Ondernemer betaalt hogere btw Detailhandel non-food en bouw het zwaarst getroffen

Transcriptie

1 Sectoralert btw ING Economisch Bureau Ondernemer betaalt hogere btw Detailhandel non-food en bouw het zwaarst getroffen De beoogde hogere btw-opbrengst komt in 2012 voor een deel uit de zak van de ondernemer. In alle consumentensectoren zijn er ondernemers die pas vanaf 2013 prijsverhogingen aan de consument doorvoeren. Vooral voor de detailhandel nonfood en de bouw lijkt een 1-op-1 doorberekening per 1 oktober uitgesloten. Beiden hebben al last van de lage koopbereidheid en hevige (prijs) concurrentie. Daar komt bij dat de maatregel de concurrentiepositie van nieuwbouwwoningen verder verslechtert. Voor de detailhandel non-food zorgt de invoering tijdens het seizoen dat er wordt ingeteerd op de marge. Direct doorvoeren van het 21% tarief in de prijzen houdt het risico in dat ondernemers zich voor korte termijn uit de markt prijzen. Ondernemers gaan hogere belasting niet klakkeloos doorberekenen Het ING Economisch Bureau verwacht dat ondernemers in de meeste sectoren de btw-verhoging in 2012 nog niet volledig doorberekenen aan hun klanten (tabel 1). Dit is sterk afhankelijk van de sector waarin een ondernemer opereert en zijn financiële uitgangspositie. Om niet in te teren op de marge is een prijsverhoging noodzakelijk, maar gebeurt dit gelijk en volledig of geleidelijk en gedeeltelijk? Vooral voor nieuwbouwwoningen en andere duurzame goederen is de koopbereidheid op dit moment zo gering dat een prijsstijging potentiële kopers verder afschrikt. Benadrukken dat men tijdelijk tegen het oude tarief blijft verkopen stemt de klant mogelijk positiever in de laatste maanden van het jaar. Ook stimuleren ondernemers met die maatregel een anticipatie-effect waardoor klanten hun (grote) aankopen naar voren halen om nog van de oude prijs te profiteren. Voor ondernemers die goederen of diensten verkopen waar alternatieven voor zijn (substitutie), of waarvan mensen minder gaan gebruiken als de prijs stijgt, bestaat het risico op omzetverlies. Hiervan is zeker sprake in de bouw, waar bestaande woningen door de btw-verhoging relatief aantrekkelijker zijn geprijsd dan nieuwbouwwoningen. Ook Tabel 1 Wat doen ondernemers en hun klanten bij de btw-verhoging? Doorberekenen in 2012 Anticipatie gedrag Substitutie Psychologische prijzen Automotive *** * 0 * Bouw * *** *** 0 Detailhandel food ** 0 0 *** Detailhandel non-food * ** * *** Horeca ** 0 * ** Zakelijke diensten * 0 * 0 Zorg 1 *** * ** 0 Legenda: 0 = niet/nauwelijks, * = beperkt, ** = gemiddeld, *** = sterk, **** = zeer sterk 1 Het gaat hier om de aanpassing in de btw-vrijstelling per 1 januari 2013, waardoor alternatieve behandelaars 21% omzetbelasting moeten berekenen over hun behandelingen.

2 Box 1: Opties voor ondernemers In reactie op de btw-maatregel kunnen ondernemers het volgende doen: Prijzen niet aanpassen en de btw-verhoging voor eigen rekening nemen; De verhoging van de btw gelijk en volledig doorberekenen per 1 oktober; De verhoging aangrijpen om andere kostenverhogingen door te berekenen of om de winstmarge te verhogen; De prijsverhoging uitstellen tot 1 januari, na de uitverkoop of bij nieuwe voorraad; De eigen onderhandelingspositie gebruiken om de kosten van de verhoging elders in de productketen neer te leggen. in de zorg treedt dit effect op als de btw-vrijstelling voor alternatieve behandelingen per 1 januari 2013 vervalt en deze behandelingen in een keer een stuk duurder worden. Met name in de detailhandel en de horeca werkt men met psychologische prijzen (zoals 3,99 en 29,95). Dat effect gaat verloren als er 2% bij de prijs wordt opgeteld. Daarbij dienen ondernemers af te wegen wat zwaarder weegt, het behoud van de oude prijs of de noodzaak om te verhogen naar een nieuw niveau waarmee de marge in stand wordt gehouden. Achtergrond btw-maatregel De verhoging van het algemene btw-tarief van 19% naar 21% is voor de overheid een manier om op korte termijn haar inkomsten te verhogen. Naar verwachting levert de maatregel de Staat 1 miljard op in 2012 en 4 miljard in Daarnaast staat per 1 januari 2013 een verhoging van de accijnzen gepland. Voor sigaretten gaan de accijnzen met 35 cent omhoog, voor shag met 60 cent, voor bier met 10%, voor wijn met 15% en voor sterke drank met 6%. Een deel van de verhoging wordt betaald uit de portemonnee van de ondernemer, een deel uit die van de consument. Eerder rapporteerde het ING Economisch Bureau al dat de btw-verhoging huishoudens in 2013 per maand 15 euro en in ,50 euro zal kosten. Omdat de lonen nauwelijks stijgen hebben de consumptie en de sectoren die daarvan afhankelijk zijn daar onder te lijden. Datum van verhoging en economisch tij werken in nadeel van ondernemers De vorige verhoging van de omzetbelasting, van 17,5% naar 19%, was in De economische omstandigheden waren toen onvergelijkbaar, in de periode van 1997 tot 2001 ging het economisch voorspoedig (4,2% groei per jaar) waardoor de particuliere consumptie jaarlijks met zo n 4% toenam. Ook het consumentenvertrouwen was veel hoger (+22 in dec 00 tegenover -32 in jul 12). In 2012 resulteert het lage vertrouwen volgens het ING Economisch Bureau juist in een consumptiedaling van 0,9% en is er sprake van een lichte krimp van de economie. Naast het economisch tij werkt ook de datum niet in het voordeel van ondernemers. De (korte) voorbereidingstijd en de invoering gedurende het jaar verkleint de mogelijkheid om prijzen nog aan te passen. Bij verrekening van doorlopende diensten (bijvoorbeeld een software- of telefoonabonnement) of zaken die al vooraf betaald zijn maar pas na 1 oktober worden opgeleverd kan de prijs eventueel wel (achteraf) worden aangepast. In veel gevallen zal het verzenden en innen van een aanvullende factuur echter meer kosten dan het te vorderen bedrag. In dat geval rest ondernemers weinig anders dan de kosten voor eigen rekening te nemen. Verwachting per sector Automotive Effecten btw-verhoging Automotive De btw-verhoging zal per oktober vermoedelijk grotendeels of zelfs geheel in de prijs worden doorberekend. Het hogere tarief zal een geringe invloed op de omzet hebben door de zwakke economische situatie en een forse daling van de particuliere vraag. De grote piek in autoverkopen is reeds in juni gepasseerd door aanpassingen in de autobelastingen. De verhoogde btw heeft in vergelijking een relatief lage impact. Anticipatiegedrag op hogere autoprijzen blijft beperkt Door de relatief hoge aanschafprijzen van auto s ten opzichte van andere producten zou de btw-verhoging potentiële autokopers kunnen verleiden hun aankoopplannen naar voren te schuiven. Zo leidde de verhoging van de btw van 17,5% naar 19% in 2001 tot een flinke toename in de daaraan voorafgaande maand. Met bijna nieuwe geregistreerde auto s groeide de markt in december 2000 met 70% ten opzichte van december Een gelijksoortige hausse in Sectoralert btw Augustus

3 Figuur 1 Registraties nieuwe personenauto s 2012 Piek reeds achter de rug 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% -10% -20% -30% -6% jan'12 Bron: BOVAG -10% feb'12-7% mrt'12-14% apr'12-4% mei'12-52% jun'12-26% jul'12 de autoverkopen in september lijkt dit maal uitgesloten door de zwakkere economische omgeving. Daarnaast heeft de autobranche momenteel te maken met belangrijke veranderingen in de autobelastingen. Zo wordt de BPM omgebouwd van een heffing op basis van de netto prijs naar een heffing op basis van de CO 2 -uitstoot. Tevens worden CO 2 -uitstoot grenzen voor bijvoorbeeld vrijstelling van BPM de komende jaren aangescherpt. Alle veranderingen leidden reeds in juni tot een registratiegolf van nieuwe personenauto s. Per 1 juli werd namelijk de eerste belangrijke ronde van aanscherpingen in de belastingen doorgevoerd. De registraties stegen in de maand juni met ruim 50% ten opzichte van juni 2011, gevolgd door een sterke daling in juli (figuur 1). In juni was opvallend dat met name de zakelijke registraties het goed deden. De particuliere aankopen stegen ook licht ten opzichte van het voorgaande jaar, maar van een hausse was in dit segment zeker geen sprake. Over het 1 e halfjaar van 2012 zijn de particuliere registraties zelfs met ruim 15% teruggevallen. Hoewel sprake is van felle concurrentie in de markt, is het niet waarschijnlijk dat autobedrijven structureel de hogere omzetbelasting voor eigen rekening gaan nemen. Er wordt al met forse kortingen gewerkt en psychologische prijsstelling is niet altijd relevant. Dit laatste is veelal afhankelijk van het segment waar de auto in valt. Bouw Effecten btw-verhoging Bouw Doordat bestaande woningen door de blijvend lage overdrachtsbelasting en de prijsdalingen steeds goedkoper worden, verslechtert de concurrentiepositie van nieuwbouw extra door de btw-verhoging Bouwers en projectontwikkelaars zullen de btwverhoging op korte termijn waarschijnlijk niet door kunnen berekenen. Op lange termijn moet de bouwsector nog efficiënter gaan bouwen om zo weer goedkoper te worden in vergelijking met bestaande bouw en de concurrentiepositie weer te verbeteren. Nieuwbouw wordt duurder ten opzichte van bestaande bouw De al zwaar getroffen bouwsector krijgt het door de btwverhoging extra voor de kiezen. Nieuwbouw-woningen en verbouw of renovatie worden 2 procentpunt duurder. Nieuwbouw concurreert daarbij met bestaande bouw waarvoor de verlaagde overdrachtsbelasting van 2% blijft gelden. De concurrentiepositie van nieuwbouw verslechtert omdat nieuwbouw duurder wordt ten opzichte van te koop staande bestaande woningen. Daardoor kunnen de verkopen van nieuwbouw vanwege het 21% tarief extra onder druk komen te staan. Flinke terugval nieuwbouwverkopen bij vorige btwverhoging Tijdens de vorige btw-verhoging in 2001 daalde het aantal verkochte nieuwbouwwoningen in het eerste kwartaal met 20% ten opzichte van een kwartaal eerder (zie figuur 2). In de eerste drie maanden van 2001 werden minder dan nieuwbouwwoningen verkocht. Het laagste niveau in de periode Hierbij moet uiteraard wel bedacht worden dat toentertijd de woningmarkt er volledig anders voor stond dan nu. In 2000 en 2001 stegen de huizenprijzen van bestaande woningen met respectievelijk 18% en 11% ten opzichte van een prijsdaling nu en lagen de transactievolumes veel hoger. Destijds kon de prijsverhoging van nieuwbouw door een hogere btw makkelijker worden doorgerekend. Door de huidige prijsdalingen bij bestaande woningen is het momenteel extra moeilijk om 21% btw door te rekenen aan de koper. Gezien het feit dat projectontwikkelaars nu al de meeste woningen alleen met kortingen kunnen verkopen is te verwachten dat zij ook de btw-verhoging niet zullen (kunnen) doorberekenen. Op de langere termijn zal de bouwsector moeten zorgen nog efficiënter te werken door de kosten te drukken waardoor goedkoper wordt gebouwd. Door de nog steeds hoge faalkosten in de bouw zijn hier mogelijkheden voor. Sectoralert btw Augustus

4 Figuur 2 Aantal verkopen van bestaande nieuwbouwwoningen per kwartaal seizoensgecorrigeerd, ste kwartaal Verkopen nieuwbouw na vorige BTW verhoging op laagtse niveau in periode _ Nieuwbouw (linker as) _ Bestaande woningen (rechter as) Bron: CBS en MNW, bewerkt door ING Economisch Bureau Detailhandel Effecten btw-verhoging Detailhandel food De hogere btw gaat gelden voor ongeveer 15 procent van het verkoopvolume van supermarkten. Supermarkten sturen op het behoud van hun marge en zullen de prijzen geleidelijk laten stijgen. Supermarkten passen prijzen aan maar houden concurrent scherp in de gaten Voor de detailhandel food geldt het hogere btw-tarief alleen voor non-food artikelen en alcoholhoudende dranken. Brancheorganisatie CBL stelt dat dit deel van het assortiment ongeveer 15% van de verkopen van supermarkten uitmaakt. Alle voedingsmiddelen en niet-alcoholhoudende dranken vallen onder het lage btw tarief van 6% en dat blijft gehandhaafd. De hoge omloopsnelheid van goederen, de relatief kleine bedragen en de continue aanpassing van prijzen in de branche zorgen dat het effect gespreid aan de consument kan worden doorberekend. Daarbij worden de concurrenten nauwlettend in de gaten gehouden. Los van de concurrentie gaf supermarktketen Nettorama onlangs al aan de verhoging niet door te berekenen. Aan de andere kant zullen supermarktketens zeer waakzaam zijn voor een verdere aantasting van hun marges. Marktleider Albert Effecten btw-verhoging Detailhandel non-food Het wordt voor retailers lastig om de btw volledig door te berekenen aan de consument vanwege de invoering tijdens het seizoen, het belang van psychologische prijsstellingen en de hevige (prijs)concurrentie in non-food. Het anticipatie-effect in september is beperkt en alleen zichtbaar in segmenten met relatief dure producten (consumentenelektronica, woninginrichting en doe-het-zelf). De maatregel tast de koopkracht verder aan en versterkt de negatieve omzetontwikkeling. Dit kan funest uitpakken voor winkeliers. Heijn rapporteerde over het 1 e halfjaar van 2012 een verslechtering van de marges, onder andere door de huidige promotiedruk. Vanwege hun focus op margebehoud en hun inkoopmacht zullen supermarkten in prijsonderhandelingen met leveranciers zoeken naar manieren om de toegenomen kosten te drukken. Als ze daar wat weten te halen, kunnen ze hun huidige prijzen handhaven of slechts beperkt laten stijgen. Sectoralert btw Augustus

5 Figuur 3 Omzetontwikkeling en faillissementen detailhandel non-food per kwartaal Omzetontwikkeling 10% Faillissementen 250 8% 6% 200 4% 2% 150 0% -2% 100-4% -6% 50-8% -10% 0 '07 '07 '07 '07 '08 '08 '08 '08 '09 '09 '09 '09 '10 '10 '10 '10 '11 '11 '11 '11 '12 '12 Omzetontwikkeling _ Faillissementen Bron: CBS Verder heeft de detailhandel food te maken met de accijnsverhoging op sigaretten en alcoholhoudende dranken. Net als met de omzetbelasting heeft deze een prijsopdrijvend effect. De zichtbaarheid van beide maatregelen in de omzetcijfers van de detailhandel blijft beperkt. Dit komt doordat slechts een deel van het assortiment in het hoge tarief valt, de invoering van het nieuwe btw- en accijnstarief op twee momenten plaatsvindt en de doorberekening aan de consument gespreid wordt doorgevoerd. Detailhandel non-food prijsaanpassingen blijven in 2012 grotendeels uit Voor de detailhandel non-food komt de verhoging van de omzetbelasting zeer ongelegen. De sector is in een nieuwe dip terecht gekomen door een onzekere en uitgaven mijdende consument. Volgens het CBS viel de omzet in non-food winkels in het tweede kwartaal van 2012 terug met -4,7% en het volume zelfs met -6% ten opzichte van vorig jaar. Een verhoging van de btw zet de toch al dalende koopkracht van consumenten verder onder druk en daarmee ook de detailhandelsverkopen. Het is gezien de economische situatie niet waarschijnlijk dat in de aanloop naar de verhoging sprake zal zijn van massaal hamstergedrag onder consumenten. Zo resulteerde de hogere btw in 2001 ook niet in uitzonderlijk hoge omzetcijfers voor de detailhandel non-food in december Wel werden in de deelsectoren consumentenelektronica en doe-het-zelf, voor die periode, hoge omzetcijfers genoteerd. De verhoging komt voor de meeste producten neer op een prijsstijging van enige euro s. Voor sommige elektronicaproducten of producten in de categorie woninginrichting kan dit oplopen tot enkele tientallen euro s. Wellicht dat deze segmenten een kleine opleving kunnen doormaken in aanloop naar de verhoging. De timing van de btw is volgens brancheorganisaties in de detailhandel overigens niet alleen ongelukkig vanwege de economische situatie. De snelle invoering beperkt de mogelijkheden voor winkeliers om zich voor te bereiden. Detailhandel Nederland stelt dat talloze artikelen die na 1 oktober worden aangeboden, reeds zijn ingekocht en geprijsd. Volgens de brancheorganisatie is het onwerkbaar om de prijzen te wijzigen. Voor webwinkels lijkt de situatie op het eerste gezicht eenvoudiger, maar ook daar is een simpele druk op de knop niet voldoende. Psychologische prijsstelling maakt het voor zowel fysieke winkels als internetretailers lastig prijzen aan te passen. Daarnaast doet zich Sectoralert btw Augustus

6 een extra complexiteit voor. Webshops moeten rondom de btw-verhoging rekening houden met de afleverdatum van producten en niet de besteldatum. Ligt de afleverdatum op of na 1 oktober dan geldt het verhoogde tarief. Btw-maatregel voor sommige winkeliers druppel die de emmer doet overlopen Door het fenomeen van psychologische prijsstelling en de hevige concurrentie in non-food kan de btw-maatregel al snel leiden tot margeverlies. De effecten van lagere bestedingen, concurrentie en margeverlies zijn terug te vinden in het record aantal faillissementen in het 1 e halfjaar van Met in totaal 411 faillissementen in de detailhandel was sprake van een stijging van 45% ten opzichte van de 1 e helft van Ook ten opzichte van het crisisjaar 2009 is sprake van een stijging van 17%. Gevreesd moet worden dat er in het laatste kwartaal van 2012 een verdubbeling van het aantal faillissementen plaatsvindt. Horeca Effecten btw-verhoging Horeca Ondernemers gaan op basis van hun marges en psychologische prijsstelling bepalen of ze hun prijzen gelijk houden of met een afgerond bedrag gaan verhogen. Prijsverhogingen van alcoholische consumpties doen de omzet in de horeca stijgen, maar na hun hogere btw-afdracht houden ondernemers hier niet meer aan over. Btw-maatregel voedt verdere prijsstijging in de horeca Van de drie horecabranches, hotels, restaurants en cafés, hebben de cafés het meest te verduren van de maatregelen. De btw- en accijnsverhoging zorgen dat een biertje of andere alcoholische consumptie in de horeca op termijn een paar cent duurder wordt, de btw-verhoging weegt hier zwaarder in mee dan de accijnsverhoging. Veel horecaondernemers zien hun afzet onder druk staan door de spaarzame consument. Zo daalde het omzetvolume van cafés volgens het CBS met 4,4% in het 2 e kwartaal van De prijzen in de branche stegen met ruim 2%. Wanneer kroegbazen de hogere btw in rekening gaan brengen zal de prijsstijging in het laatste kwartaal daar niet voor onder doen. Horeca wil marges in stand houden, maar wat gaat de klant doen Het ING Economisch Bureau verwacht dat individuele afwegingen tussen omzet en marge een zeer grote rol spelen bij de keuze van ondernemers in de horeca om de prijzen wel of niet te verhogen. Vanwege de ronde bedragen die voor veel drankjes worden gehanteerd, zal een prijsverhoging van 2 procentpunt vaak geen optie zijn. Voor een biertje van 2 zou dit bijvoorbeeld neerkomen op 4 cent. Uit CPB onderzoek blijkt dat de consumptie van alcoholhoudende dranken relatief inelastisch is. In dat geval wordt bij een prijsstijging wel minder gedronken maar dit omzetverlies wordt goedgemaakt door hogere prijzen. De ondernemer profiteert daar in dit specifieke geval niet van omdat hij het verschil moet afdragen aan de overheid. Voor frisdranken en drankjes met een beperkte hoeveelheid alcohol blijft het 6% tarief gelden, dit betekent dat deze na 1 oktober naar verhouding iets voordeliger worden. Zakelijke dienstverleners Effecten btw-verhoging Zakelijke dienstverleners Aangezien de btw-verhoging tot een groter prijsverschil leidt tussen rechtstreeks geboekte reiscomponenten en pakketreizen zullen touroperators nog beter hun best doen om als bemiddelaar te worden aangemerkt en niet als reisorganisator. Zakelijke dienstverleners zullen de extra btw bij uurtarieven en al gefactureerde abonnementen waarschijnlijk niet onmiddellijk doorberekenen. Reizen geboekt bij reisorganisator stijgen flink in prijs Politiek-fiscale besluiten blijven grote invloed uitoefenen op de reisbranche. Zo stijgt de btw die reisorganisaties (touroperators) betalen over ingekochte reiscomponenten in 2012 in een half jaar tijd van 0% of 6% (Nederlands deel van de reis) naar 21%. Pakketreizen kunnen hierdoor maar liefst 5% duurder worden. Aangezien de btw-heffing niet voor rechtstreeks geboekte reiscomponenten geldt, worden pakketreizen aangeboden door een reisorganisator minder aantrekkelijk. Touroperators proberen daarom voor bepaalde reizen als bemiddelaar op te treden in plaats van als reisorganisator. Btw-verhoging pakt anders uit voor nota van advocaat dan voor rekening van notaris Juridische dienstverleners als notarissen en advocaten moeten per 1 oktober 21% omzetbelasting in rekening brengen over hun honorarium. Voor advocatenkantoren betekent dit dat bij ongewijzigd uurtarief voor belasting, de nota met 2% zou stijgen. Voor notariskantoren ligt dit iets anders omdat voor een klein deel van de diensten geen btw in rekening wordt gebracht, waardoor de verhoging van de rekening iets lager uitkomt. De juridische dienstverleners die met vaste uurtarieven werken verhogen die tarieven waarschijnlijk niet per oktober, waardoor iets ingeboet wordt op de marge. Advocaten, notarissen, fiscalisten en accountants kunnen wel profiteren van extra advisering over deze tussentijdse btw-verhoging. Sectoralert btw Augustus

7 Btw waarschijnlijk niet in rekening gebracht voor al gefactureerde abonnementen en licenties Zakelijke dienstverleners die met licenties en abonnementen werken, zoals softwarebedrijven, zijn voor zover deze diensten onder het 19% tarief vallen, genoodzaakt voor het deel van de dienstverlening na 1 oktober 2% extra omzetbelasting af te dragen. Bij een maand- of kwartaalabonnement is dit eenvoudig op te lossen, maar bij minder frequent afrekenen ontstaat een dilemma. Breng ik de btw-verhoging in rekening of teer ik in op de marge? Dat laatste scheelt administratieve rompslomp, maar snijdt toch flink in de marges, die in veel branches toch al onder druk staan. Het valt te verwachten dat veel zakelijke dienstverleners tot 1 januari zullen wachten met het doorberekenen van de btw-stijging omdat nu doorberekenen van al gefactureerde diensten waarschijnlijk per saldo niets oplevert extra kosten moet gaan dragen. Verwacht wordt dat de verzekeraars de vergoedingen voor deze behandelingen niet zullen verhogen. Hierdoor krijgt de patiënt minder behandelingen vergoed of krijgt hij minder vergoeding per behandeling. Zorg Effecten btw-verhoging Zorg De belangrijkste verandering in de zorg is de beperking van de btw-vrijstelling per 1 januari. Dit betekent dat verschillende alternatieve behandelaars 21% btw moeten gaan afdragen. Indien de patiënt zelf moet opdraaien voor de hogere kosten, is het goed mogelijk dat hij vanuit kostenoverwegingen zijn zorgvraag gaat aanpassen. Btw-verhoging leidt tot groter onderscheid tussen reguliere en alternatieve zorg De verhoging van de btw naar 21% op 1 oktober lijkt een beperkte impact te hebben op zorginstellingen, behandelingen zijn namelijk vrijgesteld van btw. Maar per 1 januari 2013 wordt de btw-vrijstelling in de gezondheidszorg beperkt tot (para)medici die een op dit beroep gerichte opleiding hebben voltooid. Daarbij gaat het om opleidingen waarvan de regels zijn gesteld door de Wet op beroepen in de individuele gezondheidszorg (BIG). Hierdoor treedt er een fiscaal onderscheid op tussen de reguliere en alternatieve gezondheidszorg. Voor pedagogen, osteopaten, acupuncturisten en chiropractors eindigt de btw-vrijstelling per 1 januari Artsen of fysiotherapeuten die complementaire behandelingen uitvoeren, zowel reguliere als alternatieve behandelingen, zullen een aparte btwadministratie moeten gaan voeren. De vrijstelling voor psychologische diensten geldt alleen voor door gezondheidszorgpsychologen geleverde diensten. Dit betekent dat een aantal btw-vrijgestelde behandelingen in 2013 onder de omzetbelastingen zullen vallen. Alternatieve behandelaars zullen vanaf 2013 de omzetbelasting doorberekenen in de prijs, een verhoging van 21% in vergelijking met Het is nog de vraag of de verzekeraar of de patiënt deze Sectoralert btw Augustus

8 Meer weten? Kijk op ING.nl/zakelijk Of bel met Thijs Geijer, Sectoreconoom Wilt u nieuwe publicaties per ontvangen? Ga naar ING.nl/kennis Disclaimer De informatie in dit rapport geeft de persoonlijke mening weer van de analist(en) en geen enkel deel van de beloning van de analist(en) was, is, of zal direct of indirect gerelateerd zijn aan het opnemen van specifieke aanbevelingen of meningen in dit rapport. De analisten die aan deze publicatie hebben bijgedragen voldoen allen aan de vereisten zoals gesteld door hun nationale toezichthouders aan de uitoefening van hun vak. Deze publicatie is opgesteld namens ING Bank N.V., gevestigd te Amsterdam en slechts bedoeld ter informatie van haar cliënten. ING Bank N.V. is onderdeel van ING Groep N.V. Deze publicatie is geen beleggingsaanbeveling noch een aanbieding of uitnodiging tot koop of verkoop van enig financieel instrument. ING Bank N.V. betrekt haar informatie van betrouwbaar geachte bronnen en heeft alle mogelijk zorg betracht om er voor te zorgen dat ten tijde van de publicatie de informatie waarop zij haar visie in dit rapport heeft gebaseerd niet onjuist of misleidend is. ING Bank N.V. geeft geen garantie dat de door haar gebruikte informatie accuraat of compleet is. De informatie in dit rapport kan gewijzigd worden zonder enige vorm van aankondiging. ING Bank N.V. noch één of meer van haar directeuren of werknemers aanvaardt enige aansprakelijkheid voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend uit het gebruik van (de inhoud van) deze publicatie alsmede voor druk- en zetfouten in deze publicatie. Auteursrecht en rechten ter bescherming van gegevensbestanden zijn van toepassing op deze publicatie. Overneming van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron wordt vermeld. In Nederland is ING Bank N.V. geregistreerd bij en staat onder toezicht van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten. De tekst is afgesloten op 28 augustus 2012.