Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 14 1 Toepasselijke IFRS normen 15

Transcriptie

1 Inhoudstafel Hoofdstuk 31 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting 1 Sectie B: Boekhoudregels 14 1 Toepasselijke IFRS normen Referenties Toepassingsgebied Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS Verrichten van diensten Verkoop van goederen 16 2 Definities 17 3 Opnamecriteria Identificeren van een transactie Afzonderlijke identificeerbare componenten van één enkele transactie Verbonden transacties Verrichten van diensten Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden Verkoop van goederen Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar 24 4 Waardering Algemeen Overeenkomsten als agent of als opdrachtgever Ruil van goederen en diensten 26 5 Loyaliteitsprogramma s Toepassingsgebied Definitie Opnamecriteria Waardering 28 6 Waarborgen Standaard waarborg (geen afzonderlijke component) 29

2 Hoofdstuk 31 BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP 6.2 Uitgebreide waarborg (afzonderlijke component) 29 7 Samenvatting van de verschillen tussen IFRS en de Belgische boekhoudregels Presentatie 30 Sectie C: Boekhoudplan en consolidatiepakket 31 8 Boekhoudplan Winst- en verliesrekeningen Omzet 32 9 Consolidatiepakket 34 Sectie D: Boekingen en voorbeelden Loyaliteitsprogramma s Verdiscontering van een vordering 38

3 Hoofdstuk 31 Pagina 1 Sectie A: Samenvatting van de waarderingsregels en didactische samenvatting

4 Hoofdstuk 31 Pagina 2 Samenvatting van de waarderingsregels De opbrengsten voortvloeiend uit het verrichten van diensten worden opgenomen in het resultaat naar rato van het stadium van voltooiing van de diensten op de balansdatum. Het stadium van voltooiing wordt bepaald op basis van de reeds verrichte diensten. De opbrengsten voortvloeiend uit de verkoop van goederen van derden worden volledig opgenomen in de omzet. De kosten met betrekking tot de verkochte goederen van derden worden volledig opgenomen in de bedrijfskosten. De opbrengsten uit de verkoop van goederen in het kader van de normale bedrijfsactiviteiten worden gewaardeerd tegen reële waarde van de vergoeding ontvangen of te ontvangen uit hoofde van de verkoop, verminderd met eventuele toegestane kortingen. De opbrengsten worden opgenomen indien de wezenlijke risico s en voordelen van de eigendom van de goederen overgedragen worden aan de koper, en indien de opbrengsten op betrouwbare wijze geschat kunnen worden.

5 Didactische samenvatting A. Overzicht Toepasselijke IFRS Normen IAS 18. IFRIC 13 Loyaliteitsprogramma's. BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 31 Pagina 3 Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS 18 IAS 2 is van toepassing op alle voorraden. IAS 18 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten, die voortvloeien uit de verkoop van goederen en het leveren van diensten (Bij de verkoop van goederen, slechts erkenning van de opbrengst wanneer de verkoper de wezenlijke risico s en voordelen van eigendom van de goederen heeft overgedragen aan de koper). IAS 18 behandelt echter geen opbrengsten die voortvloeien uit leaseovereenkomsten (zie IAS 17 Leaseovereenkomsten). IAS 11 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van onderhanden projecten. Een onderhanden project is een specifiek onderhandelde overeenkomst voor de constructie van een actief of combinatie van activa die qua ontwerp, technologie, functie of uiteindelijk doel of gebruik nauw samenhangen of onderling afhankelijk zijn. Sommige dienstverleningscontracten houden rechtstreeks verband met onderhanden projecten, bijvoorbeeld contracten voor de dienstverlening van projectmanagers en architecten. die voortvloeien uit dergelijke projecten worden behandeld in overeenstemming met de vereisten van IAS 11 Onderhanden projecten.

6 Hoofdstuk 31 Pagina 4 Opname van opbrengsten Verrichten van diensten: Het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld: Verrichten van diensten Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden; en De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden. De opname van opbrengsten in een periode hangt af van het feit of het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden bepaald of niet: Betrouwbare schatting van het resultaat mogelijk? Ja Nee (*) Winst? Kosten recupereerbaar? Ja Nee Ja Nee Opbrengst erkennen volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties. Het verwachte verlies onmiddellijk erkennen. Opbrengst erkennen tot het niveau dat de kosten kunnen gerecupereerd worden (geen winst opnemen). Geen opbrengst erkennen (opgelopen kosten dienen als kosten opgenomen te worden). (*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep.

7 Hoofdstuk 31 Pagina 5 Verkoop van goederen: uit de verkoop van goederen moeten worden opgenomen als alle volgende voorwaarden vervuld zijn: Verkoop van goederen Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het is waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze worden gewaardeerd; De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper; en De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar. Waardering Waardering Tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van het bedrag van handelskortingen of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend. Informatieverschaffing (in de bijlage van de financiële staten) Voor informatieverschaffing verwijzen we naar de boekhoudhandleiding, titel 9 Consolidatiepakket.

8 B. Didactische samenvatting BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 31 Pagina 6 B.1. Definitie Baten zijn tijdens de verslagperiode toegenomen economische voordelen in de vorm van: Een instroom van nieuwe activa of de toename van bestaande activa; Dan wel afgenomen passiva; een en ander resulterend in de toename van het eigen vermogen, zonder de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders. Baten Winsten omvatten uitsluitend de bruto-instroom van economische voordelen die de NMBS groep voor eigen rekening heeft ontvangen of te vorderen heeft: Bedragen die de NMBS groep namens derden ontvangt, zoals accijnzen en BTW, zijn geen economische voordelen die naar de NMBS groep vloeien en leiden niet tot een toename van het eigen vermogen; Bedragen die namens een lastgever worden geïnd en die niet resulteren in een toename van het eigen vermogen van de NMBS groep worden evenmin als opbrengsten beschouwd. In dit geval handelt de onderneming als agent, en mag enkel de verkoopscommissie als opbrengst erkend worden. B.2. B.2.1. Opnamecriteria Identificeren van een transactie De opnamecriteria die in IAS 18 zijn beschreven, worden gewoonlijk toegepast op iedere afzonderlijke transactie. In bepaalde gevallen is het echter noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie of dienen de opnamecriteria op twee of meer transacties samen te worden toegepast, teneinde de economische realiteit weer te geven. In bepaalde gevallen is het noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie, teneinde de economische realiteit weer te geven. De transactie waarbij gereserveerde biljetten (voor schoolreizen e.d.) verkocht worden, kan bijvoorbeeld opgedeeld worden in twee componenten. Ten eerste is er de opbrengst die onmiddellijk in resultaat wordt geboekt op het moment van de reservatie van de biljetten (de reservatiekost ). Een tweede component heeft betrekking op de dienstprestatie, zijnde het moment waarop van het vervoer gebruik wordt gemaakt. Volgens IFRS mag de opbrengst gerelateerd aan deze tweede component slechts erkend worden op de datum van de dienstverlening, zijnde de geldigheidsdatum van het vervoersbewijs. De opnamecriteria worden toegepast op twee of meer transacties samen als ze op zo een manier met elkaar zijn verbonden dat de commerciële gevolgen niet kunnen worden begrepen zonder te refereren aan de reeks transacties als geheel.

9 Hoofdstuk 31 Pagina 7 De NMBS groep kan bijvoorbeeld goederen verkopen en tegelijkertijd een afzonderlijke overeenkomst afsluiten om de goederen op een latere datum terug te kopen, waardoor het wezenlijke effect van de transactie dus wordt tenietgedaan. In een dergelijk geval worden de twee transacties samen behandeld. B.2.2. Verrichten van diensten Het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld:

10 Hoofdstuk 31 Pagina 8 Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden. Het is waarschijnlijk 1 dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden. De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden. Verrichten van diensten In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden: De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen; De verkoopprijs; en De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden. worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) genoemd. De opbrengsten ten gevolge van een dienstverlening worden geboekt op het moment dat de dienst geleverd wordt. De opbrengst die voortkomt uit de verkoop van treintickets wordt bijvoorbeeld geboekt op het moment van de verkoop, er van uitgaande dat de dienstverlening (= de treinreis) plaats vindt op hetzelfde ogenblik. De NMBS groep hanteert de volgende methode waarmee de voortgang van de verrichte diensten of werkzaamheden op betrouwbare wijze kan worden gewaardeerd: De tot dusver gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte totale kosten van de transactie. Alleen kosten die de tot dusver verrichte diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de tot dusver gemaakte kosten. Alleen kosten die verrichte of te verrichten diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de geschatte totale kosten van de transactie. Betalingen naar rato van de voortgang van het werk en vooruitbetalingen van cliënten zijn vaak niet representatief voor de mate waarin de diensten zijn verricht. Deze methode wordt gebruikt om de voortgang van werkzaamheden te meten (voor de constructie van sites, stations, enz.). Voor een meer gedetailleerde behandeling verwijzen we naar hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding. Zij wordt in de praktijk echter weinig gebruikt voor traditionele dienstverlening. Indien de dienstverlening bestaat uit een niet vooraf vaststaand aantal handelingen over een bepaalde periode, worden de opbrengsten om praktische redenen lineair over deze periode opgenomen. Een dergelijk voorbeeld zijn de treinkaarten die gedurende de geldigheidsperiode toelaten onbeperkt te reizen tussen 2 of meer stations (of tariefzones) of op het ganse net (net treinkaarten). Onder IFRS dient de opbrengst van een abonnement lineair gespreid te worden over de geldigheidsperiode van het abonnement. In de praktijk wordt de opbrengst van een treinkaart gespreid over de periode die aanvangt in het midden van de maand vanaf wanneer het abonnement geldig wordt tot het midden van de maand waarin het abonnement vervalt. Indien een specifieke handeling veel belangrijker is dan alle andere handelingen, wordt de opname van opbrengsten uitgesteld tot het moment dat die belangrijke handeling heeft plaatsgevonden. 1 Waarschijnlijkheid > 50%.

11 Hoofdstuk 31 Pagina 9 De opname van opbrengsten in een bepaalde periode hangt af van het feit of het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden bepaald of niet: Betrouwbare schatting van het resultaat mogelijk? Ja Nee (*)(**) Winst? Kosten recupereerbaar? Ja Nee Ja Nee Opbrengst erkennen volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties. Het verwachte verlies onmiddellijk erkennen. Opbrengst erkennen tot het niveau dat de kosten kunnen gerecupereerd worden (geen winst opnemen). Geen opbrengst erkennen (opgelopen kosten dienen als kosten opgenomen te worden). (*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep. (**) Indien de onzekerheden die verhinderen dat het resultaat van het project betrouwbaar kan worden bepaald niet langer bestaan, moeten de opbrengsten worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing ( percentage of completion ). Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien het resultaat positief is, dienen opbrengsten te worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van een transactie. Het betreft de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties ( percentage of completion method). Volgens deze methode worden opbrengsten opgenomen in de verslagperioden waarin de diensten zijn verricht. IAS 11 Onderhanden projecten vereist eveneens dat opbrengsten volgens deze methode worden opgenomen. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien dit resultaat negatief is, dient het verwachte verlies onmiddellijk erkend te worden. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, moeten opbrengsten alleen worden opgenomen tot het bedrag van de opgenomen kosten die zijn goed te maken. Indien het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, wordt er geen winst opgenomen. Indien het resultaat van een transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en het evenmin waarschijnlijk is dat de gemaakte kosten zullen worden goedgemaakt, worden geen opbrengsten opgenomen en worden de gemaakte kosten opgenomen als een kost. Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 3.2 Verrichten van diensten van de boekhoudhandleiding.

12 Hoofdstuk 31 Pagina 10 B.2.3. Verkoop van goederen uit de verkoop van goederen moeten opgenomen worden als alle volgende voorwaarden vervuld zijn:

13 Hoofdstuk 31 Pagina 11 Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden. Het is waarschijnlijk 2 dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden. De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper. De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar. Verkoop van goederen In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over: De afdwingbare rechten van elke partij; De verkoopprijs; en De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden. Soms is dit niet waarschijnlijk tot het moment waarop de vergoeding uit hoofde van de verkoop is ontvangen of een bepaalde onzekerheid is weggenomen (Vb.: De toestemming van een buitenlandse overheidsinstantie). en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen (matching). Kosten, met inbegrip van waarborgkosten en andere kosten die optreden na de levering van de goederen, kunnen normaliter op betrouwbare wijze worden gewaardeerd als de overige voorwaarden voor de opname van opbrengsten zijn vervuld. Er kunnen echter geen opbrengsten worden opgenomen als de kosten niet op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd. In dergelijke omstandigheden worden alle vergoedingen die reeds zijn ontvangen voor de verkoop van de goederen opgenomen als een schuld. Als de wezenlijke risico's van eigendom bij de NMBS groep zijn gebleven, is de transactie geen verkoop en worden er geen opbrengsten opgenomen. Voorbeelden van situaties waarin de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom kan behouden, zijn: Een verplichting voor onbevredigende prestaties die niet worden gedekt door de normale garantiebepalingen; De ontvangst van de opbrengst uit een bepaalde verkoop is afhankelijk van de opbrengst die de koper zelf kan genereren uit de verkoop van die goederen; De goederen zijn geleverd maar moeten nog worden geïnstalleerd (als de installatie een wezenlijk onderdeel van het contract is); en De koper heeft het recht de aankoop te annuleren wegens een in de verkoopsovereenkomst omschreven reden, maar de NMBS groep is niet zeker dat de koper de goederen zal terugsturen. Indicatoren die er op kunnen wijzen dat de NMBS groep nog steeds betrokken is of de feitelijke zeggenschap heeft, zijn: Het kunnen beïnvloeden van de toekomstige prijs van een goed; Het instaan voor het beheer van een goed na de verkoop; Een clausule opgenomen is in de verkoopsovereenkomst die de verkoper een optie verleent, of de koper de verkoper kan verplichten, een goed terug aan te kopen; of Het waarborgen door de verkoper van een opbrengst op de investering gedaan door de koper, voor een beperkte of langere periode. 2 Waarschijnlijkheid > 50%.

14 Hoofdstuk 31 Pagina 12 Voor een meer gedetailleerde behandeling wordt er verwezen naar titel 3.3 Verkoop van goederen van de boekhoudhandleiding. B.3. B.3.1. Waardering Algemeen principe Waardering Tegen reële waarde 3 van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van het bedrag van handelskortingen 4 of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend. Als de betaling uitgesteld wordt, kan de reële waarde van de vergoeding lager liggen dan het nominale bedrag van de ontvangen of te ontvangen geldmiddelen. De overeenkomst omvat dan zowel een verkoopstransactie als een financieringstransactie: De reële waarde van de te ontvangen geldmiddelen 5 (zijnde de contante waarde van het bedrag) dient als opbrengst geboekt te worden (o.b.v. de impliciete rentevoet 6 ); Het verschil tussen de reële waarde (zijnde de contante waarde) en het nominale bedrag van de vergoeding wordt opgenomen als renteopbrengst, gespreid over de periode van het moment van verkoop tot de ontvangen verkoopprijs. B.3.2. Ruil van goederen en diensten Ruil van goederen / diensten die in aard en waarde vergelijkbaar zijn: de ruil wordt niet beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. Ruil van goederen / diensten die in aard of waarde verschillend zijn: de ruil wordt wel beschouwd als een transactie die opbrengsten genereert. o o De opbrengst wordt gewaardeerd tegen de reële waarde van de ontvangen goederen / diensten. Indien de reële waarde van de ontvangen goederen / diensten niet betrouwbaar kan worden bepaald, wordt de opbrengst gewaardeerd tegen de reële waarde van de geruilde goederen / diensten. 3 De reële waarde is het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een verplichting kan worden afgewikkeld in een zakelijke, objectieve transactie tussen ter zake goed geïnformeerde, tot een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn. 4 Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen handelskorting en financiële korting onder IFRS. De opbrengsten worden netto getoond, na aftrek van handelskortingen en financiële kortingen. 5 Enkel voor te ontvangen bedragen boven de De impliciete rentevoet is afhankelijk van de optie die het duidelijkst te bepalen is: De algemeen geldende rentevoet voor een vergelijkbaar instrument van een emittent met een vergelijkbare creditrating; of Een rentevoet die bij verdiscontering van de nominale vergoeding van het instrument uitkomt op de huidige contante verkoopprijs van de goederen of diensten.

15 Hoofdstuk 31 Pagina 13 B.4. B.4.1. Loyaliteitsprogramma s Definitie Loyaliteitsprogramma's worden door de NMBS groep gebruikt om klanten ertoe aan te zetten hun diensten te kopen. Als een klant diensten koopt, beloont de NMBS groep de klant hiervoor door punten toe te kennen (vaak spaarpunten genoemd). De klant kan die punten dan inwisselen voor een tegenprestatie zoals gratis of met korting aangeboden diensten. B.4.2. Opnamecriteria De NMBS groep moet de spaarpunten boekhoudkundig verwerken als een afzonderlijk identificeerbare component van de verkooptransactie(s) waarin ze worden toegekend (de initiële verkoop ). De reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding met betrekking tot de initiële verkoop moet worden verdeeld over de spaarpunten en de andere componenten van de transactie. B.4.3. Waardering De waarde van de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding moet worden bepaald op basis van hun reële waarde, d.w.z. het bedrag waarvoor de spaarpunten afzonderlijk zouden kunnen worden verkocht. Als de NMBS groep de tegenprestatie zelf levert, moet ze de aan spaarpunten toegerekende vergoedingen als opbrengsten opnemen wanneer de spaarpunten worden ingewisseld en ze haar verplichtingen om de tegenprestatie te leveren nakomt. Indien een derde partij de tegenprestatie levert moet de NMBS groep beoordelen of ze de aan de spaarpunten toegerekende vergoeding int voor eigen rekening (d.w.z. als de opdrachtgever in de transactie) of voor rekening van een derde partij (d.w.z. als een agent voor een derde partij).

16 Hoofdstuk 31 Pagina 14 Sectie B: Boekhoudregels

17 Hoofdstuk 31 Pagina 15 1 Toepasselijke IFRS normen 1.1 Referenties IAS IFRIC 13 - Loyaliteitsprogramma's Toepassingsgebied IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit de volgende transacties en gebeurtenissen: De verkoop van goederen; en Het verrichten van diensten. IAS 18 behandelt echter geen opbrengsten die voortvloeien uit: Leaseovereenkomsten (zie IAS 17 Leaseovereenkomsten); Dividenden die voortvloeien uit investeringen die volgens de equity -methode worden verwerkt (zie IAS 28 Investeringen in geassocieerde deelnemingen); Wijzigingen in de reële waarde van financiële activa en financiële passiva of de vervreemding ervan (zie IAS 39 Financiële instrumenten: opname en waardering); en Wijzigingen in de waarde van andere vlottende activa Onderscheid tussen IAS 2 Voorraden, IAS 11 Onderhanden projecten en IAS 18 IAS 2 is van toepassing op alle voorraden (zie hoofdstuk 16 Voorraden). IAS 11 dient te worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van onderhanden projecten en wordt besproken in hoofdstuk 17 Onderhanden projecten. Het is niet altijd even duidelijk of men IAS 11 ( percentage of completion principe) moet toepassen voor de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten of IAS 18 (bij de verkoop van goederen, slechts erkenning van de opbrengst wanneer de verkoper de wezenlijke risico s en voordelen van eigendom van de goederen heeft overgedragen aan de koper), daarom heeft men IFRIC 15 uitgevaardigd teneinde bijkomende guidance te verstrekken. IFRIC 15 Overeenkomsten voor de bouw van vastgoed Bepalen of een overeenkomst voor de bouw van vastgoed binnen het toepassingsgebied van IAS 11 of IAS 18 valt, hangt af van de bepalingen van het contract en de ermee verband houdende feiten en omstandigheden. Een overeenkomst voor de bouw van vastgoed voldoet aan de definitie van een onderhanden project (IAS 11) wanneer de koper in staat is om de voornaamste structurele elementen en ontwerpen van het vastgoed te bepalen voor de bouw aanvangt en / of hij belangrijke structurele veranderingen kan aanbrengen eens de bouw begonnen is (ongeacht of hij die mogelijkheid al dan niet uitoefent). Een overeenkomst voor de bouw van vastgoed in dewelke kopers enkel een beperkte mogelijkheid hebben om het ontwerp te beïnvloeden, of het ontwerp te kiezen uit een aantal opties gespecificeerd door de 7 Deze versie omvat wijzigingen tot 17 januari Deze versie omvat wijzigingen tot 17 januari 2008.

18 Hoofdstuk 31 Pagina 16 uitvoerder, of wanneer de klant enkel zeer beperkte variaties kan kiezen van het basisontwerp, valt onder het toepassingsgebied van IAS 18. Voorbeeld 1: De NMBS groep ontwikkelt vastgoed en start de marketing voor de verkoop van individuele bureauruimtes terwijl de bouw nog bezig is. Kopers gaan een specifieke aankoopovereenkomst aan die hen het recht geeft om een bureauruimte te verkrijgen eens deze klaar is voor gebruik. De kopers kunnen beperkte afwijkingen in het ontwerp kiezen tegenover het basisontwerp, maar ze kunnen geen specifieke veranderingen vragen aan de voornaamste belangrijke elementen van het ontwerp van hun bureauruimte. In het rechtsgebied worden geen rechten op het onderliggende actief overgedragen anders dan door een verkoopsovereenkomst. Eveneens vangt de bouw aan, ongeacht of er reeds een verkoopsovereenkomst bestaat. In dit voorbeeld geven alle feiten en omstandigheden van de overeenkomst aan dat het niet gaat om een onderhanden project. Hoewel de koper zijn rechten in het contract kan overdragen naar een andere partij, blijft de NMBS groep de zeggenschap en risico s en voordelen van de eigendom behouden totdat het vastgoed wordt overgedragen. IAS 18 is van toepassing op de boekhoudkundige verwerking van de opbrengsten Verrichten van diensten IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit het verrichten van diensten. Het verrichten van diensten omvat normaliter de prestaties die de NMBS groep krachtens een contractueel overeengekomen opdracht uitvoert binnen een overeengekomen periode. De diensten kunnen in één enkele periode worden verricht of kunnen worden gespreid over meerdere perioden. Sommige dienstverleningscontracten houden rechtstreeks verband met onderhanden projecten in opdracht van derden, bijvoorbeeld contracten voor de dienstverlening van projectmanagers en architecten. die voortvloeien uit dergelijke projecten worden niet behandeld in IAS 18. Dergelijke opbrengsten worden behandeld in overeenstemming met de vereisten voor onderhanden projecten zoals gespecificeerd in IAS 11 Onderhanden projecten. Deze laatste standaard wordt besproken in hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding Verkoop van goederen IAS 18 moet worden toegepast bij de boekhoudkundige verwerking van opbrengsten die voortvloeien uit de verkoop van goederen. Goederen omvatten goederen die door de NMBS groep zijn geproduceerd om te worden verkocht, evenals goederen die zijn aangekocht om te worden doorverkocht, zoals door een detailhandelaar aangekochte handelswaar of grond en andere eigendommen die voor verkoopdoeleinden worden aangehouden.

19 Hoofdstuk 31 Pagina 17 2 Definities Baten zijn in het Raamwerk voor de opstelling en presentatie van jaarrekeningen gedefinieerd als tijdens de verslagperiode toegenomen economische voordelen in de vorm van een instroom van nieuwe activa of de toename van bestaande activa, dan wel afgenomen passiva, een en ander resulterend in de toename van het eigen vermogen, zonder de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders. Baten omvatten dus zowel opbrengsten als winsten. zijn een onderdeel van baten en worden onder IAS 18 gedefinieerd als de bruto-instroom van economische voordelen die tijdens de periode ontstaan bij de uitvoering van de normale bedrijfsactiviteiten van de NMBS groep, en die leidt tot een andere toename van het eigen vermogen dan de toenames die verband houden met bijdragen van aandeelhouders. omvatten uitsluitend de bruto-instroom van economische voordelen die de NMBS groep voor eigen rekening heeft ontvangen of te vorderen heeft: Bedragen die de NMBS groep namens derden ontvangt, zoals accijnzen en BTW, zijn geen economische voordelen die naar de NMBS groep vloeien en leiden niet tot een toename van het eigen vermogen; Bedragen die namens een lastgever worden geïnd en die niet resulteren in een toename van het eigen vermogen van de NMBS groep worden evenmin als opbrengsten beschouwd. In dit geval handelt de onderneming als agent, en mag enkel de verkoopscommissie als opbrengst erkend worden. Winsten zijn baten die niet voldoen aan de definitie van opbrengsten. Winsten zijn eveneens toenames van economische voordelen en hebben als zodanig geen ander karakter dan opbrengsten. Winsten omvatten bijvoorbeeld de voordelen die ontstaan bij het vervreemden van vaste activa. De reële waarde is het bedrag waarvoor een actief kan worden verhandeld of een passief kan worden afgewikkeld in een zakelijke, objectieve transactie tussen ter zake goed geïnformeerde, tot een transactie bereid zijnde partijen die onafhankelijk zijn. Voorbeeld 2: Onderscheid tussen opbrengsten en winsten De NMBS groep heeft een aantal dienstwagens ter beschikking die door werknemers kunnen gebruikt worden. De wagens worden gedurende meer dan één jaar gebruikt en nadien verkocht. Dient een verkoop van dienstwagens als een verkoop van een vast actief beschouwd te worden dat winsten genereert, of dient de verkoop beschouwd te worden als een verkoop van een voorraadartikel dat opbrengsten genereert? Aangezien een verkoop van dienstwagens niet tot de normale bedrijfsactiviteiten van de NMBS groep behoort en bijgevolg als verkoop van een vast actief dient te worden beschouwd, zal deze transactie winsten genereren.

20 Hoofdstuk 31 Pagina 18 3 Opnamecriteria 3.1 Identificeren van een transactie De opnamecriteria die in IAS 18 zijn beschreven, worden gewoonlijk toegepast op iedere afzonderlijke transactie. In bepaalde gevallen is het echter noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie of dienen de opnamecriteria op twee of meer transacties samen te worden toegepast, teneinde de economische realiteit weer te geven Afzonderlijke identificeerbare componenten van één enkele transactie In bepaalde gevallen is het noodzakelijk om de opnamecriteria toe te passen op de afzonderlijk identificeerbare componenten van één enkele transactie, teneinde de economische realiteit weer te geven. Indien bijvoorbeeld in de verkoopprijs van een product tevens een identificeerbaar bedrag voor daaropvolgende dienstverlening is vervat, wordt dit laatste bedrag uitgesteld en pas als opbrengst opgenomen over de periode waarin de desbetreffende dienstverlening plaatsvindt. De onderstaande beslissingsboom kan gebruikt worden teneinde te bepalen of één enkele transactie dient opgesplitst te worden in afzonderlijk identificeerbare componenten: Hebben de componenten elk op zich waarde naar de klant toe? Nee Ja Kan de reële waarde van de individuele componenten betrouwbaar worden ingeschat? Nee Ja GEEN afzonderlijke identificeerbare componenten Zijn er specifieke contractuele bepalingen die kunnen leiden tot het identificeren van afzonderlijke componenten? Nee Ja Afzonderlijke identificeerbare componenten IAS 18 bepaalt dat de opbrengst met betrekking tot elke afzonderlijke identificeerbare component van een transactie tegen reële waarde dient te worden gewaardeerd. De prijs die doorgaans aangerekend wordt wanneer een identificeerbare component apart verkocht wordt, is de beste benadering voor de reële waarde. In het geval de contractwaarde lager zou zijn dan de totale reële waarde van de afzonderlijke identificeerbare componenten, dient de verkregen korting volgens de meest geschikte verdeelsleutel toegewezen te worden aan de afzonderlijk identificeerbare componenten.

21 Voorbeeld 3: De verkoop van gereserveerde biljetten BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 31 Pagina 19 De transactie waarbij gereserveerde biljetten (voor schoolreizen e.d.) verkocht worden, kan opgedeeld worden in twee componenten. Ten eerste is er de opbrengst die onmiddellijk in resultaat wordt geboekt op het moment van de reservatie van de biljetten (de reservatiekost ). Een tweede component heeft betrekking op de dienstprestatie, zijnde het moment waarop van het vervoer gebruik wordt gemaakt. Volgens IFRS mag de opbrengst gerelateerd aan deze tweede component slechts erkend worden op de datum van de dienstverlening, zijnde de geldigheidsdatum van het vervoersbewijs Verbonden transacties De opnamecriteria worden toegepast op twee of meer transacties samen als ze op zo een manier met elkaar zijn verbonden dat de commerciële gevolgen niet kunnen worden begrepen zonder te refereren aan de reeks transacties als geheel. De NMBS groep kan bijvoorbeeld goederen verkopen en tegelijkertijd een afzonderlijke overeenkomst afsluiten om de goederen op een latere datum terug te kopen, waardoor het wezenlijke effect van de transactie dus wordt tenietgedaan. In een dergelijk geval worden de twee transacties samen behandeld. 3.2 Verrichten van diensten Indien het resultaat van een transactie waarbij diensten worden verricht betrouwbaar kan worden geschat, moeten de opbrengsten met betrekking tot die transactie worden opgenomen naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de verslagperiode. Het resultaat van een transactie kan betrouwbaar worden geschat indien alle volgende voorwaarden zijn vervuld: Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden; en De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien het resultaat positief is, dienen opbrengsten te worden opgenomen naar rato van het stadium van voltooiing van een transactie. Het betreft de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties ( percentage of completion method). Volgens deze methode worden opbrengsten opgenomen in de verslagperioden waarin de diensten zijn verricht. IAS 11 Onderhanden projecten vereist eveneens dat opbrengsten volgens deze methode worden opgenomen. De vereisten van IAS 11 Onderhanden projecten zijn gewoonlijk van toepassing op de opname van opbrengsten en de gerelateerde kosten voor een transactie waarbij diensten worden verricht. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en indien dit resultaat negatief is, dient het verwachte verlies onmiddellijk erkend te worden. Indien het resultaat van de transactie waarbij diensten worden verricht niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, moeten opbrengsten alleen worden opgenomen tot het bedrag van de opgenomen kosten die zijn goed te maken. Indien het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat, wordt geen winst opgenomen.

22 Hoofdstuk 31 Pagina 20 Indien het resultaat van een transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat en het evenmin waarschijnlijk is dat de gemaakte kosten zullen worden goedgemaakt, worden geen opbrengsten opgenomen en worden de gemaakte kosten opgenomen als een kost. Indien de onzekerheden die verhinderden dat het resultaat van het project betrouwbaar kon worden bepaald, niet langer bestaan, worden de opbrengsten opgenomen naar rato van de verrichte prestaties aan het einde van de verslagperiode. Bovenstaande principes kunnen als volgt worden samengevat: Betrouwbare schatting van het resultaat mogelijk? Ja Nee (*) Winst? Kosten recupereerbaar? Ja Nee Ja Nee Opbrengst erkennen volgens de methode van winstneming naar rato van de verrichte prestaties. Het verwachte verlies onmiddellijk erkennen. Opbrengst erkennen tot het niveau dat de kosten kunnen gerecupereerd worden (geen winst opnemen). Geen opbrengst erkennen (opgelopen kosten dienen als kosten opgenomen te worden). (*) Slechts in zeer uitzonderlijke gevallen. Een betrouwbare schatting van het resultaat wordt verondersteld steeds mogelijk te zijn binnen de NMBS groep Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden: De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen; De verkoopprijs; en De betalingsvoorwaarden. Gewoonlijk is het ook noodzakelijk te beschikken over een effectief intern systeem voor financiële budgettering en verslaggeving. De NMBS groep beoordeelt de schattingen van opbrengsten naarmate de dienstverlening vordert en wijzigt de bedragen indien nodig. Dat dergelijke herzieningen nodig zijn, betekent niet noodzakelijk dat het resultaat van de transactie niet op betrouwbare wijze kan worden ingeschat. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden.

23 Hoofdstuk 31 Pagina Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De vereiste van een waarschijnlijke instroom van middelen betekent dat de kans op instroom van middelen groter moet zijn dan de kans op geen instroom van middelen. Indien echter onzekerheid ontstaat omtrent de inbaarheid van een bedrag dat eerder als opbrengst is opgenomen, wordt het oninbare bedrag of het bedrag waarvan de inning niet langer waarschijnlijk is, opgenomen als kost (waardevermindering op de vordering) en niet als een vermindering van de eerder opgenomen opbrengst De reeds gemaakte kosten voor de transactie en de kosten om de transactie te voltooien kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden en lasten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) genoemd. Het inschatten van de kosten met betrekking tot het verrichten van diensten is niet altijd eenvoudig, zeker niet in het geval dat het contract over meerdere boekjaren loopt De mate waarin de diensten aan het einde van de verslagperiode zijn verricht, kan betrouwbaar bepaald worden De opbrengsten ten gevolge van een dienstverlening worden geboekt op het moment dat de dienst geleverd wordt. De opbrengst die voortkomt uit de verkoop van treintickets wordt bijvoorbeeld geboekt op het moment van de verkoop, er van uitgaande dat de dienstverlening (= de treinreis) plaats vindt op hetzelfde ogenblik. De NMBS groep hanteert de volgende methode waarmee de verrichte diensten op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd: De tot dusver gemaakte kosten in verhouding tot de geschatte totale kosten van de transactie. Alleen kosten die de tot dusver verrichte diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de tot dusver gemaakte kosten. Alleen kosten die verrichte of te verrichten diensten weerspiegelen, worden opgenomen in de geschatte totale kosten van de transactie. Betalingen naar rato van de voortgang van het werk en vooruitbetalingen van cliënten zijn vaak niet representatief voor de mate waarin de diensten zijn verricht. Deze methode wordt gebruikt om de voortgang van werkzaamheden te meten (voor de constructie van sites, stations, enz.). Voor een meer gedetailleerde behandeling verwijzen we naar hoofdstuk 17 Onderhanden projecten van de boekhoudhandleiding. Zij wordt in de praktijk echter weinig gebruikt voor traditionele dienstverlening. Indien de dienstverlening bestaat uit een niet vooraf vaststaand aantal handelingen over een bepaalde periode, worden de opbrengsten om praktische redenen lineair over deze periode opgenomen, tenzij blijkt dat een andere methode een betere indicatie geeft van het stadium van voltooiing. Indien een specifieke handeling veel belangrijker is dan alle andere handelingen, wordt de opname van opbrengsten uitgesteld tot het moment dat die belangrijke handeling heeft plaatsgevonden.

24 Voorbeeld 4: Treinkaarten (abonnementen) BOEKHOUDHANDLEIDING NMBS GROEP Hoofdstuk 31 Pagina 22 Treinkaarten laten toe gedurende de geldigheidsperiode onbeperkt te reizen ofwel tussen 2 of meer stations (of tariefzones) ofwel op het ganse net (Net Treinkaarten). Onder IFRS dient de opbrengst van een abonnement lineair gespreid te worden over de geldigheidsperiode van het abonnement. In de praktijk wordt de opbrengst van een treinkaart gespreid over de periode die aanvangt in het midden van de maand vanaf wanneer het abonnement geldig wordt tot het midden van de maand waarin het abonnement vervalt. 3.3 Verkoop van goederen uit de verkoop van goederen moeten worden opgenomen als alle volgende voorwaarden zijn vervuld: Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden; Het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien; De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden; De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper; en De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar. De eerste drie voorwaarden om een opbrengst op te nemen zijn gemeenschappelijk zowel voor de verkoop van goederen als voor het verrichten van diensten (zie 3.2 Verrichten van diensten) Het bedrag van de opbrengst kan betrouwbaar bepaald worden IAS 18 behandelt de voorwaarden die nodig zijn om tot een betrouwbare schatting van de opbrengsten te komen vooral in de context van het verrichten van diensten. Toch kunnen de hieronder opgesomde criteria, indien passend aan de transactie aangepast, tevens bij de verkoop van goederen worden toegepast. In het algemeen is men in staat om betrouwbare schattingen te maken indien met de andere partijen overeenstemming is bereikt over de volgende aangelegenheden: De afdwingbare rechten van elke partij met betrekking tot de diensten die door de partijen respectievelijk zullen worden geleverd en ontvangen; De verkoopprijs; en De betalingsvoorwaarden. Voor de NMBS groep kan het bedrag van de opbrengst bijna altijd betrouwbaar bepaald worden Waarschijnlijk dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien worden alleen opgenomen indien het waarschijnlijk is dat de economische voordelen met betrekking tot de transactie naar de NMBS groep zullen vloeien. De vereiste van een waarschijnlijke instroom van middelen betekent dat de kans op instroom van middelen groter moet zijn dan de kans op geen instroom van middelen. Soms is dit niet waarschijnlijk tot het moment waarop de vergoeding uit hoofde van de verkoop is ontvangen of een bepaalde onzekerheid is weggenomen. Het kan bijvoorbeeld onzeker zijn of een buitenlandse overheidsinstantie toestemming verleent om de vergoeding uit hoofde van een verkoop in een ander land te betalen. Op het moment dat de toestemming wordt verleend, is de onzekerheid weggenomen en kan de opbrengst uit de verkoop worden opgenomen.

25 Hoofdstuk 31 Pagina 23 Indien echter onzekerheid ontstaat omtrent de inbaarheid van een bedrag dat eerder als opbrengst is opgenomen, wordt het oninbare bedrag of het bedrag waarvan de inning niet langer waarschijnlijk is, opgenomen als kost (waardevermindering op de vordering) en niet als een vermindering van de eerder opgenomen opbrengst De reeds gemaakte of nog te maken kosten met betrekking tot de transactie kunnen op betrouwbare wijze gewaardeerd worden en kosten die betrekking hebben op dezelfde transactie of gebeurtenis worden tegelijk opgenomen. Dit proces wordt veelal de toerekening van de kosten aan de opbrengsten (matching) genoemd. Kosten, met inbegrip van waarborgkosten 9 en andere kosten die optreden na de levering van de goederen, kunnen normaliter op betrouwbare wijze worden gewaardeerd als de overige voorwaarden voor de opname van opbrengsten zijn vervuld. Er kunnen echter geen opbrengsten worden opgenomen als de kosten niet op betrouwbare wijze kunnen worden gewaardeerd. In dergelijke omstandigheden worden alle vergoedingen die reeds zijn ontvangen voor de verkoop van de goederen opgenomen als een schuld De NMBS groep heeft de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom van de goederen overgedragen aan de koper Om te kunnen beoordelen wanneer de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom aan de koper heeft overgedragen, moeten de omstandigheden van de transactie in beschouwing worden genomen. In de meeste gevallen valt de overdracht van de risico's en voordelen van eigendom samen met de overdracht van het wettelijk eigendomsrecht of het bezit aan de koper. In andere gevallen vindt de overdracht van risico's en voordelen van eigendom plaats op een ander tijdstip dan de overdracht van het wettelijk eigendomsrecht of het bezit. Als de wezenlijke risico's van eigendom bij de NMBS groep zijn gebleven, is de transactie geen verkoop en worden er geen opbrengsten opgenomen. Er zijn verschillende manieren waarop de NMBS groep een wezenlijk risico van eigendom kan behouden. Voorbeelden van situaties waarin de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom kan behouden, zijn: De NMBS groep behoudt een verplichting voor onbevredigende prestaties die niet worden gedekt door de normale garantiebepalingen; De ontvangst van de opbrengst uit een bepaalde verkoop is afhankelijk van de opbrengst die de koper zelf kan genereren uit de verkoop van die goederen; De goederen zijn geleverd maar moeten nog worden geïnstalleerd, waarbij de installatie een wezenlijk onderdeel van het contract is; en De koper heeft het recht de aankoop te annuleren wegens een in de verkoopsovereenkomst omschreven reden, maar de NMBS groep is niet zeker dat de koper de goederen zal terugsturen. Als slechts een onbelangrijk risico van eigendom bij de NMBS groep is gebleven, is de transactie een verkoop en worden opbrengsten opgenomen. Zo kan een verkoper het wettelijke eigendomsrecht van de goederen behouden louter om het risico van oninbaarheid van de vordering te beperken. In een dergelijk geval, als de NMBS groep de wezenlijke risico's en voordelen van eigendom heeft overgedragen, is de transactie een verkoop en worden opbrengsten opgenomen. 9 Waarborgen worden verder in detail besproken onder titel 6 Waarborgen. Waarborgen worden eveneens behandeld in hoofdstuk 24 Voorzieningen, voorwaardelijke verplichtingen en voorwaardelijke activa onder titel Waarborgen.

26 Hoofdstuk 31 Pagina De NMBS groep behoudt over de verkochte goederen niet de feitelijke zeggenschap of betrokkenheid die gewoonlijk toekomt aan de eigenaar Indicatoren die er op kunnen wijzen dat de NMBS groep nog steeds betrokken is of de feitelijke zeggenschap over de verkochte goederen heeft, zijn: Het kunnen beïnvloeden van de toekomstige prijs van een goed; Het instaan voor het beheer van een goed na de verkoop; Een clausule opgenomen is in de verkoopsovereenkomst die de verkoper een optie verleent, of de koper de verkoper kan verplichten, een goed terug aan te kopen; of Het waarborgen door de verkoper van een opbrengst op de investering gedaan door de koper, voor een beperkte of langere periode.

27 Hoofdstuk 31 Pagina 25 4 Waardering 4.1 Algemeen worden gewaardeerd tegen de reële waarde van de ontvangen of te ontvangen vergoeding, na aftrek van het bedrag van handelskortingen 10 of hoeveelheidskortingen die door de NMBS groep zijn toegekend. Als de betaling echter wordt uitgesteld, kan de reële waarde van de vergoeding lager liggen dan het nominale bedrag van de ontvangen of te ontvangen geldmiddelen. In de meeste gevallen bestaat de vergoeding uit geldmiddelen of kasequivalenten, en is het bedrag van de opbrengsten gelijk aan het bedrag van de geldmiddelen of kasequivalenten die zijn ontvangen of waarop recht is verkregen. De overeenkomst omvat dan zowel een verkoopstransactie als een financieringstransactie. Indien de overeenkomst daadwerkelijk een financieringstransactie betreft, wordt de reële waarde van de vergoeding bepaald door alle toekomstige ontvangsten te verdisconteren 11 met behulp van een impliciete rentevoet. De impliciete rentevoet is dan één van de onderstaande opties, afhankelijk van welke optie het duidelijkst te bepalen is: De algemeen geldende rentevoet voor een vergelijkbaar instrument van een emittent met een vergelijkbare creditrating; of Een rentevoet die bij verdiscontering van de nominale vergoeding van het instrument uitkomt op de huidige contante verkoopprijs van de goederen of diensten. Het verschil tussen de reële waarde (zijnde de contante waarde) en het nominale bedrag van de vergoeding wordt opgenomen als renteopbrengst, gespreid over de periode van het moment van verkoop tot de ontvangst van de betaling. 4.2 Overeenkomsten als agent of als opdrachtgever De problematiek betreffende agent overeenkomsten is het bepalen of de NMBS groep functioneert als: Een agent handelend als een tussenpersoon die een vergoeding of commissie verdient in ruil voor het leveren van goederen of het verrichten van diensten in opdracht van een opdrachtgever; of Een opdrachtgever handelend voor eigen rekening wanneer hij contracteert met klanten voor de levering van goederen of het verrichten van diensten, in ruil voor een vergoeding. Of de NMBS groep als een opdrachtgever of een agent handelt in transacties, is afhankelijk van de feiten en omstandigheden van de samenwerking. Indicatoren die erop wijzen dat de NMBS groep een transactie moet boeken als zijnde de opdrachtgever, omvatten: Een verwachting door de klant dat de NMBS groep handelt als de voornaamste plichtige in een overeenkomst; De NMBS groep heeft een mogelijkheid, binnen economische beperkingen, om de verkoopprijs te bepalen met de klant. Daartegenover, wanneer het bedrag dat de NMBS groep verdient vooraf vaststaat en ofwel een vaste vergoeding is per transactie of een vast percentage van het gefactureerde bedrag, dan duidt dit normaliter aan dat de NMBS groep handelt als een agent; 10 Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen handelskorting en financiële korting onder IFRS. De opbrengsten worden netto getoond, na aftrek van handelskortingen en financiële kortingen. 11 In de praktijk, enkel voor te ontvangen bedragen boven de