Welstandscommissie Purmerend

Transcriptie

1

2 1 Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend

3 Colofon Auteur: Ingrid Langenhoff Met bijdragen van: Jef Mühren en Miranda Reitsma Uitgave: WZNH Alkmaar, juni 2015 Basisontwerp DesignArbeid Implementatie Flores Automatisering 2

4 Voor u ligt het jaarverslag 2014 van de welstandscommissie Purmerend. Deze commissie heeft opdracht gekregen van het gemeentebestuur van de gemeente Purmerend om mee te werken en bij te dragen aan de ruimtelijke kwaliteit van de leefomgeving. Ieder jaar doet de commissie verslag van de uitvoering van deze opdracht. Niet alleen omdat dit op grond van de woningwet wordt verlangd, maar ook en vooral omdat het de kans biedt deze culturele opdracht in een jaaroverzicht nog eens nader te belichten. De gemeenteraad en andere betrokkenen kunnen zo kennis nemen van de wijze waarop uitvoering wordt gegeven aan het ruimtelijk- en cultureel historisch kwaliteitsbeleid van de gemeente. In het jaarverslag wordt in het eerste hoofdstuk aandacht besteed aan een aantal algemene ontwikkelingen op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. In hoofdstuk twee worden voorbeelden getoond van plannen waaraan een bijdrage is geleverd om zo zicht te bieden op het effect van het gemeentelijk beleid en op de ambities van de inwoners van de gemeente. Niet alleen bouwplannen die zich door hun omvang of publieke betekenis onderscheiden, maar ook minder prominente bouwplannen kunnen rekenen op de aandacht van de commissie. In de voorbeelden die in dit jaarverslag voorbij komen wordt vooral aandacht besteed aan die plannen waarbij de commissie in staat is gebleken een constructieve bijdrage te leveren aan de kwaliteit van het plan. In het jaarverslag is verder de samenstelling en werkwijze van de commissie beschreven. Tot slot zijn enkele conclusies en aanbevelingen geformuleerd. In de bijlagen is een overzicht met statistische gegevens opgenomen en een verslag van het jaarlijkse evaluatiegesprek met de portefeuillehouder. Voorwoord Naast dit jaarverslag bestaat er de mogelijkheid om de openbare vergadering van de commissie bij te wonen. Dit is wellicht de beste manier om inzicht te krijgen in het advieswerk. Met aanvragers aan tafel worden plannen in alle openheid besproken en niet zelden gaan bezoekers tevreden en met een beter plan naar huis. Mocht de gemeenteraad hieraan behoefte hebben dan is de commissie bereid het jaarverslag mondeling toe te lichten. De commissie heeft dit jaarverslag met plezier geschreven en hoopt dat u het met interesse zult lezen, ondertussen verheugen wij ons op voortzetting van onze adviestaak in 2015 drs. ing. Jef Mühren, directeur WZNH ir. Miranda Reitsma, voorzitter Welstandscommissie Purmerend In Memoriam Alvorens in dit jaarverslag in te gaan op de werkzaamheden van de Welstandscommissie Purmerend in het achter ons liggende jaar, hecht de commissie er sterk aan om nogmaals stil te staan bij het relatief plotseling en te vroege overlijden van Corinne Bouwers, na een kort maar heftig ziekbed. De afgelopen jaren heeft Corinne op een bevlogen en betrokken wijze mede vorm gegeven aan het welstandsbeleid in de gemeente Purmerend. Ze had nog maar kort geleden afscheid genomen van de commissie vanwege het verstrijken van de benoemingstermijn. De commissie mistte haar vaak deskundige inbreng. Maar nu temeer zullen commissieleden en collega s met warme gevoelens aan haar terugdenken vanwege haar charmante en kundige aanwezigheid in de commissie. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 3

5 De meer dan 60 adviseurs die namens WZNH in ca. 40 gemeenten in Noord-Holland opereren, handelen vanuit onze statutaire doelstelling: het bevorderen van de ruimtelijke en cultuurhistorische kwaliteit van de gebouwde omgeving in de provincie Noord-Holland. Is 2014 het jaar van economisch herstel, zij het broos? Afgemeten aan het aantal en type nieuwe bouwaanvragen in het westelijk deel van het land in elk geval wel. Na een jarenlange daling van de aantallen verleende bouwvergunningen is er nu in veel gemeenten weer sprake van een toename. In Purmerend is weliswaar het totale aantal nieuwe vergunningaanvragen nog niet toegenomen ten opzichte van 2013, maar het aantal vergunningaanvragen in de categorie individuele woningen is sterk gestegen. De commissie vindt het verheugend te merken dat dit samen gaat met een op veel plekken weer toenemende belangstelling voor de kwaliteit van de bouwopgave. Juist in een periode waarin groei niet meer vanzelfsprekend is, de economie en de waarde van vastgoed onder druk staan, kan ruimtelijke kwaliteit de doorslag geven. Door ruimtelijke kwaliteit in een vroeg stadium agendapunt te maken kan het veel eenvoudiger bij de planontwikkeling worden meegenomen. 1. Inleiding Economisch belang Ruimtelijke cultuurhistorische kwaliteit is van groot economisch belang: de waarde van bouwwerken wordt bepaald door de kwaliteit van het gebouw en van de omgeving ervan; bedrijven vestigen zich niet alleen op basis van logistieke voorkeuren, maar ook waar het personeel graag wil wonen. Een aantrekkelijke en goed verzorgde leefomgeving is van belang voor het welbevinden van de inwoners. De kwaliteitsstandaard in de kernen en het landschap is hoog. Dit is niet vanzelf zo gekomen maar is de resultante van langjarig zorgvuldig bouwen en inrichten. Daar krijgt de Nederlandse stedenbouwkundige en architectonische traditie internationale erkenning voor en daar kunnen we best trots op zijn. De gemeenten hebben in de afgelopen decennia hierbij steeds het voortouw genomen. De komende tijd ligt het accent naar alle waarschijnlijkheid meer bij de initiatiefnemer zelf en dat is een goede zaak. Ruimtelijke kwaliteit ontstaat echter niet vanzelf en is niet slechts de optelsom van individuele belangen. Bij het organiseren van het publieke belang kan de lokale overheid niet om haar regierol heen. Die regierol zal echter minder sturend en toetsend en meer begeleidend en faciliterend zijn. Deregulering Deregulering is hierbij geen doel op zich maar een middel om processen vlotter te laten verlopen zonder alle zicht op zekerheden onnodig te verliezen. De wet biedt sinds 2003 de mogelijkheid van het aanwijzen van welstandsvrije gebieden. In het begin werd hier niet of slechts mondjesmaat gebruik van gemaakt. De laatste jaren zijn er verschillende gemeenten die een of meer welstandsvrije gebieden binnen de gemeentegrenzen hebben aangewezen. In Noord Holland is alleen de gemeente Beverwijk geheel welstandsvrij. Gemeenten als Castricum en Hollands Kroon hebben delen van de naoorlogse woningvoorraad en bedrijventerreinen welstandsluw of welstandsvrij gemaakt. In Zaanstad loopt een proef met vier welstandsvrije wijken. Bij deze gemeente worden de effecten hiervan de komende jaren heel nauwkeurig gevolgd. De meeste gemeenteraden kiezen er echter bewust voor via bestemmingsplannen, monumentenbeleid en welstandsnota actief te blijven sturen op kwaliteit. Het laatste jaar lijkt er zelfs sprake van een ommekeer. Er zijn gemeenten die experimenteren met andere vormen van welstandsbeleid (bijvoorbeeld bewonerswelstand in 4

6 Eindhoven) er zijn ook gemeenten die op hun schreden terugkeren en welstandsbeleid weer invoeren (bijvoorbeeld Vlissingen). In Purmerend zijn er geen welstandsvrije gebieden aangewezen. Veel gemeenteraden in Noord Holland hebben de afgelopen periode brede discussies gevoerd over de noodzaak om beleid te voeren op het terrein van ruimtelijke kwaliteit. Geruststellend is dat de meeste gemeenten veel belang blijken te hechten aan goede ruimtelijke kwaliteit en heel bewust en zelfbewust beleid hierover vaststellen. Vanaf november 2014 heeft de rijksoverheid de mogelijkheden voor vergunningvrij bouwen verruimd. Meer dan de helft van de kleinere bouwinitiatieven als dakkapellen, aanbouwen en bijgebouwen naast en achter de woning zijn inmiddels zonder vergunning van de gemeente te realiseren. Kanttekening is dat het zowel voor burgers als voor de gemeente niet eenvoudiger is geworden om te achterhalen wanneer er nog wel vergunning nodig is. De nieuwe Omgevingswet Het wetsvoorstel Omgevingswet is eind 2014 door de Tweede Kamer behandeld. Niet minder dan een revolutie in de ruimtelijke ordening is op handen. Hoewel invoering van de wet pas wordt verwacht in 2018 wekt het wetsvoorstel nu al de nodige beroering. WZNH draagt actief bij aan de nieuwe ontwikkeling, zowel door actief bij te dragen aan de totstandkoming van de wet, als door actieve informatievoorziening naar de gemeenten die bij ons zijn aangesloten. De nieuwe omgevingswet is erop gericht al het omgevingsgerelateerde recht te bundelen in één wet. De Omgevingswet integreert de gebiedsgerichte onderdelen van de huidige wetten in één wet met één samenhangend stelsel van planning, besluitvorming en procedures. Dit moet leiden tot betere mogelijkheden voor integraal beleid, tot een betere bruikbaarheid en substantiële vereenvoudiging van het omgevingsrecht. De welstandsnota en de bestemmingsplannen zullen als aparte instrumenten (en weigeringsgronden) verdwijnen. Daarvoor in de plaats komt het Omgevingsplan waarin de bestaande instrumenten op een moderne manier worden ondergebracht. De nieuwe instrumenten voor ruimtelijke kwaliteit moeten bijdragen aan een goede inrichting van onze leefomgeving. Niet door deze met regels dicht te timmeren, maar door initiatieven vanuit de samenleving actief en constructief te faciliteren. Uitnodigingsplanologie wordt dat genoemd. Het nieuwe kernbegrip in de omgevingswet luidt goede omgevingskwaliteit. De nieuwe regels zullen niet meer in allerlei plannen, beleidsnota s en regels worden vastgelegd in papieren documenten, maar zullen in een digitale kaartstructuur op kadastraal perceelsniveau raadpleegbaar worden gemaakt. Gemeenten zullen, hiertoe ondersteund door de rijksoverheid, voorbereidingen moeten treffen om voor digitaliseringsoperatie klaar te zijn. De wetswijziging betekent ook een cultuurverandering van een regelende en gebiedende overheid, naar een servicegerichte en kader scheppende overheid die initiatiefnemers ondersteunt waar het kan. WZNH onderschrijft de noodzaak van flexibiliteit en meer bestuurlijke afwegingsruimte. Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet lijkt die ruimte voor maatwerk te bieden, hoewel er bij de implementatie nog flink gezocht moet worden naar de goede balans tussen vrijheid en rechtsbescherming. Gemeenten krijgen meer afwegingsruimte om maatwerk te faciliteren. Meer lokale afwegingsruimte betekent echter ook een grotere onzekerheid voor burgers. Een overheid die aan de ene burger ruimte biedt zal ook aan de andere burger moeten uitleggen dat diezelfde vrijheid niet altijd ook voor hem of haar is weggelegd. Grotere vrijheid voor de een, geringere rechtszekerheid voor de ander, dat kan bijna niet anders. In dat speelveld zal het (ook voor burgers) steeds belangrijker worden dat besluiten deugdelijk en belangeloos worden gemotiveerd en publieke en private belangen zorgvuldig op elkaar worden afgestemd. Voor die toekomstige taak staan onze organisatie en commissieleden klaar. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 5

7 Planologie en stedenbouw Uitnodigingsplanologie betekent niet dat de overheid geen rol meer heeft. Bij uitnodigingsplanologie komt het accent meer te liggen op vooroverleg en vroegtijdige begeleiding van particuliere initiatiefnemers. Bij uitnodigingsplanologie is begeleiding en beoordeling van een initiatief door een neutraal (dat wil zeggen niet eenzijdig aan initiatiefnemer of bestuurslichaam gebonden) en multidisciplinair team van deskundigen (uw adviescommissie!), een onmisbaar element. Deze schakel van deskundig gezond verstand kan de planvorming efficiënter en samenhangender maken en soms eenvoudigere en betere oplossingen opleveren waar de partijen zelf niet aan denken. Begeleiding en advisering is met name van belang bij afwijkingsactiviteiten, maatwerkconstructies en plannen met grote betekenis voor de omgevingskwaliteit (en dat kunnen soms ook kleine ingrepen zijn). De multidisciplinaire advisering verhoogt de kwaliteit van de besluitvorming en schept draagvlak, doordat het de basis legt voor bestuurlijke afweging en de motivering van besluiten. Het ministerie propageert dat, vooruitlopend op de nieuwe wet, gemeenten nu al eenvoudig beter kunnen gaan werken onder andere door gemeentelijke instrumenten als structuurvisie, beleidsplannen, bestemmingsplannen, welstandsnota s en het monumenten- of erfgoedbeleid meer op elkaar af te stemmen. Gemeentelijk Ruimtelijk beleid Het ruimtelijke beleid van Purmerend wordt in belangrijke mate bepaald door de Structuurvisie Het is het kader voor ruimtelijke ontwikkelingen en benoemt de opgaven waar Purmerend de komende jaren voor staat. De structuurvisie is een integraal beleidsdocument, omdat het de maatschappelijke (sociale en economische) opgaven centraal stelt. De structuurvisie vertaalt de verschillende opgaven in ruimtelijk beleid. In 2012 heeft het college besloten dat de structuurvisie van Purmerend moet worden geactualiseerd. Toen is ook de wens uitgesproken de daarbij horende strategische plankaart uit 2006 direct al aan te passen aan de actuele stand van zaken. Deze kaart is nu gereed en geeft inzicht in de mogelijke ontwikkelingsrichtingen van en voor het grondgebied van de gemeente Purmerend. De bedoeling is dat de structuurvisie integraal wordt herzien. Nieuwe bestemmingsplannen worden gebaseerd op deze structuurvisie. Erfgoedbeleid In uw welstandsnota is opgenomen dat er voor de historische binnenstad een bestemmingsplanherziening in voorbereiding is. In dit kader is gestart met een inventarisatie van behoudenswaardige panden. Bij deze panden geldt dat aan de (historische) kwaliteiten en de stedenbouwkundig samenhang zo min mogelijke afbreuk wordt gedaan. De commissie neemt bij haar planbeoordeling in de historische binnenstad deze criteria al in acht. WZNH is graag bereid om mee te denken over het passend instrumentarium om deze panden te beschermen. Herziening Welstandsbeleid De gemeente werkt aan een conceptdiscussienota, waarin denkrichtingen in een aantal scenario s worden uitgewerkt. Op basis van de startnotitie zal de discussie met de raad en het publiek gevoerd worden. 6

8 In dit hoofdstuk geven we aan de hand van een aantal planverbeeldingen een indruk van het diverse werk van de commissie en de resultaten van planbesprekingen. Het thema luidt samen kwaliteit maken, waarbij de nadruk ligt op de waarde van het kwaliteitsgesprek tussen planindiener en commissie. De schaal van de plannen varieert, maar kenmerkend is dat het gesprek tussen opdrachtgevers en ontwerpers met de deskundige commissie tot meerwaarde leidt en van beide kanten wordt gewaardeerd. Winkelcentrum Nieuwstraat of WEC (Willem Eggert Centrum) 2. Beleid en adviezen De commissie sprak haar waardering uit voor het ambitieniveau dat uit het ontwerp van de verbouwing van het winkelcentrum WEC spreekt. De eerste fase van de totale aanpak is inmiddels uitgevoerd. De gesloten gevel in de Nieuwstraat is geopend door toevoeging van grote gevelopeningen over twee verdiepingen aansluitend bij de gevelstructuur, een grote verbetering voor de binnenstad van Purmerend. Saint Helenabaai. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 7

9 Over de uitbreiding van een woning in Weidevenne aan de Saint Helenabaai door middel van het verhogen van de nok adviseert de commissie negatief. Het welstandsbeleid van Weidevenne, een bijzonder welstandsgebied, is gericht op het behouden van het in de wijk gerealiseerde kwaliteitsniveau en veranderingen moeten bijdragen aan de stedenbouwkundige en architectonische kwaliteit van de wijk. Dit deel van de wijk wordt gekenmerkt door lage kappen, flauwe dakhellingen en grote overstekken; het daklandschap is bepalend voor het straatbeeld. Het verhogen van de nok leidt tot een steile dakhelling en verstoort de ensemblewerking en de samenhangende stedenbouwkundige structuur. De commissie is positief over het gewijzigde plan waarbij de kap in zijn geheel omhoog wordt getild. De gebruikswaarde van het huis neemt toe en tegelijkertijd blijven de karakteristieke dakhelling en architectonische uitstraling op deze wijze behouden. Tramplein, Aviastation en fietsenstalling De commissie is enthousiast over de integrale aanpak van het tankstation, fietsenstalling en openbare ruimte en heeft waardering voor het elegante station met fietsenstalling, een geslaagd ontwerp om het fietsen te integreren. In plaats van een achterkant ontstaat een voorkant aan het Tramplein en eenheid in het gebied door de aansluiting in materiaalgebruik bij het Tramplein. Bij wijze van collegiaal overleg vraagt de commissie om een maquette om de ruimtelijke werking van het ontwerp aan alle zijden te kunnen beoordelen en om te kunnen beoordelen of de oksel van het tankstation zich tot een achterafgebied en rotzooiplek kan ontwikkelen. Deze zorg blijkt onterecht. Ook deze zijde in combinatie met het ontwerp van de kade is zorgvuldig vormgegeven. Het integrale ontwerp betekent een levendige aansluiting op het Tramplein en een toevoeging van kwaliteit op deze belangrijke locatie voor de stad. 8

10 Gedempte Singelgracht 27 De nieuwbouw van een pand aan de Gedempte Singelgracht in historiserende architectuurstijl en met toevoeging van één bouwlaag is, naar de mening van de commissie, passend bij de Gedempte Singelgracht. Maar de schaalsprong in de steeg stuit op bezwaar omdat een formele, overhoekse gevel niet kenmerkend is voor een steeg in de hiërarchie van het stedelijk weefsel. In het aangepaste plan heeft de voorgevel meer nadruk en versieringen gekregen en is de zijgevel meer ondergeschikt uitgewerkt en vereenvoudigd, passend bij een steeg. Maar ook in de steeg is door de toevoeging van ramen in de gevel kwaliteit toegevoegd. De locatie en het bestaande te slopen pand, bron google maps Oorspronkelijke ontwerp Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 9

11 Thaise Boeddhistische tempel De verbouwing van een bestaand gebouw en het realiseren van een boeddhistische tempel (bestaande uit vier gebouwdelen) in het Leeghwaterpark krijgt waardering van de commissie door de consequente aanpak, de abstracte vertaling naar de nieuwe functie, de stedenbouwkundige opzet en de hoge ambitie. Naar de mening van de commissie is sprake van een gebouw dat één geheel is waarbij de tempel de nadruk krijgt. 10

12 De commissie gaat graag in gesprek met de ontwerpers over de aansluiting op het park en een samenhangende inrichting van het openbare gebied van het plein tussen de drie gebouwen. Als het hoge ambitieniveau ook in de uitwerking vastgehouden kan worden betekent het gebouw een verrijking voor het park. Cavaljéplein Bij de renovatie van 90 woningen in 15 rijen/blokken aan het Cavaljéplein heeft de commissie begrip voor het wijzigen van de kleurstelling met een themakleur per blok voor de betimmeringen, kozijnen en deuren en goten. Echter de kleur wit van de kozijnen vervalt helemaal en juist de witte belijningen zijn karakteristiek voor deze architectuur. Als oplossingsrichting Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 11

13 adviseert de commissie deze themakleurstelling alleen voor de vlakvullingen (panelen, deuren, ramen etc.) toe te passen, zoals ook in het welstandsbeleid van het gebied Overwhere wordt gevraagd; Bij kleurtoepassingen rekening houden met de bestaande kleuren en - schakeringen. Kop van West, een oud Hollands Waterstadje Het masterplan en beeldkwaliteitplan voor het nieuwe woongebied Kop van West is aan de commissie gepresenteerd, wat betreft de stedenbouwkundige visie, ambitie en uitgangspunten van beeldkwaliteit van deze belangrijke ontwikkelingslocatie. De commissie heeft veel waardering voor de stedenbouwkundige visie en ambitie en geeft een aantal inhoudelijke aanbevelingen, bijvoorbeeld ten aanzien van de voortzetting van singelstructuur en de relatie met het Tramplein en de brug als verbindend element naar de nieuwe singel en ten aanzien van het parkeren en de te verwachten parkeerdruk. Het beeldkwaliteitplan met beeldcriteria is zorgvuldig opgezet en goed bruikbaar als beoordelingskader. Gelet op de beoogde organische ontwikkeling en particulier opdrachtgeverschap onderschrijft de commissie het belang van aanstelling van de supervisor, als verbindende schakel tussen kwaliteitsteam en commissie en met als rol het bieden van ontwerpbegeleiding van particuliere opdrachtgevers in een zo vroeg mogelijk stadium. 12

14 In dit hoofdstuk gaan wij in op: Samenstelling van de commissie Werkwijze Openbaarheid 3. Organisatie en werkwijze Samenstelling van de commissie De welstandscommissie Purmerend is een van de 36 commissies die in Noord-Holland werkzaam zijn onder verantwoordelijkheid van WZNH. De leden van de commissie zijn benoemd door de gemeenteraad. De commissie was in 2014 als volgt samengesteld: ir. Miranda Reitsma, voorzitter ir. Corinne Bouwers, architect ir. Michel Tombal, architect, tot september 2014 en ir. Willemien van Duijn, vanaf september 2014 Toegevoegde leden met supervisierollen: ing. Richard Colombijn, supervisor Baanstee Noord ir. Dana Ponec, supervisor Kop van West (sinds januari 2015) Links op de foto de commissieleden aan het werk, van links naar rechts Miranda Reitsma, Corinne Bouwers en Michel Tombal De commissie werd ondersteund door: drs. Ingrid Langenhoff, beleidscoördinator (WZNH) Jan Kemper, plantoelichter (gemeente) Jan Boot, previsor (gemeente) Werkwijze De vergaderingen van de commissie worden gehouden op de maandag van de oneven weken van het jaar. De planbehandeling door de gemachtigde architect (onder verantwoordelijkheid van de commissie) door vond plaats in het stadhuis van Purmerend. In totaal hebben in 2014 voor de gemeente Purmerend 135 planbehandelingen plaatsgevonden (150 in 2013 en 136 in 2012). Er werden 98 nieuwe aanvragen behandeld, minder dan in 2013 (105). Ten opzichte van vorige jaren is het aantal bedrijfsgebouwen opnieuw verder gedaald (van 25 in 2012 naar 23 in 2013 tot 12 in 2014). Na een aanvankelijke opleving in 2013 is dit jaar ook het aantal woningcomplexen gedaald (10 in 2012, 16 in 2013 en slechts 7 in 2014). Ruim de helft van het aantal Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 13

15 aanvragen kregen bij de eerste behandeling een positief advies (56%). Meer cijfers treft u aan in bijlage 1. Onder verantwoordelijkheid van de commissie werden 88 plannen (65%) behandeld door de gemachtigde architect, samen met de plantoetser van de gemeente. Corinne Bouwers was het hele jaar de vaste gemachtigde van de welstandscommissie Purmerend. Voorafgaand aan de vergadering van de voltallige welstandscommissie werden de plannen die daarvoor in aanmerking komen, met name de veel voorkomende kleinere bouwaanvragen, gemandateerd beoordeeld. Uiteraard altijd op basis van het vastgestelde beleid van de gemeente zoals dat is verwoord in de gemeentelijke welstandsnota. In enkele gevallen was ook de aanvrager en/of ontwerper aanwezig om een toelichting op het ingediende plan te geven. De gemachtigde architect legt altijd verantwoording af aan de gehele commissie en een negatief advies wordt alsnog door de gehele commissie beoordeeld. Op 23 maart 2015 werd het jaarlijkse evaluatiegesprek de verantwoordelijke portefeuillehouder gehouden. Het verslag van dit gesprek is opgenomen als bijlage 2. Openbaarheid De welstandscommissie werkt in volle openbaarheid. De agenda van de vergadering is van tevoren in te zien en planindieners kunnen een afspraak maken om tijdens de vergadering een toelichting te geven op hun plan. In sommige gevallen vraagt de commissie daar ook expliciet om. Voor de commissie zijn deze toelichtingen vaak verhelderend en andersom merkt de commissie ook dat het bijwonen van de advisering voor de planindiener informatief is. In 2014 heeft de commissie bij 35 planbehandelingen de planindiener en/of de architect aan tafel mogen ontvangen. In de vergaderruimte is ruimte aanwezig voor toehoorders en belangstellenden. 14

16 4. Conclusies en aanbevelingen De welstandscommissie Purmerend werkt vanuit de overtuiging dat een constructieve opstelling om te werken aan een mooier Nederland op brede steun kan rekenen, niet alleen onder professionals in de ruimtelijke ordening, maar vooral in de samenleving. De commissie concludeert dat ze haar grootste meerwaarde heeft in die gevallen waarin publieke en private belangen botsen en het voeren van constructieve gesprekken met initiatiefnemers noodzakelijk is om de belangen bij elkaar te brengen en daarbij de ruimtelijke kwaliteiten te behouden dan wel te versterken. Het grootse rendement ontstaat als niet aan het eind wordt getoetst, maar als de adviescommissie in staat wordt gesteld een planproces vanaf een vroeg moment goed te begeleiden, samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed. De ervaringen en inzichten die in 2014 zijn opgedaan brengt de commissie tot enkele beleidsaanbevelingen: De commissie wordt steeds vaker ingeschakeld voor de moeilijke situaties. Gevallen waarbij de gemeente maatwerk wil of moet organiseren. De advisering die daarbij gevraagd wordt is over het algemeen meer gericht op integrale afweging, stedenbouw, erfgoed, inrichting openbare ruimte enzovoort. De commissie is in die gevallen dan ook eerder een adviescommissie voor ruimtelijke kwaliteit dan sec een welstandscommissie. De commissie adviseert deze bredere adviestaak te formaliseren en de naam van de commissie te veranderen in adviescommissie voor ruimtelijke kwaliteit (of omgevingskwaliteit). In het licht van de naderende Omgevingswet adviseert de commissie de komende jaren de gemeentelijke beleidsregels in bestemmingsplannen, welstandsnota s en het monumenten- of erfgoedbeleid op elkaar af te stemmen. Dit vooruitlopend op de integratie van deze beleidsdocumenten in het nieuwe omgevingsplan. Met de omgevingswet worden gemeenten ook geacht de omgevingsplannen op kavelniveau te digitaliseren. Ook voor beleidsregels die nu nog onder de welstandsnota vallen wordt dat naar alle waarschijnlijkheid binnen enkele jaren verplicht. Het is raadzaam bij herziening van het beleid hiermee rekening te houden. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 15

17 Planbehandelingen In 2014 heeft de Welstandscommissie Purmerend 106 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 8 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met herhalingen was het totaal aantal planbehandelingen 135. Deze zijn als volgt verdeeld: soort aanvraag aantal aanvragen aantal behandelingen percentage herhalingen t.o.v. de aanvragen Omgevingsvergunning % waarvan nieuwbouw % waarvan verbouwing % Preadvies* % Reclameaanvraag % Adviesaanvraag handhaving % Advies ruimtelijke plannen % Totaal % * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunning is ontvangen. In vergelijking met de voorgaande jaren ontstaat het volgende beeld: soort aanvraag Nieuwe aanvragen % % % Aanvragen van voorgaande jaren 8 6 % 8 5 % 8 6 % Herhalingen % % % Bijlage 1: Cijfers Totaal behandelingen % % % waarvan reclameaanvraag 11 8 % 11 7 % 11 8 % waarvan handhaving 3 2 % 7 5 % 8 6 % Verdeeld over de soorten bouwwerken ontstaat het volgende beeld: soort bouwwerk Individuele woningen % % % Woningcomplexen 7 7 % % % Bedrijfsgebouwen % % % Agrarische gebouwen 1 1 % 2 2 % 1 1 % Openbare en bijzondere bouwwerken 10 9 % % % Kleine bouwwerken 4 4 % 8 7 % 7 7 % Reclameobjecten 3 3 % 2 2 % 4 4 % Overige plannen % % % Totaal aanvragen % % % Bezoek Er hebben dit jaar 35 behandelingen plaatsgevonden in aanwezigheid van architecten en/of de planindieners. Dit is 26% van het totaal aantal behandelingen. 16

18 Adviezen De adviezen over het totaal aantal planbehandelingen zijn als volgt verdeeld: adviezen aan B&W Akkoord % % % Akkoord op hoofdlijnen % % % Niet akkoord, tenzij % % % Niet akkoord, nader overleg 9 7 % 14 9 % % Niet akkoord 12 9 % % 12 9 % Aanhouden 6 4 % 4 3 % 6 4 % Beleidsadviezen 1 1 % 3 2 % 0 0 % Totaal % % % Akkoord wil zeggen: het plan voldoet op basis van de welstandscriteria aan redelijke eisen van welstand; het wordt met positief advies aan het college van B&W voorgelegd. Bij niet akkoord tenzij wordt een duidelijk omschreven voorwaarde geformuleerd. Hoe vaak behandeld? In 2014 werden 94 nieuwe aanvragen* beoordeeld. Het aantal keren dat deze aanvragen behandeld werden tot een eindadvies is als volgt: adviezen aan B&W Bij eerste behandeling akkoord (geen interventie van de commissie) % % % Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig) % % % Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) % 7 7 % % Bij derde behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) 2 2 % 3 3 % 6 7 % Bij een vierde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij) 1 1 % 0 0 % 1 1 % Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken 9 10 % % % Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning 5 5 % % 6 7 % Totaal nieuwe aanvragen* % % % * Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen. Het aantal keren dat een nieuwe aanvraag terug komt bij de welstandscommissie geeft een indicatie van het effect van het gemeentelijke welstandsbeleid op de bouwproductie. Het is een indicatie; de preventieve werking (het anticiperen op het beleid vóór de aanvraag wordt ingediend) wordt hiermee bijvoorbeeld niet zichtbaar gemaakt. Adviezen namens de commissie Van het totaal van 135 planbehandelingen in 2014 werden er 88 door één commissielid uitgevoerd, daartoe door de commissie gemachtigd. Dat is 65% van het aantal planbehandelingen. Het commissielid adviseert onder verantwoordelijkheid van de commissie op basis van de welstandsnota en Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 17

19 legt hierover steeds verantwoording af aan de commissie. Het betreft aanvragen, waarbij het oordeel van de commissie op basis van de welstandscriteria bekend mag worden verondersteld. Een negatief eindadvies of een advies afwijkend van de welstandscriteria, dan wel een aanvraag die alleen op de algemene welstandscriteria kan worden beoordeeld, wordt meestal voorgelegd aan de gehele commissie. Gebruik welstandscriteria De aanvragen worden steeds beoordeeld op grond van vastgestelde welstandscriteria, welke in een welstandsnota of in aanvullingen in de vorm van beeldkwaliteitplannen zijn opgenomen. Voor de gemeente Purmerend is het gebruik van de verschillende soorten criteria als volgt: welstandscriteria 2014 Gebiedsgerichte criteria % Sneltoetscriteria / Criteria voor kleine bouwwerken % Algemene welstandscriteria 3 2 % Beeldkwaliteitplan en andere bouwregels 2 1 % Objectgerichte criteria 11 8 % Reclamecriteria 2 1 % Geen Criteria 4 3 % Anders % Totaal % Bestemmingsplannen De aanvragen worden meestal voorafgaande aan de welstandsvergadering getoetst aan het vigerende bestemmingsplan. Indien de aanvraag niet voldoet aan de bestemmingsplanbepalingen wordt vaak een afwijking (ontheffing) verleend. Soms is de afwijking mede afhankelijk van een positief welstandsadvies. Dit is het geval indien de ruimtelijke kwaliteit als argument voor het verlenen van een ontheffing in het bestemmingsplan genoemd wordt. De plannen voorgelegd aan de commissie hadden wat betreft bestemmingsplan de volgende status: bestemmingsplannen 2014 Voldoet aan bestemmingsplan % Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan binnenplanse afwijking 10 9 % Voldoet niet aan bestemmingsplan, maar gemeente werkt mee aan buitenplanse afwijking 6 6 % Voldoet niet aan bestemmingsplan aan commissie wordt advies gevraagd over ruimtelijke onderbouwing om van bestemmingsplan af te wijken 1 1 % Anders 5 5 % Totaal % 18

20 Bijlage 2: Verslag evaluatiegesprek Verslag evaluatiegesprek van de welstandscommissie Purmerend met de wethouder Ruimtelijke Ordening en Wonen, gehouden op in het stadhuis van Purmerend Aanwezig: Namens de gemeente: De heer J. Krieger (wethouder), de heer J.J.M. Kemper (plantoelichter) en de heer MArch J. Boot (Sr. adviseur ruimtelijke kwaliteit, previsor en projectleider herziening welstandsnota) Namens de commissie: ir. Miranda Reitsma (voorzitter), ir. Willemien van Duin (architectlid), Marcel Heijmans (architectlid) Namens de organisatie WZNH: drs. Ingrid Langenhoff (beleidscoördinator) Opening Na een korte introductie van de nieuwe commissieleden worden het conceptjaarverslag 2014, werkwijze en organisatie van de commissie en het welstandsbeleid als bespreekpunten vastgesteld. Jaarverslag 2014 en ontwikkelingen in Purmerend Kort worden de getoonde plannen in het jaarverslag besproken. Het winkelcentrum en het Tramplein zijn voorbeelden van plannen in de binnenstad die kwaliteit toevoegen aan de stad. Het voorbeeld van de uitbreiding van de woning aan de Helenabaai toont een verrassend positief resultaat met tevreden planindieners/bewoners. Ten aanzien van de renovatie van de woningen aan het Cavaljéplein is met name het proces van belang. Het is aan te bevelen om het ontwerp voor de kleurstelling van het schilderwerk, dat drager is van de uitstraling van de renovatie, in de schetsfase aan de commissie voor te leggen alvorens bewoners een keuze te laten maken. De bereikte resultaten op grond van de adviezen van de commissie overtuigen naar de mening van de heer Krieger. Hij geeft aan dat in 2014 op bestuurlijk niveau geen klachten van initiatiefnemers over adviezen zijn ontvangen. De heer Krieger meldt als potentiële ontwikkeling de vestiging van een hotel in de kom van de A7. Actualisatie van de structuurvisie wordt op korte termijn niet voorzien. Discussienota en toekomstig welstandsbeleid De discussienota over het toekomstige welstandsbeleid in Purmerend is in concept gereed en gepresenteerd in het college. Het college heeft enthousiast gereageerd op de benadering van dit thema in de vorm van scenario s en differentiatie in intensiteit van het beleid. Als proces wordt op korte termijn ingezet op het informeren van de raad (gelet op de gewijzigde samenstelling) over het onderwerp, aan de hand van een presentatie, een excursie en toelichting door middel van casussen. Na deze informatieronde wordt de nota gepresenteerd en volgt een brede raadsdiscussie. Kort wordt stilgestaan bij de inhoud van de nota op hoofdlijnen. Er is sprake van differentiatie in beleid in de scenario s met uitzondering van het centrum waar in alle scenario s is gekozen voor een intensief beleid. Mevrouw Reitsma merkt op dat positieve effecten van de continue beleidsinzet op het versterken van de ruimtelijke kwaliteit in het centrum inmiddels beleefbaar en waarneembaar zijn. De discussienota gaat inhoudelijk alleen in op het toekomstige beleid van Purmerend. Afstemming op het inhoudelijk beleid van Beemster heeft niet plaatsgevonden, in verband met de diversiteit tussen beide gemeenten en de status van werelderfgoed van de unieke gemeente Beemster. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 19

21 Samenwerking en organisatie commissie De discussienota gaat ook in op de mogelijke organisatie van de adviescommissie in de toekomst, zowel van belang voor de gemeente Purmerend als de gemeente Beemster. Uitgangspunt is afstemming van de werkwijze en organisatie van de commissie. Mevrouw Reitsma geeft aan dat de ambtelijke samenvoeging geruisloos is verlopen en dat de afstemming in werkwijze de samenwerking met de commissie ten goede komt. De heer Krieger informeert naar de ervaringen van de commissie met de werkwijze van inzet van ontwerpbegeleiding zo vroeg mogelijk in het proces van ontwikkeling en de invloed op ruimtelijke kwaliteit. De rol van de heer Boot als previsor wordt door de commissie als positief en waardevol ervaren. In werkwijze en ambtelijke organisatie wordt nog gezocht naar afstemming van ieders rol in het proces en vergen interne processen nog verdere afstemming, zoals het voorbeeld van de school in het Karekietpark heeft geleerd. Hoewel op zichzelf een kwalitatief hoogwaardig ontwerp wordt de stedenbouwkundige situering van de school door de commissie als problematisch ervaren. Ook het beleidskader is in dit geval als te vrijblijvend ervaren. De heer Krieger bevestigt het belang van interne afstemming van processen en afgesproken wordt om de beleidskaders waarbinnen een ontwikkeling plaatsvindt eveneens aan de commissie voor advies voor te leggen. Ten aanzien van de inzet van supervisor Dana Ponec namens de commissie bij gebiedsontwikkeling de Kop van West is de rol nog niet uitgekristalliseerd. Mevrouw Reitsma geeft aan dat de omstandigheden om een kwalitatief hoogwaardige wijk aan Purmerend toe te voegen gunstig zijn; het betreft een aantrekkelijke locatie en een zorgvuldig stedenbouwkundig plan. De informatiebijeenkomsten blijken druk bezocht en de belangstelling van particuliere opdrachtgevers is groot. Van belang is dat de supervisor uit naam van de commissie begeleidt en adviseert en regelmatig een terugkoppeling in de commissie verzorgt. Afgesproken is dat het definitieve advies door de commissie wordt gegeven, op basis van het advies van de supervisor. De heer Krieger bekrachtigt het belang van inzet van ontwerpbegeleiding zo vroeg mogelijk in het proces. Sluiting De heer Krieger en mevrouw Reitsma danken allen voor de ontvangst en het aangename gesprek. Het is voor allen plezierig werken en de samenwerking wordt graag voortgezet. 20

22 Ir. Miranda Reitsma, voorzitter Opleiding bouwkundig ingenieur te Delft, afstudeerrichting architectuur. Werkte daarna als stedenbouwkundig ontwerper bij de dienst RO en Stadsvernieuwing te Rotterdam en Groningen, was afdelingshoofd Planontwikkeling te Zaanstad en hoofd stedenbouw aan de Academie van Bouwkunst. Van was Miranda Reitsma Provinciaal Adviseur Ruimtelijke Kwaliteit Noord-Holland en heeft per 1998 haar eigen bureau Reitsma Stedebouw, visie en strategie. Miranda heeft deelgenomen aan diverse kwaliteitsteams, zowel als lid en als voorzitter en was tevens lid van de commissie voor welstand en monumentenzorg te Amsterdam. Zij heeft diverse onderzoeken en publicaties op haar naam staan, was lid van jury s en heeft onderwijservaring. Sinds januari 2013 is zij adviseur ruimtelijke kwaliteit voor de Hoeksche Waard en zij is sinds kort lid van de jury voor de Eo Wijersprijsvraag Miranda Reitsma is sinds 1 januari 2012 aan WZNH verbonden, onder andere als voorzitter van de Welstandscommissie Landsmeer. Bijlage 3: Curricula Ir. Corinne Bouwers, architect Opleiding: TH Delft, bouwkundig ingenieur. Werkervaring: Architecten- en Ingenieursbureau Friedhoff en van Heerde bv., verantwoordelijk architect; Architec, Architecten en Ingenieurs; vanaf 2008 eigen architectenbureau: Corinne Bouwers, architectuur & design te Haarlem. Zij heeft als ontwerper ervaring met grote utiliteitsbouw projecten tot en met het ontwerpen van speciaal meubilair. Nevenactiviteit: lid van de programmaraad van het ABC architectuurcentrum Haarlem. Corinne Bouwers is sinds 2003 als architect verbonden aan WZNH en sinds januari 2008 als architect lid van de Welstandscommissie Landsmeer. Ir. Michel Tombal, architect Bouwkundig ingenieur, afgestudeerd in 1989 aan de TU Delft. Van werkzaam bij Serra-Vives Arquitectes in Barcelona en van bij Mecanoo Architecten in Delft, waarvan de laatste vijf jaar als directielid. Medeoprichter Rocha Tombal Architecten en sinds werkzaam bij RAU architecten in Amsterdam. Michel Tombal was docent aan de Academie van Bouwkunst van , gaf lezingen in binnen- en buitenland en was jurylid bij verschillende prijsvragen. Michel Tombal is sinds 2008 aan WZNH verbonden als architect lid van de Welstandscommissie Landsmeer en sinds september 2013 van de Commissie Welstand en Monumenten van de Gemeente Hilversum. Ir. Willemien van Duijn, architect Bouwkundig ingenieur, in 1998 met eervolle vermelding afgestudeerd aan de TU Delft. Tijdens haar studie werkzaam bij Rein Geurtsen Stadsontwerp, Altink Bouwadviseurs en Architekturbüro De Weger te Berlijn om kennis op alle schaalniveaus op te doen. Werkte daarna bij verschillende bureaus: Bastiaan Jongerius Architecten, Duinker Van Torre samenwerkende architecten en Claessens Erdmann Architects & Designers. Sinds 2002 mede-eigenaar van buro 3 architecten te Amsterdam. Een bureau met uiteenlopende opdrachten op alle schaalniveaus, variërend van stedenbouwkundige masterplannen en woningbouwprojecten tot interieurs met bijbehorend meubilair. Naast een gastdocentschap aan de TU-Delft sinds 2005, vervult Willemien de functie van voorzitter en architectlid in de welstandscommissie van Huizen en is zij advieslid in de Commissie Beroepservaringperiode voor Bureau Architectenregister. Tevens is zij correspondent voor de architectuurwebsite ArchiNed, schreef zij een BNApublicatie over Abandoned Cities en maakte zij deel uit van verschillende jury s. Willemien van Duijn is sinds 2014 aan WZNH verbonden als architect lid van de Welstandscommissie Landsmeer. Jaarverslag 2014 Welstandscommissie Purmerend 21

23 Ing. Richard Colombijn, landschapsarchitect en stedenbouwkundige Richard Colombijn is afgestudeerd als tuin- en landschapsarchitect in Boskoop en later als landschapsarchitect aan de Academie van Bouwkunst in Amsterdam. In november 2004 studeerde hij, na meer dan 10 jaar ervaring te hebben opgedaan bij VHP, af als stedenbouwkundige bij het SBA in Den Haag (Stichting Bureau Architectenregister). Samen met Renzo Veenstra heeft hij in 2006 bureau RRog (Richard Colombijn Renzo Veenstra Ontwerp Groep) opgericht. Richard Colombijn is sinds januari 2008 verbonden aan WZNH. Ir. Dana Ponec, architect Studeerde in 1988 met een eervolle vermelding af aan de TU Delft. Ze was een aantal jaren werkzaam in Barcelona (Jose Lluis Mateo ) en Noordwijk (Hans van Egmond ), om vervolgens weer bij haar oude stage adres terecht te komen (Sjoerd Soeters), met wie ze 16 jaar samenwerkte. Achtereenvolgend als medewerker, projectarchitect en partner/mede-eigenaar. In januari 2007 scheidden hun wegen en ontstond Dana Ponec architecten. Het bureau houdt zich bezig met de leefomgeving in al zijn aspecten en alle schaalniveaus: van verbouwingen voor particulieren tot en met herstructureringsplannen met een grote diversiteit aan functie. Het bureau heeft veel opdrachten met een complexe context (beschermd stadsgezicht, ingewikkelde fysieke randvoorwaarden, veel partijen met tegenstrijdig belang) en heeft de ruimte in de gebouwen net zo hoog in het vaandel staan als de ruimte tussen de gebouwen. Dana Ponec heeft zitting in de Creative Board van de Academie voor Informatie en Management in Amsterdam. Dana Ponec is sinds 2010 verbonden aan WZNH. Naast regulier commissiewerk is ze namens WZNH ook betrokken bij diverse supervisietrajecten. 22