 5% van de consumenten aangaf geen vertrouwen te hebben in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders De leeftijdsgroepen jaar (66%) en 55 jaar en ouder (65%) hebben minder vaak vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders. 6% heeft wel vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders. Beleggers (9%), en vooral beleggers met een groot vermogen (3%), en recente hypotheeksluiters (6%) hebben eveneens vaker wel vertrouwen in deze personen. Stelling: Ik heb vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

13 Aandeel dat vindt dat banken en verzekeraars het klantbelang niet centraal stellen is gegroeid Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Meer dan de helft van de consumenten (54%) geeft aan dat banken en verzekeraars het belang van hun klanten niet centraal stellen. Vergeleken met het afgelopen half jaar is dit aandeel groter geworden (+6%). Slechts 0% is het er wel (helemaal) mee eens dat het klantbelang centraal wordt gesteld. Stelling: Banken en verzekeraars stellen het belang van hun klanten centraal Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 3

14 Vertrouwen in financieel toezicht in Nederland daalt verder Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar n = 460 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Het aandeel consumenten dat geen vertrouwen heeft in het financieel toezicht in Nederland is in het afgelopen half jaar verder toegenomen tot 43% (+3%). Dit percentage ligt daarmee op het hoogste niveau in de afgelopen jaar. Bijna een vijfde deel (8%) van de consumenten heeft wel vertrouwen in het financieel toezicht in Nederland. Met name bij adviesgevoeligen (5%) en jongeren in de leeftijdscategorie 8-4 jaar (33%) is het vertrouwen relatief groot, evenals bij recente sluiters van hypotheken (5%) en beleggers (8%). Stelling: Ik heb vertrouwen in het financieel toezicht in Nederland Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 4

15 Meeste vertrouwen in financieel toezicht en het minste vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders Ik heb vertrouwen in financiële adviseurs Ik heb vertrouwen in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders Ik heb vertrouwen in het financieel toezicht in Nederland Ik heb vertrouwen in pensioenfondsen % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Consumenten hebben het meeste vertrouwen in het financieel toezicht in Nederland (8%) en het minste in beleggingsadviseurs en vermogensbeheerders (6%). Stelling: Ik heb vertrouwen in pensioenfondsen n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 5

16 Een meerderheid vindt de aanbieder (vooral) verantwoordelijk bij afsluiten financieel product Najaar n = 569 Voorjaar n = 364 Najaar n = 33 Voorjaar n = 44 Najaar n = 460 Voorjaar n = 459 Najaar n = 40 Voorjaar n = 454 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% De verantwoordelijkheid ligt voor 00% bij de aanbieder De verantwoordelijkheid ligt bij beide, maar voor het grootste gedeelte bij de aanbieder De verantwoordelijkheid ligt bij beide, maar voor het grootste gedeelte bij de consument De verantwoordelijkheid ligt voor 00% bij de consument Een meerderheid van de consumenten (58%) legt de verantwoordelijkheid bij het afsluiten van een financieel product (voornamelijk) bij de aanbieder van het product neer. Vooral jarigen (64%) en laag opgeleiden (59%) vinden dat de verantwoordelijkheid (voornamelijk) bij de aanbieder ligt. Beleggers vinden vaker dat de verantwoordelijkheid bij het afsluiten van een financieel product (voornamelijk) bij de consument ligt (50%). In hoeverre hebben consumenten en aanbieders een verantwoordelijkheid bij het afsluiten van een financieel product? Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 6

17 Naamsbekendheid en imago AFM GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 7

18 DNB en AFM worden het vaakst genoemd als toezichthouders op de financiële markten DNB 35 AFM 5 Overheid / Regering 4 Banken en verzekeraars zelf 7 Ministerie van Financien 4 ECB/EU IMF Consumenten-/belangenorganisaties NMA Vakbond SER OPTA NIBUD Anders 8 Weet niet 3 % DNB wordt spontaan het vaakst genoemd (35%) als toezichthouder op de financiële markt, gevolgd door de AFM (5%). Bijna een derde (3%) kan spontaan geen enkele instantie die toezicht op de financiële markt houden, noemen. De spontane bekendheid van zowel de AFM als DNB ligt net als de voorjaarsmeting hoger bij hoogopgeleiden (50%, 39%) en huishoudens met een hoog inkomen (47%, 4%). Beleggers (55%) noemen AFM vaker spontaan als toezichthoudende organisatie op de financiële markten. De spontane naamsbekendheid voor AFM is het grootst onder beleggers met een groot vermogen (78%). Dit geldt ook voor DNB (63%). Welke instanties houden volgens u toezicht op de financiële markten? Meer antwoorden mogelijk, open vraag Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 8 n = 569

19 Spontane bekendheid van AFM is weer terug op het niveau van najaar (n=56) 009 (n=957) Voorjaar 00 (n=454) Najaar 00 (n=40) Voorjaar 0 (n=459) Najaar 0 (n=460) Voorjaar 0 (n=44) Najaar 0 (n=33) Voorjaar 03 (n=364) Najaar 03 (n=569) DNB AFM Ministerie van Financiën Weet ik niet De spontane naamsbekendheid van AFM (5%) is, na een lichte stijging in het voorjaar van 03, weer op hetzelfde niveau als in het najaar van 0. Na een dalende trend van de spontane naamsbekendheid van DNB sinds het voorjaar van 00, krabbelt DNB sinds het voorjaar van 0 weer enigszins omhoog (najaar 03: 35%). Vergeleken met het voorjaar van 03 kent het Ministerie van Financiën in dit najaar een hogere spontane naamsbekendheid dan de AFM (3%, 5%). Welke instanties houden volgens u toezicht op de financiële markten? Meer antwoorden mogelijk, open vraag Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 9

20 Plateau in naamsbekendheid AFM 00% 90% 80% 70% Weet vrij goed wat AFM doet Weet globaal wat AFM doet 60% 50% Ken AFM van naam 40% 30% 0% Niet eerder van AFM gehoord 0% 0% Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 0

21 Geholpen naamsbekendheid van AFM erg hoog bij beleggers Representatief NL Recente sluiters hypotheek (Ex-)Bezitters beleggingsverzekering Bezitters beleggingsverzekering Ex-Bezitters beleggingsverzekering Beleggers totaal Beleggers vermogen (tot 50K) Beleggers groot vermogen (>50K) % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Niet eerder van gehoord Ken ze van naam en weet globaal wat ze doen Ken ze van naam Weet vrij goed wat ze doen Jongeren in de leeftijdscategorie 8-4 jaar (59%), laagopgeleiden (49%) en lagere inkomens (5%) hebben vaker niet eerder gehoord van de AFM. Deze resultaten zijn vergelijkbaar met die van het voorjaar van 03. In hoeverre kent u de AFM? n = 049 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

22 Geholpen naamsbekendheid van de Consumentenbond het hoogst DNB AFM Nibud Consumentenbond % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Niet eerder van gehoord Ken ze van naam en weet globaal wat ze doen Ken ze van naam Weet vrij goed wat ze doen De geholpen naamsbekendheid is het hoogst bij de Consumentenbond (98%) gevolgd door DNB (95%), Nibud (87%) en AFM (64%). In hoeverre kent u DNB, AFM, het Nibud en de Consumentenbond? n = 049 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03

23 Indruk van AFM is onveranderd ten opzichte van voorjaar 03, lager dan 0 en eerder Gemiddelde score Najaar 03 (n=366) Voorjaar 03 (n=5) Najaar 0 (n=0) Voorjaar 0 (n=68) Najaar 0 (n=98) Voorjaar 0 (n=3) Najaar 00 (n=67) Voorjaar 00 (n=9) Najaar 009 (n=76) Voorjaar 009 (n=99) % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% (Zeer) positief Neutraal (Zeer) negatief Geen mening De gemiddelde indruk van het imago van de AFM is vergelijkbaar met de voorjaarsmeting van 03 (3.). Bijna een kwart van de consumenten heeft een (zeer) positieve indruk (%), ten opzichte van ruim één op de tien die een (zeer) negatieve indruk van de AFM heeft (%). Beleggers (34%), en dan met name beleggers met een groot vermogen (48%), hebben het vaakst een (zeer) positieve indruk van de AFM. Welke indruk heeft u van de Autoriteit Financiële Markten? Respondenten die AFM minstens van naam kennen n = 366 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 3

24 Het goede toezicht is een positief punt van de AFM, de (pro-)activiteit een verbeterpunt Redenen voor een positieve indruk van AFM Redenen voor een negatieve indruk van AFM Omdat ze niet bang zijn misstanden aan te pakken Het is een onafhankelijk orgaan dat de financiële marken goed in de gaten houdt. Doen niet waar ze voor betaald worden Grijpen onvoldoende in Als toezichthouder fungeert de AFM als waakhond, houdt in de gaten of een en ander volgens de regels verloopt. Uit berichten in de media maak ik op dat ze hun werk goed doen. Reactief, lopen achter de feiten aan en zijn betuttelend Niets voor mij gedaan ondanks vragen Durven/kunnen geen vuist maken bij mismanagement, zoals bij de bankencrisis Zijn actief met het toezicht bezig: Grijpen in als het niet goed gaat of er problemen dreigen Ze oefenen goede controle uit Veel te weinig controleurs en niet kritisch genoeg Consumenten die een positieve indruk hebben van de AFM vinden dat omdat het toezicht goed is en zij goed ingrijpen. Consumenten die een negatieve indruk hebben van de AFM hebben als voornaamste reden dat ze niet (pro)- actief genoeg zijn. Kunt u omschrijven waarom u een (zeer) positieve/negatieve indruk van de AFM heeft? Positief: n = 460 Negatief: n = 06 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 4

25 Naarmate men AFM beter kent, heeft men een positievere indruk Kent AFM alleen van naam Weet globaal wat AFM doet Weet vrij goed wat AFM doet % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% (Zeer) positief Neutraal (Zeer) negatief Geen mening Naarmate een consument beter op de hoogte is van de AFM, heeft men tevens een positievere indruk. Een meerderheid die vrij goed weet wat de AFM doet, is dan ook vaak (zeer) positief (5%). Welke indruk heeft u van de Autoriteit Financiële Markten? Respondenten die AFM minstens van naam kennen n = 366 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 5

26 Bekendheid activiteiten AFM is opnieuw afgenomen Meldpunt Financiële Markten De website: Publieksbrochures en rapporten De digitale consumenten nieuwsbrief Geen van bovenstaande Najaar 03 (n = 86) Voorjaar 03 (n=3) Najaar 0 (n=0) Voorjaar 0 (n=54) Voorjaar 008 (n=357) Consumenten die (globaal) weten wat AFM doet zijn opnieuw minder vaak bekend met de activiteiten/ communicatiemiddelen van de AFM in vergelijking met de voorjaarsmeting van 03. De groep consumenten die geen activiteiten van de AFM kent is gestegen met 0% (van 49% naar 59%). Het Meldpunt Financiële Markten is de meest bekende activiteit/communicatiemiddel van AFM (9%). Bijna één op de vijf consumenten die (globaal) weten wat AFM doet, is bekend met de AFM website (8%). Zowel recente hypotheeksluiters, als beleggers zijn beter bekend met de activiteiten en communicatiemiddelen dan gemiddeld Nederland. Met welke van de onderstaande activiteiten/communicatiemiddelen van de AFM bent u bekend? Respondenten die (globaal) weten wat AFM doet GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 6

27 Consumenten willen dat AFM meer op de voorgrond treedt Najaar n = 86 De AFM moet vaker de publieke discussie aangaan over de risico s die zij signaleert Voorjaar 03 Najaar 0 Voorjaar n = 3 n = 0 n = 54 Najaar n = 86 De AFM moet meer aan consumentenvoorlichting doen Voorjaar 03 Najaar 0 Voorjaar 0 Najaar n = 3 n = 0 n = 54 n = 86 De AFM moet meer middelen krijgen om ervoor te zorgen dat de financiële markten eerlijker en transparanter worden Voorjaar 03 Najaar 0 Voorjaar n = 3 n = 0 n = 54 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Geen oordeel Consumenten die (globaal) weten wat de AFM doet, geven aan dat de AFM meer op de voorgrond moet treden. Zij zijn het hier echter minder stellig in vergeleken met de voorjaarsmeting van 03. Ruim drie op de vijf geeft aan dat de AFM vaker publieke discussies moet aangaan over de risico s die zij signaleert (64%) en meer aan consumentenvoorlichting moet doen (63%). Nog maar de helft van de consumenten (49%) geeft aan dat de AFM meer middelen moet krijgen om ervoor te zorgen dat de financiële markten eerlijker en transparanter worden. Een jaar geleden lag dit percentage nog op 6%. Uitspraken over de Autoriteit Financiële Markten Respondenten die AFM kennen en (globaal) weten wat ze doen GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 7

28 Minder consumenten vinden dat de AFM eerlijkheid en transparantie van financiële markten bevordert Najaar n = 86 De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten Voorjaar 03 Najaar n = 3 n = 0 Voorjaar n = 54 De AFM maakt duidelijk wat de spelregels zijn in de Najaar 03 Voorjaar n = 86 n = 3 financiële markt Najaar n = 0 Voorjaar n = 54 Najaar n = 86 De AFM beschermt mij als financiële consument Voorjaar 03 Najaar n = 3 n = 0 Voorjaar n = 54 0% 0% 40% 60% 80% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Geen oordeel Het aantal consumenten dat het (helemaal) eens is met de stelling De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten ligt dit najaar op het laagste punt in de afgelopen 4 halfjaren (34%). Ten opzichte van een jaar geleden, vinden minder consumenten dat de AFM duidelijk maakt wat de spelregels zijn in de financiële markt. Hetzelfde geldt voor de bescherming die de AFM de consument biedt. Uitspraken over de Autoriteit Financiële Markten Respondenten die AFM kennen en (globaal) weten wat ze doen GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 8

29 AFM bevordert eerlijke & transparante financiële markten over de tijd De AFM bevordert eerlijke en transparante financiële markten 00% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 0% 0% Mee eens Mee oneens Niet eens, niet oneens Geen oordeel 0% Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q3 Q Q GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 9

30 Eén op de drie consumenten vindt de AFM alert De AFM is alert Najaar 03 Voorjaar n = 86 n = 3 Najaar n = 0 Voorjaar n = 54 De AFM heeft voldoende oog voor de belangen van beleggers Najaar 03 Voorjaar n = 86 n = 3 Najaar n = 0 Voorjaar n = 54 Najaar n = 86 De AFM is toegankelijk Voorjaar n = 3 Najaar n = 0 Voorjaar n = 54 0% 0% 40% 60% 80% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Geen oordeel Consumenten vinden de AFM meer alert in vergelijking met de voorjaarsmeting (van 4% naar 33%). Het aantal consumenten dat vindt dat de AFM voldoende oog heeft voor de belangen van beleggers is gedaald (van 4% naar 8%). De mate waarin de consumenten de AFM toegankelijk vindt is stabiel gebleven vergeleken met het voorjaar van 03 (7%). Uitspraken over de Autoriteit Financiële Markten Respondenten die AFM kennen en (globaal) weten wat ze doen GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 30

31 Merendeel vindt dat AFM moet optreden als een financiële instelling zich niet aan de regels houdt...optreden als een financiële instelling zich niet aan de regels houdt er op toezien dat informatie van financiële aanbieders eerlijk en duidelijk is zorgen dat financiële instellingen naar consumenten toe duidelijk zijn over de kosten van een product consumenten waarschuwen voor misstanden in de financiële sector er voor zorgen dat financiële instellingen het belang van de consument centraal stellen Representatief NL Consumenten die AFM niet kennen Consumenten die AFM alleen van naam kennen Consumenten die (globaal) weten wat AFM doet % (helemaal) mee eens Het merendeel van de AFM-kenners vindt dat AFM zich moet bezighouden met optreden tegen financiële instellingen die zich niet aan regels houden (8%). Ook het grootste deel van representatief Nederland is het daarmee eens (67%). In vergelijking met de voorjaarsmeting van dit jaar vinden de AFM-kenners in mindere mate dat de AFM ervoor moet zorgen dat financiële instellingen het belang van de consument centraal stellen (75% t.o.v. 8%). In hoeverre bent u het met de volgende uitspraken over de werkzaamheden van AFM eens. De AFM moet Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 3

32 Ruim een kwart kritischer bij de aanschaf van financieel producten door optreden van de AFM Door het optreden van de AFM ben ik kritischer geworden bij de aanschaf van een financieel product De AFM zorgt er voor dat aanbieders het klantbelang centraal stellen De AFM heeft mijn vertrouwen in de eerlijke werking van de financiële markten vergroot De AFM heeft mijn vertrouwen in financiële dienstverleners vergroot % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Geen oordeel Ruim een kwart van de consumenten die AFM minstens van naam kent (8%) geeft aan kritischer te zijn geworden bij de aanschaf van een financieel product door het optreden van de AFM. Een kwart van de consumenten die AFM minstens van naam kennen (5%), geeft aan dat de AFM zijn vertrouwen in financiële dienstverleners niet vergroot. Stelling over de Autoriteit Financiële Markten (wat hebben ze bereikt?) Respondenten die AFM minstens van naam kennen n = 336 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 3

33 Lagere inkomens in het algemeen minder interesse in financiële onderwerpen dan hogere inkomens Weg zappen televisieprogramma financieel onderwerp Niet geïnteresseerd in financieel nieuws Niet interessant om bezig te zijn met financiële onderwerpen Geïnteresseerd in financieel nieuws Kijken televisieprogramma financieel onderwerp Interessant om bezig te zijn met financiële onderwerpen Niet altijd lezen financiële artikelen Niet actief zoeken naar financieel nieuws Altijd lezen financiële artikelen Actief zoeken naar financieel nieuws De interesse in financiële onderwerpen is op alle gebieden gemiddeld (rond 3.5 op 7-puntsschaal). Consumenten die AFM niet kennen hebben in het algemeen minder interesse in financiële onderwerpen (gemiddeld 3.05 op de vijf stellingen) dan consumenten die AFM minstens kennen van naam (gemiddeld 3.94 op de vijf stellingen). Gemaksgeoriënteerden zijn minder geïnteresseerd in financieel nieuws (.3), zoeken minder actief naar financieel nieuws (3.04) en zappen vaker weg van een televisieprogramma met een financieel onderwerp (3.6) dan beheersten (4.6, 3.58, 4.5). Stelling over interesse in financiële onderwerpen Op 7-puntsschaal Alle respondenten n = 569 Lagere inkomens hebben in het algemeen minder interesse in financiële onderwerpen dan hogere inkomens. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 33

34 Interesse in financiële onderwerpen consistent Ik vind het interessant om met financiele onderwerpen bezig te zijn Als in tv-programma aandacht besteed wordt aan fin. onderwerpen, blijf ik kijken Ik ben geïnteresseerd in financieel nieuws Als ik financiele artikelen tegenkom, lees ik deze altijd Ik zoek zelf naar financieel nieuws 0% 5% 50% 75% 00% Financiële interesse Redelijk/ hoog Neutraal/laag Zeer laag Respondenten zijn zeer consistent in antwoorden die ze geven voor financiële interesse. Cronbach alpha is heel hoog (0,95), dus de vragen kunnen opgeteld worden tot één variabele: Financiële Interesse Drie groepen te maken: zeer weinig interesse (0%), lage interesse tot neutraal (45%), redelijk tot veel interesse (35%) GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 34

35 Aantal respondenten Grote groep consumenten heeft geen financiële interesse % 90% 80% 70% 60% 50% 3% 4% % % 6% 36% 9% 34% % 30% 0% 0% 59% 39% 8% 9% Financiële Interesse 0% Financiële interesse Zeer laag [0%] Financïele interesse Laag [45%] Financiële interesse Redelijk [35%] Niet eerder van AFM gehoord Weet globaal wat AFM doet Kent AFM van naam Weet goed wat AFM doet GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 35

36 Helft van consumenten die AFM niet kent, heeft zeer weinig interesse in financiële onderwerpen Weet goed wat AFM doet 0% 6% 74% Weet globaal wat AFM doet 8% 3% 5% Kent AFM van naam 9% 40% 3% Niet eerder van AFM gehoord 50% 33% 6% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Financiële interesse Zeer laag [0%] Financïele interesse Laag [45%] Financiële interesse Redelijk [35%] GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 36

37 Positievere indruk AFM naarmate men meer interesse in financiële onderwerpen heeft Welke indruk heeft u van de AFM? Financiële interesse Redelijk [35%] % 3% 44% 3% % 7% Financiële interesse Laag [45%] % % 5% 8% 3% 5% Financiële interesse Zeer laag [0%] 3% 5% 4% 30% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Zeer positief Positief Neutraal Negatief Zeer negatief Geen mening GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 37

38 Mensen met meer interesse in financiële markten vinden iets vaker financiële markt goed georganiseerd Financiële markt goed georganiseerd? Financiële interesse Redelijk [35%] % 5% 40% % 0% Financiële inreesse Laag [45%] 5% 53% 5% 8% Financiële interesse Zeer laag [0%] % 4% 4% 3% 9% 0% 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 38

39 Regionale dagbladen en De Telegraaf worden het meest gelezen Een regionaal dagblad De Telegraaf Metro Algemeen Dagblad (AD) Spits De Volkskrant NRC Handelsblad Het Financiële Dagblad Trouw NRC Next Reformatorisch Dagblad Het Nederlands Dagblad Andere krant/dagblad Ik heb de afgelopen maanden geen kranten/dagbladen gelezen of ingezien % Bijna de helft (47%) van de consumenten leest een regionaal dagblad, op de voet gevolgd door De Telegraaf (46%). Kranten en dagbladen met een sterke focus op financieel nieuws (NRC en FD) worden door ongeveer één op de tien gelezen (0%, 9%). AFM-kenners (%, 0%), hoogopgeleiden (5%, 6%) en hogere inkomens (3%, 9%) lezen vaker het FD en het NRC Handelsblad. Niet-AFM kenners lezen vaker geen krant of dagblad (8%). Welke van de volgende kranten/dagbladen heeft u de afgelopen maanden minstens één keer gelezen of ingezien? Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 39

40 Ongeveer vier op de vijf consumenten kijken naar consumentenprogramma s Kassa 6 Tros Radar 59 Een dubbeltje op zijn kant 43 Ander consumentenprogramma 3 Ik heb de afgelopen maanden geen consumentenprogramma`s gekeken % Vier op de vijf consumenten kijken naar een consumentenprogramma op televisie of via internet. Kassa is het meest bekeken programma (6%), gevolgd door Tros Radar (59%). Consumenten die weten wat AFM (globaal) doet, kijken vaker programma s als Kassa (7%) en Tros Radar (68%) dan niet AFM-kenners (48%, 43%). Bij het programma een Dubbeltje op zijn Kant is dit precies andersom: niet AFM-kenners (50%) kijken relatief vaker naar een Dubbeltje op zijn Kant dan AFM-kenners (38%). Jongeren in de leeftijdscategorie 8-4 jaar kijken minder naar consumentenprogramma's (67%), dan ouderen in de leeftijd 55+ (86%). Welke van de volgende consumentenprogramma s heeft u de afgelopen maanden minstens één keer gekeken? Alle respondenten GfK 03 AFM Consumentenmonitor December n = 569

41 Ongeveer één op de vijf leest een column over persoonlijke financiën Column in De Financiële Telegraaf Column in de Geldgids van de Consumentenbond 7 Column van Erica Verdegaal (o.a. in NRC of via internet) 3 Andere column Ik heb de afgelopen maanden geen columns over persoonlijke financiën gelezen % Ongeveer één op de vijf leest een column over persoonlijke financiën (8%). De column in de Financiële Telegraaf wordt het meest gelezen (%). AFM-kenners (3%), ouderen in de leeftijdscategorie van 55 jaar en ouder (6%) en hogere inkomens (6%) lezen vaker een column. Welke van de volgende columns heeft u de afgelopen maanden minstens één keer gelezen? Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 4

42 Ongeveer de helft van de consumenten is op de hoogte van het provisieverbod complexe producten 49 5 Ja Nee Ongeveer de helft van de consumenten is op de hoogte van het provisieverbod (5%). Consumenten die AFM minstens van naam kennen zijn vaker op de hoogte van het provisieverbod (75%) dan consumenten die AFM niet kennen (7%). Jongeren in de leeftijdscategorie van 8-4 jaar (6%), laag opgeleiden (37%) en lager inkomens (30%) zijn significant minder vaak op de hoogte. Was u op de hoogte van het provisieverbod? Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 4

43 Ruim twee op de vijf consumenten (op de hoogte provisieverbod) zijn kritischer geworden Door de komst van het provisieverbod ben ik kritischer geworden bij aanschaf van een financieel product Het provisieverbod zorgt ervoor dat financiële dienstverleners het belang van de consument centraal stellen Totaal Totaal Wel op de hoogte Wel op de hoogte Niet op de hoogte Niet op de hoogte % 0% 40% 60% 80% 00% 0% 0% 40% 60% 80% 00% Helemaal mee eens Mee eens Niet eens, niet oneens Mee oneens Helemaal mee oneens Geen oordeel Ruim twee op de vijf consumenten (43%) die op de hoogte zijn van het provisieverbod, zijn kritischer geworden bij aanschaf van een financieel product. Van de consumenten die niet op de hoogte zijn van het provisieverbod, geeft 35% aan geen oordeel te kunnen vormen. Van de consumenten die op de hoogte zijn van het provisieverbod, geeft ongeveer een kwart (4%) aan dat het provisieverbod er niet voor zorgt dat financiële dienstverleners het belang van de consument centraal stellen. In hoeverre bent u het eens of oneens met de volgende stellingen? Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 43

44 Bijlagen GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 44

45 Achtergrond De AFM, de onafhankelijke gedragstoezichthouder op de financiële markten, streeft ernaar het vertrouwen van consumenten en bedrijven in de financiële markten te versterken, ook internationaal. Daarbij faciliteert de AFM kennisvorming bij de Nederlandse consument op het gebied van financiële producten. Door middel van de ConsumentenMonitor worden ontwikkelingen in het gedrag van consumenten gemeten in de tijd. De ConsumentenMonitor is in 004 gestart en wordt sindsdien elk half jaar uitgevoerd. De primaire doelstellingen van de ConsumentenMonitor kunnen als volgt worden weergegeven: Beschrijven van het gedrag en de attitudes van financiële consumenten; Beschrijven van markt- en productaspecten in de financiële markt. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 45

46 Onderzoeksverantwoording Doel: in kaart brengen van ontwikkelingen in het financiële keuzegedrag van de Nederlandse financiële consument. Veldwerkperiode: 5 oktober t/m 0 november 03 Doelgroep: representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking (8+), waarbij een oversampling is gehanteerd van mensen die in de periode van april 03 t/m oktober 03 een hypotheek hebben afgesloten, en personen die beleggen. Weging: de representatieve steekproef is herwogen naar een afspiegeling van de Nederlandse bevolking (8+). Deze groep is gewogen naar leeftijd, geslacht, opleiding en district. De overige groepen zijn gewogen naar leeftijd. Bij beleggingsverzekeringen is eveneens gewogen naar de verdeling tussen bezitters en exbezitters. Bij beleggers is daarnaast gewogen naar de verhouding op basis van vermogen, omdat de steekproef naar personen met een groot vermogen ( of meer) is oversampled. Methode: online onderzoek, vooraf is het volledige panel gescreend om de juiste groepen consumenten voor dit onderzoek te kunnen benaderen. Steekproefomvang: de netto steekproef bestaat uit 569 respondenten die representatief zijn voor de Nederlandse bevolking (8+), 337 recente sluiters van een hypotheek, 46 (ex-)bezitters van beleggingsverzekeringen en 68 beleggers. Rapportage: de weergegeven resultaten in dit rapport zijn gebaseerd op een representatieve steekproef van de Nederlandse bevolking (8+). Indien er significante verschillen bestaan tussen specifieke doelgroepen en totaal Nederland (8+) wordt dit aangegeven. Belangrijk in het onderzoek zijn de vier soorten financieel beslissers, uitgelegd op de volgende slide. GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 46

47 Consumentensegmentatie In de rapportage worden termen voor verschillende typen financieel beslissers genoemd. De AFM onderzocht in een eerder stadium hoe Nederlanders financiële beslissingen nemen en concludeerde dat mensen van elkaar verschillen in de manier waarop deze beslissingen genomen worden. Er zijn 4 typen, welke hieronder worden beschreven. Beheersten verzamelen veel informatie over het financieel product dat zij willen aanschaffen. Zij overwegen veel alternatieven, gaan door tot zij het juiste product hebben gevonden en nemen uiteindelijk zelf de beslissing, zonder financieel adviseur. Ambitieuzen proberen graag nieuwe producten uit en mijden risico s hierbij niet. Zij hebben luxe en rendement als drijfveer voor hun besluiten en steken een gemiddelde hoeveelheid tijd in hun keuzeproces. Adviesgevoeligen laten hun beslissingen over aan anderen. Zij vertrouwen adviseurs blindelings. Zij zijn niet geïnteresseerd in financiële producten en zijn niet perse op zoek naar het ideale product. Gemaksgeoriënteerden stoppen weinig tijd in het bestuderen van financiële producten en vermijden hierbij risico s. Zij hebben weinig vertrouwen in financieel adviseurs en kiezen vaak voor standaard producten. Voor meer informatie of om zelf te testen wat voor type financieel beslisser u bent, kunt u terecht op GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 47

48 Indeling achtergrondkenmerken Opleidingsniveau Laag Midden Hoog La -groep, en speciaal La -groep 3+ LBO Mavo/Mulo Opleiding leerlingwezen VSO/MMS Havo/VWO/Gymnasium/HBS -/3- Havo/VWO/Gymnasium/HBS -4+- Middelbaar beroepsonderwijs- Hoger beroepsonderwijs Post HBO onderwijs WO -prop/kand- WO -doctoraal- Inkomensniveau huishouden Laag tot Midden tot Vermogensniveau huishouden Laag tot Midden tot Hoog of meer Hoog tot Groot of meer GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 48

49 Steekproefoverzicht naar achtergrondkenmerken 8-4 jaar 5-34 jaar jaar jaar 55 jaar en ouder Opleidingsniveau: laag Opleidingsniveau: midden Opleidingsniveau: hoog Inkomensniveau: laag Inkomensniveau: midden Inkomensniveau: hoog Inkomensniveau: onbekend Vrouw Man Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 49

50 Steekproefoverzicht naar type beslisser Representatief NL Recente sluiters hypotheek (Ex)Bezitters beleggingsverzekering Bezitters beleggingsverzekering Ex-Bezitters beleggingsverzekering Beleggers totaal Beleggers vermogen (tot 50K) Beleggers groot vermogen (>50K) % 0% 0% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 00% Beheersten Ambitieuzen Adviesgevoeligen Gemaksgeorienteerden Alle respondenten n = 569 GfK 03 AFM Consumentenmonitor December 03 50