OBESITAS BIJ KINDEREN. Myriam Van Winckel Kinderarts, UZ Gent Caroline Braet Dr. psychologie, UGent

Transcriptie

1 OBESITAS BIJ KINDEREN Myriam Van Winckel Kinderarts, UZ Gent Caroline Braet Dr. psychologie, UGent

2 Is hier iemand ziek?

3 Obesitas = risicofactor ziekte Erkenning als ziekte van belang voor terugbetaling zorgen

4 Definitie van overgewicht obesitas op kinderleeftijd Evaluatie Oorzaken Preventie: primair - secondair Behandeling

5 GEWICHT BEOORDELEN STANDAARD GROEICURVE GEWICHT VOOR LENGTECURVE BMI (G/L²) CURVEN

6 Overgewicht / Obesitas DEFINITIE Strikt genomen: té hoog gehalte lichaamsvet Lichaamsvetgehalte moeilijk rechtstreeks meetbaar Gewicht in functie van de lengte geeft idee over lichaamssamenstelling BMI (G/L²) of gewicht voor lengte Gemakkelijk te bepalen Behoorlijk goede maat voor gehalte lichaamsvet

7 Definitie van overgewicht/obesitas VOLWASSENEN BMI = overgewicht Géén toename van morbiditeit mortaliteit BMI > 30 = obesitas Klasse 1: Klasse 2: Klasse 3: > 40

8 relatief risico Morbiditeits- en mortaliteitsrisico in funtie van de BMI (naar Bray, 1998) BMI (G/L²)

9 Definitie overgewicht / obesitas bij kinderen Kinderen hebben andere lichaamssamenstelling, BMI criteria van volwassenen niet bruikbaar BMI percentielen : welk criterium?

10 Definitie overgewicht/obesitas bij kinderen op populatieniveau BMI percentielen: nadeel = vooraf vastgelegde prevalentie p 85 p 97: overgewicht? > p 97: obesitas? Cole et al. (BMJ 320:1-6; 2000): Overgewicht: vanaf percentiele, overeenkomend met BMI 25 op 18 jaar Obesitas: vanaf percentiele, overeenkomend met BMI 30 op 18 jaar

11 Boven de grijze zone obesitas Binnen de bovenste grijze zone overgewicht + + normaal gewicht Binnen en onder de onderste grijze zone Licht en ernstig ondergewicht

12 Obesitas : prevalentie Massa, Eur J Pediatr 2002;

13 Definitie overgewicht / obesitas bij kinderen: individueel Belang van evolutie in de tijd! Kruising van twee percentiellijnen naar boven = alarmteken! % overgewicht is gemakkelijkste maat om evolutie van individuele patiënt te volgen

14 Voorbeeld: jongen van 12 jaar Bij aanmelding: 160 cm, 70 kg BMI: 27,3 (P97 = 22) BMI %: 153 % 1 jaar later: 168 cm, 72 kg BMI: 25,5 (P97 = 23) BMI: 138 %

15 Definitie overgewicht / obesitas bij kinderen % overgewicht = BMI / p50 BMI x 100 = gewicht / p50 GvL x 100 Overgewicht Obesitas kl 1 Obesitas kl 2 Obesitas kl 3 volwassene BMI BMI BMI BMI > 40 kind % % % > 180%

16 PREVALENTIE VAN OVERGEWICHT BIJ KINDEREN NEEMT TOE Percentage kinderen dat aan criterium beantwoordt: Criterium Nederland Nederland Vlaanderen / /97 Jongens Overgewicht p Obesitas p99, Meisjes Overgewicht p93, Obesitas p99, Roelants en Hoppenbrouwers, 2001

17 OBESITAS BIJ KINDEREN EEN PROBLEEM? Worden dikke kinderen ook dikke volwassenen? Gezondheidsproblemen door obesitas op kinderleeftijd?

18 Worden dikke kinderen ook dikke volwassenen? 30% obese volwassenen als kind reeds te zwaar Hoe ouder het kind met overgewicht én hoe ernstiger de obesitas; hoe groter de kans dat het kind ook als volwassene te zwaar zal zijn Vroege adiposity rebound is een belangrijke risicofactor voor persisteren van de obesitas

19 Worden dikke kinderen dikke volwassenen? bron Charney, 1976 Stark, 1981 Abraham, 1970 Mossberg, 1989 Leeftijd obees kind 6 m 7j j 17 j Relatief risico obesitas als volw

20 Vroege «adiposity rebound»: obese volwassene

21 Gezondheidsproblemen dikke kinderen Orthopedische problemen Insulineresistentie (voorloper diabetes type II) Nachtelijke hypoventilatie en slaapapnoe Huidproblemen, hygiëneproblemen Leversteatose Verminderde mobiliteit Psychosociale gevolgen

22 OBESITAS: OORZAKEN INNAME > VERBRUIK Genetische factoren: kwetsbaarheid Obesitas grotendeels bepaald door genetische factoren Ernst van obesitas neemt toe, terwijl genetische achtergrond niet wijzigt invloed omgevingsfactoren

23 Obesitas: een genetische aandoening? Tweelingstudies (Stunkard, 1986; Bouchard, 1990) Adoptiestudies (Sorensen, 1989) Multigenetische aandoening (zeer zelden monogenetisch: leptinetekort, melaninereceptormutaties) Ieder pondje gaat door t mondje????

24 OBESITAS omgevingsfactoren Verminderde fysieke activiteit : DO WE FATTEN OUR CHILDREN AT THE TELEVISION SET? Veranderde eetgewoonten MEER? VAKER? ANDERS? OMWILLE VAN VERKEERDE REDENEN? Veranderde opvoedingsgewoonten ONTWIKKELING VAN ZELFCONTROLE?

25 Programmering: vanaf zuigelingenleeftijd? Gewicht op zuigelingenleeftijd houdt weinig verband met gewicht als volwassene Hoe langer borstvoeding, hoe kleiner kans op overgewicht Eetgedrag kan beïnvloed worden door eetpatroon als zuigeling (verzadigingsgevoel respecteren)

26 Controle over voedselinname: Verzadigingsgevoel Hoe zwaarder het kind, hoe minder in staat voedselinname aan te passen aan de caloriedensiteit Hoe meer ouders de voedselinname van hun kind controleren, hoe minder het kind goede zelf-controle ontwikkelt

27 Rol van opvoeding Leren kinderen Voeding gebruiken als compensatie? Uitstel van behoeftenbevrediging? Omgaan met frustratie? Weerstand voedselverleiders? zelfcontrolevaardigheden grenzen stellen

28 Preventie - Behandeling Primaire preventie Maatschappij School Gezin Secondaire preventie CLB Eerste lijn Behandeling

29 Primaire preventie 0 3 jaar Bevorderen borstvoeding Verschillende smaken introduceren Structureren maaltijden vanaf 6-12 maanden Cave dessertjes, vruchtensappen, TV. Cave: dysmaturen die snel inhalen migranten (voorheen schaarste)

30 Borstvoeding en later overgewicht Am J. Epidemiol. 2005; 162:

31 Kleuter- en lagere school Beweging Gezonde voeding Opvolgen: vroege adiposity rebound

32

33 N a t i o n a l F o o d a n d H e a l t h P l a n Source: VCP, WIV, 2004 Cheese 30 g Milk(products) (incl. Soy drinks) 159 g Vegetables 138 g Grain products 133 g REST 481 g incl. alcoholic beverages 266 g excl. alcoholic beverages Fats 21 g Meat, fish, egg 161 g Fruits 118 g Potatoes 307 g Water 1.2 L Physical activity 27.7% sufficient

34 Bewegingsadviezen Beperken van televisie- en computertijd Aërobe bewegingen bijv.wandelen,fietsen (veiligheid!) Levensstijl! (trap of lift?) Klussen thuis: auto wassen, stofzuigen Liefst samen met andere gezinsleden Moet leuk blijven!(dans, eigen keuze)

35 Hanna, 28 jaar, zwanger Is zelf zwaar, voert al jaren strijd tegen obesitas. Vraagt advies: wat kan ik doen om te vermijden dat mijn kind hetzelfde te wachten staat?

36 Joke, 9 maand Gewicht P 97 voor lengte P50 (sinds leeftijd van 3 maanden) Moeder én vader: BMI > 30 Moeder vraagt wat ze kan doen?

37 Marthe, 3 jaar Gewicht is van P50 naar P90 geëvolueerd Lengte blijft op P25 Is mollig, normale ontwikkeling Advies?

38 Vraag van school Op vraag van oudercomité wil de lagere school van preventie van overgewicht een actiepunt maken Wat zou je adviseren?