De 20 kleinste elementen uit het Periodiek Systeem der Elementen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De 20 kleinste elementen uit het Periodiek Systeem der Elementen"

Transcriptie

1 De 20 kleinste elementen uit het Periodiek Systeem der Elementen Navorming i.s.m studenten baso chemie of-3 Donderdag 26 november 2015

2

3

4 Dagindeling u: ontvangst u: verwelkoming + chemieleerkracht.be u: Voorstelling Co-valent u: Voorstelling KVCV u: Doorlopen van 1 workshop u:Middagmaal u: doorlopen van 3 workshops u: koffiepauze u: doorlopen van 3 workshops 16.00u : afronding

5 Praktisch Verdeling in 7 groepen H-He-Li //Be-B-C: in chemielokaal N-O-F: achteraan biolokaal aan de deur Ne-Na-Mg: vooraan biologielokaal Al-S-P: achteraan biologielokaal venster S-Cl // Ar-K-Ca: in fysicalokaal Kaft Etiket groepsnummer Cursus Maaltijdbonnetjes UCLL-folder Evaluatiepapier Aanwezigheidsattest

6 Per element Globaal De 20 kleinste elementen uit het Periodiek Systeem der Elementen -Voorstelling element + modelvoorstellingen - De ontdekker - Voorkomen en isoleren uit grondstoffen - Toepassingen in het dagelijks leven - Proefjes in de klas -Spellen -Filmfragmenten - Bruikbare simulaties en Ipad apps -Interessante PSE-voorstellingen

7 Hoek1: H He Li Waterstofgasbellen Bereiding van waterstofgas Knallen van een ei De plaats van waterstofgas in de spanningsreeks van metalen Een potloodslijper vormt knalgas Zelf een elektrolysetoestel maken + op microschaal Knalgas met aluminium en ontstopper Vlamproef: de drakenadem Winnen van lithium uit een knoopbatterij

8 Hoek 2: Be B C Ijs brandt groen Onderzoek van de verbrandingsproducten van koolstof Koolstof isoleren uit eierschalen Ijzer maken uit roest met koolstof Blauwe inkt wordt kleurloze inkt met koolstof Reductie van koperoxide met koolstof Verbranden van koolstof in een proefbuis Een zwarte slang uit suiker

9 Hoek 3: N O F Geheime boodschappen met stikstofgas Bereiding van stikstofgas Bereiding van zuurstofgas Een bloedende nagel De blauwe kolfproef Reacties tussen zuurstofgas en blauwe inkt Bruisend Identificatie van zuurstofgas Stijgend water in glas m.b.v. brandende kaars Verbranding van staalwol in zuurstofgas Drie lagen gekleurde vloeistoffen

10 Hoek4: Ne Na Mg Golflengte van een natriumlamp Bereiding van natriummetaal door elektrolyse Zink en magnesium met chloorgas Verbranding van magnesium in een afgesloten ruimte

11 Hoek5: Al Si P Een aluminiumbatterij Aluinkristallen maken uit aluminiumfolie Een raket met lucifers Een blik geeft stroom Aluminiumfolie reageert met koperoplossing Maken van zuiver zand Een chemische tuin Maken van silicium Maken van siliconen uit zand

12 Hoek6: S Cl Reacties met dichloorgas Endotherme reactie met zwavel Naalden van zwavelkristallen Een polymeer van zwavel Ondergaande zon met zwavel Elektrolyse van zoutzuuroplossing Chloorgas bereid met huishoudproducten Tijdelijk ontkleuren van bloemblaadjes met zwavel en permanent met chloorgas

13 Hoek7: Ar K Ca KOH schilfers lossen op aan de lucht en binden CO2 Gekleurde vlammen in een gel Thermolyse van calciumcarbonaat Coldpack met calciumverbindingen Heatpack met calciumverbindingen Vriespuntverlaging met calciumverbindingen Knalgas bereiden met calcium Hardheid van water

14 Microschaal-/Nanoexperimenten in CSI-spel Navorming i.s.m studenten baso chemie of-3 Vrijdag 11 maart 2016

15 Proeven met voedingsmiddelen deel2 Dranken(melk/water/fruitsap/wijn/geestrijke drank) + witte poeders (keukenzout/suiker/zetmeel/bakpoeder/citroenzuur Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2 Donderdag 26 april 2016 Filip.Poncelet@ucll.be

16 Website: Chemieleerkracht.be

17 BASO-student chemie verzamelt info voor platforms chemieleerkracht.be chemie.baso.khlim.be/

18 chemieleerkracht.be Online 8 september 2015 Totaal: bezoeken chemie.baso.khlim.be/ 4 Januari 2014 Totaal: bezoeken

19 Platform: chemieleerkracht.be Een schat aan informatie voor boeiende chemielessen Informatie ingedeeld bij begrippen uit te behandelen chemiethema s Didactisch materiaal bij meer dan 500 begrippen/ chemische stoffen/technieken Experimenten, film, spellen, quizzen, simulaties, web2.0, ipad, stockbeheer, veilig in labo Links naar Web2.0 en Ipad apps voor toepassingen en werkvormen in de klas

20 Nascholingen Experimenten Programma s van voorbije nascholingen in KHLim/UCLL Diepenbeek Uitgewerkte experimenten meestal via de OVUR-methode met vaak speciale aandacht voor: veiligheid, bronnen, toepasbaarheid. Spellen en film Spellen Uitgewerkte gezelschapsspellen over onderdelen chemie (nodige materiaal is uit te printen) Filmfragmenten Korte filmfragmenten/ niet interactieve animaties ICT Quiz Kruiswoordraadsels Animaties Animaties, interactieve simulaties Web2.0 Toepassingen in een chemie-klas Uitgewerkte toepassingen over onderdelen chemie Ipad Bruikbare apps in de klas Bruikbare apps over onderdelen chemie Uitgewerkte lespakketten met ipad Stockbeheer Veilig in het labo Didactisch materiaal i.v.m. veilig werken Producten Bewaren producten in labo Bronnen Te raadplegen bronnen i.v.m. vakstudie/didactiek/experimenten chemie

21 Hoofdstuk1. Bouw van materie -Wat is chemie? -Stofeigenschappen -Mengsels en zuivere stoffen -Scheidingstechnieken -Enkelvoudige en samengestelde stoffen -Analyse en synthese -Deeltjesmodel, atoommodel van Dalton -Chemisch tekenschrift Hoofdstuk2. Bouw van atomen -Historische evolutie van atoommodellen -Algemeen bouwpatroon van een atoom Hoofdstuk 3. Het periodiek systeem -Ontwikkeling en opbouw van het PSE -Verband elektronenconfiguratie en periodieke eigenschappen Hoofdstuk 4. Chemische bindingen -Keuze van het bindingsmodel -De soorten chemische bindingen -Intermoleculaire krachten Hoofdstuk 5. Chemische reacties -Onderscheid fysische en chemische reacties -Stofomzettingen -Wetten bij chemische reacties -Soorten chemische reacties -Energetische aspecten bij chemische reacties Hoofdstuk6. Chemisch rekenen -Begrip mol, absolute en relatieve atoom- en molecuulmassa, molaire massa -Gaswetten -Concentratie-uitdrukkingen -Stoechiometrisch rekenen Hoofdstuk7. Anorganische stoffen -Enkelvoudige stoffen (metalen, niet-metalen, edelgassen) -Anorganische stofklassen -Samenhang tussen anorganische stofklassen Hoofdstuk8. Elektrisch gedrag van stoffen -Elektrische aspecten van atomen en moleculen -Water -Gedrag van stoffen in water: polaire en apolaire stoffen Hoofdstuk9. Organische chemie -De organische stofklassen -Reacties met stoffen uit de organische stofklassen -Isomerie Hoofdstuk10. Neerslag- en gasontwikkelingsreacties -Soorten neerslagreacties -Begrippen oplosbaarheid, oplosbaarheidsproduct, complexvorming -Soorten gasontwikkelingsreacties Hoofdstuk11. Neutralisatiereacties -Zuur-basetheorieën -Sterkte van zuren en basen - ph -ph berekeningen/formules -Neutralisatiereactie, titraties Hoofdstuk12. Redoxreacties -Oxidatiegetal -Redoxreacties -Sterkte van oxidatoren en reductoren -Galvanische cel -Elektrolyse, corrosie Hoofdstuk13. Thermodynamica -Inwendige energie -Enthalpie -Entropie -Vrije energie Hoofdstuk14. Chemisch evenwicht -Evenwichtsreacties -Factoren die de ligging van het evenwicht beïnvloeden Hoofdstuk15. Reactiesnelheid -Reactiesnelheid en botsingsmodel -Factoren die de reactiesnelheid beïnvloeden -Snelheidsvergelijking Hoofdstuk16. Biochemische aspecten en voeding -Suikers, eiwitten, vetten -Onderzoek van en reacties met voedingsmiddelen Hoofdstuk17. Kunststoffen -Bereiding -Soorten kunststoffen Hoofdstuk18. Algemeen

22 E x p e r i m e n t e n 2500 experimenten/uitdagingen -Verdeeld over 500 chemiebegrippen/ chemische stoffen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Meestal uitgeschreven volgens OVUR. -Uitgebreide verklaringen, foto s van opstellingen en resultaten. -Veiligheidstips, veiligheidsetiketten, link COS en leerplannen. -Tips bij uitvoering, link naar bronnen, filmfragmenten.!!uitvoering onder eigen verantwoordelijkheid

23 BEGRIP Klik hier Klik hier THEMA IN CHEMIE TITEL VAN EXPERIMENT PROEFBESCHRIJVING

24 S p e l l e n 200 gezelschapspellen-kaartspellen Chemie/wetenschappen -Verdeeld over 100 chemiebegrippen/ chemische stoffen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Spellen over 1 begrip, 1 thema of over een reeks thema s. -Digitaal materiaal direct uit te printen met spelborden, reglementen, vragen -Globale spellen in map projecten.. -Link naar leerplan. link

25 INSTRUCTIES SPELBORD NAAM SPEL THEMA IN CHEMIE BEGRIP

26 Spelpakketten

27 F i l m 500 weblinks naar filmfragmenten Chemie/wetenschappen -Verdeeld over 300 chemiebegrippen/ chemische stoffen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Fragmenten zijn geselecteerd op basis van tijdsduur (maximaal 5 minuten).. -Fragmenten zijn meestal Nederlandstaling. -Fragmenten geven een verklaring of een bespreking van een context bij slechts1 begrip. -Geen links naar lespresentaties.!!! Gemaakte links kunnen niet werken door verwijderde of verplaatste fragmenten

28 FILMFRAGMENT BEGRIP THEMA IN CHEMIE TITEL FILMFRAGMENT link

29 Q u i z 100 Quizzen Chemie/wetenschappen -Verdeeld over 80 chemiebegrippen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Kruiswoordraadsels, meerkeuzenopdrachten, ordeningsopdrachten. -Met oplossingen, met hints. -Vermelden van voorlopige scores.

30 BEGRIP KRUISWOORDRAADSEL TITEL QUIZ THEMA IN CHEMIE link

31 A n i m a t i e s 700 animaties - simulaties Chemie/wetenschappen -Verdeeld over 300 chemiebegrippen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Aanduiding taal + links naar installatieprogramma s. -Verschillende werkblaadjes als ondersteuning van animaties.!!! Gemaakte links kunnen niet werken door verwijderde of verplaatste simulaties

32 BEGRIP TAAL OF INSTALLATIESOFTWARE VOORBEELD WERKBLAD ANIMATIE NAAM ANIMATIE THEMA IN CHEMIE link

33 W e b b Webtoepassingen over begrippen in Chemie/wetenschappen 250 links naar web2.0 toepassingen bruikbaar in de klas -Webtoepassingen over chemiebegrippen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Links naar web2.0 toepassingen ondersteund door korte info over mogelijkheden en doelen. -Web2.0 toe te passen in allerlei klassituaties. -Links naar web2.0 toepassingen ingedeeld in 20 rubrieken op basis van hoe en waar in te zetten in de klas.!!! Gemaakte links kunnen niet werken door verwijderde of verplaatste toepassingen

34 WEB2.0 SOFTWARE THEMA IN CHEMIE UITGEWERKTE WEBTOEPASSING KLASTOEPASSINGEN link

35 I p a d A P P 350 Ipad apps over begrippen in Chemie/wetenschappen 300 Ipad apps voor allerlei toepassingen in de klas -Ipad apps over chemiebegrippen ingedeeld over de te behandelen thema s. -Links naar itunes store / aanduiding van kostprijs. -Verschillende werkblaadjes als ondersteuning bij gebruik van de apps. -Uitgewerkte lesscenario s + lesopdrachten. -Algemene Ipad apps toe te passen in allerlei klassituaties. -Algemene Ipad apps in 20 rubrieken op basis van hoe en waar in te zetten in de klas.!!! Gemaakte links kunnen niet werken door verwijderde of verplaatste apps

36 APP VOOR TOEPASSING IN KLAS KLASTOEPASSINGEN BEGRIP THEMA IN CHEMIE CHEMIE APP link

37

38 I p a d A P P Chemie apps voor leerlingen: Begripsvorming BZL-opdrachten Simulatieoefeningen Oefeningen Labo s Actief/interactief werken Veilig werken Chemie apps voor leerkrachten Achtergrondsinfo Ondersteuning bij experimenten Bij metingen Stockbeheer veilig werken Differentiëringsopdrachten Evalueren Les: neutralisatiereacties Les: Van element tot chemische reactie Algemene apps voor leerlingen: Presenteren/rapporteren Filmen/foto s/scannen Samenwerken Verspreiden gegevens Meten, berekenen Agenda Structureren Algemene apps voor leerkrachten Evalueren Rapporteren Gegevensbeheer Filmen/scannen/foto s Presenteren Conferences Interactief werken

39 V e i l i g W e r k e n 20 Ipad apps voor veilig werken in labo + handleiding 25 proeven brandbaarheid en corrosie Het laboreglement in beeld: goed + fout Labomaterialen: voorstelling + functie Basisvaardigheden in beeld + interactief + attitudenlijsten 8 Spellen rond veiligheid in het labo Eigen geleidbaarheidsmeter + elektrolysetoestel

40 V e i l i g W e r k e n Link Link

41 #.VPhPi_mG9iN

42 S t o c k b e h e e r Website: Stockbeheer van 400 chemische stoffen/oplossingen -Naam, formule en molecuulmassa. -Gevaarpictogrammen. -Uitgeschreven H- en P-zinnen. -Link naar overeenkomstig MSDS- en WIK-document. -Link naar wikipedia.be. -Uitprintbare etiketten voor zuivere stoffen (twee formaten) eventueel oplossingen (pdf en word). -Uitprintbare QR-codes die direct link maken naar de correcte pagina van het product.

43 NAAM FORMULE EN MOLECUULMASSA WIKIPEDIA -LINK GEVAARPICTOGRAMMEN P- H-ZINNEN ETIKETTEN MSDS EN WIK link

44 B r o n n e n Bronnen van gebruikte materialen/sites Interessante naslagwerken Nuttige adressen Links naar sites met didactisch materiaal Sites met experimenten Weblinks naar collega s, hogescholen, uniefs

45 ONDERWERP TAAL WEBSITE LINK link

46 ONDERWERP TAAL WEBSITE LINK

47 Navormingen Van deeltjesmodel tot golfmechanisch model Stofomzettingen: in de keuken Nanotechnologie/Forensische technologie in de klas Evalueren evalueertools in lab Proeven met zouten en oxiden Kwantitatieve aspecten binnen chemie Stofomzettingen: cosmetica + zepen + detergenten Stofomzettingen in projecten: top 10 stoffen: kopersulfaat, ethanol, kaliumpermanganaat, waterstofperoxide, natriumbicarbonaat. Proeven met gassen en neerslagen Proeven met wegwerpmateriaal Proeven uit handboeken tweede graad opgesteld Proeven uit handboeken derde graad opgesteld Chemie in Limburg Station leren: over vloeistoffen in dagelijks leven alcohol, azijnzuur, water, zwavelzuur, ammoniak, benzine.. Chemie en blended learning Chemie magie: vuurwerk, explosies.. Chemie in de techniek, techniek in de chemie Chemie in fysica, fysica in de chemie Chemie in biologie, biologie in de chemie STEM en chemie Chemie en milieu: ozon, CO 2, afvalwater, recyclage, zure regen, broeikaseffect.. Kleur, geur en geluid in chemie Mengsels Het PSE Chemie en patronen: oscillerende reacties, klokreacties, liesegangsche ringen, Chemie en zijn ontdekkers; historische proeven

48 Academiejaar Programma

49 Dienstverlening uitbreiden: Platform De website aanvullen, actueel houden, gebruiksvriendelijker maken De website breed kenbaar maken

50 Dienstverlening uitbreiden: Platform De website aanvullen, actueel houden, gebruiksvriendelijker maken De website breed kenbaar maken Koppeling van hoofdstuk begrippen leerplan Voorbeelden: Emulsie Element Samengestelde stof

51 Dienstverlening uitbreiden: Platform Andere rubrieken: Drilpakketten/oefeningen bij reeks begrippen

52 fysica/chemie/biologie heterogeen mengsel/homogeen mengsel emulsie/suspensie/legering/oplossing filtreren/decanteren/adsorberen/zeven chromatografie/destilleren/centrifugeren/kristalliseren stofeigenschap/voorwerpeigenschap metaal/niet-metaal/edelgas synthese/analyse enkelvoudige stof/samengestelde stof index/coëfficiënt namen/symbolen Dalton/Thomson/Rutherford/Bohr Z,n,A groep/periode elektronenconfiguraties mol/avogadro/aantal deeltjes naam/formule zuren naam/formule zouten naam/ formule hydroxiden naam/formule oxiden naam/formule alkanen anorganisch/organisch/synthetisch/natuurlijk endo-energetisch/exo-energetisch reacties tussen stofklassen dissociatie/ionisatie apolair/ polair sterk elektrolyt/zwak elektrolyt/geen elektrolyt neerslag-/ gasvormings-/neutralisatie-/ redoxreactie concentratie-uitdrukkingen zuur-base-indicatoren factoren invloed op reactiesnelheid toepassingen zuren hydroxiden atoommassa/molecuulmassa/molaire massa ionbinding atoombinding roosterstructuren toepassingen oxiden toepassingen zouten lewisstructuren triviale naam systematische naam essentiële molecuul en ionenvergelijking neerslag/oplosbaar oxidator/reductor/oxidatie/reductie labomateriaal laboreglement veiligheidsetiketten

53 Dienstverlening uitbreiden: Platform Drilpakketten/oefeningen bij reeks begrippen Web2.0 Ipad app

54 Dienstverlening uitbreiden: Platform Andere rubrieken: Drilpakketten/oefeningen bij reeks begrippen Proefjes voor de leerkracht kleuter- en lager onderwijs,

55 Dienstverlening uitbreiden: Platform Proefjes voor de leerkracht kleuter- en lager onderwijs water olie aardappel appel melk zout bakpoeder soda alcohol bier wijn ijs ajuin ei banaan cola citroenzuur honing Rode kool Azijn chocolade zeep parfum kunststof Batterij kaars suiker zetmeel koffie thee ballon brood gist fractals groenten licht lucht Groen/rood Blauw/geel snoep gummibeertje nano ijzer metaal vet Vit C zand lucifer specerijen frisdranken

56

57 Dienstverlening uitbreiden: Platform Andere rubrieken: Drilpakketten/oefeningen bij reeks begrippen Proefjes voor de leerkracht kleuter- en lager onderwijs, Historische tijdslijn mijlpalen chemie/historisch belangrijke experimenten chemie

58 Dienstverlening uitbreiden: Platform Chemicus Arrhenius Avogadro Berzelius Davy Gay-Lussac Le Châtelier Nobel Priestley Scheele Curie Lewis Van der Waals Volta Von Bayer Baekeland Boyle Bunsen Cavendish Waage Kekulé Von Liebig Berthelot Orsted Brand Pasteur Black Rutherford D. Rutherford Vauquelin Bronsted Haber Lavoisier Mendeleev Solvay Dalton Arfwedson Proust Van t Hoff Ramsay Wöhler Thomson Bohr Chadwick Heisenberg Schrödinger Becquerel Sommerfeld De Broglie Planck Sörensen

59

60 Dienstverlening uitbreiden: Platform Andere rubrieken: Drilpakketten/oefeningen bij reeks begrippen Proefjes voor de leerkracht kleuter- en lager onderwijs, Historische tijdslijn mijlpalen chemie/historisch belangrijke experimenten chemie Van chemie/science tot STEM leerlingenbundels met STEM-onderzoeksvragen vanuit chemie Koppeling aan productieprocessen/bedrijven R&D, productcontrole, -validatie, -evaluatie, rendement, rapporteren

61

62 Dienstverlening uitbreiden: Platform met STEM 1. Afvalwaterzuivering: Wat is een proces? 2. Kunststoffen: begrip eigenschap/fysica-chemie-biologie 3. Waterstofgas/organische zonnecel als energiebron: wat is omzetting/rendement 4. CSI-onderzoek: onderzoek/onderzoeksresultaten/onderzoeksplan/rapporteren 5. Nanotechnologie: de ideale jas, de natuur imiteren: innoverende producten 6. Het ideale parfum: evalueren/zintuigen 7. De productie van bier, wijn, kaas, yoghurt: Controleparameters van een productieproces/product 8. De grootste faraoslang: Optimaliseren/valideren van een werkwijze 9. De sterkste endotherme reactie: begrippen referentie/parameters/ 10.Recyclageprocessen vb GSM cd: milieubewust omgaan met materialen

63 Dienstverlening uitbreiden: Platform De website aanvullen, actueel houden, gebruiksvriendelijker maken De website breed kenbaar maken Koppeling van hoofdstuk begrippen - leerplan De website uitbreiden met toepassingen/voorbeelden uit actuele bedrijfsleven: Wat doen (chemische) bedrijven? Bedrijfsfilms, -info koppelen aan leerplan Oefeningen/contexten uitwerken vertrekkend van een uitdaging/ probleem uit de industrie. Experimenten die (eventueel vereenvoudigd) effectief gebeuren in een bedrijf koppelen aan leerplan uitwerken tot experiment in de klas met gegevens, stoffen uit bedrijf Bedrijfsbezoeken, initiatieven vanuit bedrijf naar onderwijs Welke kansen/ vooruitgang hebben we te danken aan chemie? Nieuwe technologieën, nieuwe toepassingen context Deze informatie willen we telkens koppelen aan te behandelen leerplandoelstellingen. We kijken zo vanuit het onderwijs naar de industrie, naar chemie in het dagelijks leven. link

64 Dienstverlening uitbreiden: Platform BASF 3M Akzo Nobel Air Liquide Agfa Alco Bio Fuel

65 Dienstverlening uitbreiden: Platform Bedrijfsnaam + 1 foto + in 1 zin activiteit (eventueel slogan)+ logo bedrijf Contactgegevens (google Map sociale media- website) Bedrijfsfilm(s) + Missie Activiteiten + foto s producten Geschiedenis In cijfers: werknemers/budget/ productie Inventaris initiatieven naar jongeren Fun and facts Koppeling leerplanonderwerp(en)/-begrip Twee contextopdrachten Experiment Bronnen 50 chemische bedrijven Bedrijfsfilms

66 Wisselwerking onderwijs <-> bedrijf Leerplan/leerplandoel stelling Wetten van chemische reacties TOETS Mengsels en zuivere stoffen Context Recyclage CONTEXT Zuiveren van afvalwater begrip//techniek Massabehoud Scheidingsschema ILLUSTRATIE stoffen/proces/ experiment CuSO4/NaOH Azijnzuur/bakpoeder Fe/O2 Zuiveren verontreinigd water ONDERZOEK Bedrijf Recyclagebedrijf Zuiveringsstation/ bezoek

67 Dienstverlening uitbreiden: NAVORMING De navormingen op meerdere locaties organiseren. Gemotiveerde studenten geven met passie navorming aan leerkrachten. Een leergemeenschap leerkrachten/studenten/bedrijven chemie Studenten leren op een unieke manier van leerkrachten, van bedrijfsmensen en visa-versa Kansen grijpen om jongeren in de klas nog meer uit te dagen, chemie te doen voelen.

68 Dienstverlening uitbreiden: CENTRUM Een didactisch centrum waar leerkracht chemie, natuurwetenschappen.. STEM allerlei materialen vindt m.b.t. chemie, natuurwetenschappen, STEM -studiemateriaal kleinere richtingen -bijlessen/begeleiding door studenten -proefopstellingen/didactisch materiaal -voorbereiding bedrijfsbezoeken -STEM in bedrijven, Limburg -Pakketten vanuit bedrijf verzamelen -Koffers beroepen in chemische sectoren/life science Ondersteuning door studenten/alumni

69 BRUG SLAAN TUSSEN Toetsen Simulaties Bedrijven Labo/stoffen Spellen Film/figuur Demo s Quiz Drilpakketten Vaardigheden /attitudes didactisch materiaal evalueren Tablet PC ICT labo Proeven Vaardigheden Stockbeheer netwerk Collega s Bedrijven Instanties Leveranciers Navormingen Handboeken Leerplan Digitaal Bronnen begrippen Leerkracht STEM contexten Leefwereld Leefwereld jongeren Bedrijven

70 BRUG SLAAN TUSSEN van naar

Dienstverlening met en door studenten BASO chemie

Dienstverlening met en door studenten BASO chemie Dienstverlening met en door studenten BASO chemie Een presentatie van dienstverleningsinitiatieven en websites www.chemieleerkracht.be www.chemie.baso.khlim.be Filip.Poncelet@ucll.be Chemieonderwijs voor

Nadere informatie

Chemieleerkracht.be. 17 november

Chemieleerkracht.be. 17 november Chemieleerkracht.be 17 november 2018 Filip.Poncelet@ucll.be Lerarenopleiding BASO - UCLL Limburg chemie wetenschappen - STEM Lerarenopleiding BASO chemie : 43 studenten Filip.Poncelet@ucll.be : docent

Nadere informatie

ICT-toepassingen bij het onderwerp atoommodellen en chemische bindingen

ICT-toepassingen bij het onderwerp atoommodellen en chemische bindingen ICT-toepassingen bij het onderwerp atoommodellen en chemische bindingen Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2-3 Donderdag 1 december 2016 Filip.Poncelet@ucll.be Dagindeling 09.30-09.45u: ontvangst

Nadere informatie

Chemie: Zuren, hydroxiden, indicatoren Maandag 6 mei 2013 Lerarenopleiding BASO Chemie

Chemie: Zuren, hydroxiden, indicatoren Maandag 6 mei 2013 Lerarenopleiding BASO Chemie Chemie: Zuren, hydroxiden, indicatoren Maandag 6 mei 2013 Lerarenopleiding BASO Chemie Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be + Studenten chemie OF2 Dagindeling 9.30-9.45u: ontvangst 9.45-10.00u:

Nadere informatie

Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel

Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel proeven Proefjes met voedingsmiddelen deel2 Bruis/water wijn geestrijke dranken melk frisdranken suiker zout bakpoeder soda - zetmeel Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2 Dinsdag 26 april 2016 Filip.Poncelet@ucll.be

Nadere informatie

Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten. Dinsdag 24 april 2018

Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten. Dinsdag 24 april 2018 Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2 Dinsdag 24 april 2018 Filip.Poncelet@ucll.be Navormingen voor leerkrachten Navormingen voor leerkrachten Datum Onderwerp

Nadere informatie

1 De bouw van stoffen

1 De bouw van stoffen Inhoud 1 De bouw van stoffen 1 eigenschappen van stoffen 13 Mengsels en zuivere stoffen 13 D Oplossingen 15 Zuivere stoffen herkennen 15 Scheiding van mengsels 17 2 de opbouw van de materie 19 Moleculen

Nadere informatie

Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten. Dinsdag 24 april 2018

Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten. Dinsdag 24 april 2018 Micro-schaalexperimenten: Reactiesoorten Navorming i.s.m studenten baso chemie of-2 Dinsdag 24 april 2018 Filip.Poncelet@ucll.be 09.30-09.45u: Ontvangst 09.45-10.00u: Verwelkoming Dagindeling 10.00-11.15:

Nadere informatie

Nascholing: Scheidingstechnieken (praktijk/ict/didactisch)

Nascholing: Scheidingstechnieken (praktijk/ict/didactisch) Nascholing: Scheidingstechnieken (praktijk/ict/didactisch) Donderdag 14 oktober 2010 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: F. Poncelet Info: http://www.khlim.be/ecache/33160/scheidingstechnieken_proeven_met_dagdagelij

Nadere informatie

ontdekken via 25 schatten

ontdekken via 25 schatten www.chemieleerkracht.be de portaalsite voor chemie-onderwijs ontdekken via 25 schatten Filip.Poncelet@ucll.be Lerarenopleiding BASO - UCLL Limburg chemie wetenschappen - STEM Lerarenopleiding BASO chemie

Nadere informatie

Micro-schaalexperimenten

Micro-schaalexperimenten Micro-schaalexperimenten Maandag 17 oktober 2011 Lerarenopleiding BASO Chemie OF3 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be Dagindeling 9.30-9.45u: ontvangst 9.45-10.00u: verwelkoming en indeling

Nadere informatie

Proeven uit leerplannen fysica/chemie/natuurwetenschappen met voedingsmiddelen

Proeven uit leerplannen fysica/chemie/natuurwetenschappen met voedingsmiddelen Proeven uit leerplannen fysica/chemie/natuurwetenschappen met voedingsmiddelen Donderdag 12 mei Lerarenopleiding BASO Chemie OF2 Begeleiding: F. Poncelet R. Frans Renaat.Frans@khlim.be N. Mombaerts Nico.Mombaerts@khlim.be

Nadere informatie

Nascholing: Energie in wetenschappen (fysica/chemie/natwet 2 de graad)

Nascholing: Energie in wetenschappen (fysica/chemie/natwet 2 de graad) Nascholing: Energie in wetenschappen (fysica/chemie/natwet 2 de graad) Donderdag 27 januari 2011 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be R. Frans Renaat.Frans@khlim.be :

Nadere informatie

ANORGANISCHE STOFKLASSEN

ANORGANISCHE STOFKLASSEN ANORGANISCHE STOFKLASSEN 1. ATOMEN... 3 1.1. STRUCTUUR VAN HET ATOOM...3 1.2. DE ELEKTRONCONFIGURATIE...4 2. STOFFEN EN MENGSELS...5 2.1. ZUIVERE STOFFEN... 5 2.1.1. Soorten zuiveren stoffen...5 2.1.2.

Nadere informatie

Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen

Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen Stofveranderingen in 9 projecten 90 proeven Proefjes met lekkere, (on)gezonde voedingsmiddelen maandag 11 mei 2015 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be + 20 studenten lerarenopleiding BASO

Nadere informatie

Werken met organische stoffen in wetenschappen Donderdag 17 oktober 2013 Lerarenopleiding BASO

Werken met organische stoffen in wetenschappen Donderdag 17 oktober 2013 Lerarenopleiding BASO Werken met organische stoffen in wetenschappen Donderdag 17 oktober 2013 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: Filip Poncelet, vakdidacticus chemie, Katholieke Hogeschool Limburg Studenten chemie OF2 + OF3

Nadere informatie

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17

Inleiding 15. Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Inhoud Inleiding 15 Inleidende oefeningen Basisbegrippen fysica en wiskunde 17 Reeks I.1: wiskunde 17 Reeks I.2: fysica 19 Reeks I.3: gemengd 19 Antwoorden 21 Hoofdstuk 1 De samenstelling van de materie

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde havo

Examenprogramma scheikunde havo Examenprogramma scheikunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A1 Vaardigheden Domein A2

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,.

ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. PARATE KENNIS CHEMIE 4 e JAAR SCHEMA ZUIVERE STOF één stof, gekenmerkt door welbepaalde fysische constanten zoals kooktemperatuur, massadichtheid,. MENGSEL bestaat uit meerdere zuivere stoffen, de kooktemperatuur,

Nadere informatie

Lesnr. Werkvorm Lesverloop Leerplandoelen Eindtermen Pagina LWB 1 Inleiding p Hoofdstuk 1 1 Denk er eens over na p. 10

Lesnr. Werkvorm Lesverloop Leerplandoelen Eindtermen Pagina LWB 1 Inleiding p Hoofdstuk 1 1 Denk er eens over na p. 10 OWMC 3A Lessenreeks Voor 3 graaduren in de 3de graad voorziet het leerplan 75 uren les, inbegrepen 9 uur labo (exclusief toetsen en examens) Voor het vijfde jaar (2 lesuren per week) voorzien wij dan 50

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 Avogadroconstante: N A = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden:

universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 Avogadroconstante: N A = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden: Nuttige gegevens: universele gasconstante: R = 8,314 J K -1 mol -1 vogadroconstante: N = 6,022 x 10 23 mol -1 normomstandigheden: θ = 0 p = 1013 hpa molair volume van een ideaal gas onder normomstandigheden:

Nadere informatie

SCHEIKUNDE VOOR BEGINNERS

SCHEIKUNDE VOOR BEGINNERS SCHEIKUNDE VOOR BEGINNERS Ing. Sc. Frank Lakiere Cursus Chemie Inleiding - 2 INHOUDSTAFEL INLEIDING 1. Enkele begrippen inzake materie en aggregatietoestand inl - 6 1.1. Heterogene systemen 1.2. Homogene

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie. 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Geografie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Geografie Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis er van je verwacht wordt bij aanvang van een studie bachelor Geografie. Klik op een onderdeel om een meer gedetailleerde inhoud te krijgen

Nadere informatie

Wat is wetenschap/chemie? in 103 Web-tools donderdag 27 november 2014

Wat is wetenschap/chemie? in 103 Web-tools donderdag 27 november 2014 Wat is wetenschap/chemie? in 103 Web-tools donderdag 27 november 2014 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be + 30 studenten lerarenopleiding BASO Chemie OF2/OF3 8/11/2014 1 Dagindeling 09.30-09.45u:

Nadere informatie

Verslag website Academiejaar

Verslag website   Academiejaar Verslag website www.chemieleerkracht.be Academiejaar 2017-2018 F. Poncelet Inhoud 1. Stand van zake 2. Plannen 3. De website in cijfers 4. Opbouw van de site 1. Stand van zake De uitbouw van de site is

Nadere informatie

Voorwoord. Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1. Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18

Voorwoord. Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1. Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18 Voorwoord XI Hoofdstuk 1 Het ontstaan van materie 1 Massagetal A 7 Atoomnummer Z 7 Chemische symbolen 9 Isotopen 11 Ionen 12 Vragen 18 Hoofdstuk 2 Atoommodellen 79 Atoomtheorie van Democritus (ca. 400

Nadere informatie

Onderzoekscompetenties in de 2 e en 3 e graad wetenschappen

Onderzoekscompetenties in de 2 e en 3 e graad wetenschappen Onderzoekscompetenties in de 2 e en 3 e graad wetenschappen Over welke richtingen spreken we? Tweede graad Wetenschappen en Sportwetenschappen Latijn, Grieks, Humane Wetenschappen, Economie Derde graad

Nadere informatie

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen

1. Elementaire chemie en chemisch rekenen In onderstaande zelftest zijn de vragen gebundeld die als voorbeeldvragen zijn opgenomen in het bijhorend overzicht van de verwachte voorkennis chemie 1. Elementaire chemie en chemisch rekenen 1.1 Grootheden

Nadere informatie

de verbranding van een enkelvoudige stof definiëren als een reactie met zuurstofgas waarbij een oxide gevormd wordt;

de verbranding van een enkelvoudige stof definiëren als een reactie met zuurstofgas waarbij een oxide gevormd wordt; Leergebied: oxide Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.7.1 - van de samengestelde stoffen waterstofchloride, (di)waterstofsulfaat, natriumhydroxide, ammoniak, calcium (di)hydroxide, natriumchloride, natriumwaterstofcarbonaat

Nadere informatie

Practica via uitdagingen deel1

Practica via uitdagingen deel1 Practica via uitdagingen deel1 Donderdag 17 maart 2011 Lerarenopleiding BASO Chemie OF3 Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be Dagindeling 9.30-9.45u: ontvangst 9.45-10.00u: verwelkoming en indeling

Nadere informatie

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen

Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen Secundair onderwijs - Tweede graad ASO - Natuurwetenschappen - Vakgebonden eindtermen I. Gemeenschappelijke eindtermen voor wetenschappen Gemeenschappelijke eindtermen gelden voor het geheel van de wetenschappen.

Nadere informatie

12 - het symbool schrijven als de naam gegeven is en de naam noemen als het symbool gegeven is van minstens twintig elementen.

12 - het symbool schrijven als de naam gegeven is en de naam noemen als het symbool gegeven is van minstens twintig elementen. Leergebied: element Leerplannen LP Chemie 2e gr ASO VVKSO (studierichtingen zonder component wetenschappen) 5.1.1.2 - B5 Chemische elementen in stoffen - Vanuit experimentele waarnemingen samengestelde

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen,

Nadere informatie

Verse of oude melk. 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is?

Verse of oude melk. 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is? Verse of oude melk 1. Onderzoeksvraag Hoe weet je of de melk vers of oud is? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Zuren, basen, zuur-base-indicator b. Materiaal + stoffen Materiaal:

Nadere informatie

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404)

Basiskennis en Basisvaardigheden IV (404) ASISKENNIS EN ASISVAARDIGHEDEN IV 404 asiskennis en asisvaardigheden IV (404) SCHEIKUNDE 404.01 De kandidaat kan het scheiden van mengsels in verschillende zuivere stoffen 404.02 De kandidaat kan de opbouw

Nadere informatie

BRUG³: STEM-pakketten

BRUG³: STEM-pakketten BRUG³: STEM-pakketten KAAS / AQUAPONICS / COSMETICA 12 /16 maart 2018 Filip.Poncelet@ucll.be Dagindeling 09.30-09.45u: Ontvangst 09.45-10.10u: Verwelkoming 10.10-11.30: Doorlopen van 2 workshops 11.30-12.45:

Nadere informatie

I. Basiskennis. ijs. Een chemisch verschijnsel is het verschijnsel waarbij wel nieuwe stoffen ontstaan.

I. Basiskennis. ijs. Een chemisch verschijnsel is het verschijnsel waarbij wel nieuwe stoffen ontstaan. Basiskennis 4 chemie 2 de graad, 2 de jaar = 4avv & 4bav 1 1. Natuurwetenschappen I. Basiskennis De studie van de natuurverschijnselen kan je ruwweg onderverdelen in: Biologie: Studie van de levende materie.

Nadere informatie

5 Formules en reactievergelijkingen

5 Formules en reactievergelijkingen 5 Formules en reactievergelijkingen Stoffen bestaan uit moleculen en moleculen uit atomen (5.1) Stoffen bestaan uit moleculen. Een zuivere stof bestaat uit één soort moleculen. Een molecuul is een groepje

Nadere informatie

gebruik maken van de gegeven formules om de reactievergelijking te schrijven van de verbranding van enkelvoudige en samengestelde stoffen;

gebruik maken van de gegeven formules om de reactievergelijking te schrijven van de verbranding van enkelvoudige en samengestelde stoffen; Leergebied: reactievergelijking Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 4.4.3 - gebruik maken van de gegeven formules om de reactievergelijking te schrijven van de verbranding van enkelvoudige en samengestelde

Nadere informatie

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren.

Onderwerp: Onderzoek doen Kerndoel(en): 28 Leerdoel(en): - Onderzoek doen aan de hand van onderzoeksvragen - Uitkomsten van onderzoek presenteren. Vak: Scheikunde Leerjaar: Kerndoel(en): 28 De leerling leert vragen over onderwerpen uit het brede leergebied om te zetten in onderzoeksvragen, een dergelijk onderzoek over een natuurwetenschappelijk onderwerp

Nadere informatie

de reactievergelijking schrijven van de oxidatie van metalen en de naam van de gevormde oxiden geven als de formules gekend zijn;

de reactievergelijking schrijven van de oxidatie van metalen en de naam van de gevormde oxiden geven als de formules gekend zijn; Leergebied: oxidatie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 4.2.4 - een reactie met zuurstofgas als een oxidatie beschrijven; 4.6.1 - het roesten van metalen beschrijven als trage oxidatie; 4.6.2 - de reactievergelijking

Nadere informatie

door gebruik van de smaak en van indicatoren een oplossing karakteriseren als zuur, neutraal of basisch;

door gebruik van de smaak en van indicatoren een oplossing karakteriseren als zuur, neutraal of basisch; Leergebied: oplossing Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 1.4.1 - met een voorbeeld uitleggen wat een oplossing is; 5.3 - de elektrolyse van een natriumchloride-oplossing voorstellen op het elektrisch schema

Nadere informatie

leerlingenpracticum: met eenvoudige materiaal een eenvoudige redoxreactie uitvoeren;

leerlingenpracticum: met eenvoudige materiaal een eenvoudige redoxreactie uitvoeren; Leergebied: redoxreactie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO Lp 8 - oxidatie- en reductiereacties (redoxreacties) uitvoeren. LP Chemie 3e gr KSO GO Lp 14 - leerlingenpracticum 2: met eenvoudig materiaal

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 + 2 Samenvatting door K. 1077 woorden 22 maart 2016 6,1 9 keer beoordeeld Vak Scheikunde Impact 3 vwo Scheikunde hoofdstuk 1 + 2 Paragraaf 1: Stoffen bijv. Glas en hout,

Nadere informatie

endotherme reactie met soda

endotherme reactie met soda endotherme reactie met soda 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we temperaturen behalen onder de nul graden Celsius m.b.v. dinatriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Endo-energetisch

Nadere informatie

1) Stoffen, moleculen en atomen

1) Stoffen, moleculen en atomen Herhaling leerstof klas 3 1) Stoffen, moleculen en atomen Scheikundigen houden zich bezig met stoffen. Betekenissen van stof zijn onder andere: - Het materiaal waar kleding van gemaakt is; - Fijne vuildeeltjes;

Nadere informatie

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v

CHEMIE OVERAL. Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Nieuw in 6e editie 2011 Chemie Overal 3h en 3v Opbouw leerboek Elk hoofdstuk begint met een hoofdstukschema. Daarin vindt u een overzicht van de paragrafen, experimenten en de leerling-ict van dat hoofdstuk.

Nadere informatie

7.4.3 - de ph-schaal van 0 tot 14 in verband brengen met zure, neutrale en basische oplossingen en met de concentratie van H+-ionen en OH--ionen;

7.4.3 - de ph-schaal van 0 tot 14 in verband brengen met zure, neutrale en basische oplossingen en met de concentratie van H+-ionen en OH--ionen; Leergebied: concentratie Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 5.5.2 - de massaconcentratie van een oplossing definiëren als het aantal gram opgeloste stof per 100 ml oplossing; de oplosbaarheid van een stof

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 3 Samenvatting door K. 1467 woorden 5 maart 2016 5,5 2 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde Samenvatting H3 3V 3.1 Energie Fossiele brandstoffen -> nu nog er afhankelijk

Nadere informatie

Wat zijn anorganische of minerale stoffen? In hoeveel stofklassen zijn de anorganische stoffen in te delen?

Wat zijn anorganische of minerale stoffen? In hoeveel stofklassen zijn de anorganische stoffen in te delen? Wat zijn anorganische of minerale stoffen? A. Deze stoffen komen hoofdzakelijk voor in de niet-levende natuur. In hoeveel stofklassen zijn de anorganische stoffen in te delen? B. 4 Welk van deze stofklassen

Nadere informatie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Bio-ir, Chemie, Fysica en sterrenkunde

Voorkennis chemie voor 1 Ba Bio-ir, Chemie, Fysica en sterrenkunde Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis er van je verwacht wordt bij aanvang van een studie bachelor Bio-ingenieurswetenschappen, Chemie of Fysica en Sterrenkunde. Klik op een onderdeel

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 2 stoffen en reacties Samenvatting door F. 1622 woorden 22 mei 2015 6,1 40 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Paragraaf 1 Gloeien, smelten en verdampen Als je

Nadere informatie

Het smelten van tin is géén reactie.

Het smelten van tin is géén reactie. 3 Reacties Reacties herkennen (3.1 en 3.2 ) Een chemische reactie is een gebeurtenis waarbij stoffen verdwijnen en nieuwe stoffen ontstaan. Bij een reactie verdwijnen de beginstoffen. Er ontstaan nieuwe

Nadere informatie

Chemie 4: Atoommodellen

Chemie 4: Atoommodellen Chemie 4: Atoommodellen Van de oude Grieken tot het kwantummodel Het woord atoom komt va, het Griekse woord atomos dat ondeelbaar betekent. Voor de Griekse geleerde Democritos die leefde in het jaar 400

Nadere informatie

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 1: INLEIDING MOLECULEN EN ATOMEN

INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 1: INLEIDING MOLECULEN EN ATOMEN INTRODUCTIECURSUS BOUWCHEMIE HOOFDSTUK 1: INLEIDING MOLECULEN EN ATOMEN 1 OVERZICHT 1. Zuivere stof, moleculen en atomen 1. Moleculeformules 2. Elementen 3. Atoomtheorie 4. Atoommassa 5. Moleculemassa

Nadere informatie

EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN

EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN MAVO-4 II EXAMEN MIDDELBAAR ALGEMEEN VOORTGEZET ONDERWIJS IN 1974 MAVO-4 Dinsdag 11 juni, 9.00 11.00 NATUUR-EN SCHEIKUNDE II (Scheikunde) OPEN VRAGEN Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 5 OPGAVEN

Nadere informatie

29ste VLAAMSE CHEMIE OLYMPIADE EERSTE RONDE

29ste VLAAMSE CHEMIE OLYMPIADE EERSTE RONDE Actieve steun Vlaamse Chemie Olympiade UAntwerpen K.U.Leuven K.U.Leuven Kulak UGent UHasselt VUB BNV KVCV VOB KBIN VeLeWe 29ste VLAAMSE CHEMIE OLYMPIADE EERSTE RONDE Sponsors 16 november 2011 Gewest Brussel

Nadere informatie

Maken van siliconen uit zand

Maken van siliconen uit zand Maken van siliconen uit zand Onderzoeksvraag Kunnen we siliconen maken uit zand? Voorbereiding Begrippen als achtergrond voor experiment exotherme reactie redoxreacties Materiaal + stoffen - oogbescherming

Nadere informatie

4. Van twee stoffen is hieronder de structuurformule weergegeven.

4. Van twee stoffen is hieronder de structuurformule weergegeven. MAVO Herexamen 1976 1. Beantwoord de volgende vragen over het element calcium. a. Hoeveel protonen bevat een atoom van dit element? Licht het antwoord toe. b. Hoe zijn de elektronen over de schillen verdeeld?

Nadere informatie

3. Welke van onderstaande formules geeft een zout aan? A. Al 2O 3 B. P 2O 3 C. C 2H 6 D. NH 3

3. Welke van onderstaande formules geeft een zout aan? A. Al 2O 3 B. P 2O 3 C. C 2H 6 D. NH 3 Toelatingsexamens en Ondersteunend Onderwijs VOORBLAD EXAMENOPGAVEN Toetsdatum: n.v.t. Vak: Scheikunde voorbeeldexamen 2015 Tijdsduur: 2 uur en 30 minuten De volgende hulpmiddelen zijn toegestaan bij het

Nadere informatie

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO

Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Gelijkwaardig verklaarde eindtermen natuurwetenschappen Voor de tweede graad ASO Federatie Steinerscholen Vlaanderen v.z.w. Gitschotellei 188 2140 Borgerhout Februari 2013 Gelijkwaardig verklaarde eindtermen

Nadere informatie

Practica via uitdagingen

Practica via uitdagingen Practica via uitdagingen Zaterdag 23 oktober 2010 Lerarenopleiding BASO Begeleiding: F. Poncelet Filip.Poncelet@khlim.be Uitdagingen Grootste kristal: maak de grootste kristal met 10 g keukenzout Mooiste

Nadere informatie

Seizoen: Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo

Seizoen: Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo Seizoen: 2016-2018 Vak: NaSk II (Scheikunde) Klas: 3 en 4 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de SE s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald

Nadere informatie

Leerlijn Leerplan chemie progressieve opbouw

Leerlijn Leerplan chemie progressieve opbouw Leerlijn Leerplan chemie progressieve opbouw Derde jaar Vierde jaar Vijfde jaar Zesde jaar Van mengsel tot moleculen en atomen en bindingssoorten Van samengestelde stof tot reactiesoorten Verdere kennismaking

Nadere informatie

met voorbeelden en aan de hand van de begrippen molecule en atoom, uitleggen wat een formule is;

met voorbeelden en aan de hand van de begrippen molecule en atoom, uitleggen wat een formule is; Leergebied: mol Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 2.2 - de aggregatietoestanden van water beschrijven en verklaren door een verschillende beweeglijkheid van de samenstellende deeltjes (moleculen,...);

Nadere informatie

Van TSO naar TSO : (g)een probleem

Van TSO naar TSO : (g)een probleem Scholengemeenschap Vlaamse Ardennen Van TSO naar TSO : (g)een probleem De brochure Van ASO naar TSO werd uitgebreid met een gedeelte dat de aansluitmogelijkheden bij overgangen binnen de TSO-richtingen

Nadere informatie

7. Chemische reacties

7. Chemische reacties 7. Chemische reacties 1. Definitie Bij een chemische reactie verdwijnen één of meer stoffen en ontstaan één of meer nieuwe stoffen. De stoffen die verdwijnen noemen we de uitgangsstoffen of reagentia.

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1

Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting Scheikunde Hoofdstuk 1 Samenvatting door W. 1173 woorden 23 juni 2016 6,9 16 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Nova Scheikunde Samenvatting H1 1 t/m 7 1 Atoombouw: Atoom: Opgebouwd uit

Nadere informatie

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal

Antwoorden deel 1. Scheikunde Chemie overal Antwoorden deel 1 Scheikunde Chemie overal Huiswerk 2. a. Zuivere berglucht is scheikundig gezien geen zuivere stof omdat er in lucht verschillende moleculen zitten (zuurstof, stikstof enz.) b. Niet vervuild

Nadere informatie

Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (2)

Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (2) Samenvatting 3.1, 3.2 en 3.3 (1) Kenmerkend voor het optreden van een chemische reactie is dat de stofeigenschappen veranderen. Als stofeigenschappen veranderen, dan zijn er dus nieuwe ontstaan.. Deze

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof? kleurrijk geschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift maken in meerdere kleuren dat zichtbaar wordt door te besproeien met slechts één stof? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond

Nadere informatie

LUMC SPECIALISTISCHE OPLEIDINGEN Tentamen Scheikunde voor operatieassistenten i.o. 2007

LUMC SPECIALISTISCHE OPLEIDINGEN Tentamen Scheikunde voor operatieassistenten i.o. 2007 LUMC SPECIALISTISCHE OPLEIDINGEN Tentamen Scheikunde voor operatieassistenten i.o. 2007 docent: drs. Ruben E. A. Musson Het gebruik van uitsluitend BINAS is toegestaan. 1. Welk van de volgende processen

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? blauw geheimschrift 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een geheimschrift ontwikkelen m.b.v. natriumcarbonaat? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Indicator (een stof waarmee we

Nadere informatie

Basischemie voor het laboratorium

Basischemie voor het laboratorium Basischemie voor het laboratorium Dit boek is het basisdeel van een nieuwe chemiemethode voor het laboratoriumonderwijs. Het bevat de lesstof voor het algemene chemische gedeelte van het kwalificatiedossier

Nadere informatie

INHOUD. Thema 4 Druk. 1 Inleiding Het begrip druk Beginsel van Pascal Hydrostatische druk Wet van Archimedes 29

INHOUD. Thema 4 Druk. 1 Inleiding Het begrip druk Beginsel van Pascal Hydrostatische druk Wet van Archimedes 29 INHOUD Thema 4 Druk 1 Inleiding 10 2 Het begrip druk 11 2.1 Definitie - Grootheid 11 2.2 Eenheid 11 2.3 Toepassingen 12 3 Beginsel van Pascal 15 3.1 Toepassing - Hydraulische pers 16 3.1.1 Theoretische

Nadere informatie

I. Basiskennis. Zuivere stof*: Is materie die uit 1 stof bestaat en niet meer gescheiden kan worden door fysische scheidingstechnieken.

I. Basiskennis. Zuivere stof*: Is materie die uit 1 stof bestaat en niet meer gescheiden kan worden door fysische scheidingstechnieken. Basiskennis 5 chemie 3 de graad, 1 ste jaar = 5avv, 5av, 5bv 1 1.1 Opbouw van de materie I. Basiskennis Zuivere stof*: Is materie die uit 1 stof bestaat en niet meer gescheiden kan worden door fysische

Nadere informatie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Biologie

Voorkennis chemie voor 1 Ba Biologie Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis er van je verwacht wordt bij aanvang van een studie bachelor Biologie. Klik op een onderdeel om een meer gedetailleerde inhoud te krijgen van

Nadere informatie

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde

6.9. Boekverslag door G woorden 13 december keer beoordeeld. Scheikunde Boekverslag door G. 1415 woorden 13 december 2016 6.9 13 keer beoordeeld Vak Scheikunde Scheikunde H2: Chemische Reacties 1. Ontledings- en scheidingsreacties (begrippen komen op het einde) Wat zijn de

Nadere informatie

Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 20 vragen

Dit examen bestaat voor iedere kandidaat uit 20 vragen MV0-3 EXMEN MELR LGEMEEN VOORTGEZET ONERWJS N 1982 MV0-3 onderdag 6 mei, 9.00-11.00 uur NTUUR- EN SHEKUNE (Scheikunde) MEERKEUZETOETS it examen bestaat voor iedere kandidaat uit 20 vragen ij het examen

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2008-II

Eindexamen scheikunde havo 2008-II Beoordelingsmodel Forams 1 maximumscore 2 aantal protonen: 14 aantal neutronen: 16 aantal protonen: 14 1 aantal neutronen: 30 verminderd met het aantal protonen 1 Indien het juiste aantal protonen (7)

Nadere informatie

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test.

Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. Bereiding en eigenschappen van CO 2 Deel 1: traditionele kalkwater met koolstofdioxide test. 1.1 Onderzoeksvraag Hoe kunnen we CO 2 aantonen? 1.2 Mogelijke hypothesen 1.2.1 Geen interactie: Er vormt zich

Nadere informatie

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem;

5.2.5 - atomen uit de hoofdgroepen, het aantal elektronen op de buitenste schil afleiden uit hun plaats in het periodiek systeem; Leergebied: groep Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 3.5.3 - op het periodiek systeem aanwijzen dat elementen waarvan de enkelvoudige stoffen overeenkomstige chemische eigenschappen hebben, onder elkaar

Nadere informatie

SPELLEN:

SPELLEN: SPELLEN:http://chemieleerkracht.be/experimenten/3%20Periodiek%20systeem/3.2.%20Did%2 0materiaal/spellen/Het%20periodiek%20systeemspel84.pdf Materiaal: - Rad - Opdrachtenblad - Tipkaartjes - Letterkaartjes

Nadere informatie

Samenvatting Chemie Overal 3 havo

Samenvatting Chemie Overal 3 havo Samenvatting Chemie Overal 3 havo Hoofdstuk 3: Reacties 3.1 Energie Energievoorziening Fossiele brandstoffen zijn nog steeds belangrijk voor onze energievoorziening. We zijn druk op zoek naar duurzame

Nadere informatie

Niet-metalen + metalen. Uit welk soort atomen is een ionbinding opgebouwd? Geef de chemische formule van gedemineraliseerd water.

Niet-metalen + metalen. Uit welk soort atomen is een ionbinding opgebouwd? Geef de chemische formule van gedemineraliseerd water. Uit welk soort atomen is een ionbinding opgebouwd? Niet-metalen + metalen. Geef de chemische formule van gedemineraliseerd water. H2O. Wat is de structuur van een metaalbinding? Metaalrooster. Geef een

Nadere informatie

Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder

Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder Proef 50 Vingerafdrukken zoeken met behulp van cacao- en talkpoeder 1. Onderzoeksvraag We nemen vingerafdrukken van 3 verdachten van de moord om deze uiteindelijk te vergelijken met de gevonden vingerafdruk

Nadere informatie

Water is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft

Water is een heel bekend begrip. De bekende molecuul formule voor water is uiteraard H2O, de stof heeft Werkstuk door een scholier 996 woorden 14 mei 2003 5 152 keer beoordeeld Vak Scheikunde Inhoudsopgave Wat is waterstof? Wat is water? Wat is filtreren? Wat is destilleren? Drie fasen van water. Wat is

Nadere informatie

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo

Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting Scheikunde Scheikunde Chemie overal H1 3 vwo Samenvatting door een scholier 1193 woorden 30 oktober 2012 5,8 23 keer beoordeeld Vak Methode Scheikunde Chemie overal Samenvatting Scheikunde

Nadere informatie

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen?

1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? Chemisch stoplicht 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we aan de hand van chemische reacties een oplossing de kleuren van een stoplicht krijgen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment

Nadere informatie

Eindexamen scheikunde havo 2001-I

Eindexamen scheikunde havo 2001-I Eindexamen scheikunde havo -I 4 Antwoordmodel Nieuw element (in de tekst staat:) deze atomen zijn eerst ontdaan van een aantal elektronen dus de nikkeldeeltjes zijn positief geladen Indien in een overigens

Nadere informatie

Aanbevolen voorkennis Chemie voor 1 Ba Ingenieurswetenschappen

Aanbevolen voorkennis Chemie voor 1 Ba Ingenieurswetenschappen Aanbevolen voorkennis Chemie voor 1 Ba Ingenieurswetenschappen Onderstaand overzicht geeft in grote lijnen weer welke kennis en vaardigheden in de chemie nuttig zijn bij aanvang van studies in de bachelor

Nadere informatie

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden

Deze Informatie is gratis en mag op geen enkele wijze tegen betaling aangeboden worden Vraag 1 Welke van volgende formules stemt overeen met magnesiumchloriet? MgCl Mg(ClO 2 ) 2 Mg(ClO 3 ) 2 Mg3(ClO 3 ) 2 Optie A: Hier is wat kennis over het periodiek systeem der elementen

Nadere informatie

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt.

Exo-energetische reactie: Een chemische reactie waarbij energie vrijgegeven wordt. Onweer onder water 1. Onderzoeksvraag Hoe kunnen we een onweer onder water nabootsen? 2. Voorbereiding a. Begrippen als achtergrond voor experiment Redoxreactie: Een reactie tussen atomen, moleculen en/of

Nadere informatie

aangeven dat in 1 liter water slechts 10-7 mol H+ en 10-7 mol OH- aanwezig zijn en dat hiermee een ph = 7 overeenstemt;

aangeven dat in 1 liter water slechts 10-7 mol H+ en 10-7 mol OH- aanwezig zijn en dat hiermee een ph = 7 overeenstemt; Leergebied: ph Leerplannen LP Chemie 2e gr KSO GO 7.4.2 - aangeven dat in 1 liter water slechts 10-7 mol H+ en 10-7 mol OH- aanwezig zijn en dat hiermee een ph = 7 overeenstemt; 7.4.3 - de ph-schaal van

Nadere informatie

Rekenen aan reacties (de mol)

Rekenen aan reacties (de mol) Rekenen aan reacties (de mol) 1. Reactievergelijkingen oefenen: Scheikunde Deze opgaven zijn bedoeld voor diegenen die moeite hebben met rekenen aan reacties 1. Reactievergelijkingen http://www.nassau-sg.nl/scheikunde/tutorials/deeltjes/deeltjes.html

Nadere informatie