Webinar woensdag 25 november 2015 om 12:00 uur Kasteel Waardenburg Bestuurdersaansprakelijkheid

Transcriptie

1 ACADEMIE VOOR DE RECHTSPRAAK Webinar woensdag 25 november 2015 om 12:00 uur Kasteel Waardenburg Bestuurdersaansprakelijkheid

2 Staleman-Van de Ven 97 - Ernstig verwijt - Alle omstandigheden van het geval - Decharge geeft bestuurder geen bescherming voor feiten die AVA kon weten buiten vergadering RCI 14 - Bestuurder wist ten tijde van de overeenkomst niet dat B.V. niet zou kunnen betalen. Enkele omstandigheid dat RCI geen eerste maar tweede pandrecht kreeg, geeft daardoor geen schade. Hezemans-Van der Meer 14 - Handelt pro se of als bestuurder? - Uitleg Spaanse villa-arrest - Ernstig verwijt kan ook zijn als bestuurder tegen volmacht in aan eigen lege vennootschap betaalt

3 Staleman-van de Ven; HR NJ 97, 360 Directeuren Staleman en Richelle ( 86-90) RvC Pierik en Grouls Van de Ven Automobielbedrijf Venlo B.V. Venlease Venrent Easy Rent Tussenpersoon voor lease Lage opbrengst en late betaling NMB variabele hoge rente

4 Feiten - Van de Ven B.V. deed operational lease. - Wilde beperkte groei om geleidelijk van teveel auto s af te komen - Wilde verkopen door financial lease - Gaf deze lijn in presentatie aan AVA: gaf zichzelf richtlijnen - Liet verkopen door Easy Rent, lage opbrengst - Breidde lease-activiteiten sterk uit - Met financiering NMB met hoge rente - Eigen vermogen: 1988: 2,3 miljoen gulden positief; 1990: 5 miljoen gulden negatief - Het voortdurende wanbeleid speelt een rol - AVA verleende decharge

5 Procesverloop Staleman-Van de Ven Rechtbank Roermond: Hof den Bosch`: Decharge verleend, dus bestuurders vrijuit Bestuurders treft ernstig verwijt. Het voortdurende karakter van dit wanbeleid speelt daarbij een rol Decharge helpt bestuurders niet. Er waren geen stukken bij AVA die iets kenbaar maakte over lease-problemen HR Verwerpt het beroep

6 HR (Staleman) Ernstig verwijt is criterium Omstandigheden - Aard activiteiten rechtspersoon - Daaruit voortvloeiende risico s - Taakverdeling bestuur - Eventueel voor bestuur geldende richtlijnen - Gegevens die het bestuur kende - Inzicht en zorgvuldigheid die mogen worden verwacht Decharge helpt bestuurder niet betreffende informatie die een aandeelhouder buiten de AVA heeft verkregen.

7 Conclusie A.G. Mok Advies verwerping beroep Literatuur: Parlementaire geschiedenis over aansprakelijkheid voor onbehoorlijk bestuur. Er moet verwijtbaarheid zijn. Het gaat om schuldige verwaarlozing. Onverantwoordelijk is gehandeld met wetenschap. Ingeval van twijfel geen aansprakelijkheid. Sanders/Westbroek: regelmatig fouten. Maeijer: beslissingen met vergaande financiële consequenties zonder voorbereiding. Geen onderzoek kredietwaardigheid contractspartner. Slagter: Geen risico voor continuïteit Rekening houden met bekende feiten Boekhouding + jaarrekening Verbod misleiding + tegenstrijdig belang Niet tegen dwingend recht

8 Noot Van Schilfgaarde Voorafgaande jurisprudentie: HR Debrot, HR NJ 83, 543: werknemer criterium: ernstig verwijt. Parlementair: kennelijk onbehoorlijk is minder streng dan grove schuld of grove nalatigheid. MvT 2008/2009 Middel: er waren geen alternatieven. Dat argument werd niet geaccepteerd.

9 Noot Maeijer: Zie HR NJ 93, 543 (Debrot) Ernstig verwijt minder streng dan opzet of bewuste roekeloosheid. Decharge: HR streng, beperkte uitleg, alléén wat bij AVA bekend was in stukken. Later arrest art. 2.9 BW Berghuizer Papierfabriek HR ; NJ 2003/455. Directie gaf optie op aandelen in dochter zonder toestemming RvC. Toestemming RvC vereist: dat is zwaarwegend. Toch geen ernstig verwijt: RvC had geen belangstelling voor desinvesteringen en directie wist niet dat anderen meer hadden willen betalen.

10 Arresten extern Ernstig verwijt bij art BW - HR , NJ 2006, 659 (Ontvanger/Roelofsen) Ernstig verwijt en voorzienbaarheid van schade bij Ontvanger. Bestuurder kon bij het uitstel dat hij toepaste niet voorzien dat de vennootschap niet zou betalen. - HR NJ 09, 21 (NOM/Willemsen) Ernstig verwijt tegen statuten handelen. Hier had bestuurder surséance aangevraagd zonder goedkeuring RvC, dus ernstig verwijt; echter de aandeelhouder die aansprakelijk stelde had toestemming gegeven. In navolging op HR NJ 2003, 455 (Schwandt / Berghuizer Papierfabriek). Allebei extern art BW jo. art. 2.9 BW - Alleen onrechtmatig waar bestuurder mede gelet op zijn verplichting tot behoorlijke taakuitoefening volgens art. 2.9 BW voldoende ernstig verwijt wordt gemaakt. Een criterium. Staleman-v.d Ven intern art. 2.9 BW.

11 Wet en ernstig verwijt - Art. 31: Wet C.V. Exculpatie: aan hem niet te wijten - Art. 47 e WvK: Exculpatie: aan hem niet te wijten - Art. 2.9 BW (oud) tot : Exculpatie: aan hem niet te wijten - Parlementaire geschiedenis p. 8-9: Ernstig verwijt uit jurisprudentie Staleman-Van de Ven en NOM- Willemsen - Art. 2.9 BW (nieuw) : Ernstig verwijt. - Staleman van 1997: Moederarrest in Duitsland ook van ARAG/Garmenbeck BGH Az 11 ZR 175/95. Directie moet te goeder trouw handelen, in belang van de vennootschap; goed geïnformeerd (Business Judgement Rule).

12 - RCI-K. HR , NJ 2015/22 K-directeur ABNA faciliteit Renault BV s Nissan BV s Renault RCI 1 ste verpanding

13 Feiten - ABNA faciliteit Overeenkomst: niet helemaal duidelijk (beperkt) 2001 Akte: duidelijk ste verpanding: schuld 3,2 mio - Renault RCI Dealer mantelovereenkomst ste verpanding: schuld 6,1 mio - Pandbeslagen: verkoop 4,5 mio 3,2 voor ABNA, 1,1 voor RCI - RCI vordert 1,9 van K

14 Procesverloop RCI-K - Rechtbank Zwolle-Lelystad: K mocht uitgaan van beperkte uitleg basisovereenkomst ABNA, dus geen ernstig verwijt - Hof: Uitleg akte ABNA duidelijk. Splitsing-verplichtingen KBV s 1. 1 ste verpanding 2. terugbetaling schuld Voorzienbaarheid beide vereist. Geen stellingen voor 2. - HR Het gaat over de 2 verplichtingen. Het enkele feit dat er 2 maal een 1 ste pand is gegeven niet voldoende voor ernstig verwijt. Onvoldoende stellingen voor 2 de (voorzienbaarheid niet betaling schuld) is feitelijk.

15 Conclusie A-G Spier - Principale beroep: 2 de verplichting te strenge eis, dus voorzienbaarheid dat 1 ste verpanding voor RCI niet zou werken is al ernstig verwijt. - Incidentele beroep: argument K dat beperkte uitleg ABNA overeenkomst hem helpt is geldig. - Beide beroepen slagen: K vrijuit. Verwijzing naar Eurocommerce arrest (wel ernstig verwijt directeur die wist dat eigen vennootschap leeg was). Met A-G Timmerman: subjectieve kennis is niet vereist; niet stellen van overdreven eisen. Het gaat om objectieve kennis.

16 Arresten ervoor - Beklamel HR , NJ 1990, 286 Directeur Klaas van Beklamel vrijuit. Stimulan stelde niet dat hij ten tijde van koop wist dat Beklamel niet kon voldoen. - Ontvanger/Roelofsen HR , NJ 2006, 659. Roelofsen betaalde belasting te laat, geen ernstig verwijt. - Aansprakelijk wanneer bestuurder bij het aangaan van verbintenissen namens de vennootschap wist of tegelijkertijd behoorde te begrijpen dat de vennootschap niet aan haar verplichtingen zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden. - Eurocommerce Kloosterbrink X HR , NJ 2009, 418. E en K gaven garantie aan Fortis voor J.V. Vista. X wist objectief dat Kloosterbrink niet zou kunnen voldoen, toen hij namens Kloosterbrink garantie gaf.

17 Hezemans-Van der Meer HR NJ 15/21. Hezemans verkoop vliegtuigen Turbine volmacht koopprijs X Bestuurder Tulip B.V. s vraagt Turbine aan Tulip te betalen. betaalt door aan Dynamic

18 Feiten Hezemans gaf volmachten aan X, bestuurder van Tulip vennootschappen. X stuurde factuur van Hezemans Air Inc. (de koopster) om f ,-- (voor 2 vliegtuigen te betalen) aan Tulip Air Lease B.V., waarvan X en Hezemans wisten dat die leeg waren). Tulip betaalt bedrag door aan Dynamic.

19 Procesverloop Rb R dam : X handelde niet privé maar als bestuurder. Dus X vrijuit, Tulip Air moest betalen. Dynamic hoefde niet te betalen (subsidiair). Hof Den Haag: X handelde niet in privé. X kan als bestuurder wegens ernstig verwijt aansprakelijk zijn, maar is dat niet omdat Hezemans wist dat Tulip leeg was. Dynamic wel veroordeeld naast Tulip. HR: vernietigt: kan als bestuurder aansprakelijk zijn wegens factuur om aan Tulip i.p.v. Hezemans te betalen.

20 HR: Vast staat dat X als bestuurder, niet privé optrad. OD van B.V., eventueel bestuurder ook aansprakelijk (formulering zware criteria) met criterium art. 2.9 BW. Obiter dictum over Spaanse villa: bestuurder kan privé of als bestuurder aansprakelijk zijn (HR , NJ 2013/302). X kan persoonlijk ernstig verwijt gemaakt worden, doordat hij Turbine tegen volmacht instructie in aan Tulip liet betalen, verwijst naar Hof A dam.

21 Criteria HR Indien een vennootschap tekortschiet in de nakoming van een verbintenis of een onrechtmatige daad pleegt, is uitgangspunt dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor daaruit voortvloeiende schade. Onder bijzondere omstandigheden is evenwel, naast aansprakelijkheid van die vennootschap, ook ruimte voor aansprakelijkheid van een bestuurder van de vennootschap. Voor het aannemen van zodanige aansprakelijkheid is vereist dat die bestuurder ter zake van de benadeling persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Aldus gelden voor het aannemen van aansprakelijkheid van een bestuurder naast de vennootschap hogere eisen dan in het algemeen het geval is. Een hoge drempel voor aansprakelijkheid van een bestuurder tegenover een derde wordt voorkomen dat bestuurders hun handelen in onwenselijke mate door defensieve overwegingen laten bepalen (vgl. HR 20 juni 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC4959, NJ 2009/21) NOM / Willemsen.

22 Conclusie A.G. Wesseling-van Gent Met A-G Timmerman: Primair (privé) en secundair (als bestuurder) daderschap. Hezemans heeft niet gesteld waarom (welke zorgvuldigheidsnorm) privé zou hebben gehandeld. Dus secundair daderschap. Hezemans niet beschermd want deze wist dat Tulip leeg was.

23 Arrest ervoor en Noot Spaanse Villa: HR , NJ 2013/302 aansprakelijkheid privé bestuurder: maatstaf en - Noot Bartman Anders dan het Orakel van Delphi College over Spaanse Villa: privé lage drempel Als bestuurder hoge drempel. Hij wil de hoge drempel beperken tot aandeelhouders. - Arrest erna. - Advocaat die handelde via BV ook privé aan te pakken: HR