BESTE REISGENOTEN, De reiscommissie wenst u gezellige en sportieve weken toe! Coby en Peter Atie en Ger Anneke en Ton I N H O U D. aanrijroutes...

Transcriptie

1 BESTE REISGENOTEN, Dit boekje wil aan u informatie geven vóór en tijdens uw vakantie in Zwitserland. U heeft gekozen voor een vakantie in mooie en afwisselende gebieden. Als het weer meewerkt, maken we er onvergetelijke weken van. De sportieve en gezellige elementen moeten we echter gezamenlijk inbrengen. Zijn er ondanks alles toch zaken die u storen of waar u het niet mee eens bent, praat er dan over: niet onder elkaar, maar met de reiscommissie tijdens het MEKKER-kwartiertje. De reiscommissie wenst u gezellige en sportieve weken toe! Coby en Peter Atie en Ger Anneke en Ton I N H O U D aanrijroutes dagprogramma reisprogramma tochten alternatieven (musea, autoritten e.d.)... 7 alternatieven (wandelingen, tochten)... 9 uitrusting praktische tips woordenlijst reisleiding De NCC en de voor haar optredende personen zijn nimmer aansprakelijk en nemen geen verantwoordelijkheid op zich voor de gevolgen van eventuele onjuistheden of schade, die uit de gegeven aanwijzingen kunnen voortvloeien. In de bergen loopt men op hoge schoenen, die de enkel beschermen en die voorzien zijn van een profielzool. Sportschoenen zijn in de bergen gevaarlijk: die horen in de gymzaal!

2 AANRIJROUTES I Een snelle route over de Duitse Autobahn en de Julierpas (2284 m en 10-13%; u heeft Zwitserse Autobahnvignetten nodig 2 x Sfr. 30): Utrecht - Nijmegen - (A57) - Keulen - Koblenz (A61: linksrheinische Autobahn) - Karlsruhe - (A5) - Basel - Zürich (in Zürich steeds borden Chur volgen) - Landquart - Chur - nu al groene en later blauwe borden St. Moritz volgen - Thusis - Tiefencastel - Savognin - Julierpas - Silvaplana - St.Moritz - rechtdoor richting Celerina en dan richting Zernez - hier richting Ofenpas naar Tschierv. II Dezelfde route als I, echter zonder Julierpas, maar met de autotrein (2 x Sfr. 70 en Zwitsers Autobahnvignet nodig): In Thusis rijdt u met uw combinatie (max.hoogte 2.30 m max.breedte 2.20 m: grotere voertuigen eerst telefonisch informeren: ) de trein op en in Samedan er weer af. Daar volgt u richting Zernez - hier richting Ofenpas naar Tschierv. III Een route over de Duitse Autobahn en door Oostenrijk: Tot aan Karlsruhe (zie I). Bij Karlsruhe neemt u de Autobahn nr. 8 (= E52), richting Stuttgart/Pforzheim/ München (let op: korte invoegstrook!). Deze weg verlaat u bij Ulm/Elchingen en gaat dan over Autobahn nr. 7 (= E43) richting Lindau/Kempten, dan richting Füssen (Oostenrijk). Over weg 309 rijdt u via Pfronten, Reutte, Lermoos, over de Fernpass (1.209 m, 9%), Nassereith naar Imst. Hier weg 189, wordt later weg A12, tot Landeck volgen. Dan weg nr Pfunds - Martina - Zernez - hier richting Ofenpas naar Tschierv. IV Idem als III, maar door Italië naar het Münstertal: Na Landeck gaat u via weg 315 (later S 15) richting Italië Ried, Serfaus, Pfunds, Nauders, Reschenpass (1510 m, 10%). In Italië rijdt u via Reschen, S. Valentino a.m. (let op: óm het tunneltje, niet erdoor!), Málles (op de borden wordt steeds Meran aangegeven) naar Taufers (=Tubre). Dan borden naar Zwitserland volgen. Daar rijdt u via Müstair, S. Maria en Fuldera naar Tschierv. V Een toeristische route via Luxemburg (Zwitsers Auto- bahnvignet nodig): Breda - Antwerpen - Brussel - Namen - Luxemburg of Maastricht - Luik - Luxemburg. Na Luxemburg richting Metz - (A31) - Nancy - (N57) - Epinal - (D159) - Remirmont - (N66) - Mulhouse - Basel. Verder als I of II. VI Een alternatieve route in Zwitserland over de Flüelapas (2.383 m en 10-12%): Via I, II of V tot aan Landquart. Dan Davos - Flüelapas Susch - Zernez en verder als I. Wie zonder begeleiding loopt, neemt minstens een goede kaart (+kompas) mee. Verlaat nooit het pad.

3 DAGPROGRAMMA 's Avonds van uur is er op de televisie het Zwitserse journaal met een uitgebreide weersvoorspelling. Wij beslissen dan welke van de diverse alternatieven voor de volgende dag in principe doorgaan. Bij de vlaggemast hangt een mededelingenbord, waarop deze informatie vermeld wordt, met de vertrektijden. Wie mee wil, schrijft zich van te voren in, zodat wij het aantal begeleiders aan de hand van de groepsgrootte kunnen indelen. De volgende ochtend staat u uiteraard bepakt en op tijd klaar. We starten soms erg vroeg: het is het prettigst om tegen het heetst van de dag het doel al bereikt te hebben! In principe zijn de wandelingen en de tochten zo gepland dat we uiterlijk circa uur weer "beneden" zijn. Aangezien de winkels meestal om uur (op zaterdag om uur) sluiten, is er dan dus gelegenheid tot inkopen. Bij het mededelingenbord vindt u ook een brievenbus. Als u zonder de groep op pad gaat, b.v. één van de auto-alternatieven maakt, of een wandeling op eigen gelegenheid, adviseren wij u dringend hierin uw reisdoel en vermoedelijke tijd van terugkomst achter te laten. Mocht u dan 's avonds c.q. 's nachts nog niet terug zijn, dan weten wij in elk geval waar wij moeten (laten) zoeken. MEKKER-kwartiertje: Elke avond van uur is de reisleiding beschikbaar voor uw klachten, op- en/of aanmerkingen, suggesties en wat dies meer zij. Maak hier gebruik van en houd de sfeer in het kamp zuiver! Ga nooit alleen op pad. Wie moet er hulp halen als er iets gebeurt? Maak gebruik van de brievenbus bij de reisleider als u op eigen gelegenheid op pad gaat: laat uw route en vermoedelijke tijd van terugkeer achter: anders blijft 's avonds uw caravan misschien leeg!

4 REISPROGRAMMA Zondag 22/7: Maandag 23/7: Aankomst der deelnemers in Tschierv uur opening van het kamp en aansluitend koffie uur inloopwandeling nr. 1 (brood mee). Dinsdag 24/7: Tocht 2 of 3. Woensdag 25/7: Tocht 4 of 5. Donderdag 26/7: Tocht 6 of 7. Vrijdag 27/7: Skiën (=tocht 8) Zaterdag 28/7: Tocht 9, 10 of 11. Zondag 29/7: Rustdag + gemeenschappelijk diner. Maandag 30/7: Reisdag naar s-chanf: voor de route zie tocht 12. Dinsdag 31/7: Tocht 13 of 14. Woensdag 1/8: Tocht 15 of 16. National Feiertag! Donderdag 2/8: Tocht 17 of 18. Vrijdag 3/8: Reisdag naar Vicosoprano: voor de route zie tocht 19. Zaterdag 4/8: Rustdag + gemeenschappelijk diner. Zondag 5/8: Tocht 20 of start huttentocht A. Maandag 6/8: Tocht 21. Dinsdag 7/8: Start huttentocht B en C. Woensdag 8/8: Tocht 22. Donderdag 9/8: Tocht 23. Vrijdag 10/8: Zaterdag 11/8: Rustdag: terugkomst deelnemers huttentochten. 's Avonds sluiting van de reis. Vertrek van de deelnemers. Er is zoveel te zien en te genieten onderweg, dat u zich niet hoeft te vervelen. Weinig praten spaart bovendien energie.

5 TOCHTEN 1 Camping (1.700 m) - Chasuras - Pradamunt - Alp da Munt Alp Champatsch (2.136 m) - camping (hoogteverschil 450 m duur ca. 5 uur) 2 Met de auto naar de Umbrailpass (2500 m, 1 uur vanaf de camping rijden) - dan naar de top van Piz Umbrail op m (hoogteverschil 500 m, duur ca. 4 uur) 3 Met de auto naar de Ofenpass (2.149 m) - via Juf plaun (2.300 m) naar de Italiaanse grens (2.250 m) - zelfde route terug (hoogteverschil 100 m, duur ca. 4 uur) 4 Met de auto naar Lü (1.920 m) - lopen naar Piz Terza op m (hoogteverschil m, duur ca. 8 uur) 5 Met de auto over de Ofenpass (2.149 m) naar het National Park - een deel van de auto's bij P5 achterlaten en gezamenlijk naar Buffalora (1.968 m), daar de overige auto's parkeren - via Alp Buffalora (2.038 m) langs een oude mijngang (ingang bij m: zaklantaarn mee!) naar de grens van het National Park (2.378 m) - via Alp la Schera (Edelweiß, m) naar P5 (1.800 m) - terug met de auto naar Buffalora en de camping (hoogteverschil 400 m, duur ca. 5 uur) 6 Vanaf de camping (1.700 m) naar Piz Dora op m (hoogteverschil m, duur ca. 8 uur) 7 Vanuit het Nationaal Park P3 (1.766 m) een steile klim naar Murter (2.545 m) met prachtig uitzicht rondom. Hoogteverschil 800 m. Veel gemzen en herten. Via dezelfde weg terug. Totaal circa 6 uur. 8 Met de auto naar de Umbrailpass (2.500 m, 1 uur vanaf de camping rijden) - skiën op het Stilfserjoch (Italië: paspoort mee!): een van de grootste zomerskigebieden van Europa ( m). Voor een dagkaart betaalt u ca. Sfr. 30,-- Ook voor niet-skiërs zeer de moeite waard door de prachtige uitzichten! 9 Met de auto naar de Ofenpass (2.149 m) - dan naar de top van Piz Daint op 2.968,3 m (hoogteverschil 800 m, duur ca. 7 uur) 10 De auto's parkeren op de Ofenpass (2.149 m) - Plaun da l'aua (2.190 m) - Fuorcla Funtana da S-charl (2.400 m) - Valbella (2.535 m) - Chaschlot (2.350 m) - Ofenpass (hoogteverschil 400 m, duur ca. 3 uur) 11 Tweedaagse tententocht. De deelnemers moeten de beschikking hebben over een lichte tent (eventueel samen met iemand). We worden met de auto naar de Ofenpas gebracht. Vandaar lopen we om Piz Daint het Val Mora in. Bij Alp Sprella (2.127 m) klimmen we het Val da la Rena in naar Valbella (2.430 m), waar we overnachten. De volgende dag lopen we via het Lai da Chazfora (2.596 m) terug naar Tschierv. 12 U verlaat Tschierv over de Ofenpas naar Zernez. Daar gaat u linksaf

6 richting St. Moritz. De weg gaat door Brail en langs Cinuos-chel. Circa 800 m voorbij hotel Veduta ziet u links onze tweede camping liggen. De reistijd is ca. 5 kwartier. U bent welkom op de camping vanaf uur. 13 Lopen vanaf de camping (1.640 m) door het Val Susauna langs de Vallember, door Val Funtauna en Val dal Tschüvel naar de Keschhütte (2.632 m). Hoogteverschil.1000 m, circa 8 uur. Op de terugweg treffen we de deelnemers aan tocht 14! 14 Lopen vanaf de camping (1.640 m) door het Val Susauna langs de Vallember tot Alp Funtauna (2.192 m). Daar uitrusten en wachten op de deelnemers aan tocht 13. Samen weer terug naar de camping. Totaal ca. 5 uur. 15 Van Samedan (1.795 m) naar Piz Padella (2.856 m; m hoogteverschil). Totaal circa 7 uur. 16 Naar Parkplatz Prasüras (1.600 m), dan het Nationaal Park in naar Alp Trupchun (2.040 m; 440 m hoogteverschil) en terug. Circa 4,5 uur totaal. 17 Met de auto richting Berninapas tot de kabelbaan naar Diavolezza. Met de gondel naar het bergrestaurant op m. Dan 200 m afdalen naar de Vadret (=gletscher) Pers en deze oversteken tot Isla Pers (een rotseiland bij de samenvloeiing van de Vadret da Morteratsch en de Vadret Pers. Dezelfde weg terug. Duur ca. 4 uur. Skistok of pickel verplicht! 18 Met de auto richting Berninapas tot de kabelbaan naar Diavolezza. Met de gondel of lopen naar het bergrestaurant op m. Prachtig uitzicht op de bergbeklimmers op Piz Palü en de NCC-ers op de gletscher. Verrekijker mee! Vanaf het restaurant kunt u ook 230 m klimmen naar Munt Pers (ca. 1 uur) 19 We verlaten de camping linksaf en gaan naar St. Moritz. Daar volgen we de borden naar Silvaplana en Maloja. Via de Malojapas dalen we af naar het Bergell (Val Bregaglia). U blijft de weg volgen tot aan de camping bij Vicosoprano. Let op: bij Vicosoprano niet het dorp in, maar op de doorgaande weg blijven! De camping ligt aan de linkerkant van de weg. De reistijd bedraagt circa 2 uur. U bent welkom op deze camping vanaf uur. 20 De deelnemers aan de huttentocht worden begeleid. We rijden met de auto naar Promontogno. Vandaar loopt u mee tot halverwege de Sasc Furä hut en weer terug (hoogteverschil 500 m, duur totaal ca. 5 uur). 21 Vanaf de camping over de Historische Wanderweg lopen naar Soglio en terug met de bus. Hoogteverschil 400 m, duur ca. 3 uur. 22 Vanaf de camping lopen via Borgonova (1.027 m) tot Stampa (994 m) en weer terug. Totaal ca. 2,5 uur. Onderweg bezienswaardigheden: kerkje en museum.

7 23 Lopen vanaf de camping (1.067 m) naar Cassaccia (1.458 m) in circa 2,5 uur. Eventueel terug met de bus. Onderweg bezienswaardigheden: Aussichtspunkt Ca d'faret. U loopt over een oude Romeinse weg. AUTO-ALTERNATIEVEN in het Münsterdal - Het klooster van St. Johann in Müstair: Karolingische en Romaanse wandschilderingen. De kerk is dagelijks open en de toegang is gratis (rondleidingen op woensdag om 9.00 uur, kosten Sfr 2). Het museum is open van en van uur, toegang Sfr. 2 (zon- en feestdagen en uur) - Museum over het Münstertal: museum Chasa Jaura in Valchava, open di - vr van en van uur, toegang Sfr. 3 (za + zo uur) - Weefkelder in Sta. Maria met winkel, open ma - vr van en van uur, toegang gratis. (zaterdag uur) - Livigno (Italië): markt op woensdag. Livigno ligt in een belastingvrij dal. Goedkope parfums, drank, rookwaren en benzine. Een leuke route is door de toltunnel via het Nationaal Park. in het Engadin - Zwembad in Zernez: dinsdag - zondag uur maandag uur ± Sfr. 5,-- - Kur-concerten in het Tais-wald in Pontresina, dagelijks van uur. Bij slecht weer in de concertzaal (=het oude schoolgebouw achter de VVV). - Bezichtiging Chesa Planta (=patriciërshuis) in Samedan. Maandag, woensdag en donderdag om uur. - Engadiner Museum in St. Moritz (hoe men vroeger leefde in het Engadin). Maandag - vrijdag uur en uur. Zondag uur. Sfr. 2,-- - Autotocht naar Samnaun (belastingvrijdal: rookwaren, drank, parfums en benzine: ± 70 cent (hollands) per liter). Camping-Samnaun ca. 85 km (=2 uur rijden!!). Heen via Zwitserland (Vinadi: allemaal tunnels) en terug via Oostenrijk (Spiss). - Het National Park Haus in Zernez: museum over het Park. maandag - zaterdag van uur en van uur. Sfr. 3, e eeuwse kerk van San Peter in Samedan. Sleutel bij de VVV in

8 Samedan. - Dorpskerk in Samedan (1771). Sleutel bij heer Fimian in de Modewinkel op het dorpsplein. - Kerk van San Gian in Celerina: basiliek uit 12 e eeuw. Sleutel bij VVV in Celerina. - Santa Maria kerk in Pontresina ( ). Dagelijks geopend van uur en dinsdag ook van uur. Rondleidingen dinsdag uur, woensdag uur en donderdag uur. - Met de auto naar Punt Muragl. Met de trein naar Muottas Muragl op m en wandeling naar Alp Languard m, duur 1,5 uur. Terug via dezelfde weg, duur 2,5 uur. Retour ± Sfr. 14,--. Alternatief bij Alp Languard met de stoeltjeslift omlaag en dan terug lopen naar de auto (± 3 km). Dit kan met een "Hochwegbillet" voor circa Sfr.17,-- - Met de auto naar station Morteratsch en vandaar wandelen naar de gletsjertong. U kunt hem aanraken! Onderweg staat aangegeven hoe de gletsjer zich in de afgelopen decennia heeft teruggetrokken, circa 3 kwartier lopen, redelijk horizontaal. - In het Unterengadin naar Schloss Tarasp. Maandag - zaterdag rondleidingen om uur, uur en uur. Sfr.5,-- - Museum over het Unterengadin in Bad Scuol (=Schuls). Maandag - vrijdag uur en uur. Sfr.2,-- in het Bergell - Segantini Museum in St. Moritz (schilder ). Hij schilderde impressionistisch en heeft aan het poin-tillisme een eigen karakter gegeven door zijn streepjestechniek. Vooral de Alpenlandschappen, die hij zo schilderde, zijn bijzonder! Met mooi weer is de belichting in het museum zeer fraai. Hij is de schilder van het Engadin. Dinsdag - zaterdag uur en uur Zondag uur en uur Sfr. 4,-- - In Maloja het atelier van Segantini en op de heuvel daar achter de gletsjermolens: diepe ronde putten, in de ijstijd door stenen uitgeslepen en 's zomers nog gevuld met sneeuw. - Het huis van Nietzsche (filosoof ) in Sils-Maria. Dinsdag - zondag uur en uur - Bergkerk met fresco's uit de 16 e eeuw in Crasta (Fex-dal), 2 km lopen vanaf Sils-Maria (150 m hoogte- verschil). - Museum Ciäsa Granda over het Bergell-dal in Stampa, dagelijks geopend

9 van uur. - Gemeentehuis met folterkamer in Vicosoprano, dagelijks open. - Galerie met hologrammen in Castasegna, telefonisch aanmelden: Kasteel Castelmur in Coltura, maandag gesloten. Openingstijden uur en uur. ALTERNATIEVE WANDELTOCHTEN: In het Münsterdal: 1 Vanaf de camping (1.700 m) lopen naar Alp Sadra (2.046 m) en via Fuldera (1.640 m) met de bus of lopend terug. 2 Met de auto over de Ofenpass (2.149 m) naar het National Park - parkeren bij P9 (1.906 m) - Stabelchod (1.958 m) -via Val (=dal) Stabelchod klimmen naar m en weer dalen tot m - dan klimmen naar Fuorcla (=pas) da Val dal Botsch (2.677 m) - terug via Val dal Botsch naar P7 op m (hoogteverschil 850 m, duur ca. 7 uur) 3 Met de auto naar het National Park (P4 op m). Dan lopen langs de Spöl naar Punt dal Gall (de voet van de stuwdam op m). Eventueel naar de top van de dam klimmen. Terug via dezelfde route, totaal ca. 5 uur. In het Engadin: 1 Camping - Cinuos-chel - Inn over - terug Zeughaus - Chapella - La Resgia - camping (geen hoogteverschil). Totaal ca. 2,5 uur. 2 Met de auto naar Zernez (1.485 m). Langs de rechter oever van de Inn lopen naar Susch (1.430 m). Onderweg eventueel worstjes braden. De ruïne (1.554 m) in Susch bezoeken. Terug naar Zernez. Totaal circa 3 uur. 3 Met de auto naar Guarda (1.653 m): een prachtig authentiek Engadiner dorp. Dan via licht stijgende en dalende bospaden naar Bos-cha (1.664 m), dan verder via Telvet (1.797 m) tot Ardez (1.464 m). Terug via Muntatsch en Sanclinaus. Hoogteverschil circa 200 m en totale wandeltijd 3,5 uur. 4 Met de auto naar Pontresina (1.774 m). Lopen door Val Roseg tot aan Hotel Roseg (1.999 m), waar men uit enorm veel heerlijke taarten kan kiezen. Heen door het bos (rivier Ova da Roseg aan uw rechterhand) en terug langs de overzijde van de rivier. Totale tijd ca. 4 uur. Desgewenst kunt u terug met de paardenkoets (± Sfr. 10,-- pp) 5 Vanaf station Morteratsch (1.896 m) naar de voet van de Morteratsch gletsjer (2.100 m). Heen en terug totaal circa 1,5 uur. Boeiend in beeld gebracht hoe deze gletsjer zich steeds verder terugtrekt. Ook de afnemende vegetatie maakt dit duidelijk.

10 U kunt wandeling 6 ook in Pontresina beginnen. Totaal wordt de tijd dan circa 4,5 uur. 6 In St.Moritz rondom de St.Moritzersee wandelen: 1 uur. Geen hoogteverschil. 7 Met de auto naar Lavin (1.412 m) en naar de Linard hut (2.327 m) en terug. Hoogteverschil 900 m en totale tijd circa 5 uur. 8 Met de trein van Bever naar Preda (1.789 m). Terug lopen over de Fuorcla Crap Alva (= pas: m; hoogteverschil 670 m) en afdalen naar Spinas (1.815 m). Daar op de trein naar Bever. Totaal 4,5 uur. Of doorlopen naar Bever (1.708 m en 3 kwartier extra). 9 Met de gondel naar Piz Nair (3.057 m). Vandaar afdalen via de Suvretta pas (2.615 m) naar Val Bever tot Spinas (1.815 m). Totaal 4,5 uur. Daar met de trein naar Bever of nog 3 kwartier lopen tot Bever (1.708 m). 10 Met de auto naar Guarda (1.653 m). Dan lopen naar de Tuoi hut (2.250 m). Hoogteverschil 600 m en totale tijd 5 uur. 11 Naar Parkplatz Prasüras (1.600 m), dan het Nationaal Park in naar Alp Trupchun (2.040 m; 440 m hoogteverschil) en terug. Circa 4,5 uur totaal. 12 Vanaf de camping (1.636 m) Val Susauna in en klimmen naar Alp Griatschouls (2.165 m; hoogteverschil 550 m). Terug via Chapella. Totaal circa 3 uur. 13 Vanaf St. Moritz (1.800 m) naar Lej dal Chöds (= Hahnensee: m) en via Lej Nair (1.864 m) terug. Hoogteverschil 350 m, tijdsduur 4 uur. 14 Vanaf station Morteratsch (1.896 m) naar de Boval hut (2.495 m; 600 m hoogteverschil) en terug. Totaal circa 3,5 uur. 15 Vanaf St. Moritz (1.800 m) naar Piz Mezdi (2.992 m). Hoogteverschil m en tijdsduur circa 8 uur totaal. 16 Van Chamues-ch (1.708 m) via Fuorcla Federia (2.901 m) naar Livigno (1.806 m). Vandaar met auto's (andere groep) terug. Wandeltijd circa 9 uur. 17 Vanaf Madulain (1.697 m) naar Es-cha hut (2.562 m; 900 m hoogteverschil). Via Albulapas terug. Flora!! Totaal circa 8 uur. 18 Van Celerina (1.724 m) met de gondel naar Marguns (2.279 m). Vandaar klimmen naar Piz Nair (3.057 m; hoogteverschil 800 m). Terug via Fuorcla Schlattain (2.873 m) naar Marguns. Totaal circa 8 uur. 19 Vanuit Zernez (1.485 m) naar Cna. Bella Vista (2.039 m) en rondje via Murtaröl (2.579 m): gemzen!! Hoogteverschil m. Totaal 8 uur. 20 Vanaf Silvaplana/Surlej (1.850 m) met de gondel naar Murtel (2.699 m). Vandaar lopen naar de Coaz hut (2.610 m) en terug. Hoogteverschil circa 150 m,

11 duur (door de lengte) totaal circa 8 uur. 21 Met de auto naar Lavin (1.387 m) en naar de Macun Seen (2.650 m; hoogteverschil m) en terug of via Fuorcla Pitschna (2.839 m) afdalen naar Zernez. Tijd circa 7 uur resp. circa 9 uur. 22 Van Pontresina (1.774 m) naar de Tschierva hut (2.583 m) en terug. Hoogteverschil circa 800 m en totale tijd circa 8 uur. 23 Vanaf de Berninapas (2.304 m) lopen naar Piz Campasc ( m) en terug (300 m hoogteverschil ca. 4 uur) 24 Met de auto naar de Berninapas (2.304 m). Daarvandaan met de trein naar Alp Grüm (panorama-uitzicht op Piz Palü en de Palügletsjer) de alpentuin bekijken en weer terug. 25 Van Samedan (1.795 m) naar Piz Ot op m ( hoogteverschil m, ca. 8 uur) In het Bergell: 1 Met de auto naar Maloja (1.800 m). Dan lopen over de Lunghin pas (2.645 m) en de Septimer pas (2.310 m) naar Casaccia (1.450 m). Dit is een oude Romeinse pasweg. Met de postbus naar de auto in Maloja. Circa 5,5 uur. 2 Met de auto naar Stampa (950 m). Dan lopen via Coltura (1.000 m) naar Soglio (1.100 m) in 1,5 uur. Dit is een klassieke wandeling in het Bergell. Terug naar keuze lopen of met de bus. 3 Vanaf de camping lopen naar het Lagh da Cam. Hoogteverschil m, duur ca. 8 uur. Roken en vuur zijn gevaar nr.1 in het bos! Ook u wordt niet graag aangestoken. In de bossen en in het hele National Park is vuur maken streng verboden.

12 UITRUSTING Onderstaand geven we u een lijstje met de uitrustingsstukken, die u beslist op elke tocht/wandeling mee MOET nemen, c.q. die u eventueel mee kunt nemen: In uw rugzak hoort altijd: -regenkleding. -windjack. -handschoenen of wanten. -warme muts. -proviand en eventueel een zakmes. (neem iets extra's voor onverwachte situaties mee: gedroogde vruchten, muesli-repen, chocola, liga-koeken e.d. voldoen erg goed; worst om onderweg mee te nemen: Salsiz). Druivesuiker geeft u direkt weer energie. -drinken: ½ à 1 liter in een goed afsluitbare veldfles. Een thermosfles met glazen binnenfles is minder geschikt. Als inhoud kunt u denken aan rozenbottelthee (is zowel koud als warm lekker) of ijsthee (oplospoeder in Zwitserland te koop, aanmaken met koud water). -enige eerste hulp verbandmiddelen, waaronder zeker pleisters, "Second Skin", Leukoplast of iets dergelijks om uw eigen blaren onderweg te behandelen. - reddingsdeken. -anti-zonnebrand middelen met een zo groot mogelijke beschermingsfaktor. -zonnebril, lippencreme en eventueel zonnehoedje. -wc-papier. -identiteitsbewijs (b.v. lidmaatschapskaart Alpenclub, paspoort). U kunt bovenstaand lijstje naar wens aanvullen met o.a.: -ijsthee (zakje poeder mee in de rugzak). - voor sneeuwtochten zijn gamaschen erg prettig. -wandelstok of skistok. -foto-, film- en/of video-apparatuur. - reserve films/rolletjes. -verrekijker. - korte broek. -reserve sokken. -hoogtemeter. -kompas. -kaart van het gebied. -reserve veters. Vooral in de bergen is er niets veranderlijker en ook verraderlijker dan het weer: u gaat met prachtig weer weg en bovengekomen slaat het weer in tien minuten om tot wind, regen en, afhankelijk van hoe hoog u bent, zelfs sneeuw! Hou daar dus altijd rekening mee.

13 Naast de basis-uitrusting stelt de huttentocht nog enige andere eisen: -toiletgerei: scheergerei (er is geen 220 Volt!!); zeep, handdoeken, washandjes, shampo e.d. - verschoningen, waaronder genoeg goede sokken - zaklantaarn (op de slaapzalen is geen licht!) - eventueel pyama - eventueel lakenzak (of zelfs slaapzak) - merk uw veldfles duidelijk met uw naam! -plastic zakken voor wasgoed, voor droge kleding en voor uw afval: als u zelf blikjes e.d. mee omhoog neemt, is het gewoonte, dat u zelf ook de lege blikjes weer mee naar beneden neemt en ze niet in de hut (of onderweg!!) achterlaat - middageten voor alle dagen - fruit - klimgordel - eventueel schoenonderhoudsmiddel (droge voeten houden) - leeswerk - notitiepapier - eventueel een gezelschapsspel Een matras, een deken en een kussen liggen in de hut voor u klaar. Uw avondeten, ontbijt en "Marschtee" zijn betaald. Al het overige dient u zelf te betalen. Het leven in een hut is zeer eenvoudig. Neemt u niet teveel mee: u moet het allemaal zelf meesjouwen! De prijzen in een hut liggen wel veel hoger dan in het dal. Dit heeft te maken met de moeizame aanvoer (en afvoer van vuil). Vaak worden hiervoor helikopters ingeschakeld. Een literfles gewone tafelwijn kost u b.v. circa Sfr. 20,-- (= F 28,--) 's Avonds om uur is het "Hüttenruhe", terwijl u meestal wakker wordt van de 'echte' alpinisten, die al om uur vertrekken om een top te beklimmen.

14 PRAKTISCHE TIPS -In de bergen op 1700 m waar wij kamperen, is de luchtdruk LAGER dan in Nederland op zeeniveau. Dit houdt in, dat water al kookt bij circa 95 C (en het wordt ook nooit heter!). Het gaar worden van uw eten vergt dan ook meer tijd. Aardappelen b.v. 25 min. -Een goede oplossing is het gebruik van een snelkookpan. Daarin kunt u dezelfde tijden aanhouden als thuis. -er is een gasvuladres in Müstair en in Samedan. -Tussen uur en uur zijn de meeste winkels, postkantoren en banken gesloten. -wandelkaarten van Kümmerly + Frey, schaal 1: Zernez / Nationalpark / Münstertal Oberengadin / Bernina / Oberhalbstein -Topografische kaarten 1: Sciora (huttentocht) 1276 Val Bregaglia (huttentocht) -De prijzen van levensmiddelen zijn twee à drie keer zo hoog als hier: melk ± Sfr. 1,85 boter ± Sfr. 3,65 (200 gr.!!) brood ± Sfr. 2,-- (500 gr.) uien ± Sfr. 2,-- (500 gr.) -Koop in Zwitserland buitenlandse eieren, die zijn veel goedkoper dan de Zwitserse. Voor boter kunt u goed "Kochbutter" gebruiken en tenslotte: de Zwitserse landwijn is relatief goedkoop: 1 liter kost ± Sfr. 3,-- Pas op voor bliksem en steenslag! Niet onder een steile helling rusten en nooit stenen aan het rollen brengen: u bent niet alleen in de bergen; roep desnoods een waarschuwing!

15 WOORDENLIJST Woorden die u (op kaarten en bordjes) kunt tegenkomen: RäTOROMANISCH: il god il pro la champagna la flur il bös-ch la via la via da god la via maistra la senda la punt l'ova il lej il muot la muntagna il piz (de la muntagna) il vadret la chesa la chesa cumünela la chesa da scuola la baselgia il plaun la stüva il bê-sch (la bês-cha) il tschierv il capricorn il chamuotsch la vacha la buscha il tè il cafè il lat l'ova minerela la biera il vin la banca la posta bun di allegra DEUTSCH: der Wald die Wiese das Feld die Blume der Baum die Strasse der Waldweg die Hauptstrasse der Pfad die Brücke das Wasser der See der kleine Hügel der Berg die (Berg)Spitze der Gletscher das Haus das Rathaus das Schulhaus die Kirche das Stockwerk die Stube das Schaf der Hirsch der Steinbock die Gemse die Kuh der Rucksack der Tee der Kaffee die Milch das Mineralwasser das Bier der Wein die Bank die Post guten Tag grüezi (=Grüss Gott) Verschrik het wild niet, dat u onderweg tegenkomt. Ook zij hebben behoefte aan ontspanning!

16 REISLEIDING EEN PAAR VERSCHIJNSELEN DIE ZICH BIJ GROEPSVORMING VOORDOEN Een groep is een dynamisch geheel. Beginnen we een kamp, dan is er vanaf de eerste dag een groep: een groepsband echter nog niet. Deze moet zich gedurende het kamp ontwikkelen. In het proces van groepsvorming is een zekere fasering aan te geven: voorfase (men heeft elkaar nog niet geaccepteerd) de deelnemers komen aan en geven het beeld van los zand met hier en daar een paar of een drietal. Soms bestaat er binnen deze eenheidjes een langere band, maar vaak ook zijn de relaties maar kort tevoren op reis naar het kamp gelegd. -het is niet helemaal duidelijk wie erbij hoort. -men kijkt vaak de kat uit boom. -iedereen reageert sterk vanuit de net achtergelaten thuissituatie - heeft zijn eigen angsten en verwachtingen, zijn eigen taal om die uit te drukken. -enerzijds is er vanuit deze chaos sterke behoefte aan leiding (veiligheid!), anderzijds is er een uittesten van de leiding en van elkaar (biedt de leiding en de groep me voldoende veiligheid en vrijheid) om zo tot enige ordening te komen. fase van acceptering -er komt een gemeenschappelijke interesse in elkaar en in wat er gedaan wordt. -het wordt duidelijk wie er bij de groep hoort en eventueel ook wie niet ("buitenbeentjes"!); men gaat spreken over "wij". -men gaat meer direkt op elkaar reageren, leert elkaars (on)mogelijkheden kennen. fase van verdieping van de communicatie -deelnemers komen "los", durven zich meer te gaan inzetten, niet alleen voor het programma, maar voor het hele gebeuren. -door deze grotere durf komen de talenten van de diverse groepsleden naar voren. -de groep ontdekt mogelijkheden en gaat plannen ontwerpen. -binnen de groep komen informele leiders naar voren (informeel: uit de groep zelf, integenstelling tot formeel: van buiten af aangesteld). -er ontstaat een geaccepteerd patroon van normen over wat al of niet mogelijk is en over hóe iets gedaan moet worden. fase van stabilisatie -men meent te weten wat men aan elkaar heeft, dit geeft zekerheid. -iedereen is in het groepsproces ingeschakeld (al is het maar als "zondebok") en er is een zekere differentiatie van rollen, een ieder heeft nu zijn eigen inbreng gevonden. -zo is er sprake van een gedeelde verantwoordelijkheid, de een vult de ander aan, men komt voor elkaar op, in onderling overleg neemt men beslissingen en kiest activiteiten ("overleg" hoeft dan niet steeds participatie van allen in te houden: sommigen hebben de rol te volgen wat de leiders willen; "overleg" is hier dus alleen een technische term). -mogelijke opoffering van eigen doel of activiteit voor groepsdoel of activiteit. -onderlinge sociale controle. Evaluatie van de leiding:

17 Het verdient aanbeveling gedurende het kamp één of meerdere keren een tussentijdse leidingevaluatie te houden. Sta in ieder geval open voor opbouwende kritiek. Praatpunten: De onderstaande punten "aspecten van het leiding geven" en "aspecten van het kampgebeuren" kunnen een hulpmiddel zijn om een (eventueel tussentijdse) evaluatie te houden. Het is natuurlijk niet noodzakelijk dat de evaluatie zo verloopt als hier wordt aangegeven. Kies die punten eruit, die belangrijk zijn. Bedenk, dat een evaluatie veel tijd kan kosten. Aspecten van het leiding geven. -zicht hebben op ontwikkelingen (groepsprocessen zoals het optreden van leiderschap, subgroepen, eenheid of verdeeldheid, tevredenheid of onbehagen) binnen de leidingploeg, bij de deelnemers als groep en als individu, binnen het kampgebeuren als geheel. -initiatief nemen, b.v. op het juiste moment een nieuw voorstel doen of de knoop doorhakken. -samenwerken, verantwoordelijkheid aanvaarden voor een bepaalde taak, verantwoordelijkheid aan anderen toevertrouwen. -besef hebben voor wat wel en niet kan (en mag). -flexibel zijn, een besluit kunnen loslaten en aan de hand van een gewijzigde situatie zich aanpassen: open staan voor argumenten van anderen. -stimuleren, de groep en personen enthousiast maken en houden. -luisteren. -creatief zijn, rijk aan ideeën. -mogelijkheden van de groep aanvoelen en daar voor het programma gebruik van maken. -bemiddelen in (persoonlijke) tegenstellingen. -problemen naar voren durven brengen. -doorzetten, ondanks tegenslagen enthousiast blijven. -in onverwachte situaties het hoofd koel houden, niet in paniek raken. Aspecten van het kampgebeuren. -hoe is de sfeer in het kamp. -zijn er sfeerbepalende gebeurtenissen geweest door onvoorziene omstandigheden of door eigen inzet. -bekijk de dagindeling eens, krijgt iedereen voldoende rust. -hoe staat het met de regels en richtlijnen. -zijn er problemen t.a.v. bepaalde personen, hebben mensen extra aandacht nodig. -hoe verloopt het kontakt met de terreinbeheerder. -is er sprake van overlast.