Voorstel voor prestatieafspraak

Transcriptie

1 Voorstel voor prestatieafspraak mei 2012 / Where innovation starts

2 Inhoud 1 Inleiding 3 2 Missie en profiel 3 3 Externe ontwikkelingen en positie en strategie TU/e Maatschappelijke uitdagingen Onderzoeksfinanciering Wereldwijde kenniseconomie Studenteninstroom en rendementen Benutbaar maken wetenschappelijke kennis Recente ontwikkelingen Behoud positie niet vanzelfsprekend Strategisch Plan TU/e Kernwaarden Borging uitvoering strategie 12 4 Onderwijs TU/e Bachelor College TU/e Graduate School Kwaliteitszorg onderwijs Strategic Areas Academische vorming Post-graduate onderwijs ICT-ondersteund onderwijs Internationalisering Ondernemerschap 22 5 Onderzoek en kennisvalorisatie Zwaartepuntvorming Onderzoeksvernieuwing Onderzoeksexcellentie Strategic Areas Topsectoren Onderzoeksinfrastructuur Kwaliteitszorg Kennisvalorisatie en innovatie 29 6 Universitaire samenwerking TU.Federatie Strategisch partnerschap met UU/UMCU Sectorplan Natuur- en Scheikunde 33 7 Doelmatigheid 34 8 Bijzondere uitdagingen 34 Bijlage Terugblik op ontwikkeling TU/e in periode

3 1 Inleiding Dit voorstel voor een prestatieafspraak van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) met de staatssecretaris van OCW is gebaseerd op: - het Strategisch Plan TU/e 2020 (januari 2011); - het Profiel TU/e 2011 (september 2011); - het Instellingsplan TU/e (april 2012). Aan de totstandkoming van het Strategisch Plan TU/e 2020 ging een intensieve bezinning vooraf op de koers voor de toekomst. Dat gebeurde via bestudering van relevante beleidsdocumenten uit binnen- en buitenland, reflectie op de sterktes en zwaktes van en kansen en bedreigingen voor de universiteit in relatie tot die van vergelijkbare universiteiten in binnen- en buitenland, discussiebijeenkomsten met studenten en medewerkers, rondetafelgesprekken met externe stakeholders (onderwijs, bedrijfsleven en ingenieurswereld) en een brede discussie over mogelijke hoofdlijnen van een nieuwe universiteitsstrategie. Voor de implementatie van het strategisch plan is in goed overleg met de decanen van de faculteiten een dynamisch meerjarig projectenprogramma opgezet. De uitvoering van dit programma is voor de komende jaren geborgd in het Instellingsplan TU/e De projectdoelen per jaar worden verankerd in opvolgende bestuurlijke agenda's. Gaande de rit wordt vanzelfsprekend rekening gehouden met veranderende externe omstandigheden. Universiteitsraad en Raad van Toezicht ondersteunen de uitgezette koers en werkaanpak. Het College van Bestuur maakt jaarlijks afspraken met de faculteitsbesturen over de facultaire bijdragen aan de verwezenlijking van de strategische ambities. Leeswijzer De opbouw van dit voorstel voor een prestatieafspraak is als volgt: - hoofdstuk 2 geeft de missie en het actuele profiel van de universiteit weer; - hoofdstuk 3 schetst welke positie de universiteit inneemt ten aanzien van belangrijke externe ontwikkelingen en hoe zich dit vertaalt in de strategie; - in de hoofdstukken 4 tot en met 7 wordt meer in detail ingegaan op de activiteiten die tot realisatie van de strategie moeten leiden en op de resultaten die de TU/e daarmee de komende jaren wil bereiken (waar verplicht in de vorm van prestatie-indicatoren); in de achtereenvolgende hoofdstukken wordt aandacht geschonken aan de thema's onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie, interuniversitaire samenwerking en doelmatigheid; - in hoofdstuk 8 wordt duidelijk gemaakt waarom de TU/e extra financiële steun van de overheid nodig heeft om haar plannen te kunnen realiseren. Als bijlage is een terugblik op de ontwikkeling van de TU/e in de jaren toegevoegd. 2 Missie en profiel De Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) is een onderzoeksgedreven en ontwerpgerichte technologieuniversiteit van internationale allure, die zich op het terrein van de engineering science & technology samenhangend bezighoudt met onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie. Op onderwijsgebied leidt de TU/e ingenieurs (Master of Science/Ir) op, die beschikken over een stevige wetenschappelijke basis en diepgang én over de nodige competenties om zich succesvol in uiteenlopende maatschappelijke sectoren en functies te kunnen ontplooien. Daarnaast leidt zij ontwerpers (Professional Doctorate in Engineering/PDEng) en onderzoekers (Doctor of Philosophy/Dr) op, evenals academisch geschoolde leraren in de exacte vakken (Master of Science/Drs). Op onderzoeksgebied richt de TU/e zich bij voorkeur op die deelterreinen van de engineering science & technology waarop zij in de internationale wetenschappelijke wereld een rol van betekenis speelt of kan gaan spelen (science for science) én waarop zij betekenisvolle impulsen kan geven aan het oplossen van grote maatschappelijke vraagstukken (science for society) en aan het versterken van de kennisintensieve 3

4 industrie (science for industry). Door nieuwsgierigheid gedreven fundamenteel onderzoek vormt de noodzakelijke basis voor en is veelal verweven met meer op toepassing gericht onderzoek. Op het gebied van de kennisvalorisatie zet de TU/e er zich voor in dat haar onderzoeksresultaten worden vertaald in succesvolle innovaties en tot nieuwe bedrijven leiden. Zij stimuleert studenten, promovendi en medewerkers te kiezen voor het ondernemerschap. De kwaliteit van het onderwijs en onderzoek voldoet aan hoge internationale standaarden. De TU/e biedt haar studenten en medewerkers een internationaal en academisch, dat wil zeggen intellectueel prikkelend, studie- en werkklimaat, dat inspireert tot een brede persoonlijke ontwikkeling, maatschappelijk en cultureel engagement en een ondernemende houding. Op haar campus stimuleert de TU/e de vestiging van en samenwerking met en tussen hoger onderwijsinstellingen, onderzoeksinstituten en (startende) hightech ondernemingen. De campus ontwikkelt zich tot een TU/e Science Park van nationaal belang en internationale allure. De TU/e maakt samen met de Technische Universiteit Delft en de Universiteit Twente deel uit van de 3TU.Federatie. De onderlinge afstemming en samenwerking beogen de concurrentiepositie en reputatie van de Nederlandse TU's en van het Nederlandse technologiedomein in de wereld te versterken. Binnen de federatie heeft de TU/e net als Delft en Twente een eigen identiteit en profiel. Op basis van onderlinge complementariteit versterken de Universiteit Utrecht, het Universitair Medisch Centrum Utrecht en de TU/e elkaars positie door samenwerking als preferente partners in een strategische alliantie. Daarbij richten zij zich op wetenschappelijk én tevens maatschappelijk belangrijke gebieden waarop zij elkaar aanvullen. De TU/e profileert zich als een internationaal vooraanstaande, in engineering science & technology gespecialiseerde universiteit, die met kwalitatief hoogwaardig onderwijs en onderzoek bijdraagt aan: - de vooruitgang van de technische wetenschappen; - de ontwikkeling van technologische innovaties; en daarmee aan - de oplossing van grote maatschappelijke vraagstukken en de groei van welvaart en welzijn. Zij onderscheidt zich in het Nederlandse hoger onderwijs vooral door: - haar strategische positionering als internationaal vooraanstaande onderzoeksuniversiteit binnen het domein van engineering science & technology; - haar sterke gerichtheid op drie 'Strategic Areas' (Energy, Health en Smart Mobility) vanuit haar leidende positie in met name de wetenschapsdomeinen High Tech Systems & Materials en Chemistry & Chemical Engineering en haar specifieke institutionele en facultaire sterktes; - haar focus op zes van de negen economische topsectoren (High Tech Systemen en Materialen; Chemie; Life Sciences & Health; Energie; Logistiek en Creatieve Industrie) en op het doorsnijdende thema ICT; - haar samenwerking en afstemming met specifieke partners in de universitaire wereld en industrie (op sectoraal, regionaal, nationaal, Europees en globaal niveau). De TU/e is dé motor van de regionale kenniseconomie in de Brainportregio rond Eindhoven. Het European Regional Innovation Scoreboard 2009 rekent de provincie Noord-Brabant tot de meest innovatieve regio's ('High Innovators') van Europa. In de Regional Competitiveness Index 2010 van de EU behoort Noord- Brabant tot de top 10 van Europa's meest competitieve regio's. De Brainportregio rond Eindhoven is goed voor 45% van de private R&D-uitgaven in ons land, 55% van de Nederlandse patenten en 35% van de Nederlandse export. In 2011 riep het Intelligent Community Forum de Brainportregio uit tot Intelligent Community of the Year. Er is in de regio sprake van een samenhangend hightech ecosysteem. De ambitie is in 2020 in de top3 van toptechnologieregio's in Europa te staan en in de top 10 op wereldschaal. De samenwerking tussen overheden, bedrijfsleven en kennisinstellingen in de regio is zo hecht dat deze al sinds jaar en dag aangeduid wordt als 'triple helix'. Op de volgende pagina wordt het profiel van de TU/e anno 2012 kort samengevat. 4

5 Profile TU/e 2012 /Where innovation starts Research University in Engineering Science & Technology Research Education Bachelor College (BSc) Valorization Graduate School (MSc PDEng PhD) For the benefit of Society - Industry - Science Anchored in regional High Tech Eco System Brainport Eindhoven (ICF Intelligent Community of the Year 2011) Grand Challenges Energy Health Smart Mobility Specifically relevant for Dutch Economic Topsectors High Tech Systems & Materials Chemistry Energy Life Sciences & Health Logistics Creative Industry ICT (through all sectors) Leading in High Tech Systems & Materials Chemistry & Chemical Engineering Distinctive Research Areas Automotive Systems Building Physics Broadband Telecommunication Technologies Complex Molecular Systems (ICMS) Human Behavior and Intelligent Systems (ILI) Information and Communication Systems (EIRICT) Logistics and Operations Management Multiscale Mechanics (EMI) Nano-Engineering of Functional Materials and Devices Plasmas Polymers Process Engineering and Control Tissue Engineering and Imaging Institutional Partner of Delft University of Technology, University of Twente (3TU.Federation) Utrecht University, University Medical Center Utrecht (preferred national partners) Maastricht University, Radboud University Nijmegen, Tilburg University (national partners) Danmarks Tekniske Universitet, Technische Universität München, École Polytechnique Féderale de Lausanne (EuroTech Universities) Zhejiang University (global partner) 5

6 3 Externe ontwikkelingen en positie en strategie TU/e In dit hoofdstuk worden kort enkele voor de TU/e belangrijke externe ontwikkelingen geschetst. Daarbij wordt telkens - in cursief - aangegeven welke positie de universiteit ter zake inneemt en wat dit voor de strategie betekent. Het hoofdstuk sluit af met een beknopte samenvatting van de strategie van de universiteit voor de periode tot en met het jaar Maatschappelijke uitdagingen De wereld wordt geconfronteerd met grote uitdagingen ('Grand Challenges') op gebieden als energie, gezondheid, mobiliteit, voedsel, klimaat, veiligheid, duurzaamheid en communicatie. Nieuwe technologische concepten zijn nodig om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Overheden bevorderen dat bedrijven en kennisinstellingen zich inspannen om deze concepten te ontwikkelen. Omdat de ruimte voor fundamenteel onderzoek in het bedrijfsleven afneemt en nieuwe wetenschappelijke en technologische concepten maatschappelijk en economisch nog onvoldoende worden benut, is intensievere samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen geboden. Overheden en ondernemingen oefenen in toenemende mate invloed uit op de onderzoeksagenda's van universiteiten. De TU/e werkt van oudsher intensief samen met het bedrijfsleven. Zij stelt haar leerstoelenplan en daarmee haar wetenschappelijk profiel in de regel langs evolutionaire weg af op zowel nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen als op maatschappelijke uitdagingen en daarmee samenhangende onderzoeksbehoeften van de hightech industrie. De afgelopen 25 jaar zijn daarnaast twee ingrijpende veranderingen in het wetenschappelijke profiel op instellingsniveau doorgevoerd, te weten de start van de faculteiten Biomedische Technologie en Industrial Design met bijbehorende opleidingen en onderzoeksprogramma's. De hiervoor benodigde middelen werden in eerste instantie onttrokken aan de andere faculteiten. Geleidelijk zorgden de nieuwe faculteiten zelf voor extra inkomsten. Recent heeft de TU/e besloten zich sterker te profileren als een universiteit die uitstekend is toegerust om bijdragen te leveren aan het oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen. Dit krijgt gestalte via de TU/e Strategic Areas Energy, Health en Smart Mobility. 3.2 Onderzoeksfinanciering De financiering van het universitaire onderzoek vindt steeds meer plaats op basis van thematische onderzoeksprogramma's. Deze worden ontwikkeld door consortia van ondernemingen, kennisinstellingen en universiteiten en gesteund door overheden en onderzoeksfinanciers. Over het algemeen staan grote maatschappelijke en economische uitdagingen hierbij centraal. Deze vragen door hun complexiteit om multidisciplinair onderzoek in de gehele kennisketen van fundamenteel onderzoek tot en met het leveren van proof of principle en proof of concept. Van universitaire onderzoeksgroepen wordt verwacht dat zij in onderlinge competitie voorstellen bij deze programma's indienen en zo de financiële middelen verwerven voor hun onderzoeksprojecten en apparatuur. Het vormgeven van consortia, programma's en projecten overstijgt veelal de mogelijkheden van afzonderlijke faculteiten en groepen: er is specifieke expertise en coördinatie voor nodig op instellingsniveau. Naast de toename van de programmatische financiering van universitair onderzoek is ook een verschuiving te zien van basis- naar persoonsgeboden financiering. In onderlinge competitie verwerven excellente onderzoekers persoonsgebonden onderzoeksgelden die zij naar eigen inzicht kunnen besteden. Europese fondsen vormen een groeiend deel van de programmatische en persoonsgebonden onderzoeksfinanciering. De TU/e is in vergelijking met andere Nederlandse universiteiten sterk in het met bedrijven en andere kennisinstellingen aantrekken van subsidies voor gezamenlijke R&D- en innovatieactiviteiten. Zij speelt een belangrijke rol in twee Knowledge & Innovation Communities (KIC InnoEnergy en KIC EIT ICT Labs) onder de vlag van het European Institute of Innovation and Technology. De universiteit stimuleert dat door de wetenschappelijke staf meer financiële middelen worden verworven uit de Europese Kaderprogramma's en uit de programma's van NWO. Dit beleid wordt de komende jaren krachtig gecontinueerd. 6

7 3.3 Wereldwijde kenniseconomie Kennis en innovatie winnen aan belang in de internationale economische verhoudingen. Er ontwikkelt zich in hoog tempo een wereldwijde kenniseconomie: nationale grenzen en geografische afstanden vervagen. Kennisintensieve bedrijven strijken bij voorkeur neer in regio's met een grote economische dynamiek. Ze kiezen voor plaatsen waar hoogwaardige universiteiten en laboratoria, kennisinstellingen en toeleveraars geconcentreerd zijn, voldoende hoogwaardige kenniswerkers voorhanden zijn en overheden zich faciliterend en ondersteunend opstellen. Er ontstaan nieuwe zwaartepunten van kennis en bedrijvigheid in landen als Brazilië, Rusland, India en China (BRIC-landen). Op termijn fungeren alleen topuniversiteiten met een sterke internationale positie en reputatie als een vestigings- en bindingsfactor van belang. Er is wereldwijd sprake van een reputatierace tussen universiteiten. De concurrentie bij het aantrekken van studenten, wetenschappers, fondsen en partners wordt sterker. Studenten en wetenschappers zijn net als bedrijven steeds minder locatiegebonden. Internationale netwerken van samenwerkende universiteiten en bedrijven zijn in opkomst. Door netwerkvorming, fusies en - in sommige landen - geconcentreerde en omvangrijke overheidsinvesteringen groeit het aantal grote krachtige universiteiten. Zij oefenen met geavanceerde faciliteiten, ruime financiële mogelijkheden en een aantrekkelijk relatienetwerk een sterke aantrekkingskracht uit op de beste studenten, op topwetenschappers, op vooraanstaande partners, op onderzoeksfondsen en op internationaal opererende kennisintensieve ondernemingen. Voor de concurrentiepositie van Zuidoost-Nederland zijn deze ontwikkelingen van belang. Uit internationale rankings blijkt dat de vooraanstaande positie in onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie van de TU/e zich nog onvoldoende vertaalt in een sterke internationale reputatie. Dat wordt ook zo ervaren door belangrijke stakeholders van de universiteit. De indruk bestaat dat naast kwaliteit en leeftijd van de universiteit ook de omvang van de onderwijs-, onderzoeks- en kennisvalorisatie-output bepalend is voor de internationale reputatie. De relatief kleine omvang van de TU/e en het relatief geringe marktaandeel van de TU/e in het Nederlandse wetenschappelijke onderwijs hebben negatieve effecten op haar bekostiging door de overheid en op haar reputatie. Ook kan ze hierdoor niet geheel voldoen aan de behoeften van het hightech ecosysteem in de Brainportregio in Zuidoost-Nederland. De TU/e zet daarom in op een groeistrategie. 3.4 Studenteninstroom en rendementen Voor de concurrentiepositie van Zuidoost-Nederland is de geleidelijke afname van het aantal jongeren in ons land met een intrinsieke interesse in technologie een probleem. De komende jaren is door demografische oorzaken bovendien juist in Zuid-Nederland een daling te verwachten van het jaarlijkse aantal vwo-verlaters. Daar staat de positieve ontwikkeling tegenover dat landelijk een groeiend percentage vwo-leerlingen kiest voor een bèta-gerelateerd profiel (Natuur en Techniek c.q. Natuur en Gezondheid). Met name de scholieren die voor het profiel Natuur en Gezondheid kiezen, laten zich bij het maken van een studiekeuze vaak leiden door carrière- of maatschappelijke motieven. Als ze al voor een technische opleiding kiezen, dan is dat overwegend voor bredere c.q. multidisciplinaire opleidingen met aandacht voor carrière- en maatschappijgerichte vakken. Een trend is ook dat de verschillen in talent, interesse en motivatie tussen instromende studenten groter worden. Van universiteiten wordt verwacht dat zij met een meer gedifferentieerd onderwijsaanbod inspelen op deze verschillen. Wat de technologiesector betreft is meer onderwijsdifferentiatie bovendien noodzakelijk vanwege de groeiende behoefte aan verschillende typen ingenieurs op de arbeidsmarkt. Naast specialisten met diepgang binnen één discipline zijn ingenieurs nodig die verbanden kunnen leggen tussen verschillende disciplines. Naast onderzoeksgerichte ingenieurs zijn ontwerpgerichte ingenieurs nodig. Verder worden van ingenieurs een ondernemende attitude, managementvaardigheden en een internationale attitude verwacht. Over de gehele linie is in ons land sprake van een structureel tekort aan technologische kenniswerkers. Dit tekort heeft een negatieve invloed op de internationale concurrentiepositie van ons land en - in het bijzonder - de hightech regio Zuidoost-Nederland. De instroom van studenten in de bachelor- en masteropleidingen van de TU/e blijft achter bij de maatschappelijke behoeften. De bacheloropleidingen trekken overwegend intrinsiek gemotiveerde bèta's uit Zuid-Nederland en zijn vooral gericht op het opleiden van disciplinaire specialisten. Sinds een aantal 7

8 jaren wordt ingezet op het versterken van de zij-instroom in de masteropleidingen, met name uit het buitenland. Deze komt goed op gang maar is nog niet op het gewenste niveau. Hierdoor en doordat de rendementen van met name de bacheloropleidingen - ondanks vele incrementele maatregelen - te wensen over laten, levert de TU/e minder ingenieurs af dan waaraan maatschappelijk behoefte is. De politieke druk om de rendementen te verbeteren neemt intussen toe. De langstudeerdersmaatregel van de overheid heeft negatieve consequenties voor studenten en universiteit. Tegen deze achtergrond heeft de TU/e ervoor gekozen haar bacheloronderwijs zodanig te hervormen dat het met behoud van kwaliteit en academisch niveau aantrekkelijker en studeerbaarder wordt voor meer en meer verschillende studenten. Bovendien wordt het graduate onderwijs op een internationaal meer gebruikelijke wijze geprofileerd en wordt het masteronderwijs afgestemd op de hervorming van het bacheloronderwijs. Een en ander moet leiden tot een grotere instroom, een geringere uitval en betere rendementen. 3.5 Benutbaar maken wetenschappelijke kennis Een belangrijke ontwikkeling is het toenemende belang dat wordt gehecht aan kennisvalorisatie en innovatie. Hoewel ons land wetenschappelijk tot de best scorende landen behoort, geldt dat niet als het om innovatie gaat. Hier is sprake van een achterstand op een groeiend aantal landen. Mede daarom heeft de Nederlandse overheid kennisvalorisatie - het maatschappelijk en economisch benutbaar maken van wetenschappelijke kennis - wettelijk verankerd als derde kerntaak van de universiteiten naast onderwijs en onderzoek. Die derde kerntaak krijgt gestalte via een meer planmatige R&D-samenwerking tussen universiteiten en bedrijfsleven, een proactieve kennis- en technologietransfer tussen universiteiten en het midden- en kleinbedrijf en de systematische stimulering en ondersteuning van nieuwe bedrijvigheid op basis van de opbrengsten van universitair onderzoek. Op de universitaire campussen vestigen zich steeds meer (startende) kennisintensieve bedrijven en onderzoeksinstituten. Ze werken in een klimaat van open innovatie intensief met elkaar en met de desbetreffende universiteit samen. De TU/e is van oudsher sterk in R&D-samenwerking met de hightech industrie, in kennis- en technologietransfer naar het bedrijfsleven en in het faciliteren van startende bedrijven op de campus. Het laatste decennium heeft de universiteit bovendien nog een extra impuls aan haar valorisatieactiviteiten gegeven door gestalte te geven aan het TU/e Innovation Lab en samen met derden aan een regionale valorisatie- en incubatororganisatie. Andere universiteiten investeren ter zake ook fors. De TU/e heeft de ambitie haar voorsprong op dit gebied vast te houden. 3.6 Recente ontwikkelingen Brainport 2020 De Brainportregio rond Eindhoven presenteerde in het voorjaar van 2011 onder de noemer 'Brainport 2020: Top Economy, Smart Society' haar strategie voor de toekomst. Het plan werd positief ontvangen door de Minister van EL&I. De regio wil in 2020 een plaats in de top 3 van technologieregio's in Europa en op wereldschaal een plaats in de top 10. Nu is de Brainportregio rond Eindhoven nummer 9 in Europa en nummer 13 in de wereld. De regio kiest voor thema's als Health, Energy en Mobility. De TU/e heeft samen met de universiteiten in Tilburg en Maastricht bijgedragen aan de ontwikkeling van de Brainportstrategie en participeert ook in het daaraan gekoppelde uitvoeringsprogramma. Van de TU/e worden vooral meer technologische kenniswerkers gevraagd, verdere focussering op voor de regio belangrijke thema's en een actieve rol in het regionale hightech ecosysteem. De TU/e blijft zich hier de komende jaren voor inzetten. Kwaliteit in verscheidenheid In juli 2011 heeft de staatssecretaris van OCW mede namens de Minister van EL&I onder de noemer 'Kwaliteit in verscheidenheid' zijn Strategische Agenda Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap aan de Tweede Kamer aangeboden. Het accent ligt op het creëren van een ambitieuzer studieklimaat, op verbetering van de kwaliteit van en de rendementen in het hoger onderwijs, op een sterkere profilering van hoger onderwijsinstellingen, op zwaartepuntvorming in het onderzoek en op meer samenhang tussen onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven. 8

9 De TU/e herkent zich over het algemeen goed in het ingezette beleid. Wel is het zo dat de maatregelen ter ontmoediging van lang studeren en het mogelijk afschaffen van de studiebeurs in de masterfase onbedoeld remmend werken op de motivatie van jongeren voor het volgen van technisch-wetenschappelijk onderwijs. De maatschappelijk noodzakelijke en door de TU/e beoogde forse groei van de studenteninstroom wordt hierdoor bemoeilijkt. Door haar onderwijs aantrekkelijker, motiverender en kansrijker te maken zet de TU/e desondanks stevig in op groei in het onderwijs. Topsectoren De minister van EL&I heeft in 2011 met een nieuw bedrijfslevenbeleid ingezet op de ontwikkeling van een samenhangende beleidsagenda voor negen economische topsectoren met als kenmerken: meer vraagsturing door het bedrijfsleven, meer generieke lastenverlichting in plaats van specifieke subsidies en meer ruimte voor ondernemers (waaronder een revolverend innovatiefonds met durfkapitaal). Het beleid moet innovatiegericht onderzoek en nieuwe bedrijvigheid stimuleren in de sectoren High Tech Systemen en Materialen, Chemie, Energie, Life Sciences & Health, Logistiek, Creatieve Industrie, Agro-Food, Tuinbouw en uitgangsmaterialen en Water. Samenwerking tussen bedrijfsleven en kennisinstellingen moet gebeuren op basis van onderzoeksroadmaps en innovatiecontracten en gestalte krijgen in publiekprivate Topconsortia voor Kennis en Innovatie. De TU/e is in 1956 opgericht omdat de industrie in Zuidoost-Nederland hoogwaardige technologische kennis en kenniswerkers nodig had. Zij heeft zich sindsdien bij uitstek onderscheiden door hechte samenwerking met het hightech bedrijfsleven bij het ontwikkelen en implementeren van publiek-private R&D- en innovatieprogramma's en -instituten. Het Dutch Polymer Institute, het Embedded Systems Institute, het Center for Translational Molecular Medicine, het BioMedical Materials Program en het High Tech Automotive Systems Innovation Program zijn daarvan voorbeelden. Innovatiesubsidies en FESmiddelen van de overheid hadden in veel gevallen een aanjagende en katalyserende invloed. Ten opzichte van andere universiteiten was de TU/e de afgelopen jaren dan ook buitengewoon succesvol in het - in competitie - verwerven van onderzoeks- en innovatie-middelen voor projecten in het kader van mede door haar zelf tot stand gebrachte publiek-private programma's. Het wegvallen van innovatiesubsidies en middelen uit het Fonds Economische Structuur-versterking (FES) en de introductie van fiscale stimuleringsmaatregelen en kort lopende bijdragen aan Topconsortia voor Kennis en Innovatie brengen voor de TU/e daarom grote onzekerheden met zich mee. Een fors deel van de onderzoeksbekostiging valt weg, terwijl onduidelijk is op welke termijn en in welke mate investeringen vanuit het bedrijfsleven dit zullen compenseren. Stagnering van de aantallen in te zetten promovendi en postdoc's valt te vrezen. De TU/e staat desondanks positief tegenover de planmatige ontwikkeling van R&D- en innovatieagenda's voor en door de economische topsectoren en draagt daar actief aan bij. Zij is betrokken geweest bij de ontwikkeling van onderzoeksroadmaps en plannen voor Topconsortia voor Kennis en Innovatie door de topteams van díe sectoren waarvoor zij bij uitstek wetenschappelijk is toegerust, te weten: High Tech Systemen en Materialen, Chemie, Energie, Life Sciences & Health, Logistiek en Creatieve Industrie en het doorsnijdende thema ICT. Als het bedrijven-beleid leidt tot grotere private investeringen in R&Dactiviteiten van de TU/e, kan dit voor de universiteit als een kans worden gezien. Blijven die investeringen achter bij het niveau van de inkomsten uit FES en innovatiesubsidies, dan is het topsectorenbeleid een bedreiging voor de TU/e. Omdat onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie binnen een researchuniversiteit als de TU/e nauw met elkaar verweven zijn, betekent een terugval in onderzoeks- en valorisatie-inkomsten ook een bedreiging voor de groeiambities op onderwijsgebied. Onderwijsgroei impliceert immers het aantrekken van extra wetenschappers. Daarvoor zijn extra onderzoeks- en valorisatie-inkomsten nodig. De TU/e zet er op in deze via de tweede en derde geldstroom te verwerven. De reguliere eerste geldstroom biedt hiervoor namelijk geen ruimte. Horizon 2020 De Europese Commissie heeft eind 2011 'Horizon 2020' gepresenteerd als een nieuw en overkoepelend strategisch kader voor de financiering van onderzoek en innovatie. Het plan omvat drie hoofdlijnen van beleid: het stimuleren van wetenschap van topkwaliteit, het bevorderen van industrieel leiderschap en innovatie en het aanpakken van grote maatschappelijke uitdagingen. Er is voor een periode van zeven jaar in totaal ruim 86 miljard euro beschikbaar, waarvan ruim 3 miljard via het European Institute of Innovation and Technology. Vergeleken met de huidige situatie komen aanzienlijk meer middelen voor onderzoek en innovatie vanuit Brussel beschikbaar. 9

10 De TU/e herkent zich in de keuzes van de Europese Commissie voor wetenschap van topkwaliteit, voor baanbrekende toekomstige en opkomende technologische concepten, voor hoogwaardige onderzoeksinfrastructuur, voor leiderschap in ontsluitende en industriële technologieën (met name ICT, nanotechnologie, geavanceerde materialen en geavanceerde fabricage en verwerking), voor grote maatschappelijke uitdagingen (met name Gezondheid, demografie en welzijn; Zekere, schone en efficiënte energie; Slim, groen en geïntegreerd vervoer; en Inclusieve, innovatieve en veilige samenlevingen) en voor consolidatie en uitbreiding van het European Institute of Innovation and Technology. De TU/e participeert nu al in twee Knowledge and Innovation Communities onder de vlag van dit instituut. Ze is goed opgelijnd voor het verwerven van Europese middelen. De concurrentie wordt echter groter en kwalitatief beter. De succeskansen komen daardoor naar alle waarschijnlijkheid onder druk te staan. De TU/e stimuleert de wetenschappelijke staf dus tot extra inspanningen en zoekt via de tweede en derde geldstroom naar ruimte voor het matchen van Europese middelen. De reguliere eerste geldstroom biedt die ruimte niet. Erasmus for All Recent heeft de Europese Commissie voor de periode één samenhangend programma Erasmus for All gepresenteerd voor onderwijs en opleiding, jeugd en sport. Dit programma met een totaalbudget van 19 miljard euro is de opvolger van het Leven Lang Leren Programma, de internationaliseringsprogramma's en het programma Jeugd in Actie. Het omvat twee actielijnen die in dit kader interessant zijn, te weten het verhogen van de mobiliteit van studenten op alle onderwijsniveaus en het stimuleren van samenwerkingsverbanden tussen onderwijsinstellingen onderling en tussen onderwijsinstellingen en bedrijven. De TU/e zet in op het vergroten van de zij-instroom van Europese masterstudenten en op het vergroten van de internationale mobiliteit van haar studenten, participeert al in verschillende Europese samenwerkingsverbanden van technische universiteiten en werkt in het kader van het European Institute of Innovation and Technology ook op onderwijsgebied al samen met universiteiten en bedrijven in Europa. Deelname aan programma's onder de vlag van Erasmus for All biedt de TU/e extra kansen om haar beleid te realiseren. De TU/e zal deze kansen aangrijpen. 3.7 Behoud positie niet vanzelfsprekend Al met al heeft de TU/e in haar nog korte bestaan een relatief goede naam opgebouwd als internationaal vooraanstaande onderzoeksuniversiteit in engineering science & technology. De faculteiten verzorgen hoogwaardig academisch onderwijs. Ze doen dat in een context van excellent fundamenteel én toepassingsgericht onderzoek op terreinen die relevant zijn voor de omgeving. De regio Zuidoost- Nederland onderscheidt zich door een sterke concentratie van internationaal opererende hightech bedrijven en kennisinstellingen. Ze geldt als een van de meest innovatieve regio s in Europa en profileert zich als internationaal aantrekkelijke Brainport. In dit ecosysteem van samenwerkende bedrijven en kennisinstellingen vervult de TU/e een onmisbare rol. Ze creëert relevante kennis en leidt hoogwaardige kenniswerkers op. Hechte samenwerking met technologie-intensieve bedrijven in de gehele kennisketen staat hoog in het vaandel van de universiteit. Deze kennisketen omvat fundamenteel, door nieuwsgierigheid gedreven onderzoek tot en met het leveren van proof of principle en proof of concept door vernieuwende technologische ontwerpen. Onderzoekers met excellente posities binnen afzonderlijke disciplines werken binnen de TU/e nauw samen in multidisciplinaire onderzoeksprogramma s. Ze ontwikkelen die programma s veelal samen met het bedrijfsleven en relevante kennisinstellingen. Bij geen andere universiteit in de wereld is het aandeel copublicaties met onderzoekers uit het bedrijfsleven binnen de totale wetenschappelijke productie zo hoog als bij de TU/e. Kennisvalorisatie (i.e. het maatschappelijk c.q. economisch benutbaar maken van wetenschappelijke kennis) is aan de TU/e stevig verankerd als derde kerntaak naast of liever gezegd verweven met de kerntaken onderwijs en onderzoek. De universiteit stimuleert ondernemerschap bij studenten en medewerkers en biedt hen adequate ondersteuning bij het opzetten van nieuwe bedrijven. De goede prestaties van de TU/e op de gebieden onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie worden bevestigd door haar positie in de belangrijkste nationale en internationale universiteitenrankings. Hoewel de TU/e er al met al dus goed voor staat, geven externe ontwikkelingen aanleiding tot bijsturing en aanscherping van de koers. Het Strategisch Plan TU/e 2020 biedt daarvoor het richting gevende kader. 10

11 3.8 Strategisch Plan TU/e 2020 Inzet van het Strategisch Plan TU/e 2020 is dat de universiteit in 2020 in de wereld een vooraanstaande positie inneemt als internationale researchuniversiteit in engineering science & technology en bekend staat om haar grote wetenschappelijke én maatschappelijke impact en haar substantiële betekenis voor de concurrentiepositie van de Brainportregio Zuidoost-Nederland en de Nederlandse kenniseconomie. Dat vraagt om een groeigerichte strategie en uitbouw van de internationale positie en reputatie op basis van internationaal vooraanstaand onderwijs en onderzoek en zeer succesvolle valorisatieactiviteiten. Onderstaand overzicht geeft de hoofdlijnen van het Strategisch Plan TU/e 2020 in een notendop weer. Strategisch Plan TU/e 2020 in een notendop Onderwijs Bundelen bacheloropleidingen in Bachelor College en compleet herontwerpen van bacheloronderwijs Bundelen graduate onderwijs in Graduate School Realiseren hogere rendementen en ambitieus studieklimaat Internationaliseren van studentenpopulatie en onderwijs Vergroten studenteninstroom via adequate marketing van vernieuw onderwijsaanbod Bezinning op post-graduate onderwijs Onderzoek Gericht versterken excellentie in de disciplines Realiseren TU/e Strategic Areas rond belangrijke maatschappelijke vraagstukken (Energy, Health en Smart Mobility) Stimuleren vernieuwende multidisciplinaire onderzoeksinitiatieven Ontwikkelen kansrijke R&D-instituten in belangrijke niches Versterken internationale onderzoekspositie Kennisvalorisatie Realiseren meer planmatige R&D-samenwerking met hightech industrie Vergroten effectiviteit van kennis- en technologietransfer naar m.k.b. Vergroten deelname aan ondernemerschapsgericht onderwijs Vergroten aantal succesvolle starters Campus Ontwikkelen campus tot TU/e Science Park van nationaal belang en internationale allure Randvoorwaarden Zorgen voor benodigde investeringen ( miljoen euro) Ruim baan bieden aan toptalent, meer vrouwen en buitenlanders in vaste wetenschappelijke staf Afstemmen organisatie op strategie, indien nodig clusteren van faculteiten Benchmarken centrale ondersteunende diensten Stappen zetten op weg naar 'digitale universiteit' Ontwikkelen internationale universiteitscultuur Bevorderen krachtenbundeling in Nederlandse technologiesector Op onderwijsgebied wil de TU/e in 2020 voorzien in de behoeften van de samenleving en de industrie aan verschillende typen academisch gevormde ingenieurs, technologisch ontwerpers en onderzoekers. Om dat te bereiken moet het bacheloronderwijs zonder niveauverlies aantrekkelijker, uitdagender, motiverender en studeerbaarder worden voor meer groepen jongeren met bètatalent en grotere aantallen studenten aantrekken en moeten de bachelorcurricula studenten meer differentiatiemogelijkheden bieden. Het graduate onderwijs zal meer op internationale leest geschoeid moeten worden om meer buitenlands toptalent aan te kunnen trekken. De onderwijsrendementen moeten fors omhoog. Het internationale studieklimaat zal moeten worden versterkt. Verder zal de TU/e haar positie moeten bepalen op de velden post-graduate onderwijs en ICT-ondersteund onderwijs. Op onderzoeks- en valorisatiegebied wil de TU/e zich in 2020 onderscheiden door excellentie in de basisdisciplines en door programmatische R&D-samenwerking met bedrijven en andere kennisinstellingen vanuit multidisciplinaire TU/e Strategic Areas rondom de maatschappelijke onderzoeksthema's Energy, Health en Smart Mobility, vanuit Topconsortia voor Kennis en Innovatie in het kader van zes van de negen nationale topsectoren en vanuit Europese Knowledge and Innovation Communities en Joint Technology Undertakings. Op Europees niveau wil de TU/e samen met haar partners in het bedrijfsleven en de universitaire wereld meer invloed uitoefenen op de totstandkoming van onderzoeksprogramma's. Excellentie zal worden gestimuleerd en bewaakt. Er zullen impulsen worden gegeven aan risicovolle vernieuwende multidisciplinaire onderzoeksinitiatieven door zeer talentvolle jonge onderzoekers. 11

12 De voorzieningen voor het stimuleren, faciliteren en ondersteunen van kennisvalorisatie zullen doorontwikkeld worden naar een hoger prestatieniveau. De universiteitscampus moet in 2020 als TU/e Science Park de statuur hebben van een innovatiecampus van nationaal belang en internationale allure. Op het TU/e Science Park wonen dan enkele honderden (vooral buitenlandse) studenten, vertoeven voortdurend congresgangers en visiting scientists van over de hele wereld, werken startende ondernemers met universitaire onderzoekers samen en worden eigentijdse laboratoria gedeeld met partners uit het bedrijfsleven en met andere kennisinstellingen. De technische opleidingen van Fontys Hogescholen en de kaderopleiding Engineering van het ROC Eindhoven verhuizen op termijn naar het TU/e Science Park. Dat is in een gezamenlijke intentieverklaring vastgelegd. Het beleid ten aanzien van organisatie en human resources, financiën, communicatie en marketing en samenwerking met andere (Nederlandse en buitenlandse) universiteiten wordt afgestemd op de strategie. Een specifiek aandachtspunt is het verhogen van het aantal vrouwen in UHD- en hoogleraarposities. 3.9 Kernwaarden Bij het uitvoeren van haar strategisch plan houdt de TU/e vast aan de volgende kernwaarden. Het academische karakter van de universiteit en de wetenschappelijke onafhankelijkheid en integriteit van de wetenschappelijke staf staan hoog in het vaandel. Onderzoekers krijgen voldoende ruimte om op basis van nieuwsgierigheid in academische vrijheid fundamenteel onderzoek te doen. Dat is noodzakelijk om als researchuniversiteit duurzaam van betekenis te kunnen blijven. Aan vrijwel alle maatschappelijk belangrijke innovaties liggen immers fundamentele wetenschappelijke doorbraken ten grondslag. Internationaal excelleren in de afzonderlijke disciplines is vereist om succesvol aan inter- en multidisciplinaire uitdagingen te kunnen werken. De voordelen van de relatief kleine schaal van de universiteit worden ondanks de noodzakelijke inzet op groei gekoesterd, omdat deze een persoonlijke atmosfeer, korte communicatielijnen en samenwerking over de grenzen van disciplines en eenheden vergemakkelijken. Verwevenheid van de kerntaken onderwijs, onderzoek en kennisvalorisatie geldt als vanzelfsprekend. Verder stelt de universiteit zich open op naar haar maatschappelijke omgeving. Ze onderscheidt zich door nauwe banden met de hightech industrie in haar omgeving en door een uitstekende relatie met lokale, provinciale, nationale en Europese overheden Borging uitvoering strategie Voor de implementatie van het strategisch plan is een dynamisch meerjarig projectenprogramma opgezet. De uitvoering wordt verankerd in opvolgende instellingsplannen, bestuurlijke agenda's en begrotingen. Bij wijze van voorbeeld geeft onderstaand overzicht weer welke projecten zijn opgenomen in de lopende Bestuurlijke Agenda In de opvolgende jaarverslagen wordt gerapporteerd over de realisatie van de jaarlijkse agenda's. Projecten in Bestuurlijke Agenda 2012 Bachelor College Graduate School Post-graduate onderwijs Vergroting studenteninstroom Kwaliteitszorg onderwijs Strategic Area Energy Strategic Area Health Strategic Area Smart Mobility Versterking onderzoeksexcellentie Onderzoeksinfrastructuur Topsectoren Kennisvalorisatie Ontwikkeling TU/e Science Park Partnerrelaties met Nederlandse universiteiten Internationale universitaire samenwerking Vrouwelijk Talent naar de Top OBP-beleidsplan Kwaliteit en efficiency centrale diensten Digitale universiteit Ombuigingsoperatie Herziening intern financieel verdeelmodel Duurzaamheid Instellingsplan

13 4 Onderwijs Doelstelling voor 2020: De TU/e voorziet in 2020 in de behoeften van de samenleving en de kennisindustrie aan verschillende typen academisch gevormde ingenieurs, technologisch ontwerpers en onderzoekers. De in-, door- en uitstroom van studenten is daarop afgestemd. Via een gedifferentieerd onderwijsaanbod wordt adequaat ingespeeld op de uiteenlopende studiekeuzemotieven van verschillende groepen (potentiële) studenten en op de behoefte aan verschillende typen technologische kenniswerkers op de arbeidsmarkt. Het studieklimaat is uitdagend en motiverend. Onderwijs en studentenpopulatie zijn in 2020 sterk internationaal. 4.1 TU/e Bachelor College De 11 technisch-wetenschappelijke bacheloropleidingen van de TU/e (landelijk 22 CROHO-labels in de sector BSc-Techniek) zijn inhoudelijk van hoog niveau. Desondanks blijft de instroom van studenten al jaren achter bij de maatschappelijke behoefte, is de uitval groot, zijn de rendementen laag en is de differentiatie in de uitstroom gering. Tal van losse maatregelen om dat aan te pakken hebben onvoldoende resultaat opgeleverd. Daarom is gekozen voor een fundamentele en samenhangende aanpak voor alle bacheloropleidingen. In juni 2011 is gestart met een ingrijpende hervorming van het complete bacheloronderwijs, die de opleidingen met behoud van kwaliteit en academisch niveau aantrekkelijker, uitdagender en kansrijker moet maken voor alle vwo'ers met de profielen Natuur en Techniek en Natuur en Gezondheid. Behalve op intrinsiek in bèta en technologie geïnteresseerde concrete bèta's (de meerderheid van de huidige studentenpopulatie) richt de TU/e zich met haar nieuwe bacheloronderwijs ook op carrièrebèta's en generalistische, mensgerichte bèta's (onder wie met name meisjes met bètatalent). Ook breidt de TU/e haar wervingsgebied uit tot heel Nederland en het aangrenzende buitenland. Bundeling opleidingen Om de nieuwe opzet van het bacheloronderwijs adequaat gestalte te kunnen geven worden alle bacheloropleidingen gebundeld in één TU/e Bachelor College onder leiding van een Dean. Deze leidt namens het College van Bestuur de implementatie van het hervormingsproces in goede banen en ziet toe op het behalen van de gewenste resultaten en op de borging van kwaliteit en academisch niveau van de opleidingen. De positie, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van het Bachelor College en de Dean zijn verankerd in het Bestuurs- en Beheersreglement van de TU/e en vastgelegd in een afzonderlijk Reglement TU/e Bachelor College. Over de opzet van het beoogde nieuwe bacheloronderwijs zijn gedetailleerde afspraken gemaakt tussen College van Bestuur en faculteitsbesturen. Deze afspraken zijn vastgelegd in een bestuurlijke Richtlijn van het college aan de faculteitsbesturen en vertaald in het voor alle opleidingen verplichte deel van een Model Onderwijs- en Examenregeling (OER). Start en doel De vernieuwde bacheloropleidingen starten in september 2012 met het eerste studiejaar voor de nieuwe instroom van eerstejaars studenten. In september 2013 en 2014 wordt de vernieuwde opzet doorgetrokken naar het tweede respectievelijk derde studiejaar. Voor zittende studenten wordt het bestaande programma nog tot september 2014 gecontinueerd en wordt een adequate overgangsregeling getroffen. Uiteindelijk doel van de nieuwe bacheloropzet is het realiseren in 2020 van een instroom van tenminste 1700 bachelorstudenten per jaar en een studierendement binnen vier jaar voor herinschrijvers van tenminste 70%. Eind 2015 zal dit rendement tenminste 55 moeten zijn. Prestatie-indicator/Jaar * Rendement herinschrijvers (bron 1cHO) ** 41% > 55% * Definitie conform Reviewcommissie Hoger Onderwijs en Onderzoek ** Toelichting query m.b.t. rendement - Herinschrijverscohort eerstejaars HO = studenten die voor het eerst zijn ingestroomd binnen HO-NL met een voltijds hoofdinschrijving aan de TU/e én zich het tweede studiejaar weer binnen de TU/e hebben ingeschreven (ongeacht bij welke opleiding). 13

14 - Cohortfilter: alle studenten die meerdere inschrijvingen binnen het HO hebben, worden gefilterd. Bijv.: studenten met een gelijktijdige inschrijving aan de TU/e en aan een andere universiteit worden niet meegeteld. - Peildatum herinschrijverscohort: 1 oktober. - Peildatum rendement: 1 oktober. Opzet bacheloropleidingen Om dit te bereiken krijgen alle bacheloropleidingen allereerst een zelfde opzet met een grote ruimte tot differentiatie. Kern van elke opleiding is een major van 90 studiepunten, bestaande uit 16 eenheden van elk 5 studiepunten en een bachelor-eindproject van 10 studiepunten. Om nieuwe doelgroepen extra aan te spreken worden binnen diverse bestaande opleidingen aantrekkelijke nieuwe majoren gestart, zoals Psychology and Technology, Web Science en Automotive. In principe worden geen nieuwe opleidingen gestart. Niet ondenkbaar is zelfs dat op langere termijn het aantal opleidingslabels (CROHO-posities) wordt gereduceerd waarbij elke opleiding meerdere verwante majoren omvat. Naast een major omvat de bacheloropleiding voor iedere student een basiscomponent, bestaande uit 5 basisvakken van elk 5 studiepunten, te weten Wiskunde, Natuurwetenschappen, Modelleren, Design en USE-basis (waarbij USE staat voor user, society en enterprise). Van de basisvakken worden maximaal 3 varianten aangeboden die elk op een cluster van opleidingen zijn afgestemd. Het zesde onderdeel van de basiscomponent betreft Professionele Vaardigheden. De elementen van dit onderdeel - communiceren, samenwerken, plannen en organiseren, reflecteren en omgaan met (wetenschappelijke) informatie - zijn ingebed in de onderwijseenheden van de major. De vijf studiepunten voor professionele vaardigheden zijn binnen deze onderwijseenheden te behalen. Alle bacheloropleidingen omvatten verder een USE-component van 15 studiepunten: een samenhangende leerlijn van 3 onderwijseenheden van elk 5 studiepunten, waarbij de student kan kiezen uit een user-, society- of enterprisegerichte leerlijn. De USE-leerlijnen zijn zodanig van opzet dat ze adequaat worden ingepast in de context van de major die de student volgt. Tot slot omvat elke bacheloropleiding een keuzecomponent van 45 studiepunten, bestaande uit 9 onderwijseenheden van 5 studiepunten. Faculteiten bieden meerdere coherente keuzepakketten aan voor zowel studenten van de eigen opleidingen als voor studenten van andere opleidingen. Een coherent keuzepakket omvat maximaal 15 studiepunten. Gestimuleerd wordt dat aantrekkelijke, faculteitsoverstijgende keuzepakketten worden aangeboden rond belangrijke maatschappelijke c.q. wetenschappelijke thema's die verschillende groepen studenten aanspreken. Overwogen wordt aan bepaalde keuzepakketten of combinaties van keuzepakketten speciale certificaten te verbinden. Dat zal bijvoorbeeld gebeuren voor een combinatie van twee keuzepakketten op het terrein van ondernemerschap. Er is in de keuzeruimte overigens ook plaats voor losse onderwijseenheden van 5 studiepunten. Studenten kunnen in de keuzeruimte opteren voor verdieping (bijvoorbeeld ter voorbereiding op een specialisatie in de masteropleiding) maar ook voor verbreding. Studeerbaarheid De studeerbaarheid van het bacheloronderwijs wordt vergroot door van onderwijseenheden van 3 studiepunten over te gaan naar eenheden van 5 studiepunten, door per kwartiel niet meer dan 3 onderwijseenheden parallel aan te bieden, door studentactiverende werkvormen in te voeren en door binnen onderwijseenheden activerende tussentoetsen in te voeren en daarbij tevens vast te leggen dat het eindcijfer voor een onderwijseenheid voor maximaal 70% bepaald wordt door de eindtoets. Het bacheloronderwijs wordt volgens een voor alle opleidingen geldende opzet verroosterd, waarbij een adequate spreiding van major-, basis-, USE- en keuze-eenheden over de studiejaren en kwartielen binnen studiejaren is gegarandeerd. Iedere onderwijseenheid krijgt door een centrale roostercommissie in principe één timeslot in het rooster toegewezen. Voor iedere student wordt per week minimaal 12 en maximaal 24 uur contacttijd ingeroosterd. In geen enkele opleiding zal het aantal contacturen beneden de 12 komen. Verder wordt elke student bij de ontwikkeling van zijn of haar eigen professionele identiteit en het daaraan gerelateerde keuzeproces intensief begeleid door een docentcoach. Ook krijgt iedere eerstejaars student in het eerste semester begeleiding van een studentmentor bij de sociale en academische integratie in de faculteit en universiteit. Daarnaast kan de student zo nodig een beroep doen op de specifieke expertise van een studieadviseur van de eigen faculteit en een studentenadviseur van het Onderwijs en Studenten Service Centrum. Met aankomende eerstejaars studenten wordt zoveel mogelijk vóór de zomervakantie een startgesprek gevoerd aan de hand van een vooraf door studenten ingevulde vragenlijst. Studenten die nog twijfelen over hun keuze voor een bepaalde major kunnen dit kenbaar maken. Met hen wordt vastgesteld welk studiepad ze het beste kunnen volgen om in de loop van het eerste jaar zonder veel studie- 14