Rapport Monitoring Subsidieregeling energiebesparing eigen huis. Datum Juni 2018 Status Definitief

Transcriptie

1 Rapport Monitoring Subsidieregeling energiebesparing eigen huis Datum Juni 2018 Status Definitief

2

3 Inhoud 1 Inleiding Achtergrond 4 2 Samenvatting uitkomsten van de kwantitatieve analyse Samenvatting van de kwantitatieve analyse bij de individuele woningeigenaar/bewoner Samenvatting van de kwantitatieve analyse bij Verenigingen van Eigenaren (VvE s) 5 3 Samenvatting van de enquête uitkomsten Samenvatting uitkomsten van de enquête voor de individuele woningeigenaar/bewoner Samenvatting uitkomsten van gesprekken die zijn gevoerd met VVE s 9 4 Kwantitatieve gegevens over de aanvragen Kwantitatieve gegevens over de aanvragen van eigenaar/bewoners Kwantitatieve gegevens over de aanvragen van verenigingen (VvE s) 13 5 Resultaten van de enquête voor de individuele woningeigenaar/bewoner Toegepaste onderzoeksmethode en betrouwbaarheid van het onderzoek Resultaten van de enquête 16 6 Resultaten van de enquête onder verenigingen van eigenaren Toegepaste onderzoeksmethode De belangrijkste bevindingen Redenen voor het niet aanvragen door VvE s 30 3

4 1 Inleiding 1.1 Achtergrond Ter stimulering van energiebesparing is de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (SEEH) gestart op 15 september Met de subsidie kan aan individuele eigenaar/bewoners en verenigingen (voornamelijk VvE s) subsidie worden verstrekt voor de realisatie van energiebesparende maatregelen aan hun woning of gebouw. Voor eigenaar-bewoners is de subsidie gesloten eind april Voor Verenigingen van eigenaren loopt de subsidie op het moment van schrijven nog door. Uitgangspunten en doel van de evaluatie Met betrekking tot deze tussentijdse evaluatie van de SEEH-regeling is afgesproken dat er een enquête zal worden uitgezet onder de aanvragers die eigenaar/bewoner zijn. De vragen van de enquête zijn in het voortraject met het Ministerie van BZK afgestemd. Daarnaast zal de reeds geregistreerde aanvraaginformatie worden gebruikt in de evaluatie; het gaat daarbij voornamelijk om het aantal en type maatregelen dat wordt toegepast. Omdat het aandeel verenigingen (voornamelijk VvE s), die de subsidie hebben aangevraagd, gering is en daarmee de representativiteit vermoedelijk onder druk komt te staan, is voor de VvE s een aparte, meer kwalitatieve, enquête op basis van een beperkt aantal telefoongesprekken uitgevoerd. Het doel van de evaluatie is inzicht te geven in het aantal en type aanvragen en motieven van eigenaar/bewoners en Verenigingen van Eigenaren (VvE s) om een SEEH-subsidie aan te vragen. Een belangrijk onderwerp dat wordt behandeld is de vraag of en in welke mate de energiebesparende maatregelen ook zonder subsidie zouden zijn uitgevoerd. Omdat alleen de aanvragers van de subsidie in de evaluatie betrokken zijn, kan over de motivatie om geen aanvraag te doen daarom geen uitsluitsel worden gegeven. 4

5 2 Samenvatting uitkomsten van de kwantitatieve analyse 2.1 Samenvatting van de kwantitatieve analyse bij de individuele woningeigenaar/bewoner Aantal getroffen maatregelen 67% van de aanvragers neemt het minimum van twee energiebesparende maatregelen, 17% van de aanvragers neemt drie maatregelen, 9% vier maatregelen, 4% vijf maatregelen, 2% zes en 1% zeven of meer maatregelen. Gemiddeld is er voor 2,7 energiebesparende maatregelen per aanvrager subsidie aangevraagd. Aanvragen voor aanvullende energiebesparende maatregelen De aanvragen voor de aanvullende energiebesparende maatregelen zijn zeer beperkt in vergelijking tot de reguliere energiebesparende maatregelen. De geïsoleerde deur wordt het meest aangevraagd, gevolgd door het isolerend kozijn (i.c.m. triple glas). Aanvragen voor het energiezuinige pakket Subsidie voor het zeer energiezuinige pakket werd door slechts 0,5% van de eigenaar/bewoners aangevraagd. Soort isolatiemaatregelen Spouwmuur-, vloerisolatie, HR++ glas en dakisolatie hebben een totaal aandeel van 82% in het totaal van de aangevraagde energiebesparende maatregelen. Woningtype De meeste maatregelen (64%) worden toegepast in vrijstaande of twee onder één kap woningen. Regio informatie De meeste aanvragen komen uit Gelderland en Brabant. De randstedelijke provincies Utrecht, Noord- en Zuid Holland zijn goed voor een aandeel van 33% van de aanvragen. 2.2 Samenvatting van de kwantitatieve analyse bij Verenigingen van Eigenaren (VvE s) In 2017 zijn er 37 aanvragen ontvangen, waarvan 24 goedgekeurd, 10 afgewezen en nog 3 in behandeling voor ondersteuning van een energieadvies (inclusief positief besluit VvE) en eventuele procesbegeleiding of een energieadvies met een MJOP en eventuele procesbegeleiding. Daarnaast zijn eind subsidieaanvragen ontvangen voor VvE s, die in totaliteit 493 energiebesparende maatregelen willen uitvoeren, waarvan 120 aanvullende energiebesparende investeringen (24%). Gemiddeld worden er dus 4,3 maatregelen aangevraagd. Van de 114 aanvragen zijn er 2 aanvragen (2%), die een zeer energiezuinig pakket willen realiseren. Eind 2017 zijn 84 aanvragen geheel of gedeeltelijk toegekend, de rest is nog in behandeling. 5

6 Het gemiddeld aangevraagd subsidiebedrag bedraagt nu ,-. Dat dit aantal op dit moment tegenvalt is conform verwachting. Het besluitvormingsproces bij een VvE duurt lang en is moeilijk. Zij komen slechts een of maximaal tweemaal per jaar in vergadering bij elkaar en het halen van een gekwalificeerde meerderheid is noodzakelijk. Dakisolatie, spouwmuurisolatie, HR++ glas en gevelisolatie, hoogrendementsglas en spouwmuurisolatie zijn de belangrijkste energiebesparende maatregelen bij de VvE s. Als aanvullende energiebesparende maatregelen worden met name isolerende deuren, waterzijdig inregelen verwarmingssysteem, isolerende kozijnen en CO2- gestuurde ventilatie aangevraagd. 6

7 3 Samenvatting van de enquête uitkomsten 3.1 Samenvatting uitkomsten van de enquête voor de individuele woningeigenaar/bewoner Uit de enquête die is afgenomen onder de individuele woningeigenaar/bewoner die de subsidie hebben aangevraagd, blijkt het onderstaande resultaat dat is gegroepeerd naar onderwerp. Motivatie en keuze Het zetje in de rug van de subsidie wordt als belangrijkste reden aangevoerd om de subsidie aan te vragen. 67% van de respondenten geeft aan dat ze al overwogen om energiebesparende maatregelen te treffen en dat deze subsidie het extra zetje gaf om het te doen. De respondenten hebben een bewuste keuze hebben gemaakt in de selectie van de energiebesparende maatregelen. Natuurlijke moment Verbouwing van de woning en de subsidie zijn de belangrijkste redenen om juist nu energiebesparende maatregelen te treffen. Het free-rider effect Uit de enquete volgt dat 72% van de respondenten zonder subsidie minder maatregelen zou treffen, maatregelen met een lagere isolatiewaarde of later maatregelen zou treffen. 6% zou geen maatregelen treffen. 22% van de respondenten kan als free-rider worden aangemerkt; ook zonder subsidie zou deze groep precies dezelfde energiebesparende maatregelen treffen. Financiering Bij afwezigheid van een subsidie financiert men de investering in energiebesparende maatregelen bij voorkeur uit de eigen middelen. Daarnaast wordt met name de voorkeur gegeven aan een ophoging van de hypotheek. Gevolgen van het verzwaren van de subsidie eisen Het verzwaren van de subsidievoorwaarden door minimaal drie maatregelen te eisen heeft vermoedelijk tot gevolg dat minimaal 17% en maximaal 73% van de respondenten geen gebruik zou maken van de subsidie. Het heeft vooral te maken met de daaraan verbonden additionele kosten. Verzwaring van de kwalitatieve eis aan het materiaal heeft vermoedelijk minder negatieve gevolgen op het deelname percentage dan verzwaring van de kwantitatieve eis aan het aantal maatregelen. Aanvullende maatregelen en het energiezuinige pakket 18% van de respondenten heeft optionele aanvullende maatregelen getroffen. 29% van de respondenten die geen aanvullende maatregelen namen, was onvoldoende op de hoogte van de mogelijkheid daartoe, 28% vond aanvullende maatregelen te duur, 17% gaf aan dat het technisch niet mogelijk was bij de woning. 7

8 Het energiezuinig pakket is slechts bij uitzondering gekozen door de respondenten. Als redenen worden voornamelijk genoemd het onvoldoende op de hoogte zijn, de kosten en de onmogelijkheid om het technisch in te passen. Genoemde verbeterpunten Volgens de respondenten zijn er veel verbeteringen mogelijk in het e-formulier, de toelichting op de website van RVO.nl over de regeling en het uitvoerdersformulier. Een deel van de respondenten was tevreden over de dienstverlening en een deel heeft geklaagd over de onduidelijkheid van de status van hun aanvraag en de afhandelingsduur van de aanvraag. Communicatie Informatie over de subsidieregeling heeft de respondenten op verschillende manieren bereikt. Voornamelijk via de uitvoerende partij, door zelf te zoeken en via vrienden en bekenden. Gebruik van overige subsidies Een klein deel van de respondenten heeft gebruik gemaakt van andere subsidieregelingen, voornamelijk gemeentelijke- of provinciale subsidies en leningen, maar ook de ISDE regeling, de BTW teruggaaf op zonnepanelen en de asbestregeling. Leeftijd- en inkomensanalyse 67% van de respondenten vallen in de leeftijdsgroep 30 t/m 60 jaar. Jongeren tot 30 jaar en senioren van 70+ zijn de kleinste groep gebruikers van de subsidie. De respondenten met een bovenmodaal inkomen vormen de grootste groep, gevolgd door modale inkomens en daarna mensen met een beneden modaal inkomen. Hierbij mag worden bedacht dat de subsidie alleen beschikbaar was voor mensen met een koopwoning en dat de enquête geen betrekking had op de VvE s. 8

9 3.2 Samenvatting uitkomsten van gesprekken die zijn gevoerd met VVE s Uit de gesprekken die met een beperkt aantal VvE s zijn gevoerd blijkt dat: De besluitvorming bij VvE s lang duurt en dat hierdoor het aantal aanvragen medio 2017 nog beperkt is. De combinatie van de Energiebespaarlening van SVn en de subsidie van RVO.nl heel interessant is voor Verenigingen van Eigenaren. Door de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis worden de VvE s gestimuleerd om op de vervangingsmomenten meer dan 1 maatregel uit te voeren. Als de eis het uitvoeren van drie energiebesparende maatregelen zou zijn, dan zou het aantal aanvragen veel lager zijn. Door de isolatie-eisen in de regeling wordt een hogere Rc of een lagere U- waarde gerealiseerd dan zonder deze regeling. Inhoudelijke ondersteuning door RVO.nl in de voorbereiding van de aanvraag wordt als zeer welkom ervaren. Het belang van het energieadvies wordt, zeker na oplevering, gezien, al hoewel de doorkijk naar het zeer energiezuinig pakket of een nul-op-de-meter-gebouw vaak minder interessant is voor de VvE. Vanwege de kosten en de complexiteit wil men daar niet aan beginnen. Het zeer energiezuinig pakket of nul-op-demeter wordt dan ook zeer weinig aangevraagd. De opgenomen eisen t.a.v. Rd- en U-waarden voor de isolerende maatregelen of het hoogrendementsglas worden als goed haalbaar ervaren. Het aanvragen via e-herkenning wordt als moeilijk ervaren. Meerdere gesprekspartners vinden het van belang dat dergelijke regelingen gedurende een langere tijd gecontinueerd worden. 9

10 4 Kwantitatieve gegevens over de aanvragen 4.1 Kwantitatieve gegevens over de aanvragen van eigenaar/bewoners Eigenaar/bewoners hebben in totaal aanvragen ingediend voor een gemiddeld subsidiebedrag van ruim 2.500,-. Na behandeling van 88 % van de aanvragen is het gemiddeld uitgekeerd bedrag 2.017,- De aanvragers hebben in totaal ruim energiebesparende maatregelen ingediend, waarvan ruim (9%) aanvullende energiebesparende maatregelen, die optioneel zijn. Dus gemiddeld 2,7 maatregelen per aanvraag. Op basis van de database gegevens van RVO.nl met betrekking tot verleningen en aanvragen is de onderstaande tabel samengesteld. 67% van de aanvragers neemt twee energiebesparende maatregelen. 93% van de aanvragers neemt tussen de twee en vier energiebesparende maatregelen. 10

11 Met betrekking tot het soort reguliere maatregelen dat is aangevraagd valt op te merken dat spouwmuur-, vloerisolatie, HR++ glas en dakisolatie de grootste aandelen hebben, in totaal 82% van de maatregelen. De meeste, in de regeling opgenomen, energiebesparende maatregelen hebben een belangrijk aandeel in de aanvragen. Dat triple-glas daarbij achterblijft is niet verrassend, omdat hier forse investeringen mee gemoeid zijn. Mogelijk is triple glas ook minder bekend bij het publiek. Bij de aanvragen voor de aanvullende energiebesparende maatregelen ( ca ) wordt de geïsoleerde deur het meeste aangevraagd, gevolgd door het isolerend kozijn (i.c.m. triple glas). Tevens bestond er de mogelijkheid om een totaal pakket aan energiebesparende maatregelen aan te vragen met hogere isolatiewaarden, het zogenaamde zeer energiezuinige pakket. Als men dit pakket uitvoert en de vereiste luchtdichtheid na oplevering realiseerde o.b.v. de luchtdichtheidstoets dan kon men een aanvullende bonus ontvangen van 4.000,- per woning. Subsidie voor dit pakket werd bij eigenaar/bewoners slechts 109 keer aangevraagd (0,5%) en niet altijd goedgekeurd. 11

12 De regeling maakte het ook mogelijk om achteraf subsidie te ontvangen op een maatwerkadvies voor de woning. Hierin wordt o.a. beschreven welke energiebesparende investeringen het meest zinvol zijn om uit te voeren aan de betreffende woning. Dit is 865 maal aangevraagd, maar is niet vaak goedgekeurd omdat men op dit onderdeel vaak niet voldeed aan de voorwaarden. Ook de mogelijkheid van een Energieprestatiegarantie, een verzekering op de gerealiseerde energiebesparing, kon gedeeltelijk gesubsidieerd worden vanuit de regeling. Deze voldeden tot op heden niet aan de voorwaarden. De maatregelen zijn als volgt verdeeld over de gebouwtypen. Het aandeel van de vrijstaande en twee onder één kap woningen samen in de categorie eigenaarbewoners bedraagt 64%. De meeste maatregelen worden dus toegepast in dat type woningen. De verdeling van de aanvragen van eigenaar/bewoners over Nederland was als volgt: De meeste aanvragen komen uit Gelderland en de minste aanvragen uit Flevoland. De randstedelijke provincies Utrecht, Noord- en Zuid Holland zijn goed voor een aandeel van 33% van de aanvragen. 12

13 4.2 Kwantitatieve gegevens over de aanvragen van verenigingen (VvE s) De Subsidieregeling energiebesparing eigen huis maakt het ook mogelijk om voor verenigingen (Verenigingen van Eigenaren, woonvereniging of wooncoöperatie) een subsidieaanvraag in te dienen. Voor Verenigingen van Eigenaren was het in het verleden moeilijk om de financiering rond te krijgen van noodzakelijke investeringen in energiebesparende maatregelen. De combinatie van deze subsidieregeling en de Energiebespaarlening van het Nationaal Energiebespaarfonds, een laagrentende lening, maken een investering in energiebesparende maatregelen eerder mogelijk, ook als er in het verleden te weinig voor onderhoud is gereserveerd door de VvE. In 2017 zijn er 37 aanvragen ontvangen, waarvan 24 goedgekeurd, 10 afgewezen en nog 3 in behandeling, voor ondersteuning van een energieadvies en eventuele procesbegeleiding (inclusief positief besluit VvE) of een energieadvies inclusief het opstellen van een meerjarenonderhoudsplan en evt. procesbegeleiding. Daarnaast zijn er eind subsidieaanvragen ontvangen voor het nemen van energiebesparende maatregelen. In totaliteit willen zij 493 maatregelen gaan uitvoeren, waarvan 120 aanvullende energiebesparende investeringen (24%, door 44 aanvragen met aanvullende energiebesparende maatregelen). Gemiddeld zou een VvE dan 4,3 maatregelen nemen. Van de 114 aanvragen zijn er 2 aanvragen (2%), die een zeer energiezuinig pakket willen realiseren en dus zeer hoge investeringen gaan plegen. Eind 2017 zijn er 84 aanvragen geheel of gedeeltelijk toegekend. De overigen zijn nog in behandeling. Totaal is er afgerond aangevraagd, het gemiddeld aangevraagd subsidiebedrag bedraagt ,-, tot dusver is een gemiddeld subsidiebedrag toegekend van ongeveer ,-. Dat dit aantal (114) op dit moment tegenvalt is conform verwachting. Het besluitvormingsproces bij een VvE duurt lang en is moeilijk. Zij komen slechts een of maximaal tweemaal per jaar in vergadering bij elkaar, voornamelijk in de periode maart-mei. Het halen van een gekwalificeerde meerderheid is noodzakelijk. Naast de staat van het gebouw en dus nut en noodzaak van investeringen zijn de wensen en financiële mogelijkheden van de VvE-leden, het enthousiasme en de gedrevenheid van het bestuur, de inzet van de eventuele VvE-beheerder, de hoogte van het gereserveerd onderhoudsbudget en de eventuele effecten of de servicekosten bepalend bij het al of niet indienen van een aanvraag. Ten aanzien van het soort gekozen energiebesparende maatregelen bij de VvE s valt het volgende op te merken. 13

14 Dakisolatie, spouwmuurisolatie, HR++ glas en gevelisolatie zijn de belangrijkste maatregelen bij de VvE s. De cijfers van de bodem- en vloerisolatie samen laten zien dat ook ondergrondisolatie door VvE s vaak wordt toegepast. Ook de toepassing van triple glas maakt steeds meer opgang. Als aanvullende energiebesparende maatregelen worden met name isolerende deuren, waterzijdig inregelen verwarmingssysteem, isolerende kozijnen en CO2- gestuurde ventilatie aangevraagd. 14

15 Bij de 114 aanvragen is er tot op heden eenmaal gebruik gemaakt van de energieprestatiegarantie. Dit is niet verrassend omdat dit nog een nieuw en onbekend product is. 15

16 5 Resultaten van de enquête voor de individuele woningeigenaar/bewoner 5.1 Toegepaste onderzoeksmethode en betrouwbaarheid van het onderzoek De enquête is uitgezet onder particuliere woningeigenaren die hun subsidie aanvraag in 2016 en begin 2017 hebben ingediend. De enquête is uitgezet middels een internet-enquête waarop respondenten hun antwoorden hebben ingestuurd. Het onderzoek is een steekproefonderzoek en geeft belangrijke indicaties over de motivatie van de respondenten. Het onderzoek, dat via het internet is uitgevoerd, kent zijn beperkingen omdat de vraagbeantwoording sterker afhankelijk is van de interpretatie en aandacht die de lezer er aan geeft. De respons bedraagt ca. 1/3 en is daarmee groot voor een internet-enquête. De uitkomsten worden daarmee ook als voldoende representatief beschouwd voor de hele groep eigenaar/bewoners die SEEH-subsidie hebben aangevraagd. 5.2 Resultaten van de enquête Het onderzoek bestond uit een 17-tal vragen, zie bijlage 1. voor het volledige overzicht. Aan de hand van de gestelde vragen worden de belangrijkste uitkomsten toegelicht. 1. Wat was voor u de belangrijkste reden om de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (SEEH) aan te vragen? Als belangrijkste reden om de subsidie aan te vragen wordt door 67% van de respondenten aangegeven dat de subsidie een extra zetje in de rug was om energiebesparende maatregelen te treffen. 10% van de respondenten is door de subsidie op het idee gekomen energiebesparende maatregelen te treffen en 10% van de respondenten wilde wel maatregelen treffen maar had onvoldoende middelen. De 13% restgroep anders, nl heeft andere redenen, voornamelijk samenhangend met de aankoop van een nieuwe woning, het voordeel bij een reeds geplande renovatie van een bestaande woning of advies van een derde of de mogelijkheid om extra maatregelen te treffen. 16

17 2. Waarom heeft u juist gekozen voor de energiebesparende maatregel die u gaat treffen en niet andere? De motieven om te kiezen voor specifieke energiebesparende maatregelen zijn verschillend. Uit 32% van de antwoorden blijkt dat de respondenten de vermoedelijke effectiviteit van de maatregel belangrijk vinden. 26% van de antwoorden geeft aan dat men de maatregel reeds kende. Tevens speelt bij 22% van de antwoorden van de respondenten mee of de maatregel makkelijk is door te voeren of aansprekend is. Uit de 7% categorie anders, nl blijken de volgende redenen: andere maatregelen waren al genomen, de maatregel kon makkelijk meegenomen worden in de reeds geplande verbouwing en verbetering van het wooncomfort. Uit de antwoorden kan worden afgeleid dat de respondenten een bewuste keuze hebben gemaakt voor de maatregelen waarbij voornamelijk is gelet op de maatregeleffectiviteit, welke maatregel men al van plan was te treffen, welke maatregel het makkelijkst is door te voeren en welke maatregel het meeste aansprak. 17

18 3. Wat is voor u de belangrijkste reden geweest om juist nu deze energiebesparende maatregelen te treffen? Voor 38% van de respondenten is de verbouwing van het huis een belangrijke reden. Ook is de subsidie een belangrijke trigger voor de 34% van de respondenten om juist nu energiebesparende maatregelen te treffen. Daarnaast is bij 17% onderhoud aan de woning een belangrijke reden. Uit 11% de categorie anders,nl blijken verschillende motieven zoals de aankoop van een nieuw huis, de beschikbare financiële ruimte, het passen binnen de planning, comfort en milieuverbetering en het besparen op de energiekosten. 4. Stel dat de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (SEEH) er niet was. Zou u in dat geval toch energiebesparende maatregelen treffen? 22% van de respondenten zou precies dezelfde maatregelen treffen, 72% zou er een andere invulling aan geven en 6% zou geen maatregelen treffen zonder de subsidie. 6% 72% 22% Ja, precies hetzelfde als met subsidie Anders Nee 18

19 In de categorie anders (72%) konden de respondenten meerdere antwoorden geven. 45% van de antwoorden heeft betrekking op het treffen van minder maatregelen, 36% op het later toepassen van maatregelen en 19% op het kiezen voor een lagere kwaliteit. 19% 36% 45% Ja, maar dan zou ik minder maatregelen treffen Ja, maar dan zou ik pas later maatregelen treffen Ja, maar dan zou ik minder geld uitgeven door voor een lagere kwaliteit te kiezen per maatregel 5. Stel dat de Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (SEEH) er niet was. Hoe zou u in dat geval de energiebesparende maatregelen betalen/financieren? Financiering bij afwezigheid van een subsidie wordt door 66% van de respondenten gedaan vanuit de eigen middelen of door een vorm van een lening af te sluiten (16%) of door een verhoging van de hypotheek (13%). De 5% categorie anders,nl betreft voornamelijk het zelf sparen of het gebruik maken van een gemeentelijke lening. De 1% die gebruik van een andere subsidieregeling maakt voornamelijk gebruik van gemeentelijke of provinciale regelingen. 19

20 De voorkeur wordt duidelijk gegeven aan financiering vanuit de eigen middelen. Reeds vanuit andere onderzoek 1 is bekend dat men liever geen lening afsluit. Bij afwezigheid van een subsidie zullen de respondenten met een bovenmodaal inkomen relatief meer uit eigen midden financieren of de hypotheek verhogen dan de andere inkomensgroepen. De respondenten met een beneden modaal inkomen zullen eerder lenen van vrienden en familie of een banklening afsluiten dan de andere inkomensgroepen. Het energiebesparingsfonds lijkt bovendien relatief meer onbekend te zijn bij de respondenten met een beneden modaal inkomen. 6. Stel dat u minimaal drie maatregelen zou moeten treffen om voor de subsidie in aanmerking te komen, zou u dan gebruik maken van de subsidie? 1 0.a. het GFK onderzoek over het jaar

21 Bij verzwaring van de subsidievoorwaarden, door minimaal drie maatregelen te eisen, laat 56% van de respondenten het afhangen van de extra kosten. Een deel daarvan zal wel en een deel niet de subsidie aanvragen. Dat hangt vermoedelijk samen met verschillende factoren zoals inkomen, leeftijd, financieringsmogelijkheden en of men van plan is de woning klein- of grootschalig te renoveren. 17% van de respondenten zal afhaken en geen subsidie aanvragen. Dit betekent overigens niet dat ze geen maatregelen zullen treffen, maar dat ze drie maatregelen een te hoge drempel vinden. Voor 27% van de respondenten maakt een verzwaring van de eis van minimaal 3 maatregelen niet uit. Zij zouden nog steeds gebruik maken van de subsidie. Het verzwaren van de subsidie voorwaarden door minimaal drie maatregelen te eisen zal vermoedelijk dus tot gevolg hebben dat minimaal 17% en maximaal 73% van de respondenten geen gebruik zou maken van de subsidie. 7. Stel dat er maatregelen van een hogere kwaliteit worden geëist om in aanmerking te komen voor de subsidie, zou u dan gebruik maken van de subsidie? Indien er in de subsidie maatregelen van hogere kwaliteit zouden worden geëist dan zou de grootste groep van de respondenten het gebruik van de subsidie laten afhangen van de kosten. Ruim een kwart van de respondenten geeft aan dat zij wel gebruik zouden maken van de subsidie ongeacht de hogere eisen. Een veel kleinere groep geeft aan zeker geen gebruik zal maken van de subsidie. Deze laatste groep is veel kleiner dan de 17% die in vraag 6. aangeeft geen subsidie meer aan te vragen bij verzwaring van het aantal maatregelen. Het kan bijvoorbeeld liggen aan de inschatting van veel hogere kosten verbonden aan een derde maatregel (vraag 6.) dan een hogere kwaliteitseis. Verzwaring van de kwalitatieve eis aan het materiaal heeft vermoedelijk minder negatieve gevolgen op het deelname percentage dan verzwaring van de kwantitatieve eis aan het aantal maatregelen. 21

22 8. Voor optionele aanvullende energiebesparende maatregelen kunt u extra subsidie ontvangen. Dit zijn bijvoorbeeld isolerende deuren of kozijnen, of het voor de eerste keer aanleggen van een energiezuinig ventilatiesysteem. Heeft u hiervoor subsidie aangevraagd? 82% van de respondenten heeft hiervoor geen subsidie aangevraagd, 18% wel. De aanvraag voor de aanvullende energiebesparende maatregelen is dus beperkt te noemen. Onder vraag 9. wordt dit verder uitgewerkt. 9. Wat is de reden waarom u geen aanvullende energiebesparende maatregelen wilt treffen? 29% van de respondenten geeft aan niet goed op de hoogte zijn geweest van de mogelijkheden, 28% vindt het te duur, bij 17% is er sprake van een technische onmogelijkheid en 5% vindt het te veel moeite. Daarnaast wordt in de 21% anders, nl categorie o.a. aangevoerd dat de benodigde maatregelen reeds genomen zijn, of dat men de maatregel overweegt later te nemen, de financieringsmogelijkheid ontbreekt, of dat men twijfelt aan het rendement in verhouding tot de kosten. 22

23 Er zijn verschillende redenen waarom de respondenten geen aanvullende energiebesparende maatregelen willen treffen. Het niet goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden vormt de grootste categorie. Het kan er op duiden dat de voorlichting op dit onderdeel beter had gekund. Ook worden de maatregelen als duur ervaren. Men heeft het er blijkbaar niet voor over om deze investering te doen. Het kan duiden op een ontbrekend budget of dat men het te duur vindt in relatie tot het rendement. 10. Wie zijn héle huis voorziet van een zeer energiezuinig pakket aan maatregelen, krijgt een bonus bovenop de subsidie. Heeft u hiervoor subsidie aangevraagd? Het uitgebreide zeer energiezuinige pakket aan maatregelen om ook voor een bonus in aanmerking te komen, wordt slechts door 1% van de respondenten toegepast. Voor conclusies zie de uitwerking onder vraag

24 11. Wat is de reden waarom u geen zeer energiezuinig pakket wilt treffen? De hoofdredenen om niet te kiezen voor pakket zijn als volgt. 30% van de respondenten vindt het pakket te duur, 30% was niet goed op de hoogte van de mogelijkheid en bij 21% was het technisch niet mogelijk deze maatregelen te nemen. Ook vindt 9% van respondenten de voorwaarden voor uitvoering te complex. Uit de 10% categorie anders,nl volgt dat een deel van de respondenten de maatregelen geheel of gedeeltelijk al hebben genomen, of dat er geen budget voor was, of dat men de maatregelen later wil nemen, of dat men twijfelt over het rendement. Het pakket wordt nog weinig toegepast. Net als bij de aanvullende maatregelen geeft men aan niet goed op de hoogte te zijn geweest van de subsidiemogelijkheid. Het ligt vermoedelijk aan de voorlichting over dit onderwerp of de ingewikkeldheid van de regeling in het algemeen. Hier ligt dus nog een duidelijke kans voor verbetering, al wil dat niet zeggen dat de respondenten in geval van verbetering het pakket aan maatregelen wel zullen treffen. Daarnaast vindt men het pakket de duur. Het kan duiden op een ontbrekend budget of dat men het te duur vindt in relatie tot het rendement. Complexiteit van de voorwaarden is ook een hinderpunt: reductie ervan kan leiden tot een verbetering in populariteit van het pakket. 24

25 12. Wat zou er volgens u verbeterd kunnen worden aan het aanvraagproces en/of de informatievoorziening van de Subsidieregeling? De categorie anders, nl is met 47% het grootst en kan als volgt worden verklaard. De meeste respondenten in deze groep zijn positief over het verloop van de aanvraag, een deel van de respondenten vindt de aanvraag te lang duren, een deel wil meer inzicht in de status van de aanvraag, een klein deel vindt de aanvraag te complex en wil dat de duidelijkheid wordt verbeterd en een klein deel wil dat er meer bekendheid wordt gegeven aan de subsidie of de vindbaarheid verbeteren. De verbetermogelijkheden liggen volgens 21% van de respondenten bij het elektronisch invulformulier, volgens 20% bij de toelichting op de website van RVO.nl over de regeling en voor 12% bij het uitvoerdersformulier. De toelichtende opmerkingen over het elektronisch invulformulier (e-formulier) hebben voornamelijk betrekking op de complexiteit en onduidelijkheid van het e-formulier, de vindbaarheid van informatie en de procedure. De toelichtende opmerkingen met betrekking tot de website van RVO.nl hebben voornamelijk betrekking op het ambtelijke en technisch taalgebruik, de vindbaarheid van informatie, de formulieren en de vele doorlinks, het ontbreken van een stappenplan, betere informatie over combinaties en uitleg over voorwaarden, het ontbreken van procesinformatie zoals status en duur van de aanvraag en de nog beschikbaarheid van de subsidie. De toelichtende opmerkingen met betrekking tot het uitvoerdersformulier hebben voornamelijk betrekking op de onduidelijkheid en ingewikkeldheid van het formulier, de lastige procedure en problemen bij het werken met meerdere uitvoerders, het niet digitaal kunnen afhandelen en de onbekendheid met het formulier bij sommige bedrijven. 25

26 Er zijn verschillende punten in de dienstverlening die verbeterd kunnen worden zoals het e-formulier, de website informatie en het uitvoerdersformulier. Het ontbreken van inzicht in de status van de aanvraag en de duur van het aanvraagproces en de complexiteit van de aanvraag zijn veel gehoorde klachten. 13. Hoe kwam u de subsidieregeling op het spoor? Er zijn verschillende manieren hoe de respondenten de subsidie op het spoor zijn gekomen. 26% via een uitvoerende partij, 22% door zelf te zoeken en 21% via tips van bekenden. De reclame, waaronder de campagne, scoort met 11% lager. De 5% anders, nl bestaat voornamelijk uit via adviseurs, kranten/nieuwsbrieven, via buurt of gemeente of via eigen werk. Opvallend is dat de overdracht van kennis over de regeling door een uitvoerende partij of van vrienden of familie goed heeft gewerkt (samen 48%). Reclame heeft een kleiner direct effect maar niet duidelijk wordt uit de enquête in hoeverre de vrienden en familie door die reclame wel zijn beïnvloed en dit hebben doorverteld. Daarnaast is de informatiegaring door de mensen zelf, al dan niet via internet, belangrijk. Informatie van een professional (uitvoerende partij), overheidsinstantie of vertrouweling (vrienden/familie) lijkt dus beter te werken dan alleen reclame. Informatie zal dus via verschillende kanalen moeten worden aangeboden wil zij voldoende effect krijgen. 26

27 14. Maakt u nog gebruik van andere subsidieregelingen voor uw woning, of heeft u hier in de afgelopen twee jaar gebruik van gemaakt? Slechts 11% van de respondenten heeft gebruik gemaakt van een andere subsidieregeling. Genoemd worden gemeentelijke of provinciale subsidies en leningen (43%), de ISDE regeling (28%), de BTW teruggaaf op zonnepanelen (8%) en de asbestregeling (7%). Een deel van de respondenten heeft maatregelen genomen die gefinancierd zijn met een andere subsidie, lening of fiscaal voordeel. 15. Wat is uw leeftijdscategorie? 24% van de respondenten valt in de leeftijdscategorie 40 tot 49 jaar, 22% in de leeftijdscategorie jaar, 21% in de leeftijdscategorie jaar en 18% in de leeftijdscategorie jaar. De jongeren tot 30 jaar vormen met 7% de kleinste groep. Daarnaast is met 8% de groep van senioren van 70+ beperkt. Jongeren tot 30 jaar en senioren van 70+ zijn de kleinste groep gebruikers van de subsidie. De meeste respondenten zijn tussen de 30 en 60 jaar. 27

28 16. Wat is uw inkomenscategorie? 44% van de respondenten heeft een bovenmodaal inkomen, 34% een modaal inkomen en 12% een beneden modaal inkomen. Van 10% van de respondenten is de inkomenscategorie onbekend. De respondenten met een bovenmodaal inkomen vormen de grootste groep, gevolgd door respondenten met een modaal inkomen. Hierbij mag bedacht worden dat de meeste eigenaren van koopwoningen in ons land een bovenmodaal of modaal inkomen hebben. Tevens is er binnen dit onderzoek gekeken naar het verband tussen inkomen en het aantal getroffen maatregelen. Het blijkt dat vanaf vier maatregelen de respondenten met de bovenmodale inkomens relatief meer zijn vertegenwoordigd. 17. Wat is uw hoogst genoten opleiding? 60% van de respondenten heeft een hogere opleiding genoten, waarvan 22% wetenschappelijk onderwijs en 38% HBO. 23% van de respondenten heeft een middelbare beroepsopleiding genoten en 6% middelbaar onderwijs. 28

29 6 Resultaten van de enquête onder verenigingen van eigenaren 6.1 Toegepaste onderzoeksmethode Er heeft een telefonische enquête plaatsgevonden bij een beperkt aantal VvE s die een SEEH-subsidie hebben aangevraagd om gevoel te krijgen over de additionaliteit van de regeling. Er is voor gekozen om de VvE s uit te vragen via een individueel interview, daar pas relatief weinig aanvragen zijn ingediend. Deze interviews zijn door een RVO.nl medewerker uitgevoerd. 6.2 De belangrijkste bevindingen De VvE s vinden de SEEH-regeling van belang omdat er een hogere isolatiewaarde kan worden gerealiseerd voor de woningen dan zonder de regeling. De combinatie van de laagrentende lening van het Nationaal Energiebespaarfonds en de SEEH-subsidie maakt het energetisch verbeteren van het gebouw veel eerder mogelijk. De lening maakt het mogelijk om ook bij weinig financiële reserves toch te kunnen investeren. De servicekosten moeten dan wellicht wat stijgen, maar de energiekosten worden lager. Door de subsidie is het te lenen bedrag een stuk lager en dat is gunstig. Als het nemen van één energiebesparende maatregel voldoende was voor het krijgen van een subsidie, dan zou het aantal free-riders fors toenemen. Vanwege de eis van twee maatregelen doen de VvE s nu iets extra s; anders was er in veel gevallen maar één maatregel uitgevoerd. De energetische maatregelen worden veelal getroffen op een natuurlijk vervangingsmoment. Als echter alleen subsidie verstrekt zou worden als er minimaal drie energiebesparende maatregelen werden uitgevoerd, dan zou het aantal aanvragen fors dalen, mede afhankelijk van de kosten van de derde maatregel. De VvE-aanvragers geven aan de inhoudelijke ondersteuning door de RVO.nl-medewerkers als zeer zinvol wordt ervaren. Enkele VvE aanvragers waren al langer met energiebesparing bezig en hadden al een energieadvies op de plank liggen. Zij zouden ook zonder de subsidieregeling de maatregelen hebben doorgevoerd en hebben gebruik gemaakt van de gelegenheid. Men geeft aan dat het verplichte energieadvies voor de lening van het Nationaal Energiebespaarfonds eerst als overbodige ballast werd gezien, maar na oplevering van het advies waren ze hier inhoudelijk heel blij mee, zeker toen bleek dat RVO.nl hier subsidie voor beschikbaar stelde. Ten aanzien van de eisen en formulieren; de vereiste isolatiewaarden of andere eisen bleken haalbaar, het elektronische invulformulier heeft volgens de VvE s zijn beperkingen (bijv. 1 VvE met 2 ID-nummers). Het zeer energiezuinige pakket is niet vaak aangevraagd, omdat dit te duur was voor de VvE of te complex. In vergelijking met de categorie eifgenaarbewoners is het bij VvE s echter wel populairder (ongeveer % van de aanvragen). 29

30 Het via internet aanvragen wordt door VvE s als moeilijk ervaren, denk bijvoorbeeld aan e-herkenning. Voorgesteld werd dit via de DIGID van de voorzitter te laten verlopen. De regeling kwam men op het spoor via derden, SVn, of eigen zoekwerk. Meerdere gesprekspartners gaven aan dat men het van belang vindt dat dergelijke regelingen gedurende een langere tijd gecontinueerd worden. 6.3 Redenen voor het niet aanvragen door VvE s Als belangrijkste redenen voor het niet aanvragen van de subsidie worden genoemd: De onbekendheid van de regeling. Het gebouw is jonger dan 20 jaar en een energetische renovatie is nog niet aan de orde. De belangrijkste isolatie maatregelen zijn al genomen. De energetische verbetermogelijkheden voor het betreffende gebouw zijn nog niet inzichtelijk/bekend. De VvE heeft uitsluitend behoefte aan het uitvoeren van 1 maatregel. Er is te weinig onderhoudsbudget aanwezig om 2 maatregelen uit te voeren en men wil vooralsnog geen lening aangaan. Er is geen akkoord verkregen tijdens de algemene ledenvergadering. 30