Kunsthal Rotterdam, Cultuurplanaanvraag Januari 2016

Transcriptie

1 MEERJARENBELEIDSPLAN Kunsthal Rotterdam: Palais des Festivals waar altijd iets te ontdekken is. De Kunsthal als podium, ontmoetingsplek, ontwikkelaar en innovator. Hoofdstuk 1 Profiel: Missie, visie, strategie De Kunsthal Rotterdam is een bijzondere culturele instelling, in een iconisch gebouw met een verrassend aanbod van tentoonstellingen en evenementen voor een breed publiek. Een bijzondere culturele instelling omdat het geen eigen collectie bezit en dus in strikte zin geen museum is, maar wel museale tentoonstellingen maakt en organiseert. Daarbij gebruikt zij haar vrijheid om met grote creativiteit op een eigentijdse manier breed en spannend te programmeren met een publieksgerichte aanpak, als ware zij een toverdoos. Het iconische gebouw is in 1992 ontworpen door Nederlands beroemdste architect Rem Koolhaas als een Palais des Festivals, een ontmoetingsplaats voor kunst en cultuur. Het ontwerp betekende een springplank voor zijn internationale carrière en wordt jaarlijks veelvuldig bezocht door architectuurliefhebbers wereldwijd. Het aanbod is verrassend, er is altijd wel iets van ieders gading te zien en te doen. In de circa 23 tentoonstellingen per jaar zijn veel disciplines gelijktijdig vertegenwoordigd: beeldende kunst, hedendaagse kunst en design, fotografie, lifestyle, mode, architectuur en cultuurhistorie. De bewezen laagdrempeligheid van de Kunsthal in combinatie met de grote verscheidenheid aan onderwerpen, van hoge kunst tot populaire onderwerpen, onderstreept haar maatschappelijke relevantie. De Kunsthal bereikt een breed (en vaak ook nieuw) publiek door het diverse en rijke aanbod dat inspeelt op specifieke doelgroepen, door randprogrammering en speciale evenementen, extra activiteiten, sterke marketing en branding. 1.1 Missie De Kunsthal Rotterdam, gevestigd in een gebouw van Rem Koolhaas en gelegen in het Museumpark, is een publieksgerichte culturele smaakmaker die met internationale allure haar ultieme vrijheid van programmeren aanwendt om een breed en veelal nieuw publiek kennis te laten maken met kunst, cultuur en maatschappij. Doelstelling De Kunsthal gaat uit van haar eigen kracht en zal de komende Cultuurplanperiode blijven doen waar zij al 23 jaar goed in is. Zij staat daarbij voor: de hoge kwaliteit en aantrekkelijkheid van tentoonstellingen gemaakt met liefde voor kunst en oog voor detail, met speciale aandacht voor kunstvormen, thema s, collecties en kunstenaars die elders in Nederland niet of nauwelijks te zien zijn (zie hoofdstuk 2.2 Vooruitblik Programma); experimenten met nieuwe vormen van presentatie, met name gericht op publieksparticipatie en multidisciplinaire aanpak (zie hoofdstuk 2.2 Vooruitblik Programma); snelle interventies, inspelen op wat er nu gebeurt, korte beslislijnen; verfrissende educatieve programma s en cross-over activiteiten in en buiten de tentoonstellingen, om daarmee een zo divers mogelijk (nieuw) publiek tot een eerste en mogelijk terugkerend bezoek te verleiden (zie hoofdstuk 5 Cultuureducatie en talentontwikkeling); de inzet om het gebouw als ontmoetingsplek en Palais des Festivals te laten functioneren in het Museumpark (zie hoofdstuk 4 Meerwaarde voor de stad en bijlage 1 Palais des Festivals); het op heldere en vaak innovatieve wijze promoten van tentoonstellingen en activiteiten, zowel digitaal en in print als in verregaande aankleding / zichtbaarheid in de stad (zie Publieksbereik); 1

2 het (inter)nationale aanbod dat zij Rotterdammers biedt als stimulerende culturele en sociale hub, en waarmee zij tegelijkertijd ook (inter)nationale bezoekers naar de stad trekt (zie bijlage 3 Internationalisering en internationaal cultuurbeleid en hoofdstuk 4 Meerwaarde voor de stad); haar goede gevoel voor ondernemerschap en de uitdrukkelijke opdracht aan zichzelf om te blijven innoveren, nieuwe vormen van financiering te ontwikkelen, eigen producties te produceren en te laten reizen. De Kunsthal onderscheidt zich van andere instellingen, doordat er: nergens in Nederland een locatie is waar jaarlijks continu m 2 geprogrammeerd wordt met een zeer onderscheidend en smaakmakend programma; nergens in Nederland een locatie is waar in principe elk type tentoonstelling kan worden gemaakt met een programma dat complementair is aan tentoonstellingen elders; nergens in Nederland (of in het buitenland) een aanbod wordt geschapen dat altijd bestaat uit meerdere, bij voorkeur sterk uiteenlopende tentoonstellingen die gelijktijdig te zien zijn en elk appelleren aan een andere doelgroep (zie hoofdstuk 3 Publieksbereik); nergens in Nederland een instelling is die zoveel voordeel haalt uit onverwachte kansen door de mogelijkheid snel te kunnen acteren op het regionale en (inter)nationale aanbod en actuele ontwikkelingen; nergens in Nederland een instelling is die tegelijkertijd fashionista s, historisch geïnteresseerden en designliefhebbers bedient en hen elkaar laat ontmoeten. 1.2 Visie en strategie Om een relevant instituut te blijven dat meerwaarde biedt aan de stad, in de regio en ver daarbuiten zet de Kunsthal in op de volgende speerpunten: het benadrukken van het belang van het gebouw als bewezen architectonisch icoon in Nederland en ver daarbuiten, met aandacht voor de directe omgeving; een Palais des Festivals, als culturele en sociale ontmoetingsplek; de Kunsthal als ontwikkelaar, producent, innovator en cultureel ondernemer; bijdragen aan de collectieve doelstellingen: internationalisering, Museumpark, cultuureducatie en talentontwikkeling. en publieksbereik. Samenwerken De programmering van de Kunsthal is erop gericht die tentoonstellingen te laten zien, die elders in de Nederlandse musea niet worden getoond. De keuze van het programma is gebaseerd op een mix van disciplines (beeldende kunst, fotografie, mode, design, (natuur)historie en architectuur), thematiek en stromingen en is aantrekkelijk voor een breed en veelal nieuw publiek. Het programma van de Kunsthal is altijd gestoeld op samenwerkingen, met kleine en grote partners uit de stad, de regio, nationaal en internationaal. Deze samenwerkingen worden jaarlijks in beeld gebracht in de digitale jaarverslagen (zie jaarverslag De Kunsthal volbrengt haar missie met een vaardige staf die een lokaal, nationaal en internationaal netwerk heeft opgebouwd en dit immer uitbouwt door samenwerkingen aan te gaan op het gebied van tentoonstellen, kennisuitwisseling, educatie, talentontwikkeling, events, communicatie en fondsenwerving en over deze samenwerkingen helder communiceert met aandacht voor de verschillende stakeholders en doelgroepen. Dit wordt uitgewerkt in de hoofdstukken. De Kunsthal voelt zich mede verantwoordelijk voor de collectief benoemde aandachtsgebieden (internationalisering, het Museumpark, publieksbereik, en cultuureducatie en talentontwikkeling) en streeft ernaar zo goed mogelijk een breed publiek te bedienen, zoals is vastgelegd in de Uitgangspuntennota Reikwijdte & Armslag. De samenwerkingen die de Kunsthal aangaat met culturele instellingen en andere sectoren in de stad en de doelstellingen die ze daarbij heeft 2

3 geformuleerd staan omschreven in hoofdstuk 2 Prestaties (terugblik en vooruitblik), hoofdstuk 3 Publieksbereik en hoofdstuk 4 Meerwaarde voor de stad. Een veranderend krachtenveld: knelpunten en risico s De werkwijze van de Kunsthal vindt de afgelopen jaren steeds meer navolging. In grote en kleine musea worden tentoonstellingen georganiseerd die niet altijd meer een relatie hebben met de eigen collectie. Het model van de Kunsthal de met hoge frequentie wisselende tentoonstellingen met vergelijkbare marketingcampagnes wordt steeds vaker gekopieerd. Ook haar ambitieuze financieringsmodel met eigen inkomsten van ruim 50% van de totale begroting, krijgt steeds meer bijval. De Kunsthal realiseert zich terdege dat zij om haar bijzondere positie te kunnen bestendigen dient te investeren, te ontwikkelen en te vernieuwen. Stilstand zal leiden tot verschraling van het aanbod, met dalende bezoekersaantallen en navenante inkomsten tot gevolg. Toenemende kosten De Kunsthal genereert eigen inkomsten die ongeveer 50% van de totale begroting beslaan en hiermee scoort de Kunsthal ongekend hoog. Voor wat betreft de entree inkomsten is het maximaal haalbare bereikt (in het licht van de fysieke beperkingen van het gebouw, de omvang van de staf en beschikbare middelen). Sponsor- en fondsenwerving is succesvol, maar substantiële groei daarvan is zonder extra investering niet realistisch. De inkomsten uit verhuur zijn maximaal begroot (rekening houdend met het maximum prijspeil, menskracht en beschikbaarheid in relatie tot het eigen programma), evenals de inkomsten uit horeca (die contractueel zijn vastgelegd voor een periode van vijftien jaar) en de museumwinkel (rekening houdend met omzet versus oppervlakte en menskracht). Kortom: stabilisering op dit hoge niveau is al een enorme prestatie. Al jaren vaart de Kunsthal met betrekking tot het financiële model scherp aan de wind. Daarbij zal zij in de komende periode rekening moeten houden met: toenemende kosten voor de bedrijfsvoering; toenemende kosten van transport, verzekeringen en (internationale) (handling)fee s, met name voor instellingen zonder eigen collectie; toenemende kosten van het Nederlandse bruikleenverkeer; teruglopen van fondsentoekenningen (als gevolg van herijking fondsen, scherpere profielen, kleinere bedragen, niet aan de beurt, niemand ondersteunt meer de reguliere tentoonstelling, de nadruk ligt op extra projecten); teruglopende en overbeviste sponsormarkt; steeds meer concurrentie in de stad en ook in het land van Kunsthal-achtige tentoonstellingen in thematiek, uitvoering en presentatie op leegstaande locaties; de komst van het collectiegebouw (met een reëel risico op verdringingseffecten en een zeker risico op verslechtering van de fysieke bereikbaarheid). 1 Een belangrijk knelpunt is het relatief kleine team van de Kunsthal (iedere stafmedewerker is zijn eigen afdeling) waardoor de bedrijfsvoering kwetsbaar is en de continuïteit van (het succes van) de Kunsthal bij vlagen onzeker maakt. Enerzijds is de kleine organisatie slagvaardig en in staat de tijdgeest net iets eerder te vatten dan andere instellingen. Anderzijds kan de beperkte capaciteit in de komende jaren leiden tot een neerwaartse spiraal. Daarnaast zijn de ondernomen pogingen om voor de Kunsthal een rijkssubsidie aan te vragen bij het ministerie van OCW helaas gestrand (vanwege reeds gemaakte afspraken tussen de gemeente 1 Met betrekking tot de zorgen en vragen van de Kunsthal rond de komst van het Collectiegebouw verwijzen wij naar de inspreektekst van de hoorzitting d.d. 27 mei 2015, de twee adviesrapporten van de RRKC en de correspondentie met de gemeente. 3

4 Rotterdam en het ministerie). De gemeente is daardoor per definitie de belangrijkste subsidiegever van de Kunsthal. 1.3 Kernboodschap De kernboodschap in deze Cultuurplanaanvraag is dat de Kunsthal een verhoogde subsidie nodig heeft om haar positieve bijdrage aan de stad te continueren; het cultureel ondernemerschap op het huidige niveau ( ) te kunnen handhaven; de toegenomen concurrentie het hoofd te kunnen bieden; het fragiele en volatiele financieringsmodel te verstevigen waarbij in-huis kennis gewaarborgd blijft, de bedrijfsvoering op niveau wordt gehouden en nieuwe concepten kunnen worden ontwikkeld. Het team zal hiertoe op een aantal sleutelposities aangevuld en versterkt moeten worden. De gemeente wordt gevraagd de huidige subsidie inclusief de tijdelijk toegezegde componenten te continueren en aan te vullen met een extra bijdrage om de continuïteit van de Kunsthal te waarborgen. Dit betekent het mogelijk maken om te investeren in het team, de concurrentie het hoofd te kunnen bieden en instrumenten te ontwikkelen waarmee de eigen bijdrage vastgehouden kan worden (en mogelijk zelfs verhoogd), zodat de Kunsthal in haar kracht blijft staan. Zonder de gevraagde subsidie komt het succes van de Kunsthal in een gevaarlijke neerwaartse trend met uitholling van reserves tot gevolg, waardoor kwaliteit, bedrijfsfilosofie en verdienmodel niet gewaarborgd kunnen worden. Wij beseffen ons terdege dat we hiermee nogal wat vragen van de stad, tegelijkertijd bieden wij de stad veel. Omgerekend per bezoeker blijven we na de noodzakelijke, structurele subsidieverhoging een relatief goedkope voorziening (periode is de gemeentelijke bijdrage per bezoeker 11,60). Met een relatief lage bijdrage genereren wij al jarenlang maximale exposure, zoals Jean Paul Gaultier het in zijn openingsspeech verwoordde: The Kunsthal is small, but big. 1.4 Langetermijnstrategie Uitgaande van haar eigen kracht heeft de Kunsthal een drietal eigen speerpunten geformuleerd voor het realiseren van haar ambities en draagt zij bij aan een viertal collectieve speerpunten. Specifiek voor de Kunsthal: 1. Het sterker benutten en promoten van het gebouw als architectonisch icoon; 2. Het programmeren van de Kunsthal als Palais des Festivals; 3. De Kunsthal als ontwikkelaar, producent, innovator en cultureel ondernemer. Collectief: 4. Internationalisering; 5. Samenwerking Museumpark; 6. Publieksbereik; 7. Cultuureducatie en talentontwikkeling. 1. Het sterker benutten en promoten van het gebouw als architectonisch icoon Het gebouw is een bewezen architectonisch icoon in het Museumpark dat nog altijd vele internationale architectuurliefhebbers trekt. De geschiedenis en het belang van het gebouw worden vastgelegd in een separaat architectuurplan. Met architectuurrondleidingen en -wandelingen, filmvertoningen, luisterroute, audiotours en door middel van meertalige publicaties en lezingen zal het gebouw onder de aandacht van het publiek gebracht worden. Met verschillende partijen in en buiten de stad zoals OMA/Rem Koolhaas en UrbanGuides wordt samengewerkt om de Kunsthal als architectonisch icoon een volwaardige rol te laten spelen, naast nieuwe iconen als de Markthal, het Centraal Station en De Rotterdam. Het gebouw dient tevens als netwerklocatie voor bedrijven, verenigingen, onderwijsinstellingen etc. die de Kunsthal gebruiken als inspiratieplek, plaats voor kennisuitwisseling, om presentaties te geven of als ontmoetingsplek. De inzet van het Auditorium 4

5 in combinatie met het café, terras, de winkel en het ontvangstgebied is een beproefd concept en dit zal ook in de komende jaren worden gepromoot. 2. Het programmeren van de Kunsthal als Palais des Festivals Nieuw is de opzet om tot een continu-programmering voor de Kunsthal als Palais des Festivals te komen. Met de functie van de Kunsthal als podium en ontmoetingsplek voor publiek en culturele partners in de stad versterken we duurzame relaties met culturele partners, bereiken we nieuw publiek en bieden we een multidisciplinair (rand)programma dat net zo veelzijdig en contrastrijk is als het tentoonstellingsprogramma. De samenwerkingen worden geëvalueerd en data en successen worden gedeeld. Daarbij is er onderscheid te maken tussen vaste partners waarmee we insteken op duurzame samenwerking met inhoudelijke activiteiten met meer spin-off, en incidentele partners waarmee we inspelen op de actualiteit en meer inzetten op het experiment (zie bijlage 1 Palais des Festivals). 3. De Kunsthal als ontwikkelaar, producent, innovator en cultureel ondernemer De Kunsthal gebruikt de komende periode om de huidige succesvolle financieringsbronnen te bestendigen dit continueren is al een hele prestatie en uit te breiden door: te investeren in de afdeling fondsenwerving en relaties; nieuwe vormen van financiering te ontwikkelen; een strategische keuze te maken met betrekking tot nieuwe doelgroepen en markten; eigen producties te ontwikkelen en te laten reizen; een eigen merchandise label te ontwikkelen; de branding van de Kunsthal nog meer aan te scherpen en een nieuwe innovatieve vorm van programmeren uit te werken. Dit zijn belangrijke toevoegingen aan het reeds bestaande culturele ondernemerschap van de Kunsthal. De Kunsthal als ontwikkelaar: samenwerven Er moeten andere financieringsbronnen worden aangeboord. De Kunsthal prijst zich gelukkig met een zeer capabele Raad van Toezicht, die zich persoonlijk inspant om potentiële begunstigers met de Kunsthal in contact te brengen. Ondersteuning door een extra professionele fondsenwerver met een commerciële achtergrond en ervaring met (grote) particuliere begunstigers is daarbij onontbeerlijk. Om een toereikend beroep te kunnen doen op het aanwezige netwerk van de Kunsthal, is aanwas van particuliere gevers noodzakelijk. Dat vereist een nieuwe benadering en werkwijze, ondersteund door de gehele organisatie. Eén van de mogelijkheden is door met andere (Rotterdamse) culturele instellingen te samenwerven, om onderlinge concurrentie uit te schakelen en backoffice kosten te verlagen. Het delen van begunstigers en het verdubbelen van het cultureel tegenbod verhoogt de opbrengst voor alle partijen. Dit plan wordt in de komende periode nader uitgewerkt (zie ook bijlage 2 ROTTERDAM ROCKS en Samenwerking Museumpark p. 6). De Kunsthal als producent: reizende tentoonstellingen De tijd is rijp om het merk Kunsthal wereldwijd te verspreiden. De Kunsthal beschikt immers over de juiste contacten, originele ideeën en de juiste handelsgeest om een goed product in de markt te zetten. Zij gaat zich als geliefd en sterk merk internationaal profileren als producent van (internationaal) reizende toptentoonstellingen. Een uitdaging ligt in het feit dat er geen eigen collectie is waaruit geput kan worden. Maar door de internationale contacten te intensiveren en in te zetten op bijzondere collecties en kunstenaars, probeert de Kunsthal in samenwerking met verzamelaars en gastcuratoren deze stap te zetten. De aftrap vindt plaats in 2016 met de tentoonstelling over de befaamde (mode)fotograaf Peter Lindbergh die na de Kunsthal een wereldtournee gaat maken, van Europa naar Azië en Amerika. Daarna zal de Kunsthal jaarlijks een tentoonstelling aan de internationale koffer toevoegen. Inkomsten die daaruit voortvloeien komen ten gunste van de jaarbegrotingen van de Kunsthal in en worden ingezet ter versterking van het (internationale) tentoonstellingsprogramma. De Kunsthal als innovator De Kunsthal profileert zich in de komende periode sterker in haar rol als innovator. Innovatieve denkkracht wordt ingezet om nieuwe financieringsvormen te vinden, spraakmakende 5

6 marketingstrategieën te ontwikkelen en een eigen merchandise label te starten in samenwerking met Rotterdamse ontwerpers. Nieuwe inhoudelijke concepten worden uitgewerkt onder de noemer Gemengde Techniek (zie hoofdstuk 2.2 Vooruitblik Programma) en samenwerkingsplannen met andere culturele instellingen worden opgezet onder de vlag van ROTTERDAM ROCKS (zie bijlage 2 ROTTERDAM ROCKS). De financiering van ROTTERDAM ROCKS valt niet binnen deze aanvraag. De Kunsthal als cultureel ondernemer In de afgelopen periode heeft de Kunsthal haar eigen inkomsten significant weten te verhogen. Cultureel ondernemerschap is geen apart beleidspunt meer in de Cultuurplanaanvraag, maar een dermate cruciaal onderdeel mede bepalend voor het (voort)bestaan en de continuïteit van de Kunsthal dat wij in de komende Cultuurplanperiode, als cultureel ondernemer, zullen inzetten op het volgende: meer strategische partnerships aangaan met bedrijven, gelieerd aan de inhoud van de tentoonstellingen, zoals met Designing 007: Fifty Years of Bond Style; meer eigen inkomsten genereren uit zogenaamde bijvangst van partnerships, zoals inkoop toegangskaarten, verhuur voor bedrijfsevenementen en de daarmee gepaard gaande horecaen winkelomzet; nog beter gebruik maken van de in huis aanwezige expertise en culturele waarde (valorisatie van kennis en kunde) die verhuurd wordt aan bedrijven en instellingen, waarmee we kennisdeling, advies en inspiratie bevorderen; nieuwe allianties aangaan om het beroemde gebouw van Rem Koolhaas in de toekomst nog groener te maken en de bedrijfsvoering te verduurzamen; zakelijke partners betrekken bij de cultuureducatie van Rotterdamse jongeren door onder andere inzet van busvervoer naar de Kunsthal voor scholen, participatie van bedrijven aan jongerenprogramma s voor talentontwikkeling; als bondgenoot van Rotterdamse beroepsopleidingen studenten een werkplek of podium bieden en daarmee investeren in hun toekomst. Na een langdurige LAT-relatie is eindelijk een huwelijk tot stand gekomen met de ING, die zich als hoofdsponsor committeert voor een periode van drie jaar ( ). ING en de Kunsthal zijn bondgenoten in hun streven om cultuur toegankelijk te maken voor zoveel mogelijk mensen. De Kunsthal is tevens beneficiënt van de BankGiro Loterij. De bijdrage van de cultuurloterij is substantieel en structureel onder voorbehoud. Mochten de bijdragen van de hoofdsponsor en begunstiger geheel of gedeeltelijk wegvallen dan zal de Kunsthal in een spaarstand komen te staan en kan het huidige hoge kwaliteitsniveau niet gewaarborgd worden. 4. Internationalisering Internationalisering is een collectief speerpunt, waarbij de Kunsthal onderdeel uitmaakt van de werkgroep Internationalisering. Naast de gezamenlijke doelstellingen, het in kaart brengen van de internationale agenda, de onderlinge samenhang en de uitvoeringsagenda die we voor de stad met elkaar vaststellen, zet de Kunsthal programmatisch stevig in op internationale samenwerkingen. Deze samenwerkingen zijn voor ons als collectieloze instelling van levensbelang. Wij wisselen voortdurend internationaal kennis uit (zoals met The Royal Academy, Edinburgh Festivals, Tate Liverpool) en bouwen verder aan ons internationale netwerk. Samen met andere instellingen produceren we tentoonstellingen die langs verschillende venues reizen en sluiten we aan op internationale trends. De Kunsthal levert graag een bijdrage aan het aanscherpen van de internationale profilering van Rotterdam (zie bijlage 3 Internationalisering en internationaal cultuurbeleid en hoofdstuk 2.2 Vooruitblik Programma). 5. Samenwerking Museumpark In de maanden voorafgaand aan het tot stand komen van de Cultuurplanaanvraag is intensief overleg gevoerd tussen de Museumparkinstellingen over de gemeentelijke wens om tot meer samenwerking tussen deze instellingen te komen. Voor dit overleg zijn de reeds bestaande samenwerkingsvormen geïnventariseerd en is het voornemen uitgesproken de samenwerking te intensiveren. Deze paragraaf 6

7 geeft een aanzet voor een verdergaande samenwerking op zowel de primaire als ondersteunende processen. De zo concreet mogelijke uitwerking van deze tekst wordt gepresenteerd in een separaat document. In 2009 werd de zogenoemde Hobokenvisie voor het Museumpark opgesteld. Alle instellingen, samenwerkend in de Stichting Museumpark, onderschreven de opvatting om van het park een interessante, levendige culturele plek in het centrum van Rotterdam te maken: een internationaal cultuurpodium met aantrekkelijke evenementen en andere manifestaties die mede moeten zorgen voor een hoogwaardige verblijfskwaliteit. De instellingen hebben de ambitie om met hun activiteiten daarbij aan te sluiten en zelfs een bijdrage aan te leveren. Randvoorwaarde is dat de gemeente het beheer, de veiligheid, verlichting, bewegwijzering en het onderhoud financiert en uitvoert (of daarvoor middelen beschikbaar stelt aan de Stichting), met speciale aandacht voor de mogelijkheden van de Museumparkgarage en de toegankelijkheid en leefbaarheid in het park. Het samengaan van een optimale buitenruimte en een goed afgestemde programmering van de betrokken instellingen zowel binnen de gebouwen als daarbuiten zullen moeten leiden tot een aantrekkelijke plek voor bezoekers en bewoners van de stad. Naast het Museumparkticket behoren gezamenlijke avondopenstellingen of een Museumparknacht tot de mogelijkheden, mits er serieus werk gemaakt wordt van de genoemde randvoorwaarde. Museumnacht en Midzomernacht De Kunsthal heeft in samenwerking met Museum Boijmans Van Beuningen een nieuwe formule voor de Museumnacht ontwikkeld, waarbij de organisatie ervan weer in handen komt van de musea zelf, gekoppeld aan een nieuw verdienmodel. De andere Rotterdamse musea zijn in dit voorstel meegegaan. De Stichting Museumpark is voornemens een Midzomernacht in het Museumpark te ontwikkelen, de instellingen zijn gedurende deze Midzomernacht geopend voor publiek. ROTTERDAM ROCKS De Kunsthal, IFFR en Museum Boijmans Van Beuningen werken samen aan de realisatie van ROTTERDAM ROCKS, een meerjarig internationaal aansprekend topprogramma. Gezamenlijk wordt ingezet op het versterken van de zomerprogrammering in het Museumpark (binnen en buiten) en de winterprogrammering van IFFR en Art Rotterdam. Een vierdaags festival van, voor en door jongeren, ondersteund door de grote drie instellingen maakt onderdeel uit van het programma. Deze activiteit maakt nadrukkelijk deel uit van de cultuurplannen van de drie instellingen, maar staat niet als zodanig op de begroting (zie bijlage 2 ROTTERDAM ROCKS). Levendig park De Stichting Museumpark zal de profilering van het park ter hand te nemen. Daartoe zal voor de korte en middellange termijn een agenda worden opgesteld waarin de beleidsuitgangspunten zoals genoemd in de Hobokenvisie en een activiteitenplan een plaats krijgen. Geen compleet nieuw document, maar een actualisering van de schets die al in 2009 werd gemaakt. Een werkgroep van de instellingen zal voorstellen ontwikkelen hoe de samenwerking te intensiveren. Er wordt een plan gemaakt om de huidige activiteiten van de instellingen op het gebied van educatie en kennisdeling op te schalen. In dat verband wordt gedacht aan onder andere gezamenlijke cursussen en een lezingencyclus. Onder de marketingcollega s van de instellingen aan het Museumpark is al regelmatig contact over een betere profilering van het Museumpark, het gezamenlijke Museumparkticket, planning van openingen en het delen van elkaars events en publiek. De taken behorende tot het secundaire proces worden verder in kaart gebracht en onderzocht op hun mogelijkheden tot eventuele integratie. Een werkgroep vanuit de instellingen buigt zich over de bijbehorende vragen. De instellingen gaan er daarbij vanuit dat eventuele synergievoordelen op het gebied van onder andere bewaking, tentoonstellingsmaterialen, afvalverwerking en inkoop kunnen worden ingezet ten behoeve van de primaire processen én dat de gemeente een ondersteunende rol zal spelen om de 7

8 herschikking van taken ook mede mogelijk te maken. De financiering van extra activiteiten in het Museumpark dient extern te worden gezocht (zie ook bijlage 2 ROTTERDAM ROCKS). De collectieve speerpunten Publieksbereik (6) en Cultuureducatie en talentontwikkeling (7) en de concrete bijdragen van de Kunsthal hieraan worden in aparte hoofdstukken beschreven (zie hoofdstuk 3 Publieksbereik en hoofdstuk 5 Cultuureducatie en talentontwikkeling). 8

9 Hoofdstuk 2 Prestaties (terugblik en vooruitblik) 2.1 Terugblik op een turbulente periode In de afgelopen Cultuurplanperiode ( ) heeft de Kunsthal een turbulente periode gekend met grote veranderingen en groei. Eind 2012 stond zij voor de enorme opgave om samen met de gemeente als eigenaar van het pand een noodzakelijke verbouwing te realiseren, was er de nasleep van de roof, het negatief eigen vermogen en nog geen oplossing voor het ontbreken van suppoosten (vanwege de beëindiging van de detachering van het gehele suppoostenteam door stopzetting van de gemeentelijke subsidie voor WIS en WSW banen). De geplande tentoonstelling van Jean Paul Gaultier stond hierdoor op losse schroeven. Dankzij de steun van en in nauwe samenwerking met de gemeente is gewerkt aan een oplossing voor de beveiliging in het voorjaar van 2013 en is het gelukt om samen met een consortium (Eneco, Dura Vermeer en Roodenburg) en architectenbureau OMA de plannen voor de verbouwing te concretiseren. De financiering kwam rond en mede door het grote succes van The Fashion World of Jean Paul Gaultier kon de Kunsthal financieel een aantal belangrijke aanpassingen aan het gebouw realiseren. Tussen juli 2013 en januari 2014 is de Kunsthal volledig gerenoveerd, met een duurzaam, veilig en flexibel gebouw als resultaat. Met het consortium is een vijftienjarige relatie aangegaan met financiële verplichtingen (voor de Kunsthal), heldere afspraken over de resultaatsverplichting (klimaat) en de onderhoudsverplichting (voor het consortium) die contractueel zijn vastgelegd tussen Kunsthal, consortium en gemeente, inclusief een demarcatielijst en beheermodel. De functionele aanpassingen aan het gebouw in combinatie met een stevig, verrassend en aansprekend tentoonstellingsprogramma en de introductie van de Museumkaart hebben in 2014 geleid tot significant hogere bezoekersaantallen (eerste twaalf maanden na de heropening recordaantal van bezoekers), een toename van verhuur en ontvangsten en meer sponsoring waardoor het eigen vermogen verder is verstevigd. Er is voor gekozen de museumwinkel in eigen beheer te nemen, er is gewerkt aan een stevig randprogramma dat zich richt op verschillende doelgroepen en geïnvesteerd in de branding van de Kunsthal met als resultaat een heldere bewegwijzering, opgefriste huisstijl en een nieuwe website (najaar 2015). In 2016 heeft de Kunsthal tevens uit eigen middelen de verbouwing van het kantoor gefinancierd, in samenwerking met OMA en consortiumpartner Dura Vermeer is het achterstallig onderhoud ingelopen, en is het kantoor aangepast aan de eisen van deze tijd. De meest in het oog springende succesfactoren van de afgelopen periode zijn: aansprekende blockbuster-tentoonstellingen met een enorm publieksbereik (en de hoogste aantallen bezoekers per tentoonstelling in de historie van de Kunsthal); de (inter)nationaal opgebouwde reputatie van de Kunsthal als geliefd merk, waarmee gerenommeerde musea, kunstenaars, fondsen en bedrijven graag samenwerken; het tot een minimum weten te beperken van de reputatieschade van de roof; ongekende media aandacht voor de blockbuster tentoonstellingen met Awards-winnende concepten voor city dressing, maar ook voor kleinere parels in het programma; door de belofte waar te maken dat er in de Kunsthal altijd iets te ontdekken is, is de instelling geliefd bij scholen en gezinnen wat blijkt uit de cijfers en publieksonderzoeken; het alerte ondernemerschap van de Kunsthal waarbij kosten van bedrijfsvoering zijn bespaard, inkomsten uit verhuur, horeca en winkelomzet zijn verhoogd, met een positief resultaat, een opgebouwd weerstandsvermogen en nieuwe lange termijn contracten; de niet-aflatende inzet, het enthousiasme en het doorzettingsvermogen van het kleine, slagvaardige Kunsthalteam met een versterking op de positie van zakelijk directeur. 9

10 Resultaten speerpunten Cultuurplan Renovatie en verduurzaming Kunsthal; - Vergroten betrokkenheid publiek, met als voorbeelden: The Fashion World of Jean Paul Gaultier: Innovatieve manier van werken, creatief concept city dressing, samenwerking met diverse sectoren in de stad, inbreng van Rotterdam Partners, mond-tot-mond reclame, nieuw publiek; De Tweede Wereldoorlog in 100 voorwerpen: De Kunsthal als podium voor samenwerkende musea, manier van presenteren droeg bij tot het succes, het betrekken van bekende ambassadeur met inhoudelijke kennis; Het MaakMee project en tentoonstelling S.H.O.E.S. Over hoge hakken en echte liefde: Publieksparticipatie online en real time, keuzes publiek ook echt zichtbaar, kwaliteit tentoonstelling hoog, Rotterdamse ambassadeur, internationale samenwerkingspartners geïntensiveerd; Designing 007. Fifty Years of Bond Style: Breed en nieuw publiek, fotogeniek, filmwereld naar Rotterdam gehaald, succesvolle partnerships in de stad; Keith Haring. The Political Line: Kunsttentoonstelling die past bij de Kunsthal, speciaal voor Kunsthal gemaakt i.s.m. internationale gastcurator en Keith Haring Foundation, belangrijke binnen- en buitenlandse verzamelaars, met name particulieren, zichtbaar in stad. 2.2 Vooruitblik Programma Toelichting prestatieraster In de nieuwe Cultuurplanperiode zal de Kunsthal jaarlijks gemiddeld twintig tentoonstellingen programmeren in de Kunsthal en jaarlijks minimaal één tentoonstelling die buiten de Kunsthal te zien is. Daarnaast organiseert de Kunsthal 10 producties per jaar. Voor de presentaties en producties samen verwachten wij in totaal bezoekers. De Kunsthal hanteert de volgende definities voor presentaties en producties: met presentaties worden zowel de groot- als kleinschalige tentoonstellingen bedoeld. Producties worden gedefinieerd als: uitvoeringen, optredens en andersoortige projecten voor publiek die in samenwerking plaatsvinden met door de gemeente gesubsidieerde instellingen en initiatieven. 2 De Kunsthal = De Kunsthal fungeert tevens als ontmoetingsplaats voor divers publiek dat speciaal komt voor (een onderdeel van) het aanbod of dat zich laat verrassen door de verscheidenheid aan onderwerpen. Met lifestyle onderwerpen, (graphic) design, mode en fotografie biedt de Kunsthal een breed palet aan maatschappelijk relevante en ook luchtige onderwerpen om het publiek anders te laten kijken en meer te laten zien. De veelheid aan onderwerpen, tentoonstellingen en evenementen zorgt continu voor zichtbaarheid in de media, op straat en draagt bij aan de herkenbaarheid van het instituut bij het grote publiek. Evenementen, festivals en randprogrammering vinden plaats in de Kunsthal (in de Hallen en het Auditorium) en rondom de Kunsthal (onder andere Museumpark en op andere openbare plaatsen als Uitmarkten, Lowlands, Stationsplein, maar ook Ahoy en Tropicana worden als locaties verder onderzocht). 2 De plannen voor een structurele programmering van de Kunsthal als Palais des Festivals zullen zonder extra externe financiering (fondsenwerving) maar ten dele kunnen worden uitgevoerd. 10

11 Totstandkoming programma Het programma van de Kunsthal komt op verschillende manieren tot stand. Op initiatief van anderen (musea, andere culturele en maatschappelijke instellingen, stichtingen, galeries etc. in Nederland en via buitenlandse partners), op initiatief van de Kunsthal zelf en sinds 2013 ook op aanreiken van het publiek. De directeur van de Kunsthal is eindverantwoordelijk voor de programmering en vult samen met haar inhoudelijke team gedurende het jaar het programma in. Het team bestaat uit enkele generalisten die in staat zijn om van elk onderwerp het verhaal te vertellen, daarbij ondersteund door een productieteam. Ambitieuze projecten worden lang van te voren ingepland, actuele onderwerpen kunnen op korte termijn aan bod komen. Er blijft in het programma altijd ruimte voor kansen, het programma laat zich dan ook niet in detail vastleggen voor de komende vier jaar. De Kunsthal stelt zich graag op als partner in een coproductie waarbij de andere partij ook een deel van de financiële middelen, inhoud en kennis meebrengt. Samenhang versus contrastrijk In het afgelopen Cultuurplan is aandacht besteed aan de onderlinge samenhang van tentoonstellingen (zoals tijdens het Freaky Voorjaar 2015) maar bovenal is juist de diversiteit van de tentoonstellingen die gelijktijdig te zien zijn, benadrukt (zoals Jean Paul Gaultier naast Pastoe, S.H.O.E.S. naast de Tweede Wereldoorlog, James Bond naast Rudolf Steiner, Peter Lindbergh naast Making Africa). In het komende Cultuurplan gaan we door met programmeren van een contrastrijk programma met tentoonstellingen die elk (een) andere doelgroep(en) aanspreken, met een mix van onderwerpen en een multidisciplinaire aanpak. De stem van het publiek Ook vanaf 2017 zal de stem van het publiek meewegen in de keuze en opzet van de programmalijn die vanaf 2011 hiervoor is opgezet. Voorbeelden hiervan zijn Hipstamatic (2011), Museum Minutes (2012) en in 2013 het project MaakMee, een hoofdtentoonstelling die is gekozen en mede mogelijk gemaakt door het publiek als co-curator. Do it (Kunsthal Rotterdam) naar een concept van curator Hans Ulrich Obrist zette in 2015 de lijn door met een tentoonstelling waarin bezoekers een actieve rol hadden. De inhoudelijke speerpunten van het Cultuurplan worden uitgewerkt in een aantal programmalijnen, waarmee we ons onderscheiden ten opzichte van andere musea en presentatie instellingen in de regio en daarbuiten. Tentoonstellingen De Kunsthal telt zeven verschillende tentoonstellingsruimtes, in totaal m 2 : twee grote hallen waarvan de grootste indirect daglicht heeft en de ander uitzicht op het Museumpark. Hierin worden de hoofdtentoonstellingen geprogrammeerd. Dan zijn er drie kleinere hallen, verschillend van karakter, licht en programma (fotografie, design en particuliere of bijzondere collecties). Ook is er een presentatieruimte gekoppeld aan het Auditorium en een etalage waar jong talent een site specific werk mag maken. Terugkerende programmaonderdelen zijn familietentoonstellingen 3, fotografie (met als insteek documentaire fotografie met een menselijk gezicht, bij voorkeur van een internationale veelbelovende fotograaf), design (vaak met een voorliefde voor bijzondere (onbekende) voorwerpen, dagelijks gebruik, dan wel op het snijvlak van kunst) en er wordt veel aandacht besteed aan mode, in al haar facetten. 3 Minimaal één keer per jaar is in het programma ruimte voor een familietentoonstelling of een presentatie gericht op kinderen. Deze instaptentoonstellingen zijn bestemd voor het hele gezin door toegankelijke presentaties met veel hands-on in plaats van 'don t touch' objecten. 11

12 In het tentoonstellingsprogramma zijn de belangrijkste thema s: 1. Wereldberoemde kunstenaars (ontwerpers, artiesten en architecten die niet of nauwelijks te zien zijn in Nederland); 2. Bijzondere en particuliere collecties; 3. Kunst & Technologie; 4. Gemengde Techniek : multidisciplinaire inhoudelijke aanpak waarin samenwerking en onderzoek naar presentatiewijzen voorop staat. Internationalisering en de keuze voor toptentoonstellingen De Kunsthal heeft in de loop der jaren sterke internationale partners aan zich gebonden (waaronder de Kunsthalle München, Whitney Museum New York, Museé des Beaux Arts Montreal, Bucerius Kunst Forum Hamburg, Grand Palais Parijs en Tinguely Museum Basel) waarmee zij grote spraakmakende en prestigieuze tentoonstellingen organiseert die afstralen op Rotterdam. Deze ingezette internationale lijn wordt voortgezet en uitgebouwd door samenwerkingen aan te gaan met nieuwe spelers op de kunstmarkt, zoals musea, collectieven, stichtingen en kunstenaars uit Japan, Indonesië, China en Afrika. Ook worden de bestaande Europese samenwerkingen met onder andere Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, Rusland, Italië en Engeland en de contacten met tal van Amerikaanse musea en verzamelaars gecontinueerd. Het partnerschap met buitenlandse gastcuratoren gaan we intensiveren, ook zoeken we aansluiting bij de World Private Museum Association. We zijn actief lid van ICOM en jaarlijks aanwezig bij MUSCON. De Kunsthal heeft zijn eigen Friends of the Kunsthal Stichting in Amerika (onder de paraplu van King Boudoin Foundation) en de Kunsthal werkt onder andere samen met het Vitra Museum in Weil am Rhein, Art Centre Basel, Artemisia en Communicamente in Italië. Internationale samenwerkingen Wereldberoemde kunstenaars (architecten, designers, artiesten) die niet of nauwelijks in Nederland te zien zijn en die een breed publiek aanspreken. Voorbeelden uit het verleden: Jean Tinguely, Henry Moore, Alberto Giacometti, Aristide Maillol, Sir Stanley Spencer, Chuck Close, Edward Hopper, Edvard Munch, Keith Haring, Rem Koolhaas, Jean Paul Gaultier. Plannen voor de toekomst: Marc Chagall, Pablo Picasso, Fernando Botero, Henri Rousseau. Wereldberoemde collecties of internationale stromingen en ontwikkelingen, veelal gericht op familiebezoek of juist verdiepend. Voorbeelden uit verleden: Internationaal Realisme, De menselijke figuur, Romeinen, Sovjet Design, Rudolf Steiner. Plannen voor de toekomst, gericht op het thema Kunst & Technologie: Optische illusies (bijvoorbeeld Victor Vasarely), TeamLab Japan, Italian Glamour (V&A), Robotica, David Lynch (filmmaker van o.a. Twin Peaks en kunstenaar) i.s.m. IFFR, Internationale Design Biënnale. Particuliere verzamelaars met een internationale collectie Doordat de Kunsthal geen eigen collectie bezit, is de vrijheid groot en kan de particuliere verzamelaar deze vrijheid optimaal benutten, zoals met de Caldic Collectie, de Triton Collectie en Collectie Hugo en Carla Brown. De samenwerking tussen de Kunsthal en particulieren leidt dikwijls tot nieuwe inzichten met betrekking tot de eigen collectie, die kunnen leiden tot nieuwe wegen die met de collectie wordt ingeslagen (Museum Voorlinden, nieuw profiel Triton Collectie). 12

13 Nationale samenwerkingen De Kunsthal biedt graag een podium aan collecties of objecten van instellingen, stichtingen, archieven of universiteiten die geen middelen, expertise of plek hebben om hun kunstwerken of voorwerpen (op aantrekkelijke wijze) te ontsluiten voor publiek. Het kan ook gaan om een (tijdelijke) sluiting van een museum dat toch zichtbaar wil blijven. De Kunsthal werkt ook graag samen met galeries als Ron Mandos, Gallery Delaive, Torch, Cokkie Snoei en RAM. Plannen voor de toekomst: Samenwerking met alle Natuurhistorische Musea in Nederland (11 in totaal), Collectie Universiteit Utrecht, Tandheelkunde; Collectie Museum Boerhaave; Atlas Van Stolk, Speelgoedmuseum Deventer, TU Delft, Nationaal Ballet / Nationale Opera, Islamitische kunst uit Nederlandse collecties, Italiaanse kunst uit Nederlandse collecties, thematische tentoonstellingen gericht op de Nederlandse geschiedenis i.s.m. Rijksmusea e.a.. Daarnaast werkt de Kunsthal nauw samen met particulieren en hun collecties of met kunstenaars die de spotlight verdienen, wier werk veelal in particuliere verzamelingen te vinden is (bijvoorbeeld Aad de Haas, Wim Oepts, Jan Beutener, Katinka Lampe, Arie Schippers, Carolein Smit). Regionale samenwerkingen De Kunsthal bevordert en entameert culturele samenwerkingen in de stad, met kunstenaars, galeries, kunstbeurzen en -festivals, maar ook met Rotterdamse maatschappelijke instellingen en sectoren. Hierbij zet zij haar expertise in, maakt tentoonstellingen en bedenkt en realiseert inhoudelijke crossovers. In de komende Cultuurplanperiode zal de Kunsthal deze rol weer op zich nemen en invulling geven aan structurele en incidentele samenwerkingen onder de noemer Gemengde Techniek. Dit is een nieuwe benaming voor een multidisciplinaire inhoudelijke aanpak, gedacht vanuit de mens en zijn omgeving en een wisselwerking van disciplines waarin onderzoek naar presentatiewijzen en inhoudelijke integratie voorop staat. Hierbij kan worden gedacht aan het combineren van dans, muziek en beeldende kunst in een ruimte: als installatie en performance tegelijk. Maar ook aan proeven, kijken en luisteren tegelijkertijd als een totaalbeleving. Concrete inhoudelijke plannen hiervoor zijn er met Conny Janssen Danst ter gelegenheid van ons beider 25-jarig jubileum (in het najaar van 2017) en ROTTERDAM ROCKS. Daarnaast zijn er ideeën voor het samenwerken aan een Zomer Expo; met de Willem de Kooning Academie in de vorm van afstudeerprojecten; structurele samenwerkingen met het IFFR, Object Rotterdam, Art Rotterdam en het North Sea Jazz. Ook zijn er ideeën voor expertise uitwisselingen en mogelijke productiesamenwerkingen met Ahoy. De Kunsthal blijft aandacht besteden aan Rotterdamse samenwerkingen met onderwerpen buiten het culturele veld, zoals een tentoonstelling over de Maastunnel, jubileum Erasmusbrug, samenwerking met de kunstcommissie van het Erasmus MC en tentoonstellingen die aansluiten bij de thematiek van de World Expo 2025 en wellicht de haven (Wereldhavendagen). Ondanks dat de Kunsthal geen wisselgeld heeft in de vorm van een collectie, lukt het nog altijd samenwerkingen van de grond te krijgen. Lastig en kostbaar is de nieuwe ontwikkeling van de fee die de Kunsthal steeds vaker moet betalen om grote aantallen werken bij (internationale) musea te leen te krijgen. Dit zijn kosten die bovenop verzekeringen en transporten komen, en aanzienlijk drukken op de programmabegroting. De projecten die door andere partijen worden aangedragen zullen in de toekomst nog scherper dan voorheen op de inhoud (publieksaantrekkelijkheid, voor welke doelgroepen, welke achterban brengt de partij mee, etc.) en financiële haalbaarheid worden getoetst. Aanvragen bij fondsen en sponsoring zullen met deze partijen worden afgestemd. 13

14 Hoofdstuk 3 Publieksbereik De Kunsthal streeft in de nieuwe Cultuurplanperiode naar een gemiddeld bezoekersaantal van ruim bezoekers per jaar. Het exacte aantal bezoekers fluctueert: het ene jaar ligt het accent op de familietentoonstelling, met grote aantallen jeugdige bezoekers met minder inkomsten tot gevolg, het andere jaar is meer gericht op de internationale kunsttentoonstelling met een ouder maar vaak ook bemiddeld publiek, met hogere inkomsten als resultaat. Met het inzetten op het belang van het gebouw en haar omgeving, het Palais des Festivals programma in het Auditorium en een sterke samenwerking voor het zomerprogramma gaan we er vanuit de ingezette koers van bezoekersaantallen van ruim te realiseren. 3.1 Terugblik Publieksbereik In het Cultuurplan heeft de Kunsthal haar doelgroepen en inzet voor verhoging publieksbereik nauwkeurig omschreven. Facts & Figures Publieksbereik : In 2013 ontvangt de Kunsthal bezoekers (in 7 maanden), in bezoekers (in 11 maanden) en in bezoekers. De Kunsthal presenteert per jaar gemiddeld 21 tentoonstellingen met daarnaast presentaties, evenementen en festivals. Per jaar weet de Kunsthal 35% nieuw publiek (mensen die de Kunsthal voor het eerst bezoeken) aan te trekken. Jaarlijks is gemiddeld 24% van de bezoekers woonachtig in Rotterdam, en 14% komt uit regio Rijnmond. Overige bezoekers zijn afkomstig uit het hele land en tussen de 5-7% van de bezoekers zijn buitenlandse toeristen. Afhankelijk van de programmering is ongeveer 7% van het publiek elders geboren met uitschieters zoals 18% in voorjaar 2015, tijdens het Freaky Voorjaar. Gemiddeld is 60% vrouw, 40% man en het opleidingsniveau is gemiddeld 29% WO, 38% HBO, 12% MBO en 21% voortgezet onderwijs en overig. Terugkijkend is het publieksbereik in de periode op verschillende niveaus (on- en offline) boven verwachting geweest. Zoals in de (online) jaarverslagen staat vermeld, speelt programmering van grote tentoonstellingen (met budget voor marketing) een essentiële rol om bestaand en nieuw publiek te bereiken. Met kleine tentoonstellingen en extra programmering (zonder of met gering communicatiebudget) richt de Kunsthal zich op specifieke niche doelgroepen. Beschrijving doelgroepen Onderstaande beschrijvingen geven een indruk van de brede (kern)doelgroepen: Rotterdamse (24%) en regionale bezoekers (14%) Onder deze doelgroep vallen de in cultuur geïnteresseerde Rotterdammers, Rotterdammers uit de buurt, hoogopgeleide kunstliefhebbers, senioren en welgestelden uit de regio, een groeiende groep Rotterdampashouders, Kunsthal Vrienden, de creatieve sector, kunstenaars, studenten, scholieren, medewerkers van Rotterdamse instellingen en bedrijven, jongeren en kinderen uit de regio. Bezoekers uit Nederland en internationale bezoekers (62%) Onder deze bezoekers vallen uiteenlopende doelgroepen: in kunst en cultuur geïnteresseerde 50plussers met bovenmodaal inkomen, regelmatige museumbezoekers, de creatieve en culturele sector (professioneel en amateur), vrijetijdssector, dagjesmensen, families, expats en toeristen (dag- en weekendtoeristen uit binnen- en buitenland). Leerlingen in schoolverband en studenten De Kunsthal ontvangt veel groepen basisschoolleerlingen in schoolverband vanuit de regio Rotterdam. Leerlingen van het voortgezet onderwijs (13-18 jaar) komen uit de regio Rotterdam en uit het hele land. Studenten van hogescholen, kunstacademies en universiteiten (Nederland en België) bezoeken ons regelmatig (zie hoofdstuk 5 Cultuureducatie en talentontwikkeling). 14

15 Families Met gerichte programmering en activiteiten voor het hele gezin bereikt de Kunsthal gezinnen uit Rotterdam en omstreken. Met het gebruik van de Rotterdampas, Museumkaart of de Kunsthal Familie Vriendenkaart en de speciale tarieven voor kinderen en jongeren is de Kunsthal laagdrempelig voor deze doelgroep. Families worden regionaal en landelijk bereikt. Nieuwe bezoekers Nieuw publiek bestaat uit bezoekers die de Kunsthal voor de eerste keer bezoeken. Deze doelgroepen zijn divers, want afhankelijk van het programma. Nieuwe doelgroepen zijn bijvoorbeeld modeliefhebbers, Bondfans, mensen met een interesse in de Vaderlandse geschiedenis, Vrijeschoolleerlingen, de young urban scene en publieksgroepen met een niet-nederlandse achtergrond. Publieksbereik meten = weten Het Kunsthalpubliek wordt jaarlijks in kaart gebracht door eigen kwalitatieve (halfjaarlijkse) publieksonderzoeken, data via online kaartverkoop, gebruik Rotterdampas en de Museumkaart (geldig sinds 1 februari 2014). Facts & Figures Rotterdampas: Gemiddeld 10% van de circa Rotterdampashouders bezoekt de Kunsthal. Daarmee staat de Kunsthal in de top 3 van veel bezochte musea. Deze groep bestaat voor: - 18% uit volwassenen met minimuminkomen; - 23% uit 65+ boven inkomensgrens; - 29% uit volwassenen boven inkomensgrens; - 13% uit studenten; - en voor 11% uit kinderen van minima. 87% van de pashouders komt uit Rotterdam, en overig uit randgemeenten zoals Schiedam, Vlaardingen, Capelle aan den IJssel en Delft.) Facts & Figures Museumkaart: Deze doelgroep kenmerkt zich door (onder meer): - 47% vrouw, 38% man, 15% onbekend - grootste leeftijdscategorieën zijn: jaar (24%), jaar (16%), jaar (10%), jaar (7%) - afkomstig uit: Zuid-Holland (40%), Noord-Holland (18%), Noord-Brabant (10%), Utrecht (9%), Gelderland (8%) Museumkaarthouders in de Kunsthal bezochten ook Museum Boijmans Van Beuningen (40%), Het Nieuwe Instituut (11%), het Fotomuseum (10%) en Het Natuurhistorisch (9%). Sinds september 2015 is aanvullende informatie beschikbaar uit het onderzoeksrapport van Rotterdam Festivals dat gericht is op Rotterdamse doelgroepenanalyses. Daaruit volgt dat de Kunsthal in vergelijking met andere musea in de stad bovengemiddeld veel Rotterdams publiek en Randstedelijke Gemakszoekers trekt. Dit betekent dat de Kunsthal geliefd is in de regio Rijnmond. Samenvattend kan geconcludeerd worden dat de geformuleerde doelstellingen ruimschoots zijn behaald (met de aantekening dat de doelgroep Nederlanders met een niet-nederlandse achtergrond lastig te bereiken en te meten blijft). 3.2 Vooruitblik Publieksbereik De belangrijkste doelstellingen met betrekking tot publieksbereik zoals geformuleerd in de Cultuurnota , blijven van kracht. Daarnaast werkt de Kunsthal vanuit de gemeenschappelijke uitgangspuntennota voor het Cultuurplan Reikwijdte & Armslag, actief mee aan de 15