2. STRATEGISCH BELEID

Transcriptie

1 2. STRATEGISCH BELEID Missie en strategisch beleid Energie Healthy Ageing Ondernemerschap Leven Lang Leren Samenwerking in de regio

2 28

3 2. Strategisch beleid MISSIE EN STRATEGISCH BELEID De Hanzehogeschool Groningen heeft haar missie en strategie voor de periode vastgelegd in het beleidsplan Koers op Kwaliteit. Missie van de Hanzehogeschool Groningen De Hanzehogeschool Groningen wil een bijdrage leveren aan het stimuleren van de (Noord-) Nederlandse kennissamenleving vanuit een Europees perspectief. Dat kan op vele manieren. Bijvoorbeeld door studenten op te leiden tot innovatieve professionals. Maar ook door het beroepsniveau van werkenden door middel van deeltijdopleidingen en cursussen te verhogen naar hbo-niveau of vanuit een hbo-achtergrond verder te verdiepen. Door bedrijven en instellingen te helpen bij het oplossen van vraagstukken door praktijkgericht onderzoek op diverse niveaus, variërend van stageopdrachten van professionals in spe tot hoogwaardig onderzoek door lectoren. Door aan te sluiten bij de sterke punten van de regio, waarvan sommige een groter dan regionaal belang hebben. En door samenwerking te zoeken met internationale partnerinstellingen die onze regionale en nationale functie versterken. De ambitie van de hogeschool is in Koers op Kwaliteit samengevat in de missie: De Hanzehogeschool Groningen, University of Applied Sciences, wil vanuit een Europees perspectief op hoger onderwijs de belangrijkste partner van de bedrijven en instellingen in Noord-Nederland zijn op het gebied van het opleiden van professionals en het ontwikkelen van toepasbare, praktijkgerichte kennis. Vraag van de regio Binnen de kaders van het gemeenschappelijke profiel van hogescholen (beroepsgerichte oriëntatie en brede toegankelijkheid) is de variatie in hogescholen groot, en die variatie groeit, zo constateert de HBO-raad. Dat past in een Europa dat de diversiteit van het hoger onderwijs als kracht ziet. Die ontwikkeling leidt bijvoorbeeld binnenkort tot de ontwikkeling van een classificatie van Europese hoger onderwijsinstellingen. Iedere hogeschool zal zich in die toenemende verscheidenheid moeten positioneren. Voor de Hanzehogeschool Groningen wordt die positionering in sterke mate bepaald door wat de regio waarin zij gevestigd is, nodig heeft. Ook telt sterk wat de studenten, van wie velen uit de regio komen en in de regio zullen gaan werken, nodig hebben. Noord-Nederland is een regio die zich, ondanks alle sterke punten, kenmerkt door bepaalde achterstanden ten opzichte van het landelijk gemiddelde: een kwetsbaarder economie, een hogere werkloosheid, een lager scholingsniveau, het wegtrekken van hoger opgeleiden, bevolkingskrimp en ontgroening en vergrijzing. Dit zijn bedreigingen voor de vitaliteit van de regio als geheel. De regio heeft als antwoord daarop gekozen voor de ontwikkeling naar een kenniseconomie met een aantal speerpunten. Die speerpunten moeten de regio, in nationaal en ook in internationaal perspectief, onderscheiden: energie, water, sensortechnologie, agribusiness en healthy ageing. De regio heeft een kwaliteitsimpuls nodig en de Hanzehogeschool Groningen wil daaraan een bijdrage leveren. Juist door in te zetten op kwaliteit kan de hogeschool bijdragen aan versterking van de economie en verhoging van het scholingsniveau. Daarmee ondersteunt de Hanzehogeschool Groningen de ontwikkeling naar een vitale en aantrekkelijke regio. 29

4 Door zich te onderscheiden op kwaliteit en profiel versterkt de Hanzehogeschool Groningen bovendien haar aantrekkingskracht op studenten van buiten de directe regio en pareert daarmee dreigend verlies van marktaandeel door de ontgroening van de regio. De keuze voor kwaliteit haakt daarnaast aan bij het beeld dat de stad Groningen, als centrum van de Noordelijke regio, wil uitstralen: Groningen, City of Talent. Samen met de Rijksuniversiteit Groningen en een aantal andere sleutelbetrokkenen in het Noorden draagt de Hanzehogeschool Groningen bij aan de invulling van dat beeld. De profilering op kwaliteit vindt zijn uitdrukking in een streefbeeld: ontwikkeling naar een gerespecteerde Europese University of Applied Sciences. Dat streefbeeld is kwalitatief van aard. De Hanzehogeschool Groningen wil internationaal herkend en erkend worden als vooraanstaande aanbieder van professioneel gericht hoger onderwijs in de Europese hoger onderwijsruimte. Strategisch doel van de Hanzehogeschool Groningen Het overkoepelende strategische doel van de hogeschool luidt: De Hanzehogeschool Groningen ontwikkelt zich tot een gerespecteerde Europese University of Applied Sciences. Dit is een forse ambitie, die eisen stelt op velerlei gebied. Allereerst natuurlijk op die van de primaire processen. Doorontwikkeling van de kwaliteit van het onderwijsaanbod en versterking en uitbreiding van het praktijkgericht onderzoek zijn cruciaal voor een positionering als hogeschool in Europees perspectief. Binnen onderwijs en praktijkgericht onderzoek moet daarbij aandacht uitgaan naar zowel een sterke band met de beroepspraktijk en de regio - daar ligt immers het bestaansrecht van onze hogeschool - als naar de internationale oriëntatie van de hogeschool. Wie mee wil doen als Europese kwaliteitshogeschool móet een internationale oriëntatie hebben. Subdoel 1: De Hanzehogeschool Groningen versterkt de kwaliteit van het onderwijs. Subdoel 2: De Hanzehogeschool Groningen versterkt de kwaliteit en vergroot de omvang van het praktijkgericht onderzoek. Voorwaarde: competente medewerkers Personeel vormt een cruciale randvoorwaarde. Het strategische doel vraagt dat aanvullende kennis en vaardigheden van de medewerkers, zoals onderzoeksmethodieken, taalvaardigheid in het Engels, interculturele competenties en vaardigheden ter ondersteuning van ondernemerschap en innovatie. In gesprek met de medewerkers wordt de professionalisering vorm gegeven. Prestatie indicatoren De Hanzehogeschool Groningen zal de voortgang op de gekozen doelen bijhouden door metingen te verrichten op tien prestatie-indicatoren. Die indicatoren zijn mede ontleend aan een nieuw Europees classificatiesysteem voor hoger onderwijs. Dat systeem onderscheidt prestatieindicatoren op vijf gebieden: education, international orientation, research and innovation, size and setting en community engagement. De tien prestatie-indicatoren die de hogeschool zal volgen om te bepalen of zij zich inderdaad doorontwikkelt tot een gerespecteerde Europese University of Applied Sciences zijn: 1. Percentage bachelorstudenten dat op talent gericht onderwijs volgt; 2. Instroom masterstudenten; 3. Aantal joint programmes (bachelor en master); 4. Instroom deeltijdstudenten en aantal post-hbo-cursisten HanzeConnect/LLL; 5. Aantal deelnames in grote regionale projecten met intensief contact met bedrijven en instellingen; 30

5 6. Aantal startende ondernemingen door studenten en recent afgestudeerden; 7. Aantal deelnames aan internationale onderzoeksprojecten; 8. Verhouding eigen onderzoeksmiddelen - extern verworven onderzoeksmiddelen; 9. Percentage docenten met een mastergraad en gepromoveerde docenten; 10. Aantal door de hogeschool (mede-)uitgevoerde culturele projecten. De indicatoren zijn uitgewerkt in huidige waarden, streefwaarden en meetinstrumenten die geïntegreerd zijn in de besturingssystematiek van de hogeschool. Dat houdt onder meer in dat ze voorkomen in de strategische en jaarplannen van de schools, de managementovereenkomsten met de deans en directeuren, de hogeschoolbrede managementrapportages en het jaarverslag. Met deze set prestatie-indicatoren volgt de hogeschool ook de voortgang op de beide subdoelen. Aanscherping van profiel Op 12 december 2011 sloten de HBO-raad en de staatssecretaris een hoofdlijnenakkoord. Met dit akkoord wil het kabinet komen tot een verdere uitwerking van de voorstellen zoals die door de commissie Veerman zijn gedaan. Onderdeel van het akkoord is het maken van prestatieafspraken tussen de hogescholen en de staatssecretaris. Deze afspraken hebben betrekking op onderwijskwaliteit en studiesucces, profilering van het onderwijs, zwaartepuntvorming en valorisatie. Een commissie zal specifieke prestatie-indicatoren aanreiken. Die zullen afwijken van de bovengenoemde prestatie-indicatoren die de Hanzehogeschool Groningen hanteert. De Hanzehogeschool Groningen heeft geparticipeerd in een pilot waarbij een eerste proeve is gemaakt van een aangescherpt profiel en een eerste aanzet tot prestatieafspraken. Deze pilot is besproken met de Raad van Toezicht en de Hogeschoolmedezeggenschapsraad (HMR). Strategische thema s en programma s Energie en Healthy Ageing zijn voor de Hanzehogeschool Groningen de belangrijkste inhoudelijke thema s. Het gaat hier om twee onderwerpen die raken aan grote maatschappelijke kwesties: Hoe kunnen we op de langere termijn onze energievoorziening zeker stellen? De traditionele energiebronnen raken langzaam maar uitgeput. We moeten dus nieuwe duurzame oplossingen zien te vinden. De Hanzehogeschool Groningen wil op deze vraag antwoorden zoeken én natuurlijk de energieprofessionals van de toekomst opleiden. Hoe kunnen we langer gezond blijven en hoe kunnen we de samenleving zo organiseren dat iedereen de zorg krijgt die hij of zij nodig heeft? Een antwoord op deze vragen is van groot belang in onze vergrijzende samenleving, waarin steeds meer mensen zorg nodig hebben en steeds minder mensen beschikbaar zijn om zorg te verlenen. Praktijkgericht onderzoek kan hier een belangrijke bijdrage aan leveren. Ook de opleiding van professionals is een essentiële schakel in deze kwestie. Deze beide thema s zijn eveneens de twee speerpunten van het Akkoord van Groningen, het strategisch samenwerkingsverband van Hanzehogeschool Groningen, Rijksuniversiteit Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen, gemeente Groningen en provincie Groningen. Het zijn thema s die voor de hele regio tot topprioriteit benoemd zijn. De hogeschool werkt op deze onderwerpen strategisch nauw samen met bedrijven, overheden en (kennis-)instellingen in Noord-Nederland. Als kennispartner van het bedrijfsleven is de Hanzehogeschool Groningen verder sterk gericht op ondernemerschap en op het op peil brengen en houden van kennis bij bedrijfsleven en de werkenden in het noorden van Nederland. Ondernemerschap en Leven Lang Leren zijn daarom invalshoeken die bij alle activiteiten van de hogeschool een rol spelen. Door aandacht voor talent en excellentie werkt de hogeschool aan een ambitieuze studiecultuur die zowel onderwijs als onderzoek op een hoger plan brengt. 31

6 ENERGIE Energy Academy Europe De Hanzehogeschool Groningen gaf in november 2011 samen met de Rijksuniversiteit Groningen het startschot voor de Energy Academy Europe (EAE). Dit initiatief is goed ontvangen en er is inmiddels een directeur aangesteld. De Energy Academy Europe is een nieuw instituut waar alle bestaande energieonderzoek en energieopleidingen en -afstudeerrichtingen van beide instellingen worden samengebracht. Het nieuwe instituut moet ertoe leiden dat Groningen het belangrijkste centrum op het gebied van energieonderwijs van Nederland wordt. Het initiatief wordt gesteund door het bedrijfsleven, waaronder GasTerra en Energy Valley, en door de provincie Groningen en de gemeente Groningen. De Hanzehogeschool Groningen maakt zich in dit verband sterk voor innovatie op het gebied van energieproductie, -distributie en -transport. De hogeschool realiseert in dit verband samen met GasTerra, Gasunie, BAM en Imtech een proeftuin op energiegebied op de Zernike Campus. Het Energy Transition Center (EnTranCe) brengt bedrijfsleven, ondernemers en onderwijsinstituten bij elkaar om gezamenlijk te werken aan de energievoorziening van morgen. Onderwijs en energie in 2011 Energie is een aspect in verschillende opleidingen in een aantal schools van de Hanzehogeschool Groningen. Zo n honderdzestig studenten namen in 2011 deel aan energiegerelateerde vakken. De hogeschool levert jaarlijks vijftig studenten af met een compleet energieprofiel. Dat zijn vooral studenten van de volgende opleidingen: Werktuigbouwkunde, specialisatie Power Generation & Distribution; Elektrotechniek, specialisatie Design & Engineering Building Services; Chemische Technologie, specialisatie Duurzame Energie; Technische Bedrijfskunde, minor Energy Transition Models; Technische Informatica, minor ICT & Energy; Instituut voor Communicatie & Media, Duurzame energie en (corporate) communicatie. Praktijkgericht onderzoek en Energie in 2011 Het Energie Kenniscentrum is het brandpunt van onderzoek naar duurzame energie binnen de Hanzehogeschool Groningen. Tien promovendi zijn bezig met energiegerelateerde onderzoeken. Ook in andere kenniscentra (met name het Kenniscentrum NoorderRuimte en het Kenniscentrum Ondernemerschap) lopen onderzoeken waarbij duurzame energie een rol speelt. De belangrijkste resultaten voor het thema Energie in 2011: Een groot strategisch onderzoek naar decentrale gasopslag van energie ging van start onder de naam FlexiStore. De Hanzehogeschool Groningen participeert in het Interreg IVA project Hansa Energy Corridor (HEC). De hogeschool is penvoerder voor het project irespond waarin wordt onderzocht hoe de consumenten efficiënter kunnen communiceren met toekomstige energiesystemen. De aanvraag is in 2011 door de eerste selectie gekomen. In 2012 wordt duidelijk of het project daadwerkelijk zal worden gehonoreerd. 32

7 HEALTHY AGEING De Hanzehogeschool Groningen koos in 2010 Healthy Ageing als strategisch speerpunt en werkt daaraan vanuit een hogeschoolbreed programma. De hogeschool besteedt in onderzoek en onderwijs veel aandacht aan een gezonde leefstijl en alles wat daarmee samenhangt: gedrag, preventie, participatie en aandacht voor de omgeving waarin mensen leven. De hogeschool levert programmaleiders voor verschillende programmalijnen van het Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN). Vanuit healthy lifestyle focust de Hanzehogeschool Groningen op de inhoudelijke aspecten bewegen en voeding en op de contextuele aspecten arbeid en wonen. Daarbij wordt steeds geprobeerd verband te leggen met ehealth, het benutten van de mogelijkheden van ICT en internet. Kennisontwikkeling staat ten dienste van toepassing in de (beroeps)praktijk en vanuit deze visie wordt zoveel mogelijk vraaggericht gewerkt. Praktijkgericht onderzoek en Healthy Ageing in 2011 Praktijkgericht onderzoek op het gebied van Healthy Ageing doet de Hanzehogeschool Groningen vanuit vijftien lectoraten. Er liepen eind 2011 vijftien promotietrajecten met Healthy Ageing als onderwerp en daarnaast nog eens ongeveer tien projecten met een onderzoekscomponent op het gebied van Healthy Ageing. Het onderzoek kent verschillende invalshoeken, onder meer zorg, welzijn, sport, voeding, ehealth, arbeid, wonen, kunsten, medische technologie en ondernemerschap. De Hanzehogeschool Groningen begon in 2011 samen met Hogeschool Van Hall Larenstein aan het project Food Circle for Healthy Ageing. De beide hogescholen doen binnen dat project onderzoeken op het gebied van gezonde voeding voor Innexus (een cluster MKB-bedrijven in de voedingsmiddelentechnologie), en Avebe. Verdere resultaten voor het thema Healthy Ageing in 2011: Er lopen drie RAAK-projecten op gebied van Healthy Ageing: Zorg voor het welzijn van ouderen, Ouderen en Muziek en Zorgarbeidsinnovatie. Er werd gewerkt aan verschillende nieuwe onderzoekslijnen: o Bij Kenniscentrum CaRES zijn onderzoekslijnen Gezond Opgroeien en Gezond Ouder Worden ontwikkeld. o Bij Kenniscentrum Arbeid is een onderzoekslijn Healthy Ageing opgezet. o Het lectoraat Life Long Learning in Music & the Arts heeft een onderzoekslijn Healthy Ageing uitgewerkt. Bij het Instituut voor Engineering wordt een R&D-programma op gebied van medische technologie opgebouwd. Binnen het lectoraat Transparante Zorgverlening werd in september 2011 een bijzonder lector aangesteld voor het aandachtsgebied Leefstijl bij Meervoudig Gehandicapten. De hogeschool stelde in september 2011 een lectoraat in voor het thema Functionele Voedingsingrediënten en Gezondheid. De hogeschool stelde in januari 2011 het lectoraat New Business Development in met speciale aandacht voor de thema s Healthy Ageing en Energie. Kennisuitwisseling De hogeschool droeg bij aan de organisatie en invulling van twee congressen van het HANNN: over Leefstijl/Voeding en Bewegen en over Wonen en Zorg. Internationale samenwerking In april 2011 organiseerde de Hanzehogeschool Groningen in samenwerking met UASNET (European Network for Universities of Applies Sciences) een congres voor onderzoekers met diverse workshops over Healthy Ageing. 33

8 De hogeschool presenteerde haar programma Healthy Ageing in september 2011 op een UASNET-conferentie Helsinki. De hogeschool bouwde samenwerking rond Healthy Ageing op met diverse Europese partners, onder meer met de Duitse Fachhochschulen Jade en Bremen, met de Katholieke Hogeschool Leuven en met de Kaunas UAS. Eind 2011 werd een groot Europees project, een Interreg-project met de naam iage, gehonoreerd. De provincie Drenthe is penvoerder en er zijn diverse internationale partners. De Hanzehogeschool Groningen levert binnen iage bijdragen rond de thema s Labour market en Life Long Living in combinatie met ICT en Ondernemerschap. Onderwijs en Healthy Ageing in 2011 Het thema Healthy Ageing speelt in ten minste twintig opleidingen van de hogeschool een belangrijke rol. Het gaat hierbij niet uitsluitend om opleidingen in de sfeer van de gezondheidszorg maar ook om opleidingen op het gebied van welzijn, sport, ICT/sensortechnologie, life science & technology, bouwkunde en engineering. De hogeschool werkt aan het actualiseren van alle onderwijsprogramma s op het punt van Healthy Ageing. Concrete resultaten voor onderwijs in Healthy Ageing in 2011: Het multidisciplinaire Honours programme Healthy Ageing begon in het studiejaar 2010/2011. Er werd een eerste Intensive Programme Healthy Ageing gehouden met studenten en docenten Verpleegkunde en Sociale Studies uit Groningen en van hogescholen uit twaalf Europese landen. Er is een minor Zorg & Technologie samengesteld. Studenten van de minoren Gezond Opgroeien/Gezond Ouder Worden en Zorg & Technologie voerden verschillende opdrachten uit voor externe opdrachtgevers. Een greep: - Onderzoek naar mogelijkheden voor ouderen om langer in de eigen woonomgeving te blijven, in opdracht van ZuidOostzorg, Drachten. - Onderzoek naar een methode om mantelzorg in kaart te brengen in opdracht van ZuidoostZorg, Drachten. - Interventieonderzoek naar de inzet van de zeehondrobot PARO, in het kader van onderzoek door het lectoraat Zorg en Technologie van Hogeschool Zuyd en in samenwerking met verpleeghuis de Enk, Zuidlaren. - Onderzoek naar mogelijkheden voor vroegsignalering, in opdracht van welzijnsorganisatie Torion, Haren. - Onderzoek hoe mensen met een ernstige verstandelijke en visuele beperking kunnen worden gestimuleerd om te sporten. In opdracht van Visio De Brink. - Ontwikkelen van een website over dementie en zorg ( Kennisbank met relevante informatie over toegepast onderzoek naar en met afgeronde en lopende projecten in verpleeg- en verzorgingshuizen binnen Europa. - Ontwikkelingsonderzoek naar de inrichting van een virtuele ruimte met behulp van lifereviews in het kader van een onderzoek door het lectoraat Transparante Zorgverlening in samenwerking met verpleeghuis Coendersborg, Groningen. Bij de opleiding Fysiotherapie is een specialisatie Ouderen ingesteld. Er worden meer projecten rond Healthy Ageing gedaan door studenten binnen de schools voor ICT en Engineering. De samenwerking met het mbo op het gebied van Healthy Ageing is versterkt door onder meer een gezamenlijke projectaanvraag die zowel Energie als Healthy Ageing als thema heeft. Het Alfacollege is de penvoerder van dit zogeheten Value Beyond the Valley-project en ook het Noorderpoortcollege doet mee. 34

9 Share your talent. Move the world. Healthy Ageing door verandering van leefstijl Vaker bewegen, gezonder eten, meer sociale contacten Ouderen met een lage sociaaleconomische status staan op verschillende fronten op achterstand. Gemiddeld gezien is hun gezondheid slechter, voelen ze zich vaker eenzaam en zijn ze vaker depressief. De Hanzehogeschool Groningen werkt samen met het Universitair Medisch Centrum Groningen aan een leefstijlprogramma om de kwaliteit van leven van deze groep te verbeteren. Lector Paramedische Ouderenzorg Mathieu de Greef staat aan het roer van DELFGOUD, zoals het project heet. Een gezondere leefstijl kan veel verschil maken voor deze groep fysiek en sociaal kwetsbare ouderen. Maar iemands leefstijl verander je niet zomaar. Het is heel ingewikkeld om daar concrete projecten voor aan te bieden, aldus De Greef. Het gaat om een moeilijk toegankelijke groep. Denk je maar in: dit zijn mensen die minder te besteden hebben, die niet zo riant wonen, die niet goed weten hoe ze gebruik kunnen maken van allerlei voorzieningen. Die voelen zich niet aangesproken als jij op een middenklasse-manier aan komt zetten met iets wat je voor ze bedacht hebt. Hoe kom je dan wél in contact? De onderzoekers gaan letterlijk de deuren langs. Wij gaan gewoon naar ze toe, soms samen met mensen uit de buurt of met iemand van de kerk of van de moskee. Gewoon praten, we dringen niks op. Hijgen Er zijn in Delfzijl-Noord, de wijk waar het project start, inmiddels al heel wat deelnemers geworven. Zij krijgen een programma aangeboden met verschillende onderdelen. De eerste stap is bewegen. Dat is goed voor de conditie en tegelijkertijd knopen de deelnemers contacten aan. Je staat met z n allen in een korte broek te hijgen, dat schept een band. Wij doen zelf ook mee. Daarna gaan we koffiedrinken en praten, over vanalles, vertelt De Greef. Over voeding en koken, somberheid, dingen die niet goed gaan en wat je daaraan kunt doen. Dat is lang niet voor iedereen makkelijk, hoor. Ga maar na, zelf praat je toch ook liever over je sterke kanten? Maar het werkt. Als mensen eenmaal naar de beweeggroep komen, merken ze hoe algauw leuk het is om te praten met de andere deelnemers. Kwaliteit van leven De deelnemers krijgen ook een cursus gezonde voeding, een sociale weerbaarheidstraining en de cursus Voel je goed. Of dit hele pakket hun kwaliteit van leven verbetert, wordt uitvoerig onderzocht. Enerzijds door voor en na te meten met veelgebruikte vragenlijsten en schalen. De Greef: Zo kun je kijken of de methode werkt en vergelijken met andere projecten. Daarnaast gaan studenten vijftig deelnemers uitvoerig ondervragen om te horen hoe zij hun kwaliteit van leven zelf ervaren. Dat vergt wel training, want kwaliteit van leven is geen eenvoudig begrip om boven tafel te krijgen. Er zitten veel verschillende kanten aan en het is een dynamisch fenomeen het kan zomaar veranderen als er bijvoorbeeld opeens iets verandert in je gezondheidstoestand of die van je partner. 35

10 Samenwerking op het thema Healthy Ageing Healthy Ageing Network Noord Nederland De Hanzehogeschool Groningen is een actieve partner in het Healthy Ageing Netwerk Noord Nederland (HANNN) en levert de programmaleiders voor twee HANNN-thema s: Healthy Lifestyle en Food & Nutrition. Sectorplan Noord Ook in de samenwerking van noordelijke hbo-instellingen, Het Sectorplan Noord, is Healthy Ageing een belangrijk thema. De Hanzehogeschool Groningen coördineert de activiteiten op dit gebied voor de vier noordelijke hogescholen. Centre of Expertise Active & Healthy Ageing Eind 2011 besloot een grote groep noordelijke instellingen om in 2012 een Europees Centre of Expertise aan te vragen op het gebied van Active & Healthy Ageing. Hiervoor is de Hanzehogeschool Groningen penvoerder. De hogeschool werkt hierbij samen met noordelijke hogescholen, het mbo, het Universitair Medisch Centrum Groningen en andere zorginstellingen en diverse bedrijven. In dit Centre of Expertise gaat het om onderwijsontwikkeling en toegepast onderzoek waaraan gewerkt wordt in zogenaamde innovatiewerkplaatsen. In co-makership met partnerorganisaties zullen producten en diensten op het gebied van innovatieve ouderenzorg ontwikkeld en getest worden. 36

11 ONDERNEMERSCHAP Valorisatie van kennis wordt voor een belangrijk deel gerealiseerd door ondernemende professionals in bedrijven en instellingen en door kennisintensieve ondernemers die na hun studie of opleiding starten met een eigen bedrijf. De Hanzehogeschool Groningen rekent het daarom tot haar taak om zowel de ondernemende houding van studenten als de route naar zelfstandig ondernemerschap actief te ontwikkelen en te ondersteunen. De hogeschool werkt daartoe samen met regionale en landelijke overheden en met het bedrijfsleven, voert de directie over het Center of Entrepreneurship VALUE050 en over de gezamenlijke incubator CUBE050 met de Rijksuniversiteit Groningen en is coördinator van het thema Ondernemerschap binnen het Sectorplan Noord, het samenwerkingsverband van de vier noordelijke hogescholen. Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap Groningen Het Centrum voor Valorisatie en Ondernemerschap (CVO) Groningen ging in 2011 van start. Kern van het CVO zijn drie kennisinstellingen: Hanzehogeschool Groningen, Universitair Medisch Centrum Groningen en Rijksuniversiteit Groningen. Ook gemeente en provincie Groningen dragen bij. Andere partners zijn onder meer: Friesland Campina Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta meer dan honderd MKB-bedrijven Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) Rabobank Het CVO Groningen wordt gefinancierd door de Groningse partners en het ministerie van EL&I met in totaal 15 miljoen euro voor de periode Belangrijk onderdeel van het CVO Groningen is het Center of Entrepreneurship VALUE050 dat studenten tijdens hun studie of opleiding via onderwijs en coaching actief in aanraking brengt met de mogelijkheden van ondernemerschap. Speciale aandacht gaat daarbij uit naar de noordelijke topsectoren Healthy Ageing en Energie. CUBE050 CUBE050 is de gezamenlijke incubator van de Rijksuniversiteit Groningen en Hanzehogeschool Groningen die startende kennisintensieve ondernemingen ondersteunt. Sinds 2008 zijn meer dan zeventig ondernemingen in CUBE050 gestart, waaronder een aantal zeer succesvolle. In 2011 waren er 25 ondernemingen en 41 ondernemers actief in CUBE050. Enkele voorbeelden: Studente Communicatie Karen Raats zette PocketDeals op, inmiddels overgenomen door de Telegraaf Media Groep. Het bedrijf ontwikkelde een smartphone-applicatie waarmee je digitale kortingsbonnen voor winkels in je eigen omgeving kan vinden en gebruiken. De app werd in een paar maanden tijd meer dan keer gedownload. Stichting Local Dreamers van student Sportmanagement Jesse van de Woestijne staat voor duurzame ontwikkelingssamenwerking, bewustwording en van elkaar leren. De lokale bevolking in achterstandswijken van Quito, Ecuador, wordt bijvoorbeeld op basis van het teach the teacher principe opgeleid in Sport & Gezondheid of Ondernemerschap. Team Textile ontwerpt en produceert hoogwaardige custom made sportswear. Gespecialiseerd in ontwikkeling, ontwerp, productie en distributie van functionele, hoogwaardige, op maat gemaakte sportkleding. Team Textile, opgezet door student Commerciële Economie Steve van den Broek Humprey, heeft een eigen fabriek in China waar zeer flexibel wordt geproduceerd. Student Commerciële Economie Bjorn Boes won in 2011 de BusinessMatch Groningen met zijn idee voor BB Freestyle, een bedrijf dat freestyle voetbaldemonstraties organiseert. 37

12 OZOMedia is een bedrijf van vier studenten vanuit verschillende opleidingen die elkaar ontmoetten bij de minor Business Class Ondernemerschap. Het bedrijf ontwikkelt een platform voor het streamen van digitale studieboeken met applicaties voor het onderwijs. Uitgevers krijgen zo de mogelijkheid om hun materiaal op een innovatieve manier beschikbaar te stellen. MONITOR050 Eind 2011 is een start gemaakt met het scouting-, screening- en monitoringsysteem MONITOR050. In totaal eerste- en tweedejaarsstudenten van de Hanzehogeschool Groningen zijn bevraagd over hun ideeën, wensen en plannen betreffende ondernemerschap. Bijna duizend van hen gaven aan serieus geïnteresseerd te zijn in ondernemerschap en zich in die richting te willen ontwikkelen. Kenniscentrum Ondernemerschap Het Kenniscentrum Ondernemerschap doet praktijkgericht onderzoek ten bate van het bedrijfsleven in Noord-Nederland. De focus van het onderzoek ligt op maatschappelijke en marktontwikkelingen die relevant zijn voor grotere groepen bedrijven in de noordelijke regio. Het midden- en kleinbedrijf vormt hierbij een speerpunt. Ook werkt het Kenniscentrum Ondernemerschap aan het integreren kennis en vaardigheden op het gebied van ondernemerschap in alle opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen. In 2011 zijn drie nieuwe lectoraten ingesteld: Marketing/Marktgericht Ondernemen, Duurzaam Financieel Management en Media & User Experience. Verder is in 2011 de lector New Business Development geïnstalleerd. In dit lectoraat wordt kennis ontwikkeld over innovatie en succesvol startend ondernemerschap in de domeinen Energie en Healthy Ageing. Onderzoek en Ondernemerschap Het Kenniscentrum Ondernemerschap voerde in 2011 meerdere grote onderzoeksprojecten uit. Het project Innovatie Toeristische Sector in Noord-Nederland draait om vernieuwing bij toeristische ondernemingen rond de thema s duurzaamheid, internationalisering en vergrijzing. Binnen het project Innovatieve Inkoop en Supplymanagement is een model voor inkoopvolwassenheid pasklaar gemaakt voor het MKB. Verder waren er projecten rond de toepassing van ICT/ sensortechnologie in bedrijfsvoering en innovatie, onder meer voor lokale energiecoöperaties en intelligente monitoring van licht verstandelijk gehandicapten. In 2011 is subsidie verworven voor vier internationale projecten binnen het Interreg IVB North Sea Region Programme: 1. Het project Improving Transport and Accessibility by new Communication Technologies (ITRACT) richt zich op efficiënte en gebruiks- en omgevingsvriendelijke transportnetwerken in de North Sea Region. De Hanzehogeschool Groningen geeft leiding aan het project, waarin een groep van veertien universiteiten en vervoersorganisaties uit vijf verschillende landen rond de Noordzee samenwerken. Het Instituut voor Informatie- en Communicatietechnologie, het Kenniscentrum Ondernemerschap en het Kenniscentrum Gebiedsontwikkeling NoorderRuimte voeren dit project namens de Hanzehogeschool Groningen uit. Partners zijn onder meer de Rijksuniversiteit Groningen, Faculty of Spatial Sciences; University of Stavanger (Noorwegen); University of Karlstad (Zweden); Hochschule Emden Leer (Duitsland); Rogaland County Council (Noorwegen); Värmlandstrafik (Zweden); Streekraad Oost Groningen; Little Red Bus Company (Engeland); Shuttle Drive en het OV Bureau Groningen Drenthe. 2. Het project 'Opening Up' richt zich op het inzetten van sociale media voor een betere dienstverlening aan burgers. Het betreft een INTERREG-project, waarvoor de gemeente Groningen een subsidie heeft ontvangen. De Hanzehogeschool Groningen is een belangrijke partner in het project. Het lectoraat International Business zal een behoefteninventarisatie 38

13 uitvoeren en de social media-omgeving ontwikkelen waarin ondernemers, overheden en onderwijsinstellingen gaan samenwerken. De vernieuwende gedachte is dat dienstverlenende instanties via sociale netwerken als Twitter, Hyves en Facebook, signalen uit de samenleving zouden kunnen oppikken en daarop kunnen inspelen. Ook zal worden gezocht naar manieren om social media in te zetten om burgers gericht contact te laten leggen met de gemeente. De kennis die in het project wordt opgedaan, zal onder meer worden uitgewisseld met internationale partners, te weten: Intercommunale Leiedal (België), Høje-Taastrup Municipality (Denemarken), Gemeente Groningen, Karlstads Kommun (Zweden), Municipality of Kristiansland (Noorwegen), Hanzehogeschool Groningen, Porism Ltd (Engeland), Lessius Mechelen (België), Regiopolitie Groningen. 3. Het DANS-project (Digital Agenda for the North Sea) sluit aan bij de Digitale Agenda voor Europa (DAE) en verbindt drie projecten in de Noordzee-regio: Creative City Challenge (CCC), Smart Cities en E-CLIC. Deze projecten combineren hun expertise, contacten en netwerken om te komen tot een nieuw, krachtiger cluster. Dit cluster bevat enerzijds elementen uit de individuele projecten (creativiteit, innovatieve producten en elektronische diensten). Anderzijds richt het project zich op de ondersteuning en implementatie van de DAE. De Hanzehogeschool Groningen werkt in dit project samen met de Hamburg University of Applied Sciences (penvoerder), Intercommunale Leiedal, Kortrijk (België), County Administrative Board of Värmland, Karlstad (Zweden), Porism Ltd, London (Groot- Brittannië), Breitband Büro des Bundes/Agency of Technology and Networking (AteneKOM). Berlijn (Duitsland) en diverse andere internationale partners. 4. In het project iage (e-inclusion in Ageing Europe) werken internationale overheden, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties samen om ouderen zo lang mogelijk actief te houden, om zo tegemoet te komen aan de problemen van de vergrijzing op de arbeidsmarkt, in de zorg en rondom zelfstandig wonen. ICT speelt hierbij een belangrijke rol. Het Kenniscentrum Ondernemerschap draagt bij aan onderzoeken naar arbeidsparticipatie met ICT-ondersteuning Independent Living met ICT. Naast penvoerder provincie Drenthe zijn andere Nederlandse partners in het iage-project het Zorg Innovatie Forum en de gemeente Hardenberg. Ook nemen kennisinstellingen en overheden in Duitsland, Denemarken, Noorwegen, Schotland en België deel aan het project. Onderwijs en Ondernemerschap Voor de versterking van ondernemerschapgericht onderwijs binnen alle opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen is in 2011 het Groninger Model voor Ondernemerschaponderwijs en -ondersteuning ontwikkeld en deels geïmplementeerd. Vanaf 2012 wordt voor elke school een plan van aanpak opgesteld om de aandacht voor ondernemerschap in het onderwijs te versterken. Dit gebeurt in drie fasen. De eerste fase staat in het teken van bewustwording en ontwikkeling van de persoon als ondernemer of ondernemende professional. Fase twee is primair gericht op de ontwikkeling en uitvoering van innovatieprojecten of de voorbereiding van een eigen bedrijf, bijvoorbeeld tijdens het volgen van een minor of specialisatie. De derde en laatste fase staat in het teken van de daadwerkelijke start van de eigen onderneming, al dan niet als afstudeertraject. Samenwerking in de regio op het thema Ondernemerschap Sectorplan Noord In het kader van het Sectorplan Noord is de samenwerking tussen de vier noordelijke hogescholen op het thema Ondernemerschap versterkt. Er is in 2011 onder meer gewerkt aan het ontwikkelen van een gezamenlijke Noord-Nederlandse topminor Ondernemerschap en Innovatie, aan het uitwisselen van best practices en aan het organiseren van een overkoepelende competitie Het beste idee van N-NL. 39

14 Global Entrepreneurship Week De Hanzehogeschool Groningen zit in het bestuur van de in 2011 opgerichte landelijke stichting Global Entrepreneurship Week, die jaarlijks een week organiseert die volledig in het teken staat van startend kennisintensief ondernemerschap. Mbo hbo Samen met het ROC Noorderpoort en ROC Alfa College zijn in 2011 twee trajecten gestart waarin studenten en docenten van mbo en hbo samenwerken in projecten die ondernemerschap in het mbo stimuleren. 40

15 LEVEN LANG LEREN Leven Lang Leren (LLL) zorgt ervoor dat werkenden (en dus hun werkgevers) continu beschikken over de competenties die zij nodig hebben om goed te kunnen functioneren. Dat gebeurt zowel via initiële opleidingen als via bij- en nascholingsmodules die naadloos aansluiten op de (toekomstige) behoeften van het werkveld. De basis voor Leven Lang Leren is flexibilisering van het onderwijs. De rijksoverheid stimuleerde Leven Lang Leren in 2010 en 2011 met grote projectsubsidies. De Hanzehogeschool Groningen ontving begin 2010 zo n subsidie van 1,5 miljoen euro en ging daar in 2010 en 2011 volop mee aan de slag. Transitie van HanzeConnect naar schools Een belangrijke conclusie van het programma was dat LLL meer zou moeten worden verbonden met de initiële opleidingen van de Hanzehogeschool Groningen. De bij- en nascholingsactactiviteiten gingen daarom in 2011 over vanuit het aparte organisatieonderdeel HanzeConnect naar de schools. Deze transitie werd per 1 september 2011 voltooid. Het vormgeven van de activiteiten in de schools en het tot stand brengen van doorlopende leerlijnen en synergie tussen de private en publieke activiteiten is uiteraard een doorgaand proces. Flexibilisering van onderwijs Vanuit het programma LLL zijn in 2011 elf pilots met blended learning uitgevoerd om het plaatsen tijdsonafhankelijk leren te bevorderen. Werkenden vragen steeds meer om deze flexibele vorm van onderwijs. Een werkgroep modularisering bestaande uit medewerkers uit verschillende schools verdiepte zich in vormen en voorwaarden van flexibel opgebouwde leerroutes en ontwikkelde in 2011 een instrument dat hogeschoolbreed kan worden ingezet bij het flexibiliseren van onderwijs. Een goed voorbeeld van plaats- en tijdsonafhankelijk leren zijn drie flexibele technische bacheloropleidingen die het Instituut voor Engineering aanbiedt in samenwerking met de LOI Hogeschool. De deeltijd-bachelors Elektrotechniek, Technische Bedrijfskunde en Werktuigbouwkunde kunnen op afstand gevolgd worden met behulp van de expertise van de LOI op dit gebied. Studenten kunnen bijvoorbeeld digitale hoorcolleges volgen, gebruikmaken van een kennistrainer en via de digitale leeromgeving contact met elkaar en met de docenten onderhouden. De student kan vier keer per jaar starten met de opleiding, bepaalt zelf het studietempo en waar en wanneer hij studeert. De Hanzehogeschool Groningen verzorgt de inhoudelijke kant, de begeleiding, de contactdagen en de tentamens. Ook het diploma wordt uitgereikt door de Hanzehogeschool Groningen. Aan deze bachelors namen in 2011 in totaal ongeveer honderd studenten deel, veelal mensen die in ploegendienst werken of voor langere periodes op een boorplatform of in het buitenland verblijven. Partnerschap en co makerschap Partnerschap en co-makerschap zijn belangrijke termen bij LLL. Zij onderstrepen dat het gaat om het versterken van het functioneren van de partners. Het aanbod van de Hanzehogeschool Groningen komt tot stand met inbreng van beide kanten, enerzijds de docenten en onderzoekers, anderzijds het regionale bedrijfsleven: co-makerschap. In de jaren 2010 en 2011 zijn in totaal ruim 350 bezoeken afgelegd door bedrijfsconsulenten uit de verschillende schools. In deze bezoeken werd de vraag naar LLL bij de verschillende bedrijven en organisaties besproken en in kaart gebracht. Het lectoraat Flexicurity doet praktijkgericht onderzoek naar co-makerschap bij Leven Lang Leren. De lector en de kenniskring ontwikkelen hiermee praktisch toepasbare kennis die het handelen van (bedrijfs)consulenten, schools en bedrijven versterkt. De onderzoeksresultaten worden ook vertaald in een scholingsaanbod voor personeel van de Hanzehogeschool Groningen. 41

16 SAMENWERKING IN DE REGIO De Hanzehogeschool Groningen werkt actief samen met andere onderwijsinstellingen, overheidsinstellingen en bedrijven. Er zijn samenwerkingsverbanden op het gebied van kennisontwikkeling en internationalisering, maar ook waar het gaat om de aansluiting van het eigen onderwijs in de hogeschool op voorafgaand én vervolgonderwijs. Dat gebeurt op hogeschoolniveau en binnen schools en opleidingen. In bijlage IV staat onder de titel Horizontale verantwoording een overzicht van stakeholders met wie de schools van de Hanzehogeschool Groningen samenwerken. Akkoord van Groningen 2.0 De Hanzehogeschool Groningen werkt samen met de gemeente Groningen, de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en het Universitair Medisch Centrum Groningen (UMCG) in het strategisch samenwerkingsverband Het Akkoord van Groningen (AvG). Ook de provincie Groningen schuift aan bij het Akkoord van Groningen. Door samen op te trekken vanuit een eensluidende visie en een gemeenschappelijke agenda werken de Akkoordpartners aan de ontwikkeling van Groningen als dé kennis- en innovatiestad van Noord-Nederland: City of Talent. Het brede scala aan activiteiten is gebundeld in twee speerpunten: Energie en Healthy Ageing. Onderdeel van het Akkoord zijn afspraken over de voorwaarden voor een optimaal vestigingsklimaat, zoals jongerenhuisvesting, bevorderen van ICT/sensortechnologie, de ZernikeCampus, ondernemerschap, internationalisering, arbeidsmarktbeleid en de kenniscampagne City of Talent. Seaports Experience Center (SXC) De Hanzehogeschool Groningen, de provincie Groningen, Groningen Seaports, de Noordelijke Regieraad Bouw, de Stichting Samenwerkende Bedrijven Eemsdelta en de Intergemeentelijke Sociale Dienst Noordoost/Werkplein Eemsdelta werken samen in het Seaports Experience Center. Dit is een voorziening die makelt en schakelt tussen onderwijs en bedrijfsleven en informeert over de kansen en ontwikkelingen in de Eemsdelta ten behoeve van een goedwerkende regionale arbeidsmarkt. Samenwerkingsverband UHG De hogeschool opereert met de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) binnen het samenwerkingsverband Universiteit en Hogeschool Groningen (UHG). De UHG richt zich op onderwijsontwikkeling, studentenvoorzieningen en infrastructurele voorzieningen. De Hanzehogeschool Groningen en de RUG hebben in dit kader een overeenkomst met betrekking tot promoties van hogeschoolmedewerkers bij de RUG. Twintig medewerkers van de Hanzehogeschool Groningen profiteren hiervan. In juni 2011 was er een PhD-conferentie voor de promovendi waarop zij hun onderzoek presenteerden aan elkaar en aan de beide Colleges van Bestuur. Een ander onderdeel van de UHG, De Groninger Schakelgarantie, bestaat uit afspraken die ervoor moeten zorgen dat studenten ervan op aan kunnen dat zij met een minimum aan barrières en tijdsverlies van de ene naar de andere instelling kunnen overstappen. Onder de paraplu van de UHG verschijnt het online magazine Groningen Life! ( De website en de promotieactiviteiten in het kader van Groningen Life worden volledig verzorgd door studenten van hogeschool en universiteit. Vanuit hun eigen ervaring informeren zij aankomende studenten over alle facetten van het studentenleven in Groningen: het zoeken van een kamer, uitgaan, sporten, studeren, enzovoort. Groningen Life! wordt mede mogelijk gemaakt door City of Talent en de gemeente Groningen. 42

17 Sectorplan Noord: samenwerking vier noordelijke hogescholen De Hanzehogeschool Groningen, NHL Hogeschool, Stenden hogeschool en Hogeschool Van Hall Larenstein werken sinds 2010 gezamenlijk samen aan de bevordering van de kenniseconomie in Noord-Nederland. De vier hogescholen zien het als hun gezamenlijke missie om bij te dragen aan het versterken van de Noord-Nederlandse kenniseconomie en samenleving door op innovatie, ondernemerschap en kennisvalorisatie gericht onderwijs en onderzoek te verzorgen. Zij bouwen aan een opleidings- en kennisinfrastructuur waarin zij in samenwerking en/of onderlinge afstemming onderwijs aanbieden en ontwikkelen en praktijkgericht onderzoek uitvoeren. Daarbij werken ze ook nauw samen met bedrijven en andere instellingen in de regio. De overheid heeft nog geen middelen beschikbaar gesteld voor de uitvoering van het Sectorplan Noord-Nederland. De vier hogescholen zijn ondertussen wel actief bezig met de uitvoering van onderdelen van het plan. In 2011 is een gezamenlijke website gelanceerd waarop zij de informatie over het Sectorplan Noord plaatsen. Samenwerking in projecten De hogescholen werken samen rond de volgende zes thema s: 1. Ondernemerschap 2. Energie 3. Watertechnologie 4. Educatie 5. Healthy Ageing 6. Toerisme De Hanzehogeschool Groningen coördineert in dit verband de thema s Ondernemerschap en Healthy Ageing. Per thema is bestaand onderzoek in kaart gebracht en geïnventariseerd op welke manier verder onderzoek kan bijdragen aan de noordelijke economie. In 2011 is onderzocht in hoeverre rond de thema s Energie en Healthy Ageing een gezamenlijke subsidieaanvraag bij het Samenwerkingsverband Noord-Nederland mogelijk zou kunnen zijn. Dat bleek vooralsnog niet haalbaar. Wel zijn er gezamenlijke RAAK-aanvragen ingediend, onder meer op het gebied van energie. Onderling overleg over de PABO s in het noorden leidde in 2011 tot afspraken over versterking van de samenwerking en verhoging van de kwaliteit. Ook is er gezamenlijk overleg gevoerd met de verschillende ROC s in de regio over betere aansluiting en doorstroom. Daarbij is afgesproken om het onderwijsaanbod van het mbo op het gebied van energie in kaart te brengen. Op het gebied van Healthy Ageing hebben de hogescholen groen licht gegeven aan de Hanzehogeschool Groningen om het voortouw te nemen bij de ontwikkeling van een Centre of Expertise. Samenwerkingsverband Noord Nederland Het Samenwerkingsverband Noord-Nederland, dat gevormd wordt door de provincies Groningen, Fryslân en Drenthe, heeft vorig jaar besloten een Programmaraad in te stellen. Hierin geven bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid samen inhoud aan de kenniseconomie in Noord-Nederland in Europees perspectief. Collegevoorzitter Henk Pijlman maakt namens de Hanzehogeschool Groningen deel uit van de Programmaraad. De Programmaraad zet zich in voor gezamenlijke uitvoering van beleid en projecten, maar ook voor profilering en een gezamenlijke lobby. 43

18 44