Ruim baan voor culturele toptalenten. Notitie van de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) over LOOK

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Ruim baan voor culturele toptalenten. Notitie van de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) over LOOK"

Transcriptie

1 Ruim baan voor culturele toptalenten Notitie van de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) over LOOK VCPS,

2 Inhoud 1 EEN ALGEMENE REGELING VOOR TALENTONTWIKKELING 4 2 DE LOOK-REGELING VOOR CULTURELE TOPTALENTEN 6 3 DE VOORGESTELDE FACILITERING VOOR LOOK-SCHOLEN 8 4 BIJLAGE 1: WAAROM LOOK? 9 5 BIJLAGE 2: DEFINITIEPROBLEMEN TEN AANZIEN VAN KUNST EN CULTUUR 11

3 INLEIDING In veel recente publicaties van de overheid wordt steevast gepleit voor meer ruimte voor excellentie in het Nederlandse onderwijs en het stimuleren van het ondernemerschap bij jongeren. Om excellentie en ondernemerschap te versterken zullen scholieren kennis moeten nemen van ontwikkelingen buiten school. Daarbij is het echter vaak moeilijk zulke doelstellingen om te zetten in concreet beleid dat verder strekt dan financiële prikkels. Dit wordt in de volgende notitie wel geprobeerd. Hiertoe wordt eerst een algemene regeling geschetst voor talentontwikkeling in het voortgezet onderwijs in Nederland, zodat jongeren beter in staat worden gesteld hun begaafdheid te combineren met het behalen van een diploma (paragraaf 1). Daarna wordt deze regeling toegesneden op het terrein van kunst en cultuur (paragraaf 2), waarop tenslotte een voorstel volgt tot facilitering van culturele toptalenten (paragraaf 3).

4 1 EEN ALGEMENE REGELING VOOR TALENTONTWIKKELING In 2004 publiceerde de Onderwijsraad een rapport waarin gesteld werd dat jongeren met bijzondere talenten in Nederland niet of onvoldoende gestimuleerd worden (Hoe kan het onderwijs meer betekenen voor jongeren?, Onderwijsraad, 2004). Afgezien van het feit dat de term talentontwikkeling hier opnieuw in een bijzondere betekenis gebruikt wordt (zie bijlage 2), wees de raad op het feit dat uitsluitend talentvolle dansers en musici op kunstzinnig gebied een regeling kenden. Anderen moesten op eigen kracht begaafdheid en onderwijs combineren. Sindsdien is de mogelijkheid voor een dergelijke combinatie door de Wet op de Vernieuwde Basisvorming in de onderbouw van het voortgezet onderwijs vergroot, maar ontbreekt het in Nederland nog steeds aan een structurele regeling voor talentontwikkeling op het terrein van kunst en cultuur. De toen gedane voorstellen zijn daarom nog steeds actueel. Kern van de voorstellen was het ontwerpen voor een algemene regeling met betrekking tot talentontwikkeling analoog aan de LOOT-regeling (LOOT = Landelijke Overleg Onderwijs en Topsport) voor topsporters. In deze regeling krijgt een beperkt aantal bij LOOT aangesloten scholen, de mogelijkheid om talentvolle topsporters vrijstellingen te verlenen en de combinatie van onderwijs en topsport door flankerende maatregelen te optimaliseren. In het rapport noemde de raad vier soorten talent waarvoor een dergelijk algemene regeling zou moeten worden ontworpen: cognitief talent, kunstzinnig en cultureel talent, sporttalent en talent op het terrein van het ondernemerschap. Welk talent ook aan de orde is,, aldus de raad, de bestaande wet- en regelgeving zou zodanig moeten worden herzien dat scholen meer ruimte verkrijgen om onderwijs op maat te bieden. En verderop: De raad acht het nodig om de bestaande beleidsinspanningen op diverse terreinen (zoals cultuurprofielschool, LOOTlicentie, informatiepunt hoogbegaafden) te bundelen tot één gemeenschappelijke regeling. Deze overtuiging is hierna in diverse nota s (van de Onderwijsraad, de Raad voor Cultuur en het ministerie van OCW) keer op keer herhaald. Dit gebeurde het meest toegespitst op het terrein van de cultuureducatie in een gemeenschappelijk werkstuk van beide bovengenoemde adviesorganen uit 2006, getiteld: Onderwijs in Cultuur. Versterking van cultuureducatie in primair en voortgezet onderwijs. Opnieuw was hierin sprake van een gecombineerde regeling voor talentontwikkeling op cognitief, kunstzinnig, sportief en ondernemend gebied. Met de toevoeging dat steeds ruimte moest bestaan voor de eigen keuzes van scholen en dat kwaliteit nimmer van bovenaf opgelegd kan worden, zodat - met een nadrukkelijke verwijzing richting de cultuurprofielscholen - gewacht werd op initiatieven uit het veld. Bij zo n initiatief moet dus gestart worden met het schetsen van een algemene regeling die toepasbaar is op diverse terreinen. Als de bestaande raamregeling voor dans- en muziektalenten en de huidige LOOT-regeling hierbij tot voorbeeld dienen, dan zal de regeling iets moeten zeggen over: - de positie van het vak Lichamelijke Opvoeding. In de bestaande regelingen wordt hiervoor een vrijstelling gegeven, soms met de toevoeging dat scholen verplicht zijn vervangende bewegingsactiviteiten te regelen. Bijvoorbeeld voor pianisten! - de hoogte van de vrijstellingen. Deze schommelt in beide regelingen rond de slu (havo) en slu (vwo) voor de bovenbouw van havo/vwo; - flankerende maatregelen, die overigens zeer divers van aard kunnen zijn. Pagina 4/12

5 Toch zal ook een gemeenschappelijk regeling verschillen kennen tussen de talentgebieden. Zo ligt de vrijstelling van Lichamelijke Opvoeding niet altijd voor de hand en is de indeling van topsporters (en de daarmee verbonden vrijstellingsregeling) in L1, L2 en L3 op grond van het bestaan van landelijke en internationale competities op andere terreinen onmogelijk. Toch kunnen de contouren van een dergelijke algemene regeling wel worden geschetst: 1 de algemene licentie geldt voor een van de vier genoemde terreinen van talentontwikkeling (cognitief, sportief, kunstzinnig/cultureel of ondernemend); 2 de licentie wordt steeds verleend aan scholen die lid zijn van een samenwerkingsverband op een van deze talentgebieden, waaraan kwaliteitseisen gesteld zijn ten aanzien van het lidmaatschap; 3 de scholen met een licentie bezitten een externe Commissie van Aanbeveling en Advies, die borg staat voor de kwaliteit van de talentontwikkeling, die contacten onderhoudt met diverse, relevante partners en die de selectieprocedure van leerlingen voor toelating tot de regeling bewaakt; 4 de licentie draagt bij tot vermindering van de beperkingen in de wet- en regelgeving, speciaal in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs; 5 de licentie schept mogelijkheden voor actieve talentontwikkeling; 6 de licentie is beschreven in termen van competentie samen met externe partners om aldus een pedagogisch-didactische overeenstemming van handelen te bewerkstelligen, die de doorstroming naar mbo en hbo verbetert; 7 de licentie is eenvoudig toepasbaar is en brengt geen extra kosten voor de scholen mee. Pagina 5/12

6 2 DE LOOK-REGELING VOOR CULTURELE TOPTALENTEN Alvorens deze criteria toe te passen op het terrein van de cultuureducatie, is het belangrijk nogmaals te wijzen op de blijvende verschillen tussen de diverse talentgebieden. Het bovengenoemde voorbeeld van het ontbreken van een nationale competitie in de kunsten (waardoor een verfijnd onderscheid tussen de diverse categorieën culturele talenten onmogelijk is) is hiervan het beste voorbeeld. Daarom kan hooguit worden gesteld dat de regeling op kunstzinnig terrein bedoeld is voor culturele toptalenten. Verder ontbreekt op kunstzinnig terrein een met het NOC*NSF vergelijkbaar instituut, om te zwijgen over de verschillen in financiële mogelijkheden tussen de diverse talentgebieden. Toch valt, ondanks dit alles, een LOOK-regeling te formuleren op grond van de algemene regeling: 1 de licentie geldt voor het terrein van kunst en cultuur en is dus toepasbaar op alle vakken die het ministerie hiertoe rekent (beeldende kunst, theater, letteren, drama, muziek, muziektheater, audiovisuele kunst en het materiële culturele erfgoed); 2 de licentie wordt door het ministerie van OCW verleend op voordracht van het bestuur van de VCPS aan een school die lid is van de vereniging; 3 om een licentie te verkrijgen heeft de betreffende school een Commissie van Aanbeveling en Advies ingesteld, die bestaat uit externe deskundigen met kennis van zaken. Deze commissie controleert of de school voldoet aan de kwaliteitseisen ten aanzien van de talentontwikkeling die hierna geformuleerd is, definieert waarom er sprake is van toptalenten, onderhoudt de contacten met externe partners en ziet toe op de selectieprocedure voor de leerlingen die gebruik willen maken van de facilitering die voortvloeit uit de licentie; 4 de licentie geldt voor de hele schoolcarrière, maar speciaal bedoeld om de knelpunten in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs op te lossen, zowel op vmbo-niveau als op havo/vwo-niveau; 5 de licentie vergroot de mogelijkheid tot praktische, actieve cultuureducatie; 6 deze praktische activiteiten zijn samen met externe partners beschreven in competenties om aldus een pedagogisch-didactische overeenstemming in handelen te bewerkstellingen die de doorstroom naar mbo en hbo verbetert. Een voorwaarde waaraan het Ministerie van OCW bovendien grote waarde hecht, omdat zo n beschrijving van kennis, vaardigheden en attitudes (competenties) naast een verbetering van de doorstroming, ook de ruimte voor excellentie vergroot. (Kunst van Leven. Hoofdlijnen cultuurbeleid, Ministerie van OCW, 2007); 7 de toepassing van de licentie is eenvoudig en ze kost de scholen geen geld. Het zal duidelijk zijn dat zo n regeling bedoeld is voor de scholen die zich binnen de VCPS richten op de verbetering van de kunstzinnige prestaties van hun leerlingen. Daarbij moet de school aan de volgende voorwaarden voldoen alvorens te worden voorgedragen bij het ministerie: - de actieve cultuureducatie omvat ten minste twee kunstdisciplines; Pagina 6/12

7 - aan de actieve cultuureducatie doen ten minste vijftig leerlingen van de school mee; - de school is bereid een regionale functie te vervullen op het terrein van de actieve cultuureducatie en treft hiertoe, indien nodig, noodzakelijke maatregelen; - de doelstellingen met betrekking tot de actieve cultuureducatie zijn vastgelegd in een leerplan; - de school heeft één of meer samenwerkingsverbanden met gesubsidieerde kunstinstellingen of erkende partners die vastgelegd zijn in een convenant of een samenwerkingsovereenkomst; - de betreffende school heeft binnen het curriculum een reguliere onderwijssamenwerking met een of meer mbo- of hbo-scholen; - de selectieprocedure voor leerlingen die gebruik willen maken van de LOOK-licentie is schriftelijk vastgelegd; - de leerlingen die gebruik maken van de LOOK-licentie sluiten hun deelname af met certificering, die vermeld wordt op het diploma. Voldoet een school aan al deze eisen, dan kan het bestuur van de VCPS op het nadrukkelijk en schriftelijk verzoek van de betreffende school, de school voordragen bij het Ministerie van OCW voor een LOOK-licentie. Voldoet een school echter niet meer aan de voorwaarden voor het lidmaatschap van de VCPS, dan vervalt met het lidmaatschap van de VCPS ook de LOOK-licentie. Pagina 7/12

8 3 DE VOORGESTELDE FACILITERING VOOR LOOK-SCHOLEN Eerder werd al geconstateerd dat de mogelijkheid voor actieve cultuureducatie op school in de Wet op de Vernieuwde Basisvorming vooreerst voldoende is, maar dat de ontwikkeling van cultureel toptalent in de bovenbouw van vmbo, havo en vwo belemmerd wordt. Daarom concentreert de voorgestelde facilitering voor LOOK-scholen zich op de bovenbouw van vmbo, havo en vwo: - op havo/vwo blijft de beschermde status van Lichamelijke Opvoeding gehandhaafd, maar kan uitsluitend op het terrein van dans, mits adequaat onderbouwd en in voldoende mate gecompenseerd, een vrijstelling worden verleend; - dit geldt ook voor het vak Lichamelijke Opvoeding op het vmbo; - op havo/vwo bestaat de mogelijkheid, indien gewenst, een vrijstelling te geven voor de volgende onderdelen van het gemeenschappelijke deel in de bovenbouw: Maatschappijleer, ANW of CKV; - in het vmbo krijgen leerlingen, indien gewenst, vrijstellingen in het derde leerjaar voor tekenen, het kunstvak 1+2, informatica en verzorging, of via de kaasschaafmethode voor een gelijke studielast, mits de vrij gekomen studielast gebruikt wordt voor actieve talentontwikkeling op het terrein van kunst en cultuur; - er zijn voor havo/vwo geen mogelijkheden tot vrijstellingen in het profieldeel; - voor havo/vwo bestaat de mogelijkheid, indien gewenst, het keuze-eindexamenvak en het vrije deel te reserveren voor actieve talentontwikkeling op het terrein van kunst en cultuur; - in het vmbo krijgen leerlingen, indien gewenst, een evenredige vrijstelling via de kaasschaafmethode in het vierde leerjaar, mits de vrij gekomen studielast gebruikt wordt voor talentontwikkeling op het terrein van kunst en cultuur; - de school kent flankerende maatregelen, zoals de mogelijkheid tot het doen van een gespreid examen en heeft een regeling die voorziet in extra financiële middelen waarmee het noodzakelijke maatwerk wordt geleverd dat nodig is bij de complexe aansluitingsproblemen tussen voortgezet onderwijs en vervolgopleiding; - de inhoud en de toepassing van de vrijstelling wordt vermeld op het diploma. Op deze wijze wordt het mogelijk dat cultureel toptalent zich in het voortgezet onderwijs op kunstzinnig terrein optimaal ontwikkelt. Ten eerste omdat oefening kunst baart, daarnaast omdat de kennis en gedrevenheid van derden een positief effect hebben op de prestaties en het niveau van de leerlingen en tenslotte omdat de doorstroom naar mbo en hbo verbetert. Een kans waarvan iedereen gebruik moet kunnen maken. Pagina 8/12

9 4 BIJLAGE 1: WAAROM LOOK? Ongeveer twee jaar geleden namen enkele scholen onder leiding van het Segbroek College (Den Haag) en het Thorbecke Voortgezet Onderwijs (Rotterdam) in overleg met kunstinstellingen in die steden, het initiatief om het Landelijk Overleg Onderwijs en Kunsten (LOOK) op te richten. Deze oprichting van LOOK bleek eigenlijk een heroprichting, want al twee decennia eerder hadden vertegenwoordigers van het Plein College Sint Joris uit Eindhoven iets soortgelijks gedaan, zij het uitsluitend voor dans en muziek. Beide initiatieven hadden gelijke doelstellingen. 1 Een eerste reden tot oprichting van LOOK was dat - mede ten gevolge van stimuleringsmaatregelen van de overheid maar beslist niet alleen hierdoor - een wildgroei in Nederland ontstaan was aan culturele activiteiten in het voortgezet onderwijs. Weliswaar zijn alle scholen in Nederland op grond van wettelijke bepalingen verplicht om aan cultuureducatie doen, maar uit een enquête naar de inhoud van deze cultuureducatie bleek dat 86% van de scholen vond dat zij de wettelijke eis al in het schoolbeleid verankerd hadden. (Monitor cultuureducatie voortgezet onderwijs, Oberon 2006). Overigens betekent ook deze verankering nog niet zoveel, want de verschillen blijven groot. Zo zijn er scholen in Nederland die drama aanbieden in de vorm van een buitenschoolse activiteit op de vrijdagmiddag, scholen die toneelvoorstellingen bezoeken en dus aan drama doen, scholen met het eindexamenvak drama, én scholen die het vak als een doorlopende leerlijn in het curriculum aanbieden. Dus kent de kramerij vele laatjes met een sterk variërende inhoud. Deze onduidelijkheid over de feitelijk aangeboden culturele activiteiten was een eerste reden om LOOK op te richten. Er was behoefte aan duidelijkheid. Daarom werd besloten dat scholen aan zekere criteria moesten voldoen alvorens zij lid konden worden van LOOK. Dit om een bepaald niveau van cultuureducatie te garanderen. Met de oprichting van de Vereniging van CultuurProfielScholen (VCPS) is deze reden voor de oprichting van LOOK verdwenen. Slechts scholen die aan van te voren vastgestelde criteria voldoen, krijgen een keurmerk met betrekking tot hun cultuureducatie en kunnen vervolgens lid worden van de VCPS. 2 Een andere reden voor de oprichting van LOOK lag in de beperkte mogelijkheden tot actieve cultuureducatie in de bovenbouw van vmbo, havo en vwo. Dit gold vooral bij scholen die in de genoemde monitor aangaven een eigen visie te hebben ontwikkeld op cultuureducatie. Zij stellen namelijk de actieve vaardigheden voorop. Doen is voor hen belangrijk. Dit is echter in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs een probleem, want weliswaar lukt de actieve cultuureducatie door de verruiming van de wettelijke mogelijkheden in de onderbouw vrij aardig, in de bovenbouw is sprake van grote knelpunten. De Tweede Fase van het voortgezet onderwijs dreigt hierdoor een kwestie van receptie en reflectie te worden, nauwelijks nog van doen. Dit gold overigens niet voor de zogenaamde raamregelingscholen die hun talentvolle leerlingen ook in de Tweede Fase vrijstellingen kunnen bieden voor het actief beoefenen van dans en muziek. Een eerste poging van de oprichters van LOOK om vanuit deze regeling gezamenlijk te streven naar verbreding van de mogelijkheden, werd door deze scholen beslist afgewezen uit vrees voor verlies aan status en een oneigenlijk gebruik (Notulen bijeenkomst van 12 mei 2006 in Gerrit van der Veen College in Amsterdam). Daarmee was deze weg geblokkeerd. Hierbij kwam overigens nog dat de raamregeling uitsluitend bedoeld is voor havo/vwo-scholen en slechts oogluikend toegepast Pagina 9/12

10 wordt op enkele vmbo-leerlingen. Dit is een opmerkelijk verschil met de regeling voor topsporters in Nederland en in oppositie met de groeiende overtuiging dat kunstzinnig talent dient te worden beoordeeld los van het intellectuele niveau. Dus is de noodzaak tot verruiming van de mogelijkheden tot actieve cultuureducatie in de bovenbouw van vmbo, havo en vwo niet verdwenen. De tweede reden voor de oprichting van LOOK is onverminderd actueel. 3 Een derde en laatste reden voor LOOK lag in de behoefte om het onderwijs nauwer te laten samenwerken met kunstinstellingen en vervolgopleidingen. En met erkende amateurs. Om aldus zoveel mogelijk expertise en gedrevenheid in het onderwijs te brengen en ook de aansluiting met de vervolgopleidingen te verbeteren. Dit laatste is absoluut noodzakelijk, ondanks het feit dat het bijna onmogelijk gebleken is om doorlopende leerlijnen tot stand te brengen tussen het voortgezet onderwijs en mbo of hbo. Wel kan de aansluiting beter worden, zodat de doorstroming groeit, of zoals een recent rapport constateert: Weliswaar is de relatie tussen onderwijsstructuur en onderwijsprestaties complex, maar evaluaties suggereren voorlopig dat vermindering van selectiviteit ten koste gaat van meer getalenteerde leerlingen, terwijl de aansluiting van vmbo, havo en vwo op het betreffende vervolgonderwijs verre van optimaal is. Het streven is daarom gericht op een doorstroom waarborg. (Doorstroom en Talentontwikkeling, Onderwijsraad, 2007). Ook deze reden voor LOOK is daarmee allerminst obsoleet. Pagina 10/12

11 5 BIJLAGE 2: DEFINITIEPROBLEMEN TEN AANZIEN VAN KUNST EN CULTUUR Vanaf het allereerste begin van de cultuureducatie in Nederland is er verwarring en discussie geweest over de veelvuldige gebruikte begrippen kunst en cultuur. Meestal besefte men wel dat cultuur alle menselijke activiteiten omvat en dat het bij kunst uitsluitend draait om de activiteiten waarbij kunstzinnige middelen en technieken doel of middel zijn, maar de consequentie van deze kennis vond geen ingang. Het gebruik van het begrip kunst en cultuur zou dus meestal kunnen worden beperkt tot kunst en cultuureducatie zou eigenlijk kunsteducatie moeten worden genoemd. Deze ingesleten gewoonten qua terminologie zijn moeilijk te veranderen, terwijl de voorstanders van erfgoed waarschijnlijk bezwaar zouden maken tegen zo n reductie. Daarom wordt deze terminologie vooreerst gehandhaafd. Een tweede definitieprobleem doet zich voor in de VCPS waar gesproken wordt over leden en expertleden. Duidelijk is dat het hierbij gaat om scholen die voldoen aan de eis tot lidmaatschap ( leden ) en scholen die al een stapje verder zijn. De laatste hebben een zekere bekwaamheid verworven op kunstzinnig terrein en ze worden daarom aangeduid met expert. Het gebruik van deze begrippen vloeit voort uit de wens bij de start van de vereniging om te komen tot een meester-gezel structuur tussen scholen. Hierbij zouden de expertscholen hun kennis en kunde overdragen aan scholen, die weliswaar lid zijn maar minder gevorderd. Het blijft echter zaak om te zorgen dat dit nobele streven niet tot verwarring leidt, zodat het duidelijk is dat de toevoeging niks zegt over de doelstelling van de cultuureducatie van de betreffende school. De VCPS herbergt namelijk scholen van divers pluimage. Zo zijn er scholen die cultuureducatie gebruiken als middel voor hun educatieve activiteiten en bestaan er scholen die zich - aldus het huidige woordgebruik binnen de vereniging - richten op talentontwikkeling. Deze laatste term is in dit verband ongelukkig. Met omzeiling van een lange uitleg kan namelijk worden gesteld dat talentontwikkeling de essentie is van alle onderwijs, in alle vakken en op alle niveaus. Dus doen alle scholen binnen de VCPS aan talentontwikkeling. Een tweede reden om dit begrip voor de classificatie van scholen te vermijden, ligt in het feit dat het begrip talentontwikkeling langzaamaan op het terrein van kunst en cultuur een containerbegrip wordt waarin grote verschillen worden ondergebracht met betrekking tot doel, doelgroep, discipline en methode van cultuureducatie (Zicht op.talentontwikkeling en cultuureducatie, Cultuurnetwerk, 2007). Hooguit kan worden gesteld dat alle talentontwikkeling verbetering van kwaliteit beoogt. Ook de poging om de scholen binnen de VCPS onder te verdelen in scholen met een brede en een smalle visie op cultuureducatie loopt spaak. In zo n onderverdeling zouden scholen die cultuureducatie inzetten als methode breed zijn en scholen waarop de verbetering van de kunstzinnige prestatie voorop staat smal. Bezwaren tegen deze onderverdeling liggen in het feit dat sommige smalle scholen juist een uitgebreid aanbod aan kunstvakken en activiteiten kennen, terwijl met de komst van de zogenaamde Brede Scholen de verwarring nog groter wordt. Een Brede School kan namelijk de extra tijd en middelen inzetten tot verbetering van de kunstzinnige prestatie en dus smal zijn. Pagina 11/12

12 Een verdere onderverdeling zou kunnen zijn: scholen die aan cultuureducatie doen en scholen die streven naar doorlopende leerlijnen met mbo en hbo. Daarbij is het onmiskenbaar dat er scholen zijn binnen de VCPS dit laatste nastreven. Helaas is dit echter bijna onmogelijk. Zelfs op het terrein van de raamregelingscholen constateerde een vorig jaar in opdracht van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) gehouden onderzoek: Als we naar de huidige stand van zaken kijken, zien we dat de samenwerking tussen hogescholen en raamregelingscholen in de meeste gevallen niet hecht is. Het gaat om een aantal zakelijke overeenkomsten. De beide partijen (hogeschool en raamregelingschool) opereren verder redelijk autonoom. (Ontwikkeling van talent in de t/dop. Onderzoek naar vooropleidingen muziek en dans in Nederland, DSP-groep, 2007). Doorlopende leerlijnen zijn ook hier ver te zoeken, terwijl op andere kunstterreinen, zoals bij de theaterscholen, het ontstaan van zulke doorlopende leerlijnen bij voorbaat afgewezen wordt. Tenslotte streeft ook niet elke school die een nauwere samenwerking met mbo en hbo zoekt of heeft, naar doorlopende leerlijnen in de vorm van een vooropleiding. Velen zien de samenwerking vanuit het perspectief van de meervoudige intelligenties. Voor hen is verbetering van culturele prestaties een doelstelling, niet het ontstaan van een vooropleiding. Daarom lijkt het beter te spreken van scholen die in het kader van verbetering van de culturele prestaties proberen te komen tot een gemeenschappelijk pedagogisch-didactisch handelen met instellingen voor mbo en hbo. Een gemeenschappelijke afstemming lijkt het maximaal haalbare, hetgeen zeker zou bijdragen tot vergroting van de doorstroming naar relevante vervolgopleidingen, zo niet tot een verbeterde doorstroom waarborg. Na deze terminologische omzwerving is het mogelijk een voorzichtige indeling te maken van de leden van de VCPS. Er zijn scholen binnen de vereniging die cultuureducatie gebruiken om het onderwijs aantrekkelijker te maken en daarmee trachten de effectiviteit van het leerproces te verbeteren. Hierbij is sprake van education through the arts (Netwerken en verbindingen: arts and cultural education in The Netherlands, Anne Bamford, 2007), een formulering die ruimer en mooier klinkt dan cultuureducatie als middel. Daarnaast zijn er scholen waarbij de verbetering van de kunstzinnige prestaties voorop staat. Education in the arts is hun doelstelling, zonder dat dit automatisch veronderstelt dat deze scholen ook alle streven naar een LOOK-licentie, waarbij een vorm van samenwerking met mbo en hbo een absoluut vereiste is. Hieruit valt af te leiden dat het de doelstelling van LOOK is om het voor leerlingen mogelijk te maken in het voortgezet onderwijs actief hun talenten op kunstzinnig terrein te ontwikkelen tot het hoogst haalbare niveau in samenwerking met relevante vervolgopleidingen, zodat de doorstroming naar mbo en hbo verbetert. Dit geldt voor alle vakken die het Ministerie van OCW hanteert voor het project Cultuur en School (beeldende kunst, theater, letteren, drama, muziek, muziektheater, audiovisuele kunst en het materiële culturele erfgoed) en is onafhankelijk van het intellectuele niveau van de betrokken leerlingen. Naast deze vorm van samenwerking met mbo en hbo streeft LOOK ook naar samenwerking met kunstzinnige instellingen en erkende en gepassioneerde amateur-instellingen om zo kennis en gedrevenheid van buiten het onderwijs te benutten ter verbetering van de prestaties van de leerlingen. Het is daarbij van essentieel belang dat alle leerlingen in Nederland door een regionale spreiding gebruik kunnen maken van de geboden kansen. Pagina 12/12

Beleidsregel scholen voor voortgezet onderwijs met een licentie van de Stichting Landelijk Overleg Onderwijs en Topsport

Beleidsregel scholen voor voortgezet onderwijs met een licentie van de Stichting Landelijk Overleg Onderwijs en Topsport Beleidsregel Betreft de onderwijssector(en) Informatie CFI/ICO Voorgezet onderwijs vo 079-3232.444 Beleidsregel scholen voor voortgezet onderwijs met een licentie van de Stichting Landelijk Overleg Onderwijs

Nadere informatie

Doorlopende leerlijnen

Doorlopende leerlijnen Doorlopende leerlijnen Wat is een doorlopende leerlijn? Een doorlopende leerlijn is: een leerlijn die cumulatief is (wat later komt veronderstelt, sluit aan bij en bouwt voort op wat eerder is gedaan)

Nadere informatie

Gemeenschappelijk deel (1920 slu, was 1960) Nederlands 480 Engels 400 2 e moderne vreemde taal *) 480

Gemeenschappelijk deel (1920 slu, was 1960) Nederlands 480 Engels 400 2 e moderne vreemde taal *) 480 BIJLAGE Tabel 1: profielen vwo Gemeenschappelijk deel (1920 slu, was 1960) Nederlands 480 Engels 400 2 e moderne vreemde taal *) 480 maatschappijleer 120 lich. opvoeding 1 160 ckv 1 óf kcv 160 anw 120

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op de artikelen 25 en 29 van de Wet op het voortgezet onderwijs;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op de artikelen 25 en 29 van de Wet op het voortgezet onderwijs; STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 36797 22 december 2014 Beleidsregel van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 12 december 2014,

Nadere informatie

Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing

Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Basis voor cultuureducatie als basis voor vernieuwing Ronald Kox, hoofd Cultuureducatie Nieuwegein, 17 maart 2017 ronaldkox@lkca.nl Waarom kunst en cultuur? Artistiek-creatief proces Iteratief proces Universeel

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 15595 13 juni 2013 Beleidsregel van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 16 april 2013, nr. VO/325782,

Nadere informatie

in het mbo Werken aan uitstroom - instroom

in het mbo Werken aan uitstroom - instroom ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO ONDERWIJSVERNIEUWING Onderwijsvernieuwing in het mbo Onderwijs 2032, nieuwe speerpunten voor het kunstvakonderwijs én binnen het mbo een eigen verklaring over

Nadere informatie

Cultuureducatie in het VMBO. Karin Hoogeveen Peter van der Zant

Cultuureducatie in het VMBO. Karin Hoogeveen Peter van der Zant Cultuureducatie in het VMBO Karin Hoogeveen Peter van der Zant Opzet sessie Korte presentatie onderzoek: 1. Waarom extra aandacht voor cultuureducatie in het vmbo? 2. Wat is gelukt, wat is minder gelukt?

Nadere informatie

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut.

Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. Samenvatting Rapport 834 Oud, W., & Emmelot, Y. (2010). De visitatieprocedure cultuurprofielscholen. Amsterdam: Kohnstamm Instituut. In 2007 is de Vereniging CultuurProfielScholen (VCPS) opgericht, het

Nadere informatie

(Zelf)evaluatie-instrument leerlingen Cultuurprofielscholen

(Zelf)evaluatie-instrument leerlingen Cultuurprofielscholen (Zelf)evaluatie-instrument leerlingen Cultuurprofielscholen Ten behoeve van de (zelf)beoordeling door de leerlingen van de scholen voor het lidmaatschap van de Vereniging CultuurProfielScholen. I Gegevens

Nadere informatie

KUNST EN CULTUUR CULTUURKLAS / VOOROPLEIDING KUNSTEN

KUNST EN CULTUUR CULTUURKLAS / VOOROPLEIDING KUNSTEN KUNST EN CULTUUR CULTUURKLAS / KUNSTONDERWIJS OP T RIJKS N ACCENT OP IEDERS TALENT Vanuit onze visie op kunst- en cultuuronderwijs streven we naar een rijk aanbod. De school heeft daarom een aantal programmalijnen.

Nadere informatie

CKV Festival 2012. CKV festival 2012

CKV Festival 2012. CKV festival 2012 C CKV Festival 2012 Het CKV Festival vindt in 2012 plaats op 23 en 30 oktober. Twee dagen gaan de Bredase leerlingen van het voortgezet onderwijs naar de culturele instellingen van Breda. De basis van

Nadere informatie

Over doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch

Over doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch Over doorgaande leerlijnen en talentontwikkeling binnen kunst en cultuur Bureau BABEL, 's-hertogenbosch Beschrijving van het arrangement voor talentontwikkeling Bureau Babel is een intermediair tussen

Nadere informatie

schoolleiders, besturen, decanen, leerlingen, universiteiten en hogescholen. Er is gewezen op andere manieren om de kunstvakken de positie te laten

schoolleiders, besturen, decanen, leerlingen, universiteiten en hogescholen. Er is gewezen op andere manieren om de kunstvakken de positie te laten leraren Verslag van een gesprek van de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Maria J.A. van der Hoeven met vertegenwoordigers van de organisaties van de in de kunstvakken en van het brede onderwijsveld

Nadere informatie

Inkoop van buitenschoolse theatereducatie seizoen 2015/2016 Uitgangspunten en voorwaarden

Inkoop van buitenschoolse theatereducatie seizoen 2015/2016 Uitgangspunten en voorwaarden Inkoop van buitenschoolse theatereducatie seizoen 2015/2016 Uitgangspunten en voorwaarden Mei 2015 Inleiding Westland Cultuurweb is op zeer korte termijn op zoek naar aanbieders voor lessen theater aan

Nadere informatie

Praktijkonderwijs naar 2025

Praktijkonderwijs naar 2025 Praktijkonderwijs naar 2025 www.platformpraktijkonderwijs.nl Praktijkonderwijs is van belang voor circa 28.000 leerlingen in het voortgezet onderwijs. Voor deze leerlingen is het praktijkonderwijs dé schoolsoort:

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op de artikelen 25 en 29, zesde lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs;

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Gelet op de artikelen 25 en 29, zesde lid, van de Wet op het voortgezet onderwijs; STAATSCOURANT Nr. Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. 17310 17 november 2009 Beleidsregel van de Staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap van 2 november 2009,

Nadere informatie

Veel gestelde vragen aanvragen Cultuureducatie met Kwaliteit

Veel gestelde vragen aanvragen Cultuureducatie met Kwaliteit Veel gestelde vragen aanvragen Cultuureducatie met Kwaliteit Met deze vragenlijst proberen we antwoord te geven op vragen die er over de regeling Cultuureducatie met Kwaliteit (CmK) en het aanvragen daarvan

Nadere informatie

1.Inleiding. 2.Profielen per 1 augustus 2007

1.Inleiding. 2.Profielen per 1 augustus 2007 logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk VO/OK/2003/53723 Uw kenmerk Onderwerp tweede fase havo/vwo 1.Inleiding In het algemeen

Nadere informatie

Goed presteren in de sport en op school gaan vaak hand in hand

Goed presteren in de sport en op school gaan vaak hand in hand Jaap Breur, docent LOOT-school Goed presteren in de sport en op school gaan vaak hand in hand Sinds halverwege de jaren tachtig kunnen (aankomende) topsporters voortgezet onderwijs volgen dat is aangepast

Nadere informatie

Bevorderingsnormen 2015-2016

Bevorderingsnormen 2015-2016 Visser t Hooft Lyceum Bevorderingsnormen 2015-2016 Leiden, Leiderdorp, Rijnsburg september 2015 INHOUD BEVORDERINGSNORMEN 2015-2016...3 Termen en begrippen...3 Rapportcijfers en bevordering...3 BEVORDERING

Nadere informatie

Schooljaar BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo

Schooljaar BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo 2016-2017 BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo Bevordering in 4 havo, 4 en 5 vwo Begrippen 1. Met rapport wordt het laatste cijferrapport van het schooljaar bedoeld. 2. De vakken

Nadere informatie

Cultuureducatie in het basisonderwijs

Cultuureducatie in het basisonderwijs Cultuureducatie in het basisonderwijs Gemeente Westland Nulmeting Inleiding Teneinde aan het einde van het programma Cultuureducatie met Kwaliteit (CMK) vast te kunnen stellen wat de bereikte resultaten

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2002 2003 28 600 VIII Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (VIII) voor het jaar 2003 Nr. 127 BRIEF

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure Belangrijke

Nadere informatie

Schooljaar BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo

Schooljaar BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo 2013-2014 BEVORDERINGSNORMEN EN SLAAGREGELING Tweede Fase havo en vwo Bevordering in 4 havo, 4 en 5 vwo Begrippen 1. Met rapport wordt het laatste cijferrapport van het schooljaar bedoeld. 2. De vakken

Nadere informatie

Internetconsultatie IAK

Internetconsultatie IAK Internetconsultatie IAK Beantwoording van de 7 vragen uit het Integraal afwegingskader voor beleid en regelgeving (IAK) Conceptwetsvoorstel Onderwijs op een Andere Locatie dan school 1. Wat is de aanleiding?

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure Belangrijke

Nadere informatie

Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo. (edoc 512410, projectgroep Profielen)

Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo. (edoc 512410, projectgroep Profielen) Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo (edoc 512410, projectgroep Profielen) 1 Verslag internetconsultatie wetsvoorstel bovenbouw havo-vwo 1. Inleiding Op 20 september 2012 is de openbare

Nadere informatie

1. Visie op cultuureducatie... 1. 2. Cultuureducatie binnen de programmering... 4. 3. Culturele activiteiten buiten de programmering...

1. Visie op cultuureducatie... 1. 2. Cultuureducatie binnen de programmering... 4. 3. Culturele activiteiten buiten de programmering... Inhoud 1. Visie op cultuureducatie... 1 2. Cultuureducatie binnen de programmering... 4 3. Culturele activiteiten buiten de programmering... 5 4. De volgende culturele instellingen leveren een bijdrage

Nadere informatie

Inkoop van buitenschoolse cultuureducatie seizoen 2015/2016 - Rondom de (brede) school - Popmuziek - Dans - Beeldende Kunst Visie, uitgangspunten en

Inkoop van buitenschoolse cultuureducatie seizoen 2015/2016 - Rondom de (brede) school - Popmuziek - Dans - Beeldende Kunst Visie, uitgangspunten en Inkoop van buitenschoolse cultuureducatie seizoen 2015/2016 - Rondom de (brede) school - Popmuziek - Dans - Beeldende Kunst Visie, uitgangspunten en voorwaarden December 2014 Inhoud 1. Inleiding 3 2. Visie

Nadere informatie

HONOURS VOOR HAVO ALGEMENE INFORMATIE OVER HET HONOURS PROGRAMMA BIJ HET BATAAFS LYCEUM

HONOURS VOOR HAVO ALGEMENE INFORMATIE OVER HET HONOURS PROGRAMMA BIJ HET BATAAFS LYCEUM HONOURS VOOR HAVO ALGEMENE INFORMATIE OVER HET HONOURS PROGRAMMA BIJ HET BATAAFS LYCEUM Informatiebrochure over het Honneursprogramma van de HAVO van het Bataafs Lyceum Versie 1.0 J. Ardesch, G.J. de Wilde,

Nadere informatie

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2015-2016 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 27 mei 2015 ALGEMEEN In gevallen waarin deze

Nadere informatie

2011D23606 LIJST VAN VRAGEN

2011D23606 LIJST VAN VRAGEN 2011D23606 LIJST VAN VRAGEN De commissie voor de Rijksuitgaven en de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben over het rapport Cultuurkaart in het voortgezet onderwijsvan de Algemene

Nadere informatie

Vmbo. Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo.

Vmbo. Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo. Vmbo Wat je als professional moet weten over kunst en cultuur in het vmbo. Kunst en cultuur onderbouw De onderbouw in het vmbo omvat de eerste twee leerjaren. Kunst en cultuur komen aan de orde in het

Nadere informatie

Regeling impuls beroepsonderwijs voor landelijke organen 2000

Regeling impuls beroepsonderwijs voor landelijke organen 2000 OCenW-Regelingen Regeling impuls beroepsonderwijs voor landelijke organen Bestemd voor: landelijke organen en de Vereniging Colo Algemeen verbindend voorschrift Datum: 14 augustus Kenmerk: BVE/B/-29879

Nadere informatie

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar

REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN. Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar REGELING CIJFERGEVING/BEOORDELING EN BEVORDERINGSNORMEN Stedelijk Dalton College Alkmaar schooljaar 2016-2017 Vastgesteld door de medezeggenschapsraad d.d. 1 juni 2016 ALGEMEEN In gevallen waarin deze

Nadere informatie

Visie muziekonderwijs en beeldende vorming Terneuzen

Visie muziekonderwijs en beeldende vorming Terneuzen Visie muziekonderwijs en beeldende vorming Terneuzen INHOUDSOPGAVE 1.0 INLEIDING... 3 2.0 UITGANGSPUNTEN ONDERZOEK EN DEFINITIE MUZIKALE EN BEELDENDE VORMING... 3 2.1 UITGANGSPUNTEN... 3 2.2 DEFINITIE

Nadere informatie

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs

Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs SAMENVATTING Toekom(st)room LOB Een stroompunt loopbaangericht onderwijs Advies over hoe LOB na 5 jaar Stimulering LOB verder moet. Utrecht, 1 december 2014 ACHTERGROND Van studie kiezen naar loopbaan

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal Vergaderjaar 0 03 30 079 VMBO Nr. 36 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 9 oktober

Nadere informatie

Christiaan Huygens College

Christiaan Huygens College Welkom op de informatieavond voor ouders en leerlingen Leerjaar 2 Programma - Toelichting KWT uren door mentor - Toelichting profielen en leerwegen door decaan - 20.00 uur: Kennismakingsronde profiel Kiezen

Nadere informatie

EXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I

EXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I EXAMENPROGRAMMA S VMBO MAATSCHAPPIJLEER EN KUNSTVAKKEN I De Onderwijsraad is een onafhankelijk adviescollege, ingesteld bij wet van 15 mei 1997 (de Wet op de Onderwijsraad). De Raad adviseert, gevraagd

Nadere informatie

WOORD VOORAF. Leny Pet

WOORD VOORAF. Leny Pet WOORD VOORAF Voor de leerlingen uit de derde klassen en hun ouders of verzorgers is dit boekje gemaakt. Het eerste deel geeft informatie over de diverse keuzemogelijkheden en de belangrijkste veranderingen

Nadere informatie

Ook voor de basisschool zijn nieuwe er kerndoelen gemaakt die duidelijk aansluiten bij de kerndoelen van de onderbouw VO.

Ook voor de basisschool zijn nieuwe er kerndoelen gemaakt die duidelijk aansluiten bij de kerndoelen van de onderbouw VO. CKV kerndoelen en eindtermen Er zijn duidelijke doorlopende leerlijnen van het basisonderwijs naar de onderbouw en het onderbouw naar de bovenbouw. De betreffende, ook wettelijk verplichte kerndoelen en

Nadere informatie

'Laat kinderen ook zelf kunst maken'

'Laat kinderen ook zelf kunst maken' 'Laat kinderen ook zelf kunst maken' Leren van duurzame verandering 'Laat kinderen ook zelf kunst maken' Amsterdam - Amsterdam Kunsteducatie in Nederland richt zich te weinig op het zélf maken van kunst.

Nadere informatie

Hoofdlijnenakkoord voor het inrichten van een Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam

Hoofdlijnenakkoord voor het inrichten van een Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam Afdeling Onderwijs, Jeugd en Educatie Team Onderwijs VO Hoofdlijnenakkoord voor het inrichten van een Regionaal Arrangement Beroepsonderwijs Amsterdam Betrokken partijen: De instellingen voor Beroepsonderwijs

Nadere informatie

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5

DAG VAN DE BEROEPSKOLOM 9 O K TO B E R 20 1 5 DAG VAN DE BEROEPSKOLOM MBO-HBO 9 O K TO B E R 20 1 5 Doelen Kijken wat al goed werkt Nagaan of iets bijdraagt aan de kwaliteit van de aansluiting en doorstroom Aangeven wat kan verder worden uitgewerkt

Nadere informatie

ontwikkelingsperspectief

ontwikkelingsperspectief ontwikkelingsperspectief Leerlijnen OPP uitstroombestemming Thema nieuwsbrief schooljaar 2013-2014 IvOO - VSO Diplomastroom 15-11-2013 In oktober is er een ouderavond geweest met als onderwerp het (document)

Nadere informatie

Voorlichting Voortgezet Onderwijs

Voorlichting Voortgezet Onderwijs Voorlichting Voortgezet Onderwijs Onderwerpen die besproken worden: Onderbouw VO Bovenbouw VO LWOO (wordt geïntegreerd) vmbo havo/vwo En daarna? Factoren voor schoolkeuze Scholen in de regio Aanmeldingsprocedure

Nadere informatie

OVERGANGSNORMEN Metameer Sector havo/vwo per jaargroep

OVERGANGSNORMEN Metameer Sector havo/vwo per jaargroep OVERGANGSNORMEN Metameer Sector havo/vwo per jaargroep Leerjaar: 1 Afdeling: ht Vastgesteld: oktober 2012 Vooraf Leerjaar 1 + 2 van de ht-klassen aan het Metameer is een determinatieperiode. De zorg om

Nadere informatie

Handreiking: Uitleg begrippen vmbo-mbo

Handreiking: Uitleg begrippen vmbo-mbo Handreiking: Uitleg begrippen vmbo-mbo Ook in het vmbo is er sprake van onderwijsvernieuwing. De meest in het oog springende vernieuwing is de introductie van een kern, profiel en (meerdere) keuzes. De

Nadere informatie

Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs

Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs Bestuurlijk kader Cultuur en Onderwijs Cultuuruitingen spelen een belangrijke rol in de samenleving en in het leven van mensen. Cultuur vertegenwoordigt daarbij zowel een maatschappelijke, een artistieke

Nadere informatie

Van mavo-4 naar havo-4. 2014-2015 R. Schouten sectordirecteur havo

Van mavo-4 naar havo-4. 2014-2015 R. Schouten sectordirecteur havo Van mavo-4 naar havo-4 2014-2015 R. Schouten sectordirecteur havo Wat we vandaag bespreken: - Waarom naar havo-4? - Toelatingseisen en aanmelding - Profielen en vakken - Aansluiting sectoren - Vragen?

Nadere informatie

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP

MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP MINISTERIE VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAP Nr. WJZ/2005/30013 (3764) (Hoofd) Afdeling DIRECTIE WETGEVING EN JURIDISCHE ZAKEN Nader rapport inzake het voorstel van wet houdende wijziging van de Wet

Nadere informatie

In verband met de vernieuwde exameneisen die gelden met ingang van schooljaar 2011-2012 zijn de overgangsnormen in de onderbouw aangepast.

In verband met de vernieuwde exameneisen die gelden met ingang van schooljaar 2011-2012 zijn de overgangsnormen in de onderbouw aangepast. Overgangsnormen onderbouw schooljaar 2014-2015 In verband met de vernieuwde exameneisen die gelden met ingang van schooljaar 2011-2012 zijn de overgangsnormen in de onderbouw aangepast. In geval van twee

Nadere informatie

Basispakket Kunst- en Cultuureducatie. Naam spreker: Dick Bentvelzen Functie spreker: beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Amsterdam, 20 maart 2013

Basispakket Kunst- en Cultuureducatie. Naam spreker: Dick Bentvelzen Functie spreker: beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Amsterdam, 20 maart 2013 Basispakket Kunst- en Cultuureducatie Naam spreker: Dick Bentvelzen Functie spreker: beleidsadviseur Jeugd en Onderwijs Amsterdam, 20 maart 2013 Voor alle kinderen in Amsterdam Een gemeenschappelijke visie

Nadere informatie

Projectplan. Cultuur als middel om onderwijs en omgeving te verbinden Mw. N. Remerie, P. Holland, M. Jakubowski en dhr. C. van Herkhuizen(penvoerder)

Projectplan. Cultuur als middel om onderwijs en omgeving te verbinden Mw. N. Remerie, P. Holland, M. Jakubowski en dhr. C. van Herkhuizen(penvoerder) Projectplan Titel van het project: Naam van de lokale projectleiders: Betrokken partijen binnen het project: Cultuur als middel om onderwijs en omgeving te verbinden Mw. N. Remerie, P. Holland, M. Jakubowski

Nadere informatie

juni 2017 Geactualiseerd plan van aanpak talentonderwijs als onderdeel van de basisondersteuning

juni 2017 Geactualiseerd plan van aanpak talentonderwijs als onderdeel van de basisondersteuning juni 2017 Geactualiseerd plan van aanpak talentonderwijs als onderdeel van de basisondersteuning Inleiding Het samenwerkingsverband is in het schooljaar 16-17 gestart met het herijken van de basisondersteuning.

Nadere informatie

Subsidiekader: Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 2012 en 2013

Subsidiekader: Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 2012 en 2013 Subsidiekader: Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 2012 en 2013 1. Haagse aanpak (hoog)begaafdheid 1.1 Inleiding Alle kinderen en jongeren verdienen maximale kansen om het beste uit zich zelf te halen. Zo

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Regeling Cultuureducatie in het vmbo en het praktijkonderwijs

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds Regeling Cultuureducatie in het vmbo en het praktijkonderwijs STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 12302 7 maart 2017 Regeling Cultuureducatie in het vmbo en het praktijkonderwijs Het bestuur van stichting Fonds voor

Nadere informatie

logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen

logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon geen logoocw De heer prof. dr. F. P. van Oostrom Den Haag Ons kenmerk 26 mei 2005 ASEA/DIR/2005/23876 Onderwerp Taakopdracht voor de commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon Bijlage(n) geen Geachte heer Van

Nadere informatie

OUDERAVOND DINSDAG 17 NOVEMBER 2015

OUDERAVOND DINSDAG 17 NOVEMBER 2015 OUDERAVOND DINSDAG 17 NOVEMBER 2015 2 OUDERAVOND 3 (T)VWO 2015-16 Dinsdag 17 november 2015 Op deze speciale ouderavond voor de leerlingen van klas 3 tvwo en 3 vwo krijgt u informatie over de inrichting

Nadere informatie

PROMOTIENORMEN THORBECKE VOORTGEZET ONDERWIJS NIEUWERKERK AAN DEN IJSSEL

PROMOTIENORMEN THORBECKE VOORTGEZET ONDERWIJS NIEUWERKERK AAN DEN IJSSEL PROMOTIENORMEN THORBECKE VOORTGEZET ONDERWIJS NIEUWERKERK AAN DEN IJSSEL Schooljaar 2015-2016 Rotterdam, 1 september 2015 INHOUDSOPGAVE PROMOTIENORMEN THORBECKE VOORTGEZET ONDERWIJS NIEUWERKERK AD IJSSEL

Nadere informatie

IVKO-school voorlichtingsavond keuzetraject maandag 10 februari 2014. Van 2 naar 3 Kiezen is een kunst

IVKO-school voorlichtingsavond keuzetraject maandag 10 februari 2014. Van 2 naar 3 Kiezen is een kunst IVKO-school voorlichtingsavond keuzetraject maandag 10 februari 2014 Van 2 naar 3 Kiezen is een kunst Kiezen in leerjaar 2 leerlingen in 2 MAVO èn 2 HAVO maken keuze voor vakken (taal en kunstvakken) ook

Nadere informatie

Teamtrainingen & ouderavond

Teamtrainingen & ouderavond Teamtrainingen & ouderavond Een teamtraining is een bijeenkomst van 1,5 tot 2 uur voor een heel schoolteam. Op actieve en enthousiasmerende wijze verdiep je je samen in een onderwerp. Er zijn verschillende

Nadere informatie

Samen werkt het beter? De samenwerking tussen scholen en de culturele omgeving

Samen werkt het beter? De samenwerking tussen scholen en de culturele omgeving Samen werkt het beter? De samenwerking tussen scholen en de culturele omgeving DEEL 5 HOE KUNNEN SCHOLEN EN CULTURELE INSTELLINGEN OP EEN GOEDE MANIER SAMENWERKEN? KARIN HOOGEVEEN EN SANDRA BEEKHOVEN (SARDES)

Nadere informatie

Zicht op... cultuureducatie in de nieuwe onderbouw. achtergronden, literatuur, lesmethoden, projecten en websites

Zicht op... cultuureducatie in de nieuwe onderbouw. achtergronden, literatuur, lesmethoden, projecten en websites Zicht op... cultuureducatie in de nieuwe onderbouw achtergronden, literatuur, lesmethoden, projecten en websites Cultuurnetwerk Nederland, Utrecht 2005 Inhoud Vooraf 5 Van basisvorming tot nieuwe onderbouw

Nadere informatie

REGIO S. Overzicht onderzoeksmogelijkheden van het KEK! programma 2014

REGIO S. Overzicht onderzoeksmogelijkheden van het KEK! programma 2014 Overzicht onderzoeksmogelijkheden van het KEK! programma 2014 REGIO S Regio 1 Traject 1 Mijn terugblik Akte2: Ontwikkeling van een persoonlijk Annemarie van der reflexie-instrument van leerlingen Reijden

Nadere informatie

Aanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier

Aanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier Aanbod Kunst- en Cultuureducatie voor de basisscholen in De Lier Dario Fo, ondernemers in de kunst Poeldijk, 13 december 2012 Inleiding Op de vraag van de gezamenlijke basisscholen uit De Lier voor een

Nadere informatie

RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE GEMEENTE. Blaricum

RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE GEMEENTE. Blaricum RAPPORT VAN BEVINDINGEN KWALITEIT VAN VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE GEMEENTE Blaricum Plaats : Blaricum Gemeentenummer : 0376 Onderzoeksnummer : 293985 Datum onderzoek : 3 oktober 2017 Datum vaststelling

Nadere informatie

Onderzoek naar. cultuureducatie in het voortgezet onderwijs. Welke rol kan Mocca spelen bij cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Amsterdam?

Onderzoek naar. cultuureducatie in het voortgezet onderwijs. Welke rol kan Mocca spelen bij cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Amsterdam? Onderzoek naar cultuureducatie in het voortgezet onderwijs Welke rol kan Mocca spelen bij cultuureducatie in het voortgezet onderwijs in Amsterdam? Onderzoek uitgevoerd in opdracht van Mocca april - augustus

Nadere informatie

Verslag MBO conferentie Betere zorg, minder uitval

Verslag MBO conferentie Betere zorg, minder uitval Verslag MBO conferentie Betere zorg, minder uitval Lunteren, 22 april 09 Presentatieronde 1: Flex College het Nijmeegse model in de strijd tegen voortijdig schoolverlaten. Presentator Jeroen Rood, directeur

Nadere informatie

Ouderavond HAVO / VWO 2 nov november 2016

Ouderavond HAVO / VWO 2 nov november 2016 keuze 3 HAVO / 3 VWO 2016-2017 Daniël Kers, decaan Veluws College Twello Decaan De decaan in Twello: Dhr. Kers - Arc.kers@veluwscollege.nl - op woensdag aanwezig op school (012) Helpt samen met de mentor

Nadere informatie

Wat is de visie van de school op Talent Ontwikkelen en hoe zie je die visie terug in de praktijk van de school?

Wat is de visie van de school op Talent Ontwikkelen en hoe zie je die visie terug in de praktijk van de school? Koers Talent Ontwikkelen op het BRC Vraag 1 en 2: Wat is de visie van de school op Talent Ontwikkelen en hoe zie je die visie terug in de praktijk van de school? De basis voor het schoolbeleid, ook op

Nadere informatie

' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis

' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis IDENTITEITS- BEWIJS ' Dit is de tijd die niet verloren gaat: iedre minuut zet zich in toekomst om.' M. Vasalis 2 Onderwijs draait om mensen Als wij in onze onderwijsinstelling iets willen bereiken, dan

Nadere informatie

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen?

Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie. Opbrengsten ontwikkelsessie 5. Wat zijn bouwstenen? Werkopdracht vijfde ontwikkelsessie Wat hebben onze leerlingen nodig om uit te groeien tot volwassenen die bijdragen aan de samenleving, economisch zelfstandig zijn én met zelfvertrouwen in het leven staan?

Nadere informatie

logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag 11 oktober 2005 VO/OK/05/42708 lichamelijke opvoeding

logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag 11 oktober 2005 VO/OK/05/42708 lichamelijke opvoeding logoocw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA Den Haag Den Haag Ons kenmerk 11 oktober 2005 VO/OK/05/42708 Onderwerp lichamelijke opvoeding 1. Inleiding In mijn brief

Nadere informatie

Onderwijs op het Trinitas College

Onderwijs op het Trinitas College Onderwijs op het Trinitas College Enerzijds, anderzijds Afhankelijk van aan welke kant u deze gids openslaat, treft u uitgebreide informatie aan over de beide locaties van het Trinitas College: enerzijds

Nadere informatie

Stapeling binnen Melanchthon

Stapeling binnen Melanchthon Stapeling binnen Melanchthon Na je examen doorstromen naar een ander niveau in het voortgezet onderwijs Marieke van den Vlekkert Maatje, MSc. Versie 3 februari 2013 Besproken in AD (18/12), MMT (18/12),

Nadere informatie

De kracht van samenwerking. Brainport Development, 2014

De kracht van samenwerking. Brainport Development, 2014 1 De kracht van samenwerking Brainport Development, 2014 2 De kracht van samenwerking Brainport Development, 2014 VAN KORTSLUITING NAAR CONTACT BETA CHALLENGE PROGRAMMA EEN LEERROUTE MAVO-MBO-HBO Henk

Nadere informatie

VOORWOORD. Lucia Marthas Algemeen directeur

VOORWOORD. Lucia Marthas Algemeen directeur HBO VOORWOORD Het Lucia Marthas Institute for Performing Arts ( LMIPA ) is een onderwijsinstituut voor iedereen met talent voor dans, zang en acteren. LMIPA biedt vier opleidingsroutes: Vooropleiding,

Nadere informatie

Overgangsprotocol November 2013

Overgangsprotocol November 2013 Geert Groote College Amsterdam Overgangsprotocol November 2013 Inhoudsopgave Inleiding Inleiding... 1 Rol van de lerarenvergadering.... 1 Overgang klas 7 naar 8... 2 Overgang klas 8 naar 9... 2 Overgang

Nadere informatie

Informatieboekje leerjaar 2

Informatieboekje leerjaar 2 2016 Vakkenpakket TL 3 kiezen Inhoud Beste leerlingen en hun ouder(s) of verzorger(s),... 2 Het vmbo 3 Vakkenkeuze voor de 3 e klas vmbo-tl.4 De gevolgen van je keuze..5 Doorstroom van 4 vmbo -tl naar

Nadere informatie

Toptalentvriendelijk beleid Pascal College

Toptalentvriendelijk beleid Pascal College Toptalentvriendelijk beleid Pascal College Net als alle andere scholen heeft het Pascal College een aantal leerlingen met uitzonderlijke talenten op het gebied van sport, muziek, dans of acteren. Voor

Nadere informatie

Brabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit

Brabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit Brabantse aanpak Cultuureducatie met Kwaliteit Hoe breng je meer lijn en structuur in je cultuureducatie en hoe werk je gericht aan de persoonlijke (creativiteits)- ontwikkeling van leerlingen? Basisscholen

Nadere informatie

Structuur beroepsgericht vmbo Jacqueline Kerkhoffs, Rob Abbenhuis April 2017

Structuur beroepsgericht vmbo Jacqueline Kerkhoffs, Rob Abbenhuis April 2017 Structuur beroepsgericht vmbo Jacqueline Kerkhoffs, Rob Abbenhuis April 2017 Op 1 augustus 2016 worden er nieuwe beroepsgerichte examenprogramma s ingevoerd in het vmbo. Vanaf die datum kent het vmbo tien

Nadere informatie

SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016

SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 SAMENWERKINGSARRANGEMENT LANDSDEEL NOORD & PLATFORM BÈTA TECHNIEK 2014-2016 --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Nadere informatie

Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO

Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO Informatie voor ouders groep 8 over: Overgang van PO naar VO De Overstap Let op! Informatie over de procedure aanmelding wordt tijdens de decemberavonden in het VO aan de ouders gegeven. Inrichting van

Nadere informatie

Luzac Amersfoort Schooljaar in feiten en cijfers

Luzac Amersfoort Schooljaar in feiten en cijfers Schooljaar 2016-2017 in feiten en cijfers Amersfoort Groningen Luzac/Luzac College Luzac Lyceum Gemiddeld aantal leerlingen over de afgelopen vijf schooljaren: Tot 70 leerlingen 70-100 leerlingen 100-250

Nadere informatie

Talentontwikkeling binnen CKV-junior PENTA college CSG Jacob van Liesveldt, Hellevoetsluis

Talentontwikkeling binnen CKV-junior PENTA college CSG Jacob van Liesveldt, Hellevoetsluis Talentontwikkeling binnen CKV-junior PENTA college CSG Jacob van Liesveldt, Hellevoetsluis Beschrijving van het arrangement voor talentontwikkeling Het PENTA college CSG Jacob van Liesveldt is een erkende

Nadere informatie

VERORDENING PARTICIPATIE SCHOOLGAANDE KINDEREN WET WERK EN BIJSTAND GEMEENTE BORSELE 2012

VERORDENING PARTICIPATIE SCHOOLGAANDE KINDEREN WET WERK EN BIJSTAND GEMEENTE BORSELE 2012 VERORDENING PARTICIPATIE SCHOOLGAANDE KINDEREN WET WERK EN BIJSTAND GEMEENTE BORSELE 2012 De raad van de gemeente Borsele; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van Borsele d.d. 21 mei 2012;

Nadere informatie

Handreiking voor het maken van een regionale analyse 2012-2015 betreffende het voorkomen van voortijdig schoolverlaten

Handreiking voor het maken van een regionale analyse 2012-2015 betreffende het voorkomen van voortijdig schoolverlaten Handreiking voor het maken van een regionale analyse 2012-2015 betreffende het voorkomen van voortijdig schoolverlaten Definitieve versie met voorlopige cijfers over schooljaar 2010-2011 Zonder een scherp

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 1999 2000 24 578 MAVO/VBO/VSO Nr. 26 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Nadere informatie

Het programma. l.blankers@gerritvdveen.nl

Het programma. l.blankers@gerritvdveen.nl Het programma De profielkeuze in klas 3 Op weg naar de profielkeuze De vier profielen Qompas Tips voor leerlingen Tips voor ouders Spelregels profielkeuze en overgangsregels l.blankers@gerritvdveen.nl

Nadere informatie

De studielast is voor de tweede fase vwo in totaal 4800 uur (drie maal 1600), voor het havo 3200 uur (twee maal 1600). Dit is als volgt verdeeld:

De studielast is voor de tweede fase vwo in totaal 4800 uur (drie maal 1600), voor het havo 3200 uur (twee maal 1600). Dit is als volgt verdeeld: (oud, maar hier en daar nuttig) Studielasttabellen Studielast is een nieuw begrip in de bovenbouw van havo en vwo. Het staat voor de gemiddelde tijd die de gemiddelde leerling aan schoolwerk besteedt.

Nadere informatie

BEVORDERINGSNORMEN GERRIT VAN DER VEEN COLLEGE

BEVORDERINGSNORMEN GERRIT VAN DER VEEN COLLEGE BEVORDERINGSNORMEN ONDERBOUW BEVORDERINGSNORMEN GERRIT VAN DER VEEN COLLEGE Onderbouw In alle leerjaren in de onderbouw, klas 1 t/m 3, wordt voor de leerlingen in Magister voortschrijdend of doorlopend

Nadere informatie

Inspiratie door de brede school. Pilot kunst en cultuur in de brede school van het voortgezet onderwijs 2006-2009

Inspiratie door de brede school. Pilot kunst en cultuur in de brede school van het voortgezet onderwijs 2006-2009 Inspiratie door de brede school Pilot kunst en cultuur in de brede school van het voortgezet onderwijs 2006-2009 Deelnemende scholen: CSG Calvijn Maarten Luther OSG Nieuw Zuid: Putsebocht Nova College

Nadere informatie

Kunst en cultuur in keuzedelen

Kunst en cultuur in keuzedelen ONTWIKKELINGEN CULTUUREDUCATIE IN HET MBO KEUZEDELEN Kunst en cultuur in keuzedelen Sinds de herziening in de kwalificatiestructuur van het mbo in augustus 2016 staan naast beroepsgerichte vakken ook keuzedelen

Nadere informatie

Centrum voor muziek, dans en cultuureducatie

Centrum voor muziek, dans en cultuureducatie MT Cultuur- Educatie Instrumentaal- Vocaal Dans 75 docenten 3 docenten 4 consulenten 3000 lln 400 lln 36.000 lln (PO/SO) Cultuur- Educatie PO Projecten Kunstmenu 7000 15.000 Projecten ontwikkelen Introductie

Nadere informatie