Oplossingen en handleiding bij FLITS Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

Transcriptie

1 Oplossingen en handleiding bij FLITS Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

2 INHOUD Thema 1 Dag krant! 5 Thema 2 Cartoons 8 Thema 3 Daar zit muziek in 10 Thema 4 Hetzelfde of toch niet helemaal? 13 Thema 5 Online 15 Thema 6 Lezer van de wereld 20 Thema 7 Op de kaart 22 Thema 8 Hoe wordt een krant gemaakt? 22 Thema 9 Krantenkoppen 23 Thema 10 Wat een stuk! 25 Thema 11 Op jacht 25 Thema 12 Ten-aha-aanval! 25 Thema 13 Sport 26 Thema 14 Gezocht: journalist 28 Thema 15 KrantenMaker 30 Thema 16 Spelplezier 32 Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

3 VOORWOORD Beste leerkracht Welkom bij de nieuwste editie van Kranten in de Klas. Tienduizenden opdrachtenbundels vinden momenteel hun weg naar evenveel Vlaamse leerlingen. Ook dit schooljaar biedt het lesmateriaal van KiK aan jongeren de nodige prikkels om op ontdekkingstocht te gaan in het Vlaamse krantenlandschap. FLITS spreekt zowel nieuwe KiK-gebruikers aan als leerlingen die voordien al met Kranten in de Klas hebben gewerkt. Het is alweer een leuke mix geworden van veel nieuwe invalshoeken met een paar onmiskenbare succesnummers. U merkt dat de opdrachtenbundels ook dit jaar in een nieuw kleedje zijn gestopt. Er is weer extra veel aandacht besteed aan een evenwichtige maar toch speelse bladspiegel, wat de leesbaarheid, het gebruiksgemak en het werkplezier voor de leerlingen aanzienlijk verhoogt. Wil u de huidige bundel aanvullen met opdrachten van vorige schooljaren, dan kan dat natuurlijk nog steeds. De opdrachtenbundels van de afgelopen vijf edities kunt u gratis downloaden via en mag u vrij kopiëren voor uw leerlingen. Zoals steeds denken wij ook dit jaar aan uw pedagogisch comfort. In dit document vindt u niet alleen de oplossingen bij de meeste opdrachten, maar ook didactische ondersteuning zoals nuttige invalshoeken, weblinks, suggesties en achtergrondmateriaal. Om praktische redenen is de volgorde van de thema s en opdrachten in FLITS aangehouden. Heeft u vragen of opmerkingen bij het lesmateriaal of deze didactische ondersteuning, contacteer dan het KiK-team via kik@dagbladpers.org. We wensen uw leerlingen en uzelf vele uren leesplezier met de kranten en bijzonder fijne momenten met FLITS Liesbeth Marckx en Nele Costers Projectcördinatoren Kranten in de Klas Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

4 INLEIDING De slogan op de omslag De slogan van KiK luidt dit schooljaar: Er zit muziek in de krant met Kranten in de Klas. We verwachten dat veel leerlingen spontaan zullen vragen naar de betekenis van dit thema in de context van Kranten in de Klas. Dit is meteen een uitstekend aanknopingspunt om het even te hebben over letterlijk en figuurlijk taalgebruik. 1. Begrijpen de leerlingen deze slogan? Wat betekent de uitdrukking daar zit muziek in? Betekenis van de uitdrukking volgens Van Dale: Daar is iets goeds van te verwachten 2. Wat is het verband met Kranten in de Klas? Werken met Kranten in de Klas, dat klinkt goed: het is niet alleen heel leerrijk, maar ook bijzonder leuk. Daar zit dus muziek in! i XTRA De idee wordt doorgetrokken in de rest van de campagne. Zo luidt de tekst op de infofolder voor leerkrachten: De klanken van het echte leven als partituur voor uw lessen? De stem van de straat in uw klas? Het kan! Met Kranten in de Klas wakkert u de passie voor de actualiteit aan bij uw leerlingen. Als leerkracht bepaalt u het tempo en orchestreert u uw eigen klasensemble. Strak in de maat of met ruimte voor improvisatie? Met het aangepaste lesmateriaal maken uw leerlingen hun eigen klascompositie. Zet de toon en breng dynamiek in uw jaarprogramma met Kranten in de Klas! Herkennen uw leerlingen alle beeldspraak? Begrijpen ze wat er gezegd wordt? De samenstelling van het krantenpakket Leerlingen die vroeger ook al met KiK hebben gewerkt, kunt u vragen naar het verschil in samenstelling van het krantenpakket in vergelijking met vorige jaren. Het Volk is in 2008 opgehouden te bestaan en vaart voortaan onder één vlag met Het Nieuwsblad (en in Gent ook met De Gentenaar). In het pakket zijn de 2 exemplaren van Het Volk vervangen door 1 extra exemplaar van Het Nieuwsblad/ De Gentenaar en 1 extra exemplaar van Het Laatste Nieuws. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

5 Thema 1 Dag krant! Opdrachten 1 en 2 Eigen favoriete krant, waarom net die krant: persoonlijk antwoord van de leerlingen De kranten die meewerken aan KiK (in alfabetische volgorde) De Morgen Gazet van Antwerpen Het Nieuwsblad/ De Standaard Het Belang van Limburg De Gentenaar De Tijd Het Laatste Nieuws Andere Vlaamse kranten De Gentenaar, De Nieuwe Gazet De Lloyd De Streekkrant, Passe-Partout, Vlan Metro, De Zondag Wablieft regionale edities van respectievelijk Het Nieuwsblad en Het Laatste Nieuws voornamelijk gericht op de transportsector en al wie erbij betrokken is gratis huis-aan-huisbladen gratis kranten de duidelijkste krant van het land Franstalige Belgische kranten o.a. La Libre Belgique, La Dernière Heure, Le Soir, L Echo, Vers L Avenir, La Meuse Duitstalige Belgische krant Grenz-Echo Buitenlandse kranten Nederlandse kranten Franse kranten Duitse kranten Britse kranten Amerikaanse kranten Turkse kranten Marokkaanse kranten o.a. De Telegraaf, Algemeen Dagblad, NRC Handelsblad, Het Parool, de Volkskrant, Trouw, Reformatorisch Dagblad o.a. Le Monde, Libération, Le Figaro, Le Parisien, L Equipe, Le Nouvel Observateur o.a. Die Welt, Die Zeit, Bild, Frankfurter Allgemeine, Die Tageszeitung, Berliner Zeitung, Süddeutsche Zeitung o.a. The Times, The Daily Telegraph, The Daily Mail, The Guardian, The Sun o.a. New York Times, International Herald Tribune, Washington Post, Daily News (tabloid) o.a. Hürriyet, Milliyet, Zaman, Posta Gazetesi, Sabah, Fanatik (sport), Referans (economie) o.a. Assabah, Liberation, L Economiste, Al Ahdath Al Maghribia, Annoukhba Neem voor meer buitenlandse kranten een kijkje op Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

6 Opdracht 3 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Opdracht 4 binnenland buitenland regio cultuur media showbizznieuws (film, muziek, tv, enz.) tv-gids wetenschap economie sport lifestyle (auto, wonen, reizen) weerbericht Opdracht 5 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Opdracht 6 Mogelijke invalshoeken in een boek lees je alles chronologisch / in een krant selecteer je wat je interesseert in een krant wordt een deel van het verhaal verteld door de foto s een boek lees je over verschillende dagen of weken / een krant lees je doorgaans alleen op de dag van verschijnen Opdracht 7 Redenen waarom mensen graag een krant lezen Mogelijke invalshoeken: de krant levert onderwerpen om over te praten. is een bron van ontspanning. is een aangenaam tijdverdrijf (bv. ook voor wie onderweg is). brengt mensen op ideeën voor aankopen, werk, vrije tijd, enz. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

7 Opdracht 8 Redenen waarom krantenlezen nuttig is Mogelijke invalshoeken: de krant houdt je op de hoogte van wat er in de wereld gebeurt. biedt achtergrondinformatie en duiding bij de actualiteit en helpt je zo de wereld beter te begrijpen. helpt leerlingen om beter te begrijpen, verwerken en duiden wat ze op school hebben geleerd. helpt lezers om een eigen mening te vormen. kan mensen mobiliseren om iets te ondernemen - bv. mee je best doen tegen de opwarming van de aarde, geld inzamelen voor een goed doel, enz. helpt beleggers om te bepalen waarin ze hun geld willen investeren. Opdracht 9 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Opgelet: zorg ervoor dat de leerlingen effectief alle kranten doornemen, en dat ze niet bij mogelijke eerste (voor)oordelen blijven hangen! Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

8 Thema 2 Cartoons Opdracht 1 Pagina 3 ZaZa De Standaard pagina 5 Marec Het Nieuwsblad/ De Gentenaar pagina 7 Quirit Gazet van Antwerpen en Het Belang Van Limburg pagina 8 Canary Pete Gazet van Antwerpen en Het Belang Van Limburg pagina 11 Zak De Morgen pagina 12 Kamagurka Het Laatste Nieuws pagina 23 Peter Verstraeten De Tijd Opdracht 2 en 7 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Mogelijke invalshoeken grappige vorm/inhoud (cynisch? sarcastisch? speels? monkelend? gewaagd? enz.) mooi getekend herkenbaar Opdracht 3 Maak je eigen cartoon Persoonlijk werk van de leerlingen Begeleiding door de leerkracht kan hier zeer nuttig zijn, met name bij het bedenken van het concept. Dit is een zeer complexe opdracht voor jonge leerlingen. Het is dan ook aan te raden leerlingen te ondersteunen en aan te moedigen en niet te scherp uit de hoek te komen bij de beoordeling van het gepresenteerde werk. i XTRA Met de klas op stap Zin in een uitstapje? Neem dan eens een kijkje op de site van het Internationaal Cartoonfestival van Knokke-Heist: Opdrachten 4 tot en met 6 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

9 i XTRA Welke cartoons zijn het makkelijkst te begrijpen? Persoonlijk antwoord van de leerlingen Hoe analyseer je een cartoon? kijk wie en wat er te zien is (personen, omgeving, tekst, logo s, ) vraag je af wie deze mensen zijn, interpreteer de situatie: over welke nieuwsfeiten gaat het? beoordeel de cartoon: vind je hem geslaagd of niet? Waarom (niet)? Mogelijke invalshoeken voor verdere bespreking heb je veel voorkennis nodig of niet? situaties herken je doordat je erover gehoord of gelezen hebt, of doordat je ze zelf hebt meegemaakt personen herken je aan uitvergrote uiterlijke kenmerken (bv. het spleetje tussen de tanden van Guy Verhofstadt, het strikje van Elio di Rupo, enz.) i XTRA Welke cartoonist vind je het grappigst? Persoonlijk antwoord van de leerlingen Mogelijke invalshoeken Maakt je favoriete cartoonist ook elke dag de leukste cartoons? Of slechts af en toe? Vind je cartoons belangrijk in een krant? Zou je een andere krant kiezen als de cartoons daarin leuker zijn? Heb je ook al cartoons gezien die je echt niet goed vond? Leg uit waarom je er niet voor te vinden was. Hou je van scherpe, bijtende spot? Of heb je liever dat het vriendelijk blijft? Let je vooral op de tekening? Op de woordgrappen? Op het geheel? Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

10 Thema 3 Daar zit muziek in! Opdracht 1 tot en met 7 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen. In de antwoorden hieronder worden de kranten opgedeeld in kwaliteitskranten (De Morgen, De Standaard, De Tijd) en populaire kranten (Het Laatste Nieuws, Het Nieuwsblad/De Gentenaar, Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg). In hoofdstuk 1: Welkom, krantenlezer op p. 4-6 gaan de leerlingen dieper in op dit onderscheid. Opdracht 1 Zowel in de populaire als in de kwaliteitskranten. De aard van het interview, de gesprekspartners, de gespreksonderwerpen, enz. kunnen soms wel ver uit elkaar liggen. Opdracht 2 Zowel in de populaire als in de kwaliteitskranten. Relatief weinig in De Tijd. Opdracht 3 Typisch meer in de populaire kranten. Maar: ook de kwaliteitskranten hebben een rubriekje waarin ze kort ingaan op roddels en fait divers uit de showbizzwereld! Alleen De Tijd besteedt hieraan nauwelijks aandacht. Opdracht 4 Zowel in de populaire als in de kwaliteitskranten. Denk in dit geval zeker aan een zakenkrant als De Tijd! Opdracht 5 Zowel in de populaire als in de kwaliteitskranten. De lengte van het verslag, de besproken genres, de strengheid en diepgaandheid van de recensie, enz. kunnen wel behoorlijk verschillen. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

11 Opdracht 6 Zowel in de populaire als in de kwaliteitskranten. De Morgen en De Standaard hebben zeer uitgebreide filmbijlagen (respectievelijk Encore en Film&Cultuur); ook de andere kranten besteden vrij veel aandacht aan film. Opdracht 7 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Besluit Persoonlijk antwoord van de leerlingen i XTRA Welke kranten brengen veel roddelnieuws over de sterren en BV s? Populaire en regionale kranten hebben hier meer aandacht voor dan de zogenaamde kwaliteitskranten. Let op: sommige leerlingen denken dat kwaliteitskranten hier helemaal niet over schrijven. Een blik op De Morgen en De Standaard ontkracht al snel deze verwachting; alleen De Tijd bericht nauwelijks over showbizz. i XTRA Is roddelnieuws vaker goed nieuws of vaker slecht nieuws? Hoe komt dat? Antwoorden in functie van de gekozen dagen/weken Goed nieuws verloving, huwelijk, geboorte, een nieuwe show van een artiest goede resultaten van een sporter behaalde prijzen, nominaties, awards, nieuwe projecten, bv. een nieuwe acteursrol die is binnengehaald, een merk dat de ster in kwestie heeft binnengehaald voor reclamecampagnes, nevenactiviteiten: bv. lancering van eigen kleding- of parfumlijn, uitbrengen van (auto)biografie, enz. Slecht nieuws overlijden/begrafenis van vrienden en familieleden relationele problemen (bv. ruzies tussen collega s, echtscheidingsperikelen, ) geestelijke problemen (bv. een sporter die instort op het veld, Britney Spears die nog eens door het lint gaat, enz.) ziekte en drugsverslaving (Lindsay Lohan die weer de trappers kwijt is, Pete Doherty die aan de drugs zit, enz.) problemen met de pers (conflicten, foto s door paparazzi, enz.) Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

12 gerechtelijke problemen (bv. een BV die verkeersovertredingen heeft begaan, een muzikant die beschuldigd wordt van plagiaat, een ster die verdacht wordt van moord, enz.) Mogelijke invalshoeken voor een aanvullend klasgesprek zijn er grote verschillen tussen de kranten op dit gebied? mensen lezen graag verhalen over anderen die het minder goed hebben, zodat ze de indruk krijgen dat hun eigen leven (in al zijn eenvoud) eigenlijk nog wel meevalt. hoeveel van deze artikels hebben een commerciële ondertoon? (bv. nieuw album, nieuw boek, kledinglijn, optreden, lancering TV-programma, ) Heel veel mensen lezen dit graag. In hoeverre moeten media hier volgens de leerlingen over informeren? i XTRA Vind je meer nieuws over Belgische sterren of meer over buitenlandse idolen? Persoonlijk antwoord van de leerlingen in functie van de onderzochte kranten. i XTRA Welke nationaliteit hebben de buitenlandse idolen in de krant meestal? Hoe komt dat? In de Vlaamse kranten is er heel veel aandacht voor de populaire cultuur uit de Verenigde Staten en andere Engelstalige landen. De rol van televisie, trendy muziekstijlen en het internet valt hierbij nauwelijks te overschatten. i XTRA Wat vind je daarvan? Moet er ook meer over sterren uit andere landen verschijnen of niet? Leg uit. Persoonlijk antwoord van de leerlingen Mogelijke aanzetten tot discussie Leerlingen die van thuis uit veel in contact komen met bv. de Franse, de Turkse of een andere cultuur, willen hierover misschien graag meer lezen in Vlaamse kranten. In hoeverre kan een krant inspelen op minder bekende cultuuruitingen? Wordt de krant gemaakt voor iedereen en moet ze dus aan alle wensen tegemoet komen? Is dit praktisch gezien mogelijk? Hoe dik moet de krant dan worden? Hoeveel moet er dan voor betaald worden? Hoeveel mensen zullen de krant dan nog kopen? Wie bepaalt wat er in de krant komt en wat niet? Wat vinden de leerlingen daarvan? Wie deze culturen niet of minder goed kent, raakt misschien geïnteresseerd door erover te lezen. Enz. i XTRA Wat zou jij zelf nog veranderen aan de showbizzrubriek? Persoonlijk antwoord van de leerlingen (bv. meer X, minder Y, enz.) Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

13 Thema 4 Wat komt er in de krant? Opdrachten 1 tot en met 7 Persoonlijk antwoord van de leerlingen in functie van de gekozen artikels. Achtergrondinformatie Kwaliteitskranten, zakelijke kranten of referentiekranten De Morgen, De Standaard, De Tijd Populaire kranten of massakranten Het Laatste Nieuws/De Nieuwe Gazet (laatste is een regionale editie), Het Nieuwsblad/De Gentenaar (laatste is een regionale editie), Gazet van Antwerpen (regionale krant), Het Belang van Limburg (regionale krant) Regionale kranten Gazet van Antwerpen, Het Belang van Limburg, De Gentenaar (niet in het KiKpakket), De Nieuwe Gazet (niet in het KiK-pakket) Een populaire krant is niet van mindere kwaliteit dan een kwaliteitskrant Populaire kranten brengen nieuws dat voor een brede lezersgroep toegankelijk is. Dit merken we zowel aan de nieuwskeuze (klemtoon op lokaal nieuws en sport) als aan de opmaak (grote koppen en veel beeldmateriaal). Alledaagse, levensechte invalshoeken zorgen voor herkenbaarheid en daardoor voor een grote betrokkenheid bij de lezer. Centraal staat de mens achter het nieuws. Kwaliteitskranten richten zich voornamelijk op hoger geschoolden. Hier ligt de klemtoon meer op politiek, buitenlands, cultureel en financieel-economisch nieuws. De vormgeving is soberder en ingetogener dan die van de doorsnee populaire krant. Het nieuws geeft bij kwaliteitskranten een vertraagde beloning omdat de lezer meer moeite moet doen om tot kennis en inzicht te komen. Populaire kranten zijn dus anders dan kwaliteitskranten, maar daarom niet minder van kwaliteit. Beide types kranten kunnen heel goed zijn in wat ze doen, en dus op hun eigen manier kwaliteit brengen. i LET OP Een krant kies je naargelang je persoonlijke voorkeuren en interesses. Je keuze hangt af van de functies die je een krant toedicht. Wie een krant leest om zich degelijk te informeren over een bepaald onderwerp, kiest een andere titel dan wie zich vooral wil ontspannen. De voorkeur voor een bepaalde titel groeit geleidelijk. Er bestaat vaak een sterke relatie tussen de krantentitel van de ouders en die van hun kinderen: jongeren lezen later het vaakst de krant van hun ouders. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

14 Als leerkracht oefen je een gelijkaardige invloed uit op de leerlingen. De voorkeur voor een bepaalde titel suggereert misschien een afkeuring van de ouderlijke keuze. Jongeren zijn hier heel gevoelig voor. Het gevolg is conflict. Daarom blijf je als leerkracht het beste neutraal. Blijf echter wel waakzaam en kritisch, want de oefening speelt in op de vakoverschrijdende eindterm opvoeden tot burgerzin. Door de kranten in deze oefening naast elkaar te leggen en er in de klas mee te werken, kunnen de leerlingen voor een groot stuk zelf uitmaken welke krant hen het meeste aanspreekt en waarom. De regionale kranten Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg zijn tevens populaire kranten. Op het gebied van nieuwsselectie hoeft dit alvast niet te verbazen: berichtgeving over de eigen regio is per definitie informatie die dicht bij de lezer staat en die de lezer dus persoonlijker raakt. Ook de vormgeving en het taalgebruik in Gazet van Antwerpen en Het Belang Van Limburg getuigen van hun affiniteit met populaire kranten. Ze spreken een breed lezerspubliek aan in een toegankelijke taal, met veel beeldmateriaal en herkenbare berichten die de mens achter het nieuws centraal stellen. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

15 Thema 5 Online 5. 1 Krantensurfen Opdrachten 1 en 2 Persoonlijk antwoord van de leerlingen Mogelijke beoordelingscriteria Inhoud kort en bondig of diepgaand gewichtige thema s, faits divers of iets tussenin heel uiteenlopende onderwerpen of meer afgebakend moeilijker of makkelijker te begrijpen (toegankelijkheid) meer of minder vernieuwend/ verrassend eendags- of vervolgnieuws praktisch (bruikbaar in het dagelijks leven) of beschouwelijk (filosofisch, minder gericht op praktische bruikbaarheid) Opmaak of vormgeving van de artikels: hoe zien ze eruit? de grootte van de koppen de ruimte die de artikels innemen het aantal artikels per pagina het gebruik van kleur aantal foto s aard van de foto s Doorverwijzingen online: koppelingen naar audio en video, naar archief, externe websites, databanken, mogelijkheden tot online feedback ( , forum, chat, contactformulier, blog, ) Lengte van de artikels: zijn ze lang, kort of iets tussenin? Zinvoller dan een algemene vergelijking, is een vergelijking per rubriek of per thema! Advertenties: veel of weinig? Hoe zijn ze opgebouwd? voor welke producten of diensten wordt er geadverteerd? hoeveel reclame ten opzichte van redactionele inhoud? i XTRA Leergesprek: verschillen tussen de internetkrant en de papieren krant Overeenkomsten en verschillen zijn uiteraard in functie van de kranten van de dag. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

16 Mogelijke invalshoeken rubrieken die erbij komen of die ontbreken aantal foto s aard van de foto s inhoud van de teksten: hetzelfde of toch niet helemaal? lengte van de teksten opmaak van de teksten extra media op het internet (audio, video, enz.) digitaal archief (al dan niet betalend) online updates dossiers wedstrijden lezersbrieven/forum i XTRA Discussie: gaat de voorkeur naar de papieren krant, naar de online krant, of naar allebei? Papieren krant VOORDELEN gebruiksvriendelijk makkelijk mee te nemen aangenaam leesbaar (ogen!) ontspannender betrouwbaarder (?) charmanter makkelijker: de krant heeft een voorselectie van het nieuws gemaakt op basis van wat haar lezers aanspreekt NADELEN duurder eens gepubliceerd is het al snel oud nieuws papierafvalberg (>< recyclage) het formaat is niet altijd even handig inkt gaat af op handen Internetkrant VOORDELEN trendy constant up-to-date (permanente actualiteit) nieuws op maat selecteren (selectieinteractiviteit) nieuws raten aanvulling op traditionele media archieffunctie (hypertekstualiteit) goedkoper dan de papieren krant (de kost voor computer en internetaansluiting niet meegeteld) multimediale opties (audio, video, interactiviteit via web 2.0, enz.) webfeeds als RSS en Atom (je krijgt automatisch een melding zodra er nieuwe inhoud is, zonder dat je naar alle websites moet surfen) wereldwijd raadpleegbaar je kunt ook makkelijk regionaal nieuws lezen van andere regio s dan die waarin je zelf woont NADELEN computer en internetaansluiting zijn duur online lezen is minder aangenaam voor de ogen leest trager dan op papier minder lineaire vorm van lezen lezen van papieren kranten is meer ontspanning de online krant kun je niet meenemen de online krant vraagt meer inspanning van de lezer: informatie wordt minder voorgeselecteerd en voorgestructureerd dan op papier de online krant is arbeids- en tijdsintensief (bv. bij een tragere internetverbinding) Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

17 i LET OP Het is niet met zekerheid te zeggen wat beter is voor het milieu: de papieren dan wel de internetkrant. Verschillende studies spreken elkaar hieromtrent tegen (cf. papierverbruik versus productie, transport, gebruik van computermateriaal). 5.2 Bij mij om de hoek Opdracht 1 Antwoord in functie van plaats en tijd. Opdracht 2 Online VEEL De Standaard Gazet van Antwerpen Het Belang van Limburg Het Nieuwsblad/ De Gentenaar MINDER De Morgen De Tijd Het Laatste Nieuws Opdracht 3 Op papier VEEL Gazet van Antwerpen Het Belang van Limburg Het Laatste Nieuws Het Nieuwsblad/ De Gentenaar MINDER De Morgen De Standaard De Tijd Opdrachten 1 tot en met 3 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen in functie van de kranten van de dag. Regio op papier Er staat uiteraard veel regionaal nieuws in de regionale kranten Gazet van Antwerpen en Het Belang van Limburg. Ook de populaire kranten ruimen heel wat pagina s in voor lokaal nieuws. Het Belang van Limburg heeft één editie voor heel Limburg en het Limburg-gevoel loopt als een rode draad doorheen de volledige krant. Dit is ook het geval voor Antwerpen bij Gazet Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

18 van Antwerpen. Net als de populaire kranten Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad heeft Gazet van Antwerpen echter ook aparte regiopagina s die per editie verschillen. Bij de kwaliteitskranten heeft De Standaard een aparte editie voor elke provincie. In vergelijking met de regionale en populaire kranten is de hoeveelheid regionieuws in de regiokatern van De Standaard echter beperkt tot één pagina. De Morgen heeft geen regionale edities maar besteedt wel relatief veel aandacht aan nieuws uit steden als Antwerpen, Brussel en Gent. De Tijd is in de eerste plaats een zakenkrant en neigt veel minder naar regionale berichtgeving. Het ligt voor de hand dat regionaal nieuws, dat dichter ligt bij de persoonlijke leefwereld van een breed publiek, meer voorkomt in regionale en populaire kranten dan in de kwaliteitskranten. Regio online Het Laatste Nieuws, dat in de papieren krant veel aandacht besteedt aan regionaal nieuws, brengt die regionale actualiteit niet in de online krant. Bij het kanaal Regio vindt de lezer van hln.be enkel een verwijzing naar dieren-, baby- en huwelijksfoto s, die zijn te doorzoeken volgens de regio waarin de inzender zich bevindt. De Standaard brengt uitgebreid regionaal nieuws op de website. Aan de basis hiervan ligt de verregaande samenwerking met de andere Corelio-kranten Het Nieuwsblad en De Gentenaar. De regionale berichtgeving van deze kranten verschijnt ook op de site van De Standaard, maar dan wel in de vormgeving die eigen is aan De Standaard. De kranten die veel regionieuws online hebben, bieden ook allemaal een uitstekende zoekfunctie, waarmee je het nieuws gemakkelijk per postcode kunt raadplegen. Opdrachten 4 tot en met 6 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Mogelijke beoordelingscriteria dezelfde of andere artikels? hoeveelheid informatie: meer/minder aard van de informatie invalshoeken bij de verslaggeving verhouding aantal verslagen versus interviews vormgeving van papieren krant versus online krant contactmogelijkheden/interactiviteit Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

19 Opdracht 6 i NOOT Opnieuw valt hier het verschil op tussen de populaire- en de kwaliteitskranten. Kranten als De Standaard, De Tijd en De Morgen brengen meer buitenlands nieuws dan de andere kranten. Toch besteden ook de populaire en regionale kranten heel wat aandacht aan buitenlands nieuws. Veel leerlingen gaan ervan uit dat dit niet zo is. Laat hen zelf het tegendeel ontdekken! Op een doorsnee dag zijn binnenlandse nieuwsberichten veel beter vertegenwoordigd dan berichten uit het buitenland. Buitenlandse berichten moeten al heel spectaculair zijn of er moeten Belgen bij de situatie betrokken zijn, vooraleer het verhaal de voorpagina s haalt. Uiteraard maken de kranten deze selectie met hun lezers in het achterhoofd. De meeste mensen voelen zich nu eenmaal meer betrokken en voelen dus meer interesse bij iets dat ze (her)kennen en dat ze kunnen plaatsen dan bij wat voor hen een ver-van-mijn-bedshow is (letterlijk en/of figuurlijk). Kwaliteitskranten ruimen iets meer plaats in voor buitenlands nieuws op de cover dan populaire en/of regionale kranten, maar de verschillen zijn uiteindelijk niet zó groot als de leerlingen misschien verwachten. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

20 Thema 6 Lezer van de wereld Opdrachten 1 en 2 Mogelijke beoordelingscriteria dezelfde of andere artikels? bron(nen): eigen reporters of berichtgeving van persagentschappen, andere kranten, enz. hoeveelheid informatie: meer/minder (cf. lengte van de artikels, aantal artikels, plaatsing in de krant: op een opvallende plaats of niet, enz.) aard van de informatie (bv. politieke uiteenzettingen, persoonlijke verhalen, enz.) beeldmateriaal of niet invalshoeken bij de verslaggeving (bv. toon van het artikel: objectief/subjectief, enz.) verhouding aantal verslagen versus interviews Opdracht 3 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen. Deze opdracht gaat dieper in op opdrachten 7 en 8 op pagina 5. Waarom wel? Bv. ik wil die dingen gewoon graag weten voor mezelf ik wil de wereld beter begrijpen ik wil de lessen op school beter begrijpen ik wil kunnen meepraten over wat er in de wereld gebeurt ik ken (veel) mensen uit het buitenland (uit één specifiek land? uit meerdere landen?) en wil daarom weten wat er daar gebeurt (cf. ook oorlogen) ik leef mee met de wereldproblemen (honger, oorlog, enz.) Waarom niet? Bv. ik heb daar geen tijd voor ik heb daar geen zin in ik heb geen interesse voor het nieuws in het algemeen ik heb geen interesse voor het buitenlands nieuws dat lijkt me allemaal te moeilijk om te begrijpen ik heb te weinig voorkennis Opdracht 4 Persoonlijke invulling door de leerlingen Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

21 Opdracht 5 Persoonlijke invulling door de leerlingen Mogelijke redenen zie opdracht 3, en ook ik moet op de hoogte blijven voor mijn job ik schrijf een boek en heb achtergrondkennis nodig ik ga op reis en wil op de hoogte zijn van wat zich op mijn bestemming afspeelt ik heb een passie voor een bepaald land ik hou van quizzen en wil graag alles weten om te winnen ik heb buitenlandse aandelen op de beurs en neem beleggingsbeslissingen in functie van de (politieke) toestand daar ik wil me een mening kunnen vormen om mee te kunnen praten met vrienden, collega s, zakenpartners, enz. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

22 Thema 7 Op de kaart Opdrachten 1 tot en met 6 Antwoorden in functie van de actualiteit. Opdrachten 3 tot en met 5 Je vindt waarschijnlijk meer informatie over Europa (nabijheid), de Verenigde Staten (economisch belang, politieke wereldmacht) en Azië (economisch belang). Latijns-Amerika, Afrika en Oceanië komen veel minder aan bod; Antarctica (dat onbewoond is) bijna enkel in artikelen over ecologische onderwerpen. Hoe dichter het nieuws bij de lezers van een bepaalde krant staat, hoe groter de kans dat het in die krant komt. i XTRA Mogelijkheid tot een aanvullend leergesprek: komt iets in de krant of niet? Waardoor wordt dit bepaald? is het feit voldoende actueel? is de gebeurtenis bijzonder genoeg? is de informatie maatschappelijk relevant? is de informatie interessant genoeg voor de lezers? is er voldoende afwisseling in het nieuwsaanbod van die dag? Thema 8 Hoe wordt een krant gemaakt? Mogelijkheid om leergesprekken te voeren op basis van het schema. Vrij in te vullen door de leerkracht in functie van interesse, leeftijd, verwerkingsniveau, enz. van de leerlingen. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

23 Thema 9 Krantenkoppen 9.1 Stel je voor in krantenkoppen Opdrachten 1 tot en met 3 Persoonlijke collage van de leerlingen De voorbeeldcollage verwijst naar zanger-performer Brahim: hij brak door in het VTM-programma Idool in 2003 met zijn recentste album Evolution gaat hij meer de soul-tour op, terwijl zijn vorige plaat meer hip hop-getint was Brahim is peter van de Damiaanactie: =158&Itemid=233 Brahim droomt van Werchter: cf. een interview met De Standaard, verschenen op 08/08/08 'My evolution is never ending', zing je. Waar wil je nog heen? 'Ik ben een nieuwe weg ingeslagen en wie weet waar die naartoe leidt. Ik hoop op een dag op Rock Werchter te staan. Maar daar ben ik nu absoluut nog niet klaar voor, want op Werchter staan alleen echt grote artiesten. Ik kijk ook naar het buitenland, maar ik wil er me niet te hard op focussen als er niets definitief is. Ik wil eerst hard werken en in Vlaanderen een reputatie opbouwen. En daarna zien we wel.' Brahim houdt van fitness: cf. een interview met Het Nieuwsblad/De Gentenaar, verschenen op 08/08/08 'Naar de fitness gaan is ondertussen een beetje een verslaving. Er zijn periodes waarin ik het vijf keer per week doe. Soms gewoon als tussendoortje. Ik heb zo'n pasje waarmee ik zowel in Gent, Brussel als Antwerpen kan binnenwippen. Niet om te zeveren, maar daadwerkelijk om te trainen hé. Of om de spieren eens wakker te maken. Weet je, zonder fitness voel ik me niet goed. Thuis heb ik haltertjes liggen om zelf 's nachts nog even te trainen. Dat je er gespierd uitziet, is mooi meegenomen. Maar in de eerste plaats doe ik het voor de fysiek. Om niet stil te vallen en te blijven ademen op een podium.' Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

24 9.2 Oh jaaaaaaaaaaaa! Oh neeeeeeeeen! Opdrachten 1 tot en met 6 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen i XTRA Krantenkoppen: oordeel niet te snel! Krantenkoppen zijn bondig en moeten in een fractie van een seconde de nieuwsgierigheid van de lezer aanspreken. De krantenkop wil de lezer bijvoorbeeld prikkelen met humor en verwijst soms slechts onrechtstreeks naar het onderwerp van het artikel. Wie weinig of geen voorkennis over het thema heeft, is daarom vatbaar voor verkeerde interpretatie. Het is daarom nodig het volledige artikel te skimmen of zelfs helemaal te lezen. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

25 Thema 10 Wat een stuk! 10.1 Staat alles erin? Opdracht 1 Antwoorden in functie van het gekozen artikel 10.2 Blokken Opdrachten 1 tot en met 7 Opdrachten 8 en 9 Mogelijke redenen toeval benadrukken van bepaalde informatie, bv. door ze vooraan te plaatsen link naar een volgend artikel indeling van de bladspiegel (bv. plaatsing van foto s) Thema 11 Op jacht Opdrachten 1 tot en met 9 Antwoorden in functie van de gekozen artikels Thema 12 Ten-aha-aanval! Antwoorden in functie van de gekozen artikels Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

26 Thema 13 Sport 13.1 Sporting KiK Opdracht 1 In de krant kan je rustig alles nalezen, ontspannen in de zetel, op de trein, enz. De krant biedt vaak extra veel achtergrondinformatie Fans willen niets missen van hun idolen: ze willen niet alleen alles op televisie meepikken, maar ook online, op de radio en natuurlijk in de geschreven pers Ze willen de krant bewaren als souvenir Enz. Opdracht 2 Vooral de regionale en populaire kranten hebben veel aandacht voor het regionale sportnieuws: Gazet van Antwerpen voor de provincie Antwerpen en het Waasland, Het Belang van Limburg voor Limburg en Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad met hun talrijke regionale edities voor heel Vlaanderen. Opdracht 3 Afhankelijk van het seizoen, maar vooral veel aandacht voor voetbal wielrennen tennis atletiek eventueel andere sporten waarin de Belgen op dat moment goed zijn (cf. judo, zwemmen, zeilen, enz.) Opdracht 4 Persoonlijke lezersbrief of van de leerlingen 13.2 Zoek iemand die Opdracht 1 tot en met 4 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

27 13.3 Klik! Opdracht 1 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Opdracht 2 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Gelaatsuitdrukkingen zijn erg bijzonder. Iedereen ter wereld, in alle culturen, begrijpt gelaatsuitdrukkingen op dezelfde manier: ze zijn universeel. Geen wonder dat persfotografen met telelenzen alle moeite van de wereld doen om die ene veelzeggende blik vast te leggen! Hoeveel en welke emoties bestaan is moeilijk uit te maken. Bovendien is het een onderwerp waarover veel discussie bestaat onder wetenschappers. Er wordt gesproken over basisemoties en afgeleide emoties maar daarover bestaat allerminst eensgezindheid. Over gelaatsuitdrukkingen en emoties kan je heel wat te weten komen in de werken van Prof. Dr. Paul Ekman. Deze opdracht kan mogelijk een instap vormen voor een klasgesprek, introspectie bij de leerlingen en/of een lessenreeks over emoties. Lees meer over lichaamstaal en gelaatsuitdrukkingen op en Opdracht 3 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen i XTRA Mijn favoriete krantenfoto: waarom kies je voor een bepaalde foto? Mogelijke invalshoeken het onderwerp spreekt mij aan (bv. mijn idool staat erop) de sfeer van de foto spreekt mij aan de lichtinval is mooi ik hou van de kleuren ik hou van het contrast het perspectief is uniek (camerastandpunt) de compositie is mooi (manier waarop delen zijn samengebracht) de foto ontroert mij, hij raakt mij in mijn gevoel (doet mij lachen, bezorgt mij kippenvel, maakt me bang, ) de foto vertelt een verhaal dat mij aanspreekt (raakt) 13.4 Fotoquiz Opdracht varieert in functie van de actualiteit. Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

28 Thema 14 Gezocht: journalist Opdracht 1 De uitrusting van een journalist computer met tekstverwerkingsprogramma en internet telefoon en gsm notitieboekje en schrijfgerei woordenboek en Groene Boekje Opdracht 2 Nieuwsbronnen voor de journalist eigen ervaringen eigen onderzoek collega s-journalisten persoonlijk netwerk van familie, vrienden, kennissen, enz. persagentschap (anonieme) tipgevers andere kranten (binnen- en buitenland) radio en televisie (en teletekst) betrouwbare websites en blogs andere internetbronnen zie ook Opdracht 3 Talenten van een goede journalist kritische instelling nieuwsgierigheid leergierigheid brede algemene kennis logisch redeneervermogen open geest mensenkennis contactvaardigheid (goed kunnen luisteren en praten) vertrouwen uitstralen (om informatie los te krijgen) objectief indien nodig (bv. niet in een column of opiniestuk!) eerlijkheid een goed gevoel voor taal doorzettingsvermogen relativeringsvermogen (bv. om zelf tegen kritiek te kunnen) zelfzekerheid (mag niet te veel angst hebben) Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

29 Opdracht 4 Wat moet je leren en studeren om zelf journalist te worden? Je hoeft geen specifiek journalistieke opleiding genoten te hebben om journalist te zijn. Veel journalisten zijn germanist, geschiedkundige, socioloog, filosoof, enz., maar anderen zijn gewoon een kei in het specifieke vakgebied waarover ze schrijven (bv. economisten, politicologen, biologen, enz.) Kennis van het onderwerp waarover je schrijft (bv. sport, muziek, gerechtsverslaggeving, enz.): geschiedenis van het thema, mensen die belangrijk zijn in de branche, specifieke terminologie, enz. Kennis van de actualiteit (zoveel mogelijk onderwerpen) Taalvaardigheid: uitstekend leren luisteren, spreken, lezen, schrijven Enz. Opdracht 5 Mag een journalist zijn eigen mening in de krant schrijven? WEL in een opinie- of commentaarstuk of een column (die zijn altijd subjectief: persoonlijke kijk op de dingen) NIET in een artikel (dat dient zo objectief mogelijk te zijn: los van eigen gedachten en gevoelens) Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

30 Thema 15 KrantenMaker Opdrachten 1 tot en met 9 Persoonlijke antwoorden van de leerlingen Verdeel de taken. Iedereen is verantwoordelijk voor een deeltje van het eindresultaat. JOURNALIST OF VERSLAGGEVER gaat op pad en verzamelt informatie ter plaatse neemt interviews af REDACTEUR verzamelt informatie vanop de redactie (computer, andere kranten, tips,...) schrijft teksten HOOFDREDACTEUR leidt de activiteiten is verantwoordelijk voor het eindresultaat VERANTWOORDELIJKE BEELDMATERIAAL de fotograaf maakt de foto s de graficus of grafisch verantwoordelijke zorgt voor infografieken en illustraties EINDREDACTEUR bestelt materiaal bij de journalisten zorgt ervoor dat alles op tijd klaar is haalt de fouten uit de teksten beslist hoe lang de teksten worden (knipt stukjes weg, herschrijft of voegt stukjes toe) schrijft de inleidingen zorgt voor de koppen beslist of en hoeveel beeldmateriaal bij het artikel komt LAY-OUTER OF OPMAAKREDACTEUR doet de pagina s er goed uitzien doet de koppen passen kiest het juiste lettertype tekent kaders werkt kleur bij vult de lege stukken op INHOUD: wat ga je schrijven? Op je bladzijde mogen teksten, interviews, foto s, infografieken,. Maak er iets moois van! Denk bij het schrijven aan de 5 W s en H: wie? wat? waar? - wanneer? waarom? hoe? Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

31 VORM : hoe moet je tekst eruit zien? Blader even door de kranten. Je vindt meteen talloze voorbeelden! Zorg ervoor dat je artikel heel echt lijkt, met een kop, een inleiding en tussenkoppen. Heb je een computer ter beschikking? Dan kun je meteen aan de slag met een tekstverwerker als Word. Foto s fleuren het geheel op. Maak bij de opmaak gebruik van tekstreliëf De opmaak en de structuur van een tekst leren je snel iets over de inhoud. Als je weet wat je kunt verwachten, begrijp je veel sneller waarover de tekst gaat. Stel je voor dat er in de krant nergens een kop zou staan! Allemaal lettertjes Vetgedrukt Onderstreept Cursief of schuingedrukt HOOFDLETTERS en de hele kleintjes Soms wat hoger of net wat lager Ieder zijn plek Aan de kant Of verder weg Met een leeg lijntje ertussen: de Helemaal rechts Of in het midden Orde in de tekst! Puntsgewijs in een kolom Of gewoon allemaal achter elkaar, op 1 lijn, netjes in de rij Leerlingen kunnen hun eigen klas-of schoolkrant maken op Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

32 Thema 16 Spelplezier Meerkeuzevragen 1b 2a 3b 4c 5c 6b Vraag 7: krantenprijzen weekdag weekend De Morgen 1,00 2,20 De Standaard 1,20 2,00 De Tijd 1,50 2,50 Gazet van Antwerpen 1,10 1,40 Het Belang van Limburg 1,10 1,40 Het Laatste Nieuws 1,00 1,40 Het Nieuwsblad/De Gentenaar 1,00 1,25 Tabel: krantenprijzen in de losse verkoop op 01/10/2008 Tijdens de week kost de goedkoopste krant 1 euro (DM, HLN, HN) de duurste 1,50 euro (DT) Tijdens het weekend kost de goedkoopste krant 1,25 euro (HN) de duurste 2,50 euro (DT) Vraag 8: buitenlandse kranten Nederlandse kranten Franse kranten Duitse kranten Britse kranten Amerikaanse kranten Turkse kranten Marokkaanse kranten o.a. De Telegraaf, Algemeen Dagblad, NRC Handelsblad, Het Parool, de Volkskrant, Trouw, Reformatorisch Dagblad o.a. Le Monde, Libération, Le Figaro, Le Parisien, L Equipe, Le Nouvel Observateur o.a. Die Welt, Die Zeit, Bild, Frankfurter Allgemeine, Die Tageszeitung, Berliner Zeitung, Süddeutsche Zeitung o.a. The Times, The Daily Telegraph, The Daily Mail, The Guardian, The Sun o.a. New York Times, International Herald Tribune, Washington Post, Daily News (tabloid) o.a. Hürriyet, Milliyet, Zaman, Posta Gazetesi, Sabah, Fanatik (sport), Referans (economie) o.a. Assabah, Liberation, L Economiste, Al Ahdath Al Maghribia, Annoukhba Neem voor meer buitenlandse kranten een kijkje op Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33

33 Puzzel Kranten lezen is super! O O K D C S P O R T R P P B R O N A N N C F L M T U L R E G I O O A A C K O R B O E M T G A O P F E I N U P O E K L E O D J L W U P J O U R N A L I S T I E P M S N C A N K E N L E N Z E T G E R R I N R U B R I E K A I E A R T I K E L S N S U R E C L A M E P T E R i TIP Uw leerlingen kunnen vanaf januari 2009 ook weer meedoen met de KiK-quiz op De leuke meerkeuzevragen zijn aangepast aan hun leeftijd en de prijzenpot is absoluut de moeite waard. Met deze gratis actualiteitsquiz wil Kranten in de Klas de actualiteit ook in de klassen houden buiten de krantenveertiendaagse van KiK. Moedig uw leerlingen zeker aan om mee te spelen. De sterkste klassen worden aan het einde van het schooljaar uitgenodigd naar de grote finale in Brussel. Succes! Oplossingen en handleiding bij FLITS (c) /33