Duurzaamheid en de facility manager
|
|
- Karen Beckers
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Duurzaamheid en de facility manager Samenvatting Het belang van duurzaamheid neemt toe. Duurzaam beleid is niet meer weg te denken in de hedendaagse bedrijfsvoering. Welke rol speelt de facility manager hierin? En wat zijn de uitdagingen voor de toekomst? Inleiding De technische staf verwijt de facility manager vaak niet betrokken te zijn bij het thema duurzaamheid. Technisch is veel mogelijk, maar er komt niet altijd uit wat er inzit. Bijvoorbeeld omdat de gebruiker zich onwetend of onverschillig opstelt. Kan de facility manager hier wat aan doen? Vanuit een helicopterview kun je stellen dat de maatschappij van organisaties verlangt dat ze maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Vanuit de strategische top wordt in termen van people, planet, profit geantwoord. Een CEO die zijn belofte aan de maatschappij wil waarmaken, stelt binnen de technische staf een specialist voor duurzaamheid aan. Deze stelt doelstellingen op, gaat contracten met het primaire proces aan, ontwikkelt meetinstrumenten en rapporteert aan de CEO hoe het met de duurzaamheid binnen de organisatie staat. Kijk je met de ogen van het primaire proces, de business as usual, dan kan duurzaamheid gezien worden als iets van bovenaf dat de normale procesgang verstoort. Dat zorgt voor een houding van meebewegen tegen de minst mogelijke kosten : op zoek gaan naar die gebieden waar je gemakkelijk kunt scoren ten opzichte van de nieuwe doelstellingen, zodat je met de rest gewoon verder kunt gaan.welke rol speelt facility management hierin als ondersteunende dienst? Duurzaamheid en de facility manager Als het facility management wordt aangesproken zijn er twee gebieden die in eerste instantie in aanmerking komen: 1 real estate (zorg dat je in een duurzaam gebouw zit); 2 inkoop (zorg voor duurzame inkoop). Ook dit zijn gebieden waarbinnen relatief gemakkelijk gescoord kan worden. De bijdrage van facility management op het gebied van duurzaamheid zou echter veel groter kunnen zijn. De facility manager ondersteunt het primair proces op zeer veel terreinen, en kan op al deze terreinen een eigen invulling geven. Op terreinen waarop hij autonoom bevoegd is, maar ook in overleg met gebruikers door bestaande Service Level Agreements (SLA s) aan te passen.
2 Voor de facility manager ligt een essentiële rol in het verduurzamen van de organisatie. Te denken valt aan: sturing in houding en gedrag van medewerkers; vraaggerichte sturing; voorbeeldfunctie; goede communicatie; werken aan een imago en/of identiteit; certificering (BREEAM); flexibilisering; denken in termijnen: lange en korte termijn o denken op korte termijn: best practice en businesscases, quickwins; o denken op lange termijn: (her)ranking op prioriteiten. FM, ICT en HRM vormen de drie organisatie-eenheden die de handen ineen moeten slaan om te zorgen voor bewustwording binnen de organisatie. Daarbij is het van cruciaal belang op welke wijze er sturing wordt geleverd. Leo van de Vorst (Proven Workspace) heeft hierover een eigen filosofie ontwikkeld. Het gaat over een balans om enerzijds zaken dwingend op te leggen, en anderzijds juist ruimte te scheppen voor eigen keuzes. Toegepast in het facilitaire domein betekent ruimte scheppen, keuzemogelijkheden creëren waarbinnen gewerkt wordt. Duurzaamheid in de praktijk In Girona is in de masterclass van F-MEX gezamenlijk het volgende model ontwikkeld: Sturing Duurzaamheid Ruimte People Accountable Zorg voor je omgeving Responsible Rentmeester Planet Welzijn CO²-neutraal Welvaart Geen roofbouw Profit Toegevoegde waarde Continuïteit organisatie Ondernemerschap FM is vanuit het perspectief van duurzaamheid verantwoordelijk op vier terreinen: de gebiedsontwikkeling; de locatie c.q. het gebouw; de inrichting van het gebouw; de ondersteuning van de processen die zich daarbinnen afspelen. Duurzaamheid vanuit het perspectief van gebiedsontwikkeling Bij duurzame gebiedsontwikkeling is een balans tussen rood (gebouw), grijs (wegen), groen en blauw (water) van belang. Verschillende functies op het gebied van wonen, werken en recreëren kunnen dan in het gebied zelf verenigd worden. Dit is gunstig voor de sociale cohesie, maar ook voor de mobiliteit. Daarbij speelt het organiseren
3 van veiligheid een belangrijke rol. Bij de inrichting van het gebied volgens de principes van duurzaamheid is zelfvoorziening op het gebied van water, elektra en gas van belang. Deze zelfvoorziening gebeurt op basis van alternatieve duurzame energiebronnen die CO²-neutraal zijn. Er worden zoveel mogelijk aanwezige grondstoffen gebruikt waarbij het cradle-to-cradleprincipe gehanteerd wordt. Een centrale organisatie, gericht op alle gezamenlijke terreinvoorzieningen, is 24 uur per dag bereikbaar. Hierdoor wordt de aantrekkelijkheid van het gebied vergroot. Een voorwaarde voor het realiseren van zo n gebied is het begrip ownership. Een vorm van gemeenschappelijkheid moet ontstaan tussen de overheid en de bedrijven en de bedrijven onderling. De gedachte hierbij is dat je samen sterk staat, waardoor je gemakkelijker investeringen op het gebied van duurzaamheid kunt realiseren. Bijvoorbeeld op het gebied van milieuaspecten bij de terreininrichting (hergebruik, afvoer afval, voorzieningen creëren om gebouw CO²- neutraal te maken, bundelen van leveranciers, transport minimaliseren, mobiliteitsscan). Het terrein zal ook moeten voldoen aan alle externe milieueisen. Beleidsuitgangspunten hierbij zijn: bereikbaarheid in relatie tot wonen en werken; werkgelegenheid in relatie tot de aantrekkelijkheid van het gebied; financiering in relatie tot participatie en rendementen; innovatie en educatie als leeromgeving op het gebied van duurzaamheid. Een gebied dat voldoet aan al deze duurzaamheidscriteria heeft een positief imago. Duurzaamheid vanuit het perspectief van gebouwen Oude gebouwen kunnen meervoudig en flexibeler gebruikt worden (HNW). Zo kunnen ze worden gerevitaliseerd met gebruik van natuurlijke elementen en materialen. Slimme bouwkundige oplossingen dringen het energieverbruik terug. De facilitaire kosten op dit gebied zijn dan bepalend voor bijvoorbeeld de gevelvormgeving. Parkeerfaciliteiten worden afgestemd op een verscheidenheid aan mobiliteitsvormen. Bij het revitaliseren van een oud gebouw zal zeker nagedacht moeten worden over de minimale investering. Daarbij zullen naast economische overwegingen ook de milieubelasting bij veranderingen meegenomen moeten worden. Een andere conclusie vanuit het perspectief van people, planet, profit, in relatie tot duurzaamheid, is dat het investeren in renovatie/revitalisering te duur is om dit volgens BREEAM-eisen uit te voeren (BREEAM is een meetsysteem op het gebied van duurzaamheid voor gebouwen) en dat investeren in een oud gebouw niet rendabel is. Vanuit het perspectief van planet zal het afbreken dan zoveel mogelijk moeten verlopen via het cradle-to-cradle-principe. Vrijgekomen beton kan gebruikt worden voor dijkophoging, glas kan worden omgesmolten voor hergebruik, et cetera. De vraag die overblijft is: is slopen van oude gebouwen per definitie de minst duurzame oplossing?
4 Duurzaamheid vanuit het perspectief van processen Ten aanzien van de ondersteuning van werkprocessen komt vooral de term HNW naar voren. Tevens wordt opgemerkt dat HET nieuwe werken niet bestaat, per organisatie moet dit ingevuld worden. Het gaat bij de werkprocessen om houding en gedrag van medewerkers. Mobiliteit vormt hierin een belangrijke factor. Een voorbeeld is het centrum van Girona, dat het laatste decennia autovrij is gemaakt. Je ziet er dan ook veel voetgangers, er is een groen fietsenplan met chipkaart en autoverkeer voor bevoorrading wordt gereguleerd. Als de facility manager daadwerkelijk duurzaamheid binnen zijn organisatie wil realiseren, zal hij ook, daar waar mogelijk, bewustwording en draagvlak op eigen initiatief willen creëren, door nieuwe keuzemogelijkheden binnen de bedrijfsprocessen aan te brengen (afvalscheiden, mobiliteitsbeleid). De Producten en Diensten Catalogus kan hierbij een goed aanknopingspunt zijn, gekoppeld aan duurzame inkoop. Daarnaast kan bij de consumptie van facilitaire producten en diensten ook een persoonsgebonden footprint, CO², worden ontwikkeld. Vermenigvuldigd met het aantal medewerkers ontstaat zo een organisatie-footprint. Dit proces leidt tot facilitaire profielen, waarbij in samenwerking met HRM deze functieprofielen kunnen worden gewaarborgd. Duurzaamheid vanuit het perspectief van inrichting Ook wat betreft duurzaamheid toegepast bij de inrichting is samenwerking tussen FM, ICT en HRM op zijn plaats. De hoofdvraag bij het inrichten is of werken nog centraal staat, of dat er andere invalshoeken zijn, bijvoorbeeld een groene ruimte als rustpunt. Over het algemeen wordt gekozen voor een sobere, doelmatige inrichting, vanuit het perspectief van hergebruik. Dit zijn dan tevens randvoorwaarden bij inkoop. Rondom het werken staat functionaliteit voorop. Dit ligt in lijn met het resultaatgericht sturen. Voorzieningen zoals een bibliotheek worden dan ingericht vanuit het perspectief van bereikbaarheid(anytime, anyplace, anywhere). ICTvoorzieningen worden ingezet om plaatsonafhankelijk te kunnen (samen)werken. Het gedrag op locaties kan beïnvloed worden door een aantal directe quick wins uit te voeren, zoals dubbelzijdig printen, kartonnen koffiebekers, afvalscheiding en de inzet van zonnepanelen. Conclusie Vanuit de theorie van countervailing powers stuit de specialist op het gebied van duurzaamheid tegen een muur. Hierbij lijkt het wel: hoe meer inspanning er wordt verricht op het gebied van duurzaamheid, hoe meer weerstand er ontstaat. Er vindt geen echte verandering plaats. Duurzaamheid in gedrag kan niet worden afgedwongen! Als dit gebeurt vanuit het perspectief van ruimtescheppen, zoals bij het nieuwe werken, is dit een effectievere methode om gedragsveranderingen binnen het primair proces te stimuleren. Dit betekent dat facility management een eigen beleid op het gebied van duurzaamheid heeft, breder dan de doelstellingen zoals die door specialisten worden opgesteld en bewaakt, maar wellicht effectiever als het gaat om het realiseren van duurzaamheid in brede zin. De leveranciers van diensten die hierin kunnen meedenken (partnership) hebben nadrukkelijk een streepje voor.
5 De belangrijkste boodschap in de richting van de facility manager is: pak je eigen verantwoordelijkheid en ga het gewoon DOEN! Bron Informatie uit dit artikel is deels afkomstig van de F-MEX masterclass In mei 2011 kwamen in Girona dertig facility managers, aanbieders van facilitaire diensten en Young Professionals in een masterclass onder leiding van Dries Krens en Jos Barnhoorn bijeen om hun inzichten op het gebied van duurzaamheid met elkaar te delen. Zie voor meer informatie Auteur Leo Laanen
Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
De Meeuw Nederland Industrieweg 8 Postbus 18 5688 ZG Oirschot T +31 (0)499 57 20 24 F +31 (0)499 57 46 05 info@demeeuw.com www.demeeuw.com De Meeuw en MVO Wijzer worden van Maatschappelijk Verantwoord
Nadere informatieHet maken van een duurzaamheidsbeleid
Het maken van een duurzaamheidsbeleid Workshop Lekker Betrokken! Phyllis den Brok Projectleider Lekker Betrokken! phyllis@phliss.nl 06-22956623 hhp://www.phliss.nl/lb.html Duurzaamheid Definitie duurzaamheid:
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2014 Van verbruik naar gebruik Pagina 1 van 6 Inleiding: Voor u ligt het MVO beleid van Hef & Hijs Nederland. Maatschappelijk Verantwoord en Duurzaam Ondernemen is
Nadere informatieRapportage. 25 September 2018
Rapportage 25 September 2018 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 1.1 Positionering advies 3 1.2 Algemeen 3 1.3 Leeswijzer 4 2. Nulsituatie en positiebepaling 4 2.1 Werkwijze 4 2.2 Nulsituatie 5 2.3 Ambitieniveau
Nadere informatieCluster Bedrijfsvoering rve ICT
Cluster Bedrijfsvoering rve ICT ACTIEPLAN 2017-2020 Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) 30 juni 2017 Pagina 1 van 10 Inhoud 1 INLEIDING... 3 2 AMBITIE RVE ICT MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD INKOPEN...
Nadere informatieCommunicatieplan EMS (Energie Management Systeem)
plan EMS (Energie Management Systeem) CO 2 -Prestatieladder Agmi Group september 2012 (mei 2013 aangepast) Inhoudsopgave 1. Inleiding... 4 1.1 Rapportage & reductiedoelstelling... 4 1.2... 4 2. - Interne
Nadere informatieAlles van waarde beschermen en behouden
Alles van waarde beschermen en behouden Rond 2050 wonen er zo n 9 miljard mensen op onze aarde. De vraag naar water, mais, olie en metaal zal dan ook drastisch toenemen. Onze aarde is niet onuitputtelijk,
Nadere informatieNut en noodzaak van (sturen op) duurzame zorg
Nut en noodzaak van (sturen op) duurzame zorg Prof.dr. Robbert Huijsman MBA, Hoogleraar Management & Organisatie Ouderenzorg Senior manager Kwaliteit & Innovatie, Achmea .... Wat bedoelen we met duurzaamheid?
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen. De Bodde
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen De Bodde Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen De publieke sector is een zeer grote werkgever en heeft dus ook grote invloed op duurzaamheids- en arbeidsmarktvraagstukken.
Nadere informatieDuurzaam A2-project Maastricht
1 Duurzaam A2-project Maastricht Hoe duurzaam is A2M-project en waar liggen kansen? Maastricht, 29 oktober 2014 Hoe duurzaam is A2 Maastricht? Project heeft in 2006-2009 essentiële duurzame keuzes gemaakt:
Nadere informatiede facilitaire coöperatie kantoor vol energie volgens archifoor
de facilitaire coöperatie kantoor vol energie volgens archifoor onze analyse doelstelling Innovatieprogramma Energiesprong: Het op grote schaal laten ontstaan van gebouwen zonder energienota doelstelling
Nadere informatieEcologie & BREEAM. Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht
Ecologie & BREEAM Lucas Marijs, 6 december 2013, Utrecht Duurzame ontwikkeling Even terug naar de basis Duurzame ontwikkeling De basis Duurzame ontwikkeling is ontwikkeling die aansluit op de behoeften
Nadere informatieEEN VAN ONZE EXPERTS Geen betrokkenheid zonder te betrekken
EEN VAN ONZE EXPERTS Geen betrokkenheid zonder te betrekken Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden
Nadere informatieMVO gids Noord Nederland
MVO gids Noord Nederland Podium, vraagbaak en hulp voor bedrijven en organisaties die actief bezig zijn met maatschappelijk verantwoord ondernemen en werken. Ontwikkeld door de MVO alliantie Noord Nederland
Nadere informatieEvenwicht vinden tussen people, planet & profit DUURZAAM VASTGOEDBEHEER & FACILITY MANAGEMENT
Evenwicht vinden tussen people, planet & profit DUURZAAM VASTGOEDBEHEER & FACILITY MANAGEMENT WAAROM INVESTEREN IN DUURZAAMHEID? 1. Omdat bedrijven een betekenisvolle bijdrage willen leveren aan een leefbare
Nadere informatieInhoudsopgave. Bewust willen en kunnen 4. Performance Support 5. Informele organisatie 5. Waarom is het zo moeilijk? 6
Inleiding De afgelopen vijftien jaar hebben we veel ervaring opgedaan met het doorvoeren van operationele efficiencyverbeteringen in combinatie met ITtrajecten. Vaak waren organisaties hiertoe gedwongen
Nadere informatieMVO verklaring
Voor u ligt het MVO beleid van Kamphuis Lastechniek BV. Maatschappelijk Verantwoord en Duurzaam Ondernemen is verankerd in ons bedrijfsbeleid. Voor nu, en voor de toekomst. Doordat Kamphuis Lastechniek
Nadere informatieInitiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks
Initiatiefvoorstel PvdA-GroenLinks Onderwerp: social return en inbesteden Datum commissie: 6 juni 2013 Datum raad: Nummer: Documentnummer: Steller: Eric Dammingh Fractie: PvdA-GroenLinks Samenvatting Meedoen
Nadere informatieKeurmerk Transport & Logistiek, voor een duurzame én rendabele toekomst. Vernieuwend ondernemen. www.keurmerktenl.nl
Keurmerk Transport & Logistiek, voor een duurzame én rendabele toekomst. Vernieuwend ondernemen. www.keurmerktenl.nl Het keurmerk waarmee u verder komt. Het Keurmerk Transport & Logistiek is een overkoepelend
Nadere informatieFODI Federatie van Oppervlakte Delfstoffenwinnende Industrieën
FODI Federatie van Oppervlakte Delfstoffenwinnende Industrieën Koepel van het Nederlandse grondstofwinnende bedrijfsleven De leden van FODI zijn in principe brancheorganisaties. Zand (beton, wegfundering)
Nadere informatieVan Afvinken Naar Duurzame Innovaties. Willy Peelen
Van Afvinken Naar Duurzame Innovaties Willy Peelen 2 Inhoud Duurzaamheid Ketenintegratie Voorbeelden innovaties Instrumenten Conclusies Duurzaam inkopen Duurzaamheid Verkoopt! Duurzaamheid verkopen 3 Duurzaam
Nadere informatieAanleiding. Datum : 6 maart 2014
Datum : 6 maart 2014 Aan : CvB Van : Hans Nederlof Onderwerp : Beleidsplan duurzame bedrijfsvoering FB Kenmerk : Gewenste behandeling : Ter informatie ** Urgentie : normaal/hoog (door SD/CvB te bepalen)
Nadere informatieStoringscontract. HVL Service, Onderhoud en Beheer
Uw samenwerking met HVL Service, Onderhoud en Beheer kan in verschillende contractvormen worden vastgelegd. Samen stellen wij een gedetailleerd onderhoudsplan op en formuleren wij een overeenkomst op maat,
Nadere informatieVOORSTEL AB AGENDAPUNT :
VOORSTEL AB AGENDAPUNT : PORTEFEUILLEHOUDER : F.K.L. Spijkervet AB CATEGORIE : B-STUK (Beleidsstuk) VERGADERING D.D. : 26 november 2013 NUMMER : WM/MIW/RGo/7977 OPSTELLER : R. Gort, 0522-276805 FUNCTIE
Nadere informatieStrategische inkoop. a. De behoefte en vraag van gebruikers is leidend bij de levering van. Door Henk Rietveld en Leon-Paul de Rouw Augustus 2004
Strategische inkoop Door Henk Rietveld en Leon-Paul de Rouw Augustus 2004 1. Inleiding Vanuit vraaggericht facility management streeft de facilitaire organisatie naar een optimale aansluiting tussen facilitaire
Nadere informatieMasterclass. Business Model Canvas gebruiken bij communicatie. Een visueel hulpmiddel om de brug tussen IT en business te slaan
Masterclass Business Model Canvas gebruiken bij communicatie Een visueel hulpmiddel om de brug tussen IT en business te slaan De laatste jaren hanteren organisaties steeds vaker het Business Model Canvas
Nadere informatieDuurzaamheidsdialoog. Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid
Duurzaamheidsdialoog Strategisch richten en inrichten van duurzaamheid Duurzaamheid U kunt waarschijnlijk bijna alle woorden relateren aan uw organisatie. Maar welke zijn echt relevant en significant?
Nadere informatie20 mei 2008. Management van IT 1. Management van IT. Wat is dat eigenlijk? IT organisaties: overeenkomsten en verschillen
Management van IT Han Verniers PrincipalConsultant Han.Verniers@Logica.com Logica 2008. All rights reserved Programma Management van IT Wat is dat eigenlijk? IT organisaties: overeenkomsten en verschillen
Nadere informatieFACILITY MANAGEMENT. Duurzaam FM. Algemeen management. Mieke Pieters
FACILITY MANAGEMENT Algemeen management Duurzaam FM Mieke Pieters Colofon Duurzaam FM Auteur: Mieke Pieters Brussel, 2015 D/2015/8132/213 ISBN 978-2-509-02538-8 ISSN 2406-6311 NUR 800 De publicaties uit
Nadere informatieManagementsamenvatting
Managementsamenvatting Erasmus Universiteit Rotterdam: CSR paper De route naar Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen in algemene ziekenhuizen. De strategische verankering van MVO in de dagelijkse activiteiten
Nadere informatieDeelname Initiatieven
Deelname Initiatieven Conform 3.D.1 & 3.D.2 Versie 02: 31 januari 2016 Gebr. Janssen Beheer BV Hagelkruisstraat 6 5835 BD Beugen INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING DEELNAME INITIATIEVEN... 3 1.1 Een woord vooraf...
Nadere informatieVertrek van de Plek. Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling
Vertrek van de Plek Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling Vertrek van de Plek Integraal benaderen van duurzame gebiedsontwikkeling Methodiek Vertrek van de plek Praktijkvoorbeelden Lonneke
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2015-2016
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen 2015-2016 Van verbruik naar gebruik Pagina 1 van 5 Inleiding: Voor u ligt het MVO beleid van ABIRD Industrial Rental Services. Maatschappelijk Verantwoord en Duurzaam
Nadere informatieDUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer. 15 februari 2011. Sietse Vlietstra
2 DUURZAAM? SHS Parkmanagementvereniging Slochteren Hoogezand-Sappemeer 15 februari 2011 Sietse Vlietstra Adviseur duurzaam ondernemen en innovatie Syntens 3 4 Wat is duurzaam? Het voorzien in de behoeften
Nadere informatieAlles van waarde beschermen en behouden
Alles van waarde beschermen en behouden Rond 2050 wonen er zo n 9 miljard mensen op onze aarde. De vraag naar water, mais, olie en metaal zal dan ook drastisch toenemen. Onze aarde is niet onuitputtelijk,
Nadere informatieUtrecht Business School
Cursus Inkoopmanagement & Procurement De cursus Inkoopmanagement & Procurement duurt ongeveer 2 maanden en omvat 5 colleges van 3 uur. U volgt de cursus met ongeveer 10-15 studenten op een van onze opleidingslocaties
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2016 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieEen circulaire economie: De gemeente Leeuwarden als casus
Een circulaire economie: De gemeente Leeuwarden als casus Sandra van der Lee, MSc. Projectingenieur circulair ontwerpen Witteveen+Bos I Sandra.van.der.Lee@witteveenbos.com Robin van der Plas, MSc. Projectingenieur
Nadere informatieMVO Kwartaalbericht Juli 2017
MVO Kwartaalbericht Juli 2017 1 Iedereen levert een bijdrage pagina 4 Samen werken aan een betere toekomst pagina 6 Ik zie bij BRAND al vele mooie initiatieven ontstaan pagina 8 MVO helpt mij om normen
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Vóór dat u beleid ontwikkelt is het van belang om de vraag: Waaròm zou ik MVO beleid ontwikkelen? te beantwoorden. Het antwoord op deze vraag bepaalt hóe u het MVO
Nadere informatieGroene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming
Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business
Nadere informatieHET ANTWOORD OP UW VRAGEN
HET ANTWOORD OP UW VRAGEN Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste
Nadere informatieWat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid?
Wat verwachten werkgevers van het onderwijs als het gaat om duurzaamheid? Een onderzoek onder werkgevers in de topsectoren en de overheid. Onderzoeksrapport Samenvatting 1-11-2013 1 7 Facts & figures.
Nadere informatieDuurzaamheid, Energie en Milieu
Duurzaamheid, Energie en Milieu In de uitvoeringsagenda duurzaamheid van de gemeente staat: Duurzame ontwikkeling is een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van huidige generaties zonder de mogelijkheden
Nadere informatiesturen om tot te komen Rijnconsult Business Review
Je moet behoorlijk sturen om tot zelfsturing te komen 56 Rijnconsult Business Review Het creëren van effectieve autonome teams is geen nieuw onderwerp voor veel organisaties. Maar de dynamiek waarin veel
Nadere informatieDe motor van de lerende organisatie
De motor van de lerende organisatie Focus op de arbeidsmarkt Naast het erkennen van leerbedrijven is Calibris verantwoordelijk voor ontwikkeling en onderhoud van kwalificaties in de sectoren zorg, welzijn
Nadere informatieTrends in duurzaam bouwen
Trends in duurzaam bouwen De ontwikkeling naar energie neutraal bouwen en duurzaam materiaalgebruik auteur ir. W.D. Wormgoor ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - ROERMOND - DÜSSELDORF - BONN - BERLIJN - PARIJS
Nadere informatieDe combinatie HR outsourcing en het bieden van goede HR-software in de cloud, daar is Raet onderscheidend in! Praktijkcase
De combinatie HR outsourcing en het bieden van goede HR-software in de cloud, daar is Raet onderscheidend in! Praktijkcase Erik Kuik - voorzitter Raad van Bestuur Zorggroep Alliade verbetert de kwaliteit
Nadere informatievooral ook het management en HRM bij betrokken hoog op de agenda, omdat ze op zoek zijn
goed werken Ons nieuwe kantoor wordt een inspirerende ontmoetingsplek, waarbij we tijden plaatsonafhankelijk werken Klaas Bakker, Manager Facilities en Real Estate TenneT TSO B.V. Het nieuwe werken start
Nadere informatieResultaten Het Nieuwe Werken Monitor
Resultaten Het Nieuwe Werken Monitor Totaalanalyse September 2012 Respons Deelname aan de monitor 10.618 medewerkers uit 22 organisaties 14 non profit organisaties: 7.399 medewerkers (70%) 8 profit organisaties:
Nadere informatieBeleidsplan MVO 2015-2017
Beleidsplan MVO 2015-2017 CB Concreet Duurzaam April 2015 Inleiding Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) speelt een belangrijke rol binnen de prestatie- en groeistrategie van Cementbouw. Als een
Nadere informatieDuurzaam Inkopen in onderwijs. Betty de Keizer De Keizer Kennismakelaar
Duurzaam Inkopen in onderwijs Betty de Keizer De Keizer Kennismakelaar Duurzaam inkopen, inleiding Duurzaam inkopen in onderwijs Spelers in het veld en hun rol Suggesties voor aanpak Informatiebronnen
Nadere informatieEnergie management actieplan. Newae B.V.
Energie management actieplan Newae B.V. Aspect van de CO2 prestatieladder: 3.B.2. Datum: 31 december 2017 Versie: 01 Auteur: Vrijgegeven: J. Burg T.J. Crum Voorwoord Voor u ligt het Energie Management
Nadere informatieInleiding Uitgangspunten Inkoopbeleid Inkoopmissie en -visie Missie Inkoop Visie Inkoop... 5
Inhoudsopgave Inleiding... 3 1 Uitgangspunten Inkoopbeleid... 4 2 Inkoopmissie en -visie... 5 2.1 Missie Inkoop... 5 2.2 Visie Inkoop... 5 3 Juridische kaders... 6 3.1 Wet- en regelgeving... 6 3.2 Aanbestedingsprocedures...
Nadere informatieDuurzaam contractmanagement
Duurzaam contractmanagement Samenvatting Hoe wordt de duurzaamheid van de ingekochte producten en diensten ondergebracht in facilitaire contracten en wat betekent dat voor het contractmanagement? Inleiding
Nadere informatieAb Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO
Ab Arbo-advisering i en duurzaamheid + MVO Esther Loozen Atze Boerstra (Stanley Kurvers) NvvA Symposium 2010 1 Programma Introductie door Esther Loozen Korte inleiding over duurzaamheid+ MVO door Atze
Nadere informatieUitkomststuring in de Wmo
Uitkomststuring in de Wmo workshop symposium de Menselijke Maat - Arcon 25 November 2013 Lucienne Berenschot Leo van der Geest Inleiding NYFER doet onderzoek naar de mogelijkheden om uitkomststuring te
Nadere informatieWhitepaper Netwerksamenwerking. Competenties achilleshiel van effectief samenwerken. Auteurs Ronald Berkhuizen Hans Rasch
Whitepaper Netwerksamenwerking Competenties achilleshiel van effectief samenwerken Auteurs Ronald Berkhuizen Hans Rasch Aanleiding Verhouding tussen gemeenten en organisaties veranderen Op basis van een
Nadere informatieKennismiddag: Demand Management
Kennismiddag: Demand Management Agenda Agenda Even voorstellen Inleiding FM FM en uitbesteden Een praktijkvoorbeeld Pauze Wat is Demand management? Borrel 9-10-2014 Kennismiddag: Demand Management Even
Nadere informatieSTRATEGISCH BELEID EFFICIËNT EN ZICHTBAAR NAAR EEN CENTRUM VOOR REVALIDATIE
STRATEGISCH BELEID 2013 2014 NAAR EEN EFFICIËNT EN ZICHTBAAR CENTRUM VOOR REVALIDATIE UMCG Centrum voor Revalidatie Strategisch beleidsplan 2013-2014 Vastgesteld op 1 november 2012 Vooraf Met het strategisch
Nadere informatieBeleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen KEUZE VOOR SPEERPUNTEN OVERHEID IN BEWEGING EN MEESTER IN JE WERK
Beleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen 1 Beleidsprogramma A+O fondsen gemeenten, provincies en waterschappen De A+O fondsen van gemeenten, provincies en waterschappen hebben
Nadere informatieinspireren en innoveren in MVO
inspireren en innoveren in MVO Inleiding Gert Van Eeckhout Beleidsondersteuner MVO - Departement WSE Wat is MVO? Waarom MVO? Beleidslijnen Vlaamse overheid MVO? een proces waarbij ondernemingen vrijwillig
Nadere informatieCongres Vastgoedbeheer door regio s
Congres Vastgoedbeheer door regio s Benchmarking van vastgoed en facilities September 2017 Onbegonnen werk bij de veiligheidsregio s? Facility Management Consultancy De Colliers Real Estate & Facility
Nadere informatieCloud Computing, een inleiding. ICT Accountancy & Financials congres 2013: Cloud computing en efactureren. Jan Pasmooij RA RE RO: jan@pasmooijce.
Cloud Computing, een inleiding ICT Accountancy & Financials congres 2013: Cloud computing en efactureren 10 december 2013 Jan Pasmooij RA RE RO: jan@pasmooijce.com 10 december 2013 1 Kenmerken van Cloud
Nadere informatieSamen aan de slag met CO 2 -reductie
Samen aan de slag met CO 2 -reductie CO 2 CO 2 CO 2 Versie 1 mrt 2018 Inleiding De Koninklijke Ginkel Groep is een allround groenbedrijf en is actief met het duurzaam vergroenen van de leefomgeving en
Nadere informatieSamenwerken in een SSC. Ton Bernts. Congres 2011 Samenwerken aan FM. www.factomagazine.nl
Samenwerken in een SSC Ton Bernts Congres 2011 Samenwerken aan FM www.factomagazine.nl Achtergrond 49% Energy 2 Het netwerkbedrijf Alliander wordt gevormd door de onderdelen Liander, Liandon en Endinet.
Nadere informatieAT OSBORNE. Masterclass Energiebesparing in de zorg. Professioneel opdrachtgeverschap 16 november 2011. Marjolijn Kroon adviseur gezondheidszorg
AT OSBORNE www.atosborne.nl Masterclass Energiebesparing in de zorg Professioneel opdrachtgeverschap 16 november 2011 Marjolijn Kroon adviseur gezondheidszorg AT Osborne Huisvesting en Vastgoed Infrastructuur
Nadere informatieJade Beheer. Communicatieplan CO 2 Prestatieladder 3.C.1. 3.C.2 Invalshoek C: Transparantie Handboek CO2 Prestatieladder, versie 2.2 / 3.
Jade Beheer Communicatieplan CO 2 Prestatieladder 3.C.1. 3.C.2 Invalshoek C: Transparantie Handboek CO2 Prestatieladder, versie 2.2 / 3.0 Document : Communicatieplan CO 2-prestatieladder Auteur : Jade
Nadere informatieDuurzame mobiliteit als onderdeel van MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Sin Declerc, Uitrit4. 4/11/2014.
Duurzame mobiliteit als onderdeel van MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Sin Declerc, Uitrit4. 4/11/2014. What s next? MVO als groter kader: - Wat is het grotere verhaal van mobiliteit? - Hoe
Nadere informatieStrategische Personeelsplanning
Strategische Personeelsplanning De basis voor effectief en duurzaam functioneren 1 Wie is Hubé Maaike Huisman HR Business Coach Hubé zet mensen in hun kracht Van intuïtie tot intellect Van binnen naar
Nadere informatiePraktijk Voorbeeld nº 1
1. Bedrijfs ID Naam van het bedrijf: Praktijk Voorbeeld nº 1 Van Dorp installaties bv Sector: Technische installaties Core Business / Belangrijkste Brandpreventie, technische ondersteuning, klimaatbeheersing
Nadere informatieEnergie management actieplan. Newae B.V.
Energie management actieplan Newae B.V. Aspect van de CO2 prestatieladder: 3.B.2. Datum: 22 maart 2017 Versie: 01 Auteur: Vrijgegeven: P. Cleijne T.J. Crum Voorwoord Voor u ligt het Energie Management
Nadere informatieCO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018
CO2 Prestatieladder Voortgangsrapportage 2018 Naam opdrachtgever: Raedthuys Holding B.V. Adres: Hengelosestraat 585 Plaats: Enschede Uitgevoerd door: Adres: Plaats Telefoon: e-mail: Jan Manenschijn Datum
Nadere informatieEnergie management actieplan. Copier Groep B.V.
Energie management actieplan Copier Groep B.V. Aspect van de CO 2 prestatieladder: 3.B.2. Datum: 31 maart 2015 Versie: 00 Auteur: M.J.A. Rijpert Vrijgegeven: T.J. Crum, J. Copier Voorwoord Voor u ligt
Nadere informatieMilieumanagement & Duurzaam Ondernemen
Milieumanagement & Duurzaam Ondernemen Milieumanagement en duurzaam ondernemen Duurzaam ondernemen en milieumanagement zijn begrippen die vaak, bijna onbewust, gekoppeld worden aan milieubelastende sectoren
Nadere informatieVisiedocument en Activiteitenplan 2013
Visiedocument en Activiteitenplan 2013 1. Inleiding In Leusden is in september 2006 gestart met het project Maatschappelijk Betrokken Ondernemen. De Gemeente Leusden, het bedrijfsleven en de maatschappelijke
Nadere informatieDE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V.
DE BLAAY-VAN DEN BOGAARD RAADGEVENDE INGENIEURS B.V. Westblaak 35 ROTTERDAM MVO? Doen wij zo! Datum: 27-01-2015 Inleiding MVO? Natuurlijk! Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO); werken aan economische
Nadere informatieOnderzoek Milieubewust 2011 (leveranciers)
Onderzoek Milieubewust 2011 (leveranciers) Gepubliceerd van 01.07.2011 tot 16.07.2011 147 respondenten 27 antwoorden (27 uniek) 18% responsepercentage 1 Zuinig omgaan met energie 88,9 % 24 2 Alternatieve
Nadere informatieEnergie Management Plan 2015
Energie Management Plan 2015 Bijlage bij het KAM jaarplan 2015 Voorlopig Versie 1.0 VBG 2015-09 22 Energie Management Plan 2015 Pagina 1 van 5 Inhoudsopgave Energie Management Plan 2015 1 Veiligheid 2
Nadere informatieBent u. duurzaamheid. al de baas?
Bent u al de baas? Wat levert het je op? Inzicht in hoe u het sbereik binnen een leefgebied kunt vergroten door slimme inrichting van uw sbeleid en duurzame aanpak van infrastructurele (her)inrichtingsprojecten.
Nadere informatieCommunicatieplan Newae B.V.
Communicatieplan Newae B.V. CO2 prestatieladder Pagina 1 van 10 Inhoudsopgave 1. Introductie... 3 2. Communicatiedoelstelling... 4 2.1. Doelstelling interne doelgroep... 4 2.2. Doelstelling externe doelgroep...
Nadere informatieDatum: 31 augustus 2011
ICT assessment Methodiek: ITEM-C ICT assessment Ontwikkeld door: ITEM-C advies en interim management Auteur: H.W. Gooskens Datum: 31 augustus 2011 Copyright: ITEM-C advies en interim management Niets uit
Nadere informatieCommunicatieplan. CO2-prestatieladder.
Communicatieplan. CO2-prestatieladder. Communicatieplan m.b.t. CO 2 prestatieladder 2015-2016 Alphabet Nederland B.V. Creatie datum : 12 februari 2015 Laatst gewijzigd : 12 februari 2015 Stuknummer : 20150212.00
Nadere informatieSamen geven we richting aan de koers van de NKC
Samen geven we richting aan de koers van de NKC ₀ ₀ ₀ In de aanloop naar de klimaattop in Parijs is eind 2014 de Nederlandse Klimaatcoalitie van start gegaan om CO2 reductie bij bedrijven en andere organisaties
Nadere informatieDe Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie
De Drievoudige Bottom Line, een noodzakelijke economische innovatie Feike Sijbesma, CEO Royal DSM In de loop der tijd is het effect van bedrijven op de maatschappij enorm veranderd. Vijftig tot honderd
Nadere informatieOnderzoek duurzame bedrijfsterreinen
Onderzoek duurzame bedrijfsterreinen In de afgelopen maanden heeft de Stichting Groene Hart samen met IVAM en Grontmij hard gewerkt aan het verduurzamen van vier bedrijfsterreinen ITC, gemeente Alphen
Nadere informatieInhoud. FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3. Visie op de ontwikkeling van de NEN
NEN 15221 Inhoud FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3 Visie op de ontwikkeling van de NEN 15221-6 10 Kwaliteit facilitaire dienst beter meetbaar maken 14 2 FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie
Nadere informatieContactpersoon: Romy Koster - Bulo Telefoon: +31 320 714 513 Email: r.bulo@adjectiv.nl Lelystad. Curriculum Vita Hanny van Keep
Contactpersoon: Romy Koster - Bulo Telefoon: +31 320 714 513 Email: r.bulo@adjectiv.nl Lelystad Curriculum Vita Hanny van Keep Naam: Hanny van Keep Geboortedatum: 19 Augustus 1959 Plaats: Noordwijk ZH
Nadere informatieHandleiding voor het SURF Groene ICT Maturity Model
Een zelfscan voor Groene ICT en Duurzaamheid in de organisatie Auteur(s): Met dank aan: Versie: Gebaseerd op: Albert Hankel Henk Plessius, Dirk Harryvan, Bert van Zomeren 2.0 SGIMM v2.0 Datum: 16-04-2015
Nadere informatieProfielschets Manager Bureau Bedrijfsvoering. 1. Manager Bureau Bedrijfsvoering (24 uur)
Profielschets Manager Bureau Bedrijfsvoering 1. Manager Bureau Bedrijfsvoering (24 uur) Zorggroep is een snel groeiende, landelijk werkende zorggroep. Zorggroep werkt met ongeveer 950 medewerkers en een
Nadere informatieCloud services: aantrekkelijk, maar implementeer zorgvuldig
Cloud services: aantrekkelijk, maar implementeer zorgvuldig Auteur: Miranda van Elswijk en Jan-Willem van Elk Dit artikel is verschenen in COS, mei 2011 Cloud services worden steeds meer gebruikelijk.
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen
MVO prestatieladder Niveau 3 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Jaarverslag 2015 Tredin behaalde in januari 2014 Niveau 3 van de MVO Prestatieladder. In dit jaarverslag nemen we u mee in onze ervaringen
Nadere informatieDuurzaam zorgvastgoed
Duurzaam zorgvastgoed 28 maart 2018 Roeland Brouns directeur Vastgoed s Heeren Loo Jan Peter Niezink programma-manager Duurzaamheid Inhoud Over s Heeren Loo (Duurzame) Meerjarenstrategie Duurzaam ondernemen
Nadere informatieEEN VAN ONZE EXPERTS
EEN VAN ONZE EXPERTS 1+1=3 Een netwerk van hoog opgeleide, ervaren zelfstandig FM-professionals. Wij zijn gepassioneerd bezig met ons vakgebied, zijn actueel en bieden onze opdrachtgevers daarmee het beste
Nadere informatieTOOLKIT VOOR DE ONTDEKKINGSTOCHT NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING
TOOLKIT VOOR DE ONTDEKKINGSTOCHT NAAR EEN DUURZAME SAMENLEVING Een Toolkit met de waarom, wat en hoe aanpak voor slim, sociaal en duurzaam organiseren Met de toolkit kunnen organisaties hun missie opnieuw
Nadere informatieSamenvatting Finance Monitor
Samenvatting Finance Monitor Welke thema s beïnvloeden het werk van financials? De Finance Monitor van USG Finance en Tijdschrift Controlling geeft inzicht in de thema s die het werk van financials gaan
Nadere informatieAuteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen
1 Auteurs: Martin Liebregts en Haico van Nunen V A N L E V E N S D U U R D E N K E N N A A R M I L I E U W A A R D E N A N A L Y S E ( M I W A ) Bij duurzaamheid gaat het om doen of laten. De praktijk
Nadere informatie1. Duurzame ontwikkeling
Communicatie en maatschappelijk verantwoord ondernemen 1. Duurzame ontwikkeling Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is een begrip dat nauw verbonden is met het begrip duurzaam ondernemen, dat in 1987
Nadere informatieHARTELIJK WELKOM BIJ. UITBESTEDEN, van laagste prijs naar kwaliteit. Wilt u uw mobiele telefoon op STIL zetten?
HARTELIJK WELKOM BIJ UITBESTEDEN, van laagste prijs naar kwaliteit Wilt u uw mobiele telefoon op STIL zetten? Programma 13.00 uur Uitbesteding: bezint eer gij begint zaal Tokio Pauze 14.15 uur Uitbesteding
Nadere informatieInkoop en contractmanagement
Syllabus Inkoop en contractmanagement Een inspirerende bundeling van theorie en praktijk, tips en ervaringen, kansen en bedreigingen. Inclusief best practices bij onder meer Universiteit Twente, ING, provincie
Nadere informatie