De vergadering wordt voorgezeten door de heer A. van Rossum, Voorzitter van de Raad van Commissarissen.

Transcriptie

1 Notulen van de Algemene Vergadering van Koninklijke Vopak N.V. gehouden op 23 april 2014 om uur in de Jurriaanse Zaal van De Doelen Concert en Congres Gebouw, Kruisplein 30, in Rotterdam De vergadering wordt voorgezeten door de heer A. van Rossum, Voorzitter van de Raad van Commissarissen. 1. Opening door dhr. A. van Rossum De Voorzitter heet de aanwezigen welkom op de Algemene Vergadering van Koninklijke Vopak N.V. en geeft in het kader van de veiligheidsaspecten in de zaal eerst het woord aan de COO van Vopak de heer Eulderink. De heer Eulderink wijst op de aanwezigheid van 2 bedrijfshulpverleners van De Doelen die in het geval van een calamiteit instructies zullen geven en wijst vervolgens de uitgangen aan. De Voorzitter feliciteert de heer Stevense met zijn 30 ste vergadering en verontschuldigt de commissaris en voorzitter van de Remuneratie Commissie de heer Zwitserloot wegens gezondheidsredenen. De Voorzitter zal ten aanzien van het agendapunt remuneratie een toelichting geven. De agendapunten van deze aandeelhoudersvergadering worden door de Voorzitter toegelicht. Deze vergadering werd opgeroepen overeenkomstig artikel 17.1 van de statuten van de vennootschap door middel van een oproeping op de website van de vennootschap, alsmede een aankondiging van dezelfde oproeping in het Financieele Dagblad van 12 maart Het jaarverslag over het boekjaar 2013 werd op 28 februari 2014 op de website van Vopak geplaatst. Vanaf 12 maart 2014 lagen het jaarverslag en de volledige agenda van deze vergadering met inbegrip van de aandeelhouderscirculaire op het kantoor van de vennootschap, alsmede op de in de oproeping aangegeven plaatsen ter inzage. Deze documenten werden op die datum ook op onze website geplaatst. De Voorzitter stelt vast dat deze vergadering conform alle betreffende bepalingen in de statuten van de vennootschap werd bijeengeroepen en aan alle daarin genoemde voorwaarden voldoet om rechtsgeldig besluiten te kunnen nemen. De Voorzitter deelt mede dat bij aanvang van de vergadering vertegenwoordigd zijn 284 houders van gewone en financieringspreferente aandelen, die tezamen aandelen en stemmen vertegenwoordigen. Voorts is vertegenwoordigd Stichting Administratiekantoor Financieringspreferente Aandelen Vopak ( de Stichting ), die stemmen vertegenwoordigt. De vennootschap is verplicht 1

2 om binnen 15 dagen na de vergadering per besluit de stemresultaten en het aantal aandelen waarvoor geldig stem is uitgebracht op de website van de vennootschap te publiceren. Het aantal ter vergadering vertegenwoordigde aandeelhouders kan per agendapunt fluctueren, hetgeen van invloed kan zijn op de stemresultaten. Om die reden wordt aandeelhouders die de vergadering vroegtijdig verlaten, verzocht zich te melden bij de registratiebalie, onder opgave van hun naam, het aantal vertegenwoordigde aandelen en bij welk agendapunt ze de vergadering hebben verlaten. De aandelen van deze aandeelhouder worden dan ten aanzien van de resterende onderwerpen waarover op deze vergadering wordt gestemd van het totale aantal vertegenwoordigde aandelen afgetrokken. Ten aanzien van de agendapunten waarover gestemd zal worden, zal de Voorzitter de aanwezigen per stem punt vragen of men tegen een bepaald voorstel is of dat men zich van stemmen wilt onthouden. Voorts zijn aanwezig de heer A. Schaberg, voorzitter van de Stichting Vopak en de heer M. de Ridder van PricewaterhouseCoopers N.V. De heer De Ridder zal bij agendapunt 3 een korte toelichting geven op de verrichtte werkzaamheden en de aard en inhoud van de accountantsverklaring. Het uitgangspunt bij de beantwoording van eventuele vragen aan de heer De Ridder, zoals over de inhoud van de jaarrekening, is dat de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen hiervoor verantwoordelijk zijn. Derhalve zal hij uitsluitend via de Voorzitter kunnen worden bevraagd over zijn controlewerkzaamheden en de door PricewaterhouseCoopers uitgegeven verklaring bij de jaarrekening Bovendien worden de aanwezigen verzocht om per keer niet meer dan twee vragen te stellen om ook aan de andere aandeelhouders de kans te geven om aan de discussie deel te nemen. 2. Bespreking verslag van de Raad van Bestuur over het boekjaar 2013 De Voorzitter geeft het woord aan de heer Hoekstra, CEO en Voorzitter van de Raad van Bestuur van Vopak. De CEO licht de behaalde resultaten over het boekjaar 2013 toe. Na een periode van groei van 10 jaar, is het resultaat in 2013 voor het eerst in lange tijd lager dan het jaar ervoor. Er dient zich daarmee een nieuwe werkelijkheid aan. Er is op verschillende locaties een nieuwe balans ontstaan tussen vraag en aanbod van de diensten van Vopak. Aangezien Vopak een sterk en goed gespreid wereldwijd netwerk van terminals heeft, zijn de risico s van de verschillende product-marktcombinaties goed gespreid. Desondanks is het noodzakelijk op verschillende locaties veranderingen tot stand te brengen. Verschillende acties zullen worden genomen om de solide basis die de afgelopen 400 jaar zijn opgebouwd te behouden. Vopak zal in haar strategie onverminderd doorgaan met het zich richten op onafhankelijke tankopslag. Dit op basis van de overtuiging dat er zich een aantal lange termijn trends voordoen in de wereld die ervoor zorgen dat er onbalans ontstaat tussen de verschillende continenten voor wat betreft gas, olie en chemie stromen. De CEO licht toe waarom het 2013 resultaat niet op alle fronten heeft gebracht wat men mogelijk had verwacht. 2

3 Ten eerste is de opslag capaciteit in 2013 slechts marginaal toegenomen. Vopak kon een geringe groei laten zien van 29,9 miljoen m³ naar 30,5 miljoen m³. Ten tweede is de bezettingsgraad in 2013 gezakt naar 88% (2012: 91%). Dit heeft geresulteerd in een financieel resultaat van 753 miljoen EBITDA. De beschikbare opslagcapaciteit is toegenomen in 2013 in bepaalde product-marktcombinaties. Er is in de Amsterdam-Rotterdam-Antwerpen regio, maar ook in Fujairah door onze concurrenten capaciteit bijgebouwd. Daardoor is een andere balans voor vraag en aanbod ontstaan en dat heeft ook invloed gehad op de dialoog met de klant. De toegenomen regulering van de sector heeft gevolgen gehad voor het bedrag dat in de terminals geïnvesteerd moest worden om aan de regels te blijven voldoen. Maar ook regulering op het gebied van biobrandstoffen in de EU speelde een rol, net als de sancties tegen Iran. Daarnaast hebben valuta koersen een belangrijke rol gespeeld in het uiteindelijke resultaat in Euro s. Tenslotte drukten hogere pensioenlasten het resultaat. De CEO vat samen in welke markten Vopak zich begeeft: de oliemarkt, de gasmarkt, de chemiemarkt en ook de eetbare oliën- en biobrandstoffen markt. De oliemarkt en -prijs is relatief stabiel geweest in De handel in olie is iets afgenomen en de vraag naar ruwe olie is wereldwijd met 1 miljoen vaten toegenomen. Met name de Aziatische markten hebben ervoor gezorgd dat deze vraag verder is uitgebreid. Het aanbod van olie heeft zich met name gericht op verdere mogelijkheden van productie in Noord-Amerika, als gevolg van de Schaliegas-ontwikkelingen en de Tight Oil -ontwikkelingen aldaar. Hierdoor heeft Amerika meer ruwe olie kunnen produceren, wat ervoor heeft gezorgd dat de import van ruwe olie naar Amerika is afgenomen. Kort gezegd is de belangrijkste ontwikkeling die heeft plaatsgevonden in de oliemarkten de verplaatsing van west naar oost. Dit houdt in hoe de Midden-Oosten en Amerikaanse raffinaderijen ervoor hebben kunnen zorgen dat de Aziatische markten bevoorraad werden. Bij de LNG markt is het opvallend dat er duidelijke prijsverschillen zijn tussen de verschillende continenten. Dit heeft de vraag en aanbod van gas, m.n. LNG, sterk beïnvloed. Het aanbod is daarentegen in 2013 niet sterk toegenomen. De belangrijkste dialoog die heeft plaatsgevonden in de gasmarkten betreft LNG als nieuwe brandstof voor alternatieve doeleinden, bijvoorbeeld als transportbrandstof. In de chemie markt is de vraag naar toepassingen en opslag onverminderd doorgegaan. Dit leidde tot een toenemende vraag in opkomende markten. De resultaten van menig chemie opslag klant van Vopak was redelijk tot goed, afhankelijk van het segment van de markt. Veel gesprekken gingen over de goedkope feedstocks zoals gas. Tenslotte bespreekt de CEO de marktontwikkelingen van biobrandstoffen en eetbare oliën. Bij biobrandstoffen heeft Vopak vastgesteld dat de prijs sterk bepaald wordt door regulering. De productie van biobrandstof en eetbare olie heeft een groei vertoond, onder andere door goede oogsten. Europa heeft daar helaas geen grote rol in kunnen spelen. Vopak verwacht dat door de bevolkingstoename, met name eetbare oliën en ook door verschillende regelgeving, biobrandstoffen verder een rol zullen spelen in de toekomst. De ontwikkelingen in 2013 sluiten aan bij de eerder genoemde lange termijn trends die Vopak eerder heeft aangegeven. Het gaat erom hoe het Westen het Oosten kan voorzien, 3

4 waarin over het algemeen de onbalansen zoals die in de wereld bestaan naar alle waarschijnlijkheid zullen toenemen, mede gedreven door de toenemende bevolking en energiebehoefte. De CEO geeft aan hoe Vopak op deze trends zal inspelen. De focus blijft onverminderd op de drie pilaren van de strategie. Deze pilaren zijn zeer nauw verbonden met elementen van waarde creatie voor Vopak. De belangrijkste beslissing blijft het vinden van de juiste locatie. Het hebben van het juiste netwerk om aan de toekomstige stromen te kunnen voldoen geeft Vopak de beste positie om waarde te kunnen creëren. Daarnaast is het van fundamenteel belang om op de locatie beter te presteren dan de concurrentie. Dit zal een positief effect hebben op de prijsvorming en volumes. Daarvoor zijn veiligheidsbeleid, efficiency en effectiviteit van de uitvoering van je diensten essentieel. Tenslotte is de relatie met de klant een kernbegrip. Daaronder ligt de basis, het duurzaamheids denken en dat is iets wat Vopak vertaalt in haar licence to operate. Vopak heeft in 2013 een voorgenomen acquisitie aangekondigd van een minderheidsbelang in de belangrijke Gulei regio in China, welke gekenmerkt wordt door de centrale overheid als één van de groeigebieden voor verdere petrochemische ontwikkelingen. Daarnaast heeft Vopak een acquisitie gedaan in Canada, waar de raffinagesector niet in staat is om blijvend goed te kunnen concurreren met goedkope importen. Tenslotte heeft Vopak een investering aangekondigd in Singapore voor het opslaan van propaan. Vopak voorziet een groei van haar netwerk tot 38½ miljoen m³ in Daarbij zal gebruik worden gemaakt van de schaalvoordelen. Tegelijkertijd is Vopak bereid minder strategische en onder presterende terminals te desinvesteren. Zoals Xiamen in China en een aantal terminals in Zuid Amerika en de VTPG terminal in Maleisië. De komende jaren zal de aandacht uitgaan aan het zo goed mogelijk benutten van de bezettingsgraad door Vopak s klanten en het goed en veilig afbouwen van de capaciteit onder constructie. Veiligheid is de basis van het duurzaamheidsbeleid van Vopak. De primaire verantwoordelijkheid gaat uit naar de mensen die op de Vopak terminals werken die deze bezoeken, alsmede het milieu dat zich onder en om onze terminal heen bevindt. Leiderschap van veiligheid is een voorwaarde voor Vopak om te werken. De veiligheidsindicatoren hebben zich wederom in 2013 in de goede richting begeven. De persoonlijke incidenten zijn met 10% afgenomen en de procesincidenten zijn met 26% afgenomen. Vopak schenkt veel aandacht aan een heldere rapportage van het duurzaamheidsbeleid, specifiek voor wat betreft persoonlijke en procesveiligheid. Vopak zal zich blijven inspannen om zich de komende jaren, ook naar haar klanten toe, te kunnen meten met de beste in de industrie. Daarnaast is kostenbeheersing een wezenlijk onderdeel van de concurrentiekracht van Vopak. Schaalvoordelen spelen daar zoals aangegeven een belangrijke rol. Door de toenemende concurrentie, en ook door inflatie op sommige locaties wereldwijd, is het beheersen van de kosten een must. Daarbij kijkt Vopak kritisch naar de productiviteit van de organisatie. Zo zijn in 2013 de Noord- en Zuid-Amerika divisies bijeen gevoegd. Daarnaast wordt gekeken naar het kostenniveau van onderhoud van de terminals. Vopak onderzoekt 4

5 continue wat de beste constructiemethoden zijn voor terminals, mede om ook de totale cost of ownership goed in de gaten te houden. De klantbeleving is het meest intens aan de voorkant van de diensten van Vopak, of te wel op de terminal, daar waar de schepen geladen en gelost worden. Het is de efficiency en de effectiviteit van die beweging, alsmede de kwaliteits- en kwantiteitscontrole die Vopak kan aanbieden, die bepalen of een klant bij Vopak wil blijven. In 2014 zal Vopak zich richten op het netwerk, of te wel welke terminals Vopak wil opereren en hoe deze bijdragen aan de waarde creatie. De terminals dienen te voldoen aan de huidige en toekomstige behoefte van klanten. Ten tweede kijkt Vopak onverminderd naar de Sustaining Capex programma s. Ten derde focust de Raad van Bestuur op waarde creatie en niet perse het groeien van de capaciteit. De CEO sluit zijn presentatie af met de opmerking dat Vopak de komende tijd de ondernemersmentaliteit, opgebouwd over 400 jaar, zal inzetten om de uitdagingen aan te gaan en te overwinnen. De kracht van het netwerk zal worden gebruikt om ook aan de toekomstige vraag van de klant te kunnen voldoen. De Voorzitter geeft het woord aan de heer De Kreij, CFO en Vice-voorzitter van de Raad van Bestuur. De CFO geeft een nadere toelichting op de financiële resultaten over De CFO gaat ook in op de resultaten over het eerste kwartaal van In 2013 werd een iets lager resultaat gerealiseerd dan in Dit na een periode van 10 jaar groei, waarbij elke keer de bezettingsgraad werd verbeterd, de marges verbeterden en nieuwe winstgevende capaciteit werd toegevoegd. In 2012 werd door Vopak aangegeven dat er niet verwacht kon worden dat deze lijn werd doorgezet in De EBITDA ontwikkeling over de afgelopen tien jaar was zeer positief, net als het cash genererend vermogen. Het laatste is heel belangrijk bij een kapitaal intensief bedrijf. Er dient voldoende cash te worden verdiend om in de toekomst te kunnen blijven groeien en het netwerk te kunnen blijven onderhouden. In de periode heeft Vopak aangegeven in staat te moeten zijn een bedrijfsresultaat te kunnen realiseren van EUR 725 tot 800 miljoen. In het eerste kwartaal werd de bandbreedte versmald tot EUR 760 naar 800 miljoen op basis van de toen bestaande inzichten. Vervolgens werd Vopak geconfronteerd met een lagere vraag naar opslagdiensten in bepaalde locaties. Dat heeft ertoe geleid dat Vopak de bandbreedte in de Q2 periode heeft aangepast. Vopak heeft het jaar kunnen afsluiten binnen de range, met een EBITDA van EUR 753 miljoen. Oorzaak van deze geringe daling ten opzichte van 2012 lag onder andere bij een lagere omzet en bezettingsgraad. Afgelopen jaren heeft Vopak kunnen profiteren van een hoge bezettingsgraad van wel 95%, in 2013 is deze gedaald tot een meer lange termijn gemiddelde van 87-88%. Een kapitaalsintensief bedrijf als Vopak heeft veel vaste kosten. Gecorrigeerd voor valutakoersontwikkelingen was de EBITDA stijging in 2013 ten opzichte van %. Er is wel meer kapitaal nodig geweest om dit bedrag te genereren. Op EBIT niveau, dus na afschrijvingen, was de daling in % ten opzichte van Vopak investeert in het verbeteren van haar terminals. Als dit niet leidt tot tariefs-verbeteringen, dan drukt dat het bedrijfsresultaat. Met als gevolg een winstdaling van 10%. Dit houdt onder 5

6 andere in dat het voor dividend beschikbare bedrag ter uitkering ook onder druk komt te staan. Vopak zal in het eerste half jaar van 2014 per terminal bekijken waar de resultaten kunnen worden verbeterd. Om de financiële resultaten te verbeteren zal meer focus uitgaan naar efficiency verbeteringen. Het is namelijk niet te verwachten dat de bezettingsgraden weer snel zullen gaan stijgen. Groei zal meer stap voor stap gaan dan in het hoge tempo van de afgelopen jaren. Eveneens is van belang dat de capaciteitsuitbreidingen winstgevend zijn. De marge die Vopak realiseert is nog steeds zeer gezond, zij het dat de kapitaalscomponent ook iets groter is geworden. De CFO licht toe waar de cash flow van EUR 713 miljoen voor is aangewend in Dit betrof onderhoud van het netwerk, groei van het netwerk, de dividenduitkering, rentebetalingen, belastingen en toevoegingen aan de reserves. In 2013 heeft een negatieve cashflow plaatsgevonden van EUR 265 miljoen, wat gefinancierd is uit de beschikbare middelen van de lange termijn investeringen en de revolving credit facility. De CFO geeft aan dat kapitaal gedisciplineerde groei cruciaal is voor Vopak. Vopak houd een ratio aan van ongeveer 40% eigen vermogen, hetgeen passend is voor dit type bedrijf. Met de groei is kapitaal gemoeid, ongeveer EUR 400 miljoen voor Vopak. Kijken we dan naar die groei, dan is daar veel kapitaal mee gemoeid. Voor nog niet goedgekeurde projecten houdt Vopak een schatting aan van tussen de EUR miljoen. Vopak wordt gefinancierd met verschillende programma s, zoals de diverse private placements, revolved credit facilities, waarmee Vopak tot 3.75 keer de EBITDA kan financieren. De CFO acht het verstandig die grens niet op te zoeken en een buffer aan te houden voor onvoorziene omstandigheden. De terugbetaling is over verschillende jaren uitgespreid. Groei brengt kosten en rentelasten met zich mee en dat heeft een effect op de EPS (Earnings per Share). Als de investeringen niet gelijk bijdragen vanwege de bouwperiode, dan geeft dat een neerwaartse druk op de EPS ontwikkeling. Een consistente dividenduitkering past ook bij het beleid van Vopak. Het voorstel is om een geringe verhoging van het dividend te laten plaatsvinden. De pay-out ratio komt ongeveer neer op 37% bij goedkeuring van het voorstel. De CFO brengt de bijzondere aandeelhoudersvergadering in herinnering in 2013 waarin goedkeuring werd gevraagd voor de uitgifte van een nieuw klasse aandelen. Het onderzoeken van de mogelijkheid van uitgifte heeft tot veel nieuwe inzichten geleid. Alle aspecten zijn in kaart gebracht. Er is echter geen gebruik van het mandaat gemaakt en ook een verlenging van het mandaat staat niet op de agenda. Reden hiervoor is dat de inzichten ertoe hebben geleid dat bepaalde kenmerken van de klasse aandelen C-Shares, mogelijk verandering behoeft. Ook vergt het identificeren van de juiste typen aandeelhouders meer tijd dan verwacht. De CFO geeft aan dat op dit moment er geen grote projecten spelen die dat noodzakelijk maken op korte termijn. Vopak zal zich op het opportune moment weer wenden tot de aandeelhouders voor een nieuw mandaat. De CFO licht de resultaten toe van het eerste kwartaal van

7 De resultaten van het eerste Q1 lagen aan de onderkant van de interne verwachtingen. Het bedrijfsresultaat daalde met 5% in het eerste kwartaal van Valutaeffecten speelden daarbij een rol, net als een aantal oorzaken. De bezettingsgraad was iets lager in het eerste kwartaal van 2014 en dat had een negatieve invloed op de omzet en het bedrijfsresultaat. De tegenvallende resultaten in Europa en met name in Estland waren een belangrijke factor in het eerste kwartaal van Er worden aldaar maatregelen overwogen om de terminal activiteiten te rationaliseren. De bezettingsgraad was in het algemeen redelijk stabiel met een percentage in de 85-90% bandbreedte. Met de uitdagingen in het eerste kwartaal en de rest van het jaar 2014 moet rekening worden gehouden met een EBIDTA daling van 5-10% ten opzichte van Uiterlijk in de 2 e helft van het jaar 2014 wordt daar meer duidelijkheid over gegeven net als de langere termijn ontwikkeling. De Voorzitter dankt de heren Hoekstra en De Kreij voor hun presentaties. De aanwezigen worden erop gewezen dat, in overeenstemming met de geactualiseerde code van de monitoring commissie corporate governance, er in een apart hoofdstuk in het jaarverslag verantwoording afgelegd dient te worden over de naleving van die code in Ook is de bestuurdersverklaring inzake risicobeheersing en controlesystemen opgesteld in lijn met de bekende richtlijn van de monitoring commissie voor wat betreft die aspecten met betrekking tot corporate governance. De Voorzitter geeft de aanwezigen gelegenheid tot het stellen van vragen. De heer Stevense van Stichting Rechtsbescherming Beleggers stelt een vraag over de mogelijke export van gas uit de Verenigde Staten. De heer Eulderink, COO van Vopak, geeft aan dat er inderdaad een grote omwenteling in de gaswereld heeft plaatsgevonden. Van import naar export van gas. Inmiddels is er zoveel gas gevonden dat niet alleen de elektriciteitsmarkt van de Verenigde Staten is overgeschakeld van kolen naar gas maar dat er zoveel gas over is dat de Amerikaanse industrie dit wil aanwenden om zelf goedkoop te kunnen produceren. Desalniettemin is er ruimte gebleken om te exporteren. Vopak verwacht dat de goedkopere chemie die de Verenigde Staten kan produceren vanwege hun goedkopere gas een invloed gaat hebben op de chemische markten wereldwijd. Voorts stelt de heer Stevense een vraag over de mate waarin de in aanbouw zijnde capaciteit reeds verhuurd is aan klanten. De CEO licht de bezettingsgraden toe. De 7 miljoen m³ die Vopak gebouwd heeft is voor een deel gedekt door commerciële contracten. Twee in het oog springende projecten zijn Pengerang in Maleisië en Hainan in China. Deze zijn ontwikkeld op basis van de verwachting en overtuiging dat Vopak heeft in de lange termijn kansen van deze locaties en product categorieën. In China kost het Vopak, net als veel andere bedrijven, meer tijd om de klanten te binden. Er wordt door de verschillende teams hard gewerkt om de commerciële dekking op een acceptabel niveau te krijgen. Tenslotte zou de heer Stevense graag een nadere toelichting wensen over de mogelijke desinvesteringen door Vopak. De CFO geeft aan dat op sommige locaties er te weinig 7

8 aansluiting bestaat op de lange termijn strategie van Vopak, deze komen voor desinvestering in aanmerking. Vopak zal daar in het tweede deel van 2014 op terugkomen. De heer Keyner van de Vereniging van Effecten Bezitters (VEB) vertegenwoordigt aandelen tijdens de vergadering als gevolmachtigde. De centrale vraag van de VEB is in hoeverre Vopak zich beweegt van groei naar consolidatie. In de afgelopen tien jaar is er sprake geweest van een grote onbalans van product stromen en dat is zeer gunstig geweest voor opslagbedrijven zoals Vopak. Dat zal zich naar waarschijnlijkheid niet snel herhalen. Daarom kijkt Vopak kritisch naar het bestaande portfolio van terminals en naar de projecten die zich in de ontwikkelingspijplijn bevinden. Er bestaat grote aandacht voor de ontwikkeling van de kosten en voor waarde creatie door de bestaande activa. Ook nieuwe markten zoals LNG zijn interessant voor Vopak. Vervolgens vraagt de VEB zich af hoe de bezettingsgraden zich verder zullen ontwikkelen omdat deze de afgelopen jaren wisselend waren. En of er bijzondere kortingen dienen te worden gegeven aan klanten om deze te bewegen toch opslagcapaciteit te huren. De CEO geeft aan dat de vraag bij Vopak niet echt is teruggelopen. Wel is er capaciteit bij de concurrentie bijgekomen. Daarnaast is in Azië en de Verenigde Staten de vraag nog steeds sterk. Vopak probeert de infrastructuur aan te passen waar nodig aan de wensen van de klant en daarmee het verschil te maken zeker in locaties met zware concurrentie. De heer Dirkzwager stelt een vraag over het gebruik van LNG bij schepen. De COO geeft aan dat dit een uiterst boeiende ontwikkeling is die kansen biedt voor Vopak. Op dit moment is Vopak in gesprek met partijen die op deze ontwikkeling willen inspelen. Daarbij zou bunkering van LNG plaats kunnen vinden in kleinere schepen. Vopak is goed gepositioneerd om, mocht die markt inderdaad gaan ontwikkelen, LNG bunkering mogelijk te maken. Ten tweede vraagt de heer Dirkzwager zich af hoe het gaat met de LNG terminal Gate op de Maasvlakte. De COO geeft aan dat Gate één van de terminals was die vanaf het begin voor langere termijn verhuurd werd. Op dit moment zijn de prijzen van LNG hoger in Azie dan in Europa. De prijs van pijpleidingaardgas is in Nederland niet erg hoog op dit moment. Dat betekent dat de hoofddoelstelling van de klanten van Gate niet goed gehaald kan worden, namelijk het importeren van LNG voor het Europese gasnetwerk. Wel worden kleinere partijen verkocht met andere bestemmingen in de wereld. Ook de ontwikkelingen rondom bunkering van LNG zou daarbij kunnen helpen. Het blijft een lange termijn propositie en de verwachting is dat op lange termijn het zeker goed is dat er infrastructuur zoals Gate bestaat in Nederland. Tenslotte heeft de heer Dirkzwager een vraag over het HR beleid van Vopak. De CEO geeft aan dat er de afgelopen 10 jaar hard gewerkt is om de organisatie gezond en goed te houden. De organisatie diende in de breedte te groeien vanwege de vele uitbreidingen en nieuwe projecten. Met de grotere projecten nam ook de complexiteit toe. Er is veel aandacht besteed aan opleiding en talentontwikkeling. Er zijn HR systemen geïmplementeerd om de ontwikkeling van mensen goed te kunnen volgen. Voor talent is het belangrijk dat er een bereidheid is internationaal te werken. Vopak is nog steeds in staat om mensen binnen te halen die dat willen. Vopak wil naast commercie ook talent rekruteren dat interesse heeft voor de operatie. Het beleid over hoe Vopak talent willen binnenhalen en ontwikkelen is en blijft een belangrijk punt van aandacht voor deze Raad van Bestuur. 8

9 De heer Heinemann stelt een vraag over de mogelijkheid om een import terminal voor LNG om te bouwen naar een export terminal. De COO legt uit dat met het afkoelen van het gas in het geval van export grote investeringen gemoeid zijn. Voorts vraagt de heer Heinemann zich af of er een aparte aandeelhouders bijeenkomst zal plaatsvinden met betrekking tot de update over de strategie. De CFO geeft aan daar nog niet op vooruit te kunnen lopen omdat de conclusies van de evaluatie van de strategie nog niet bekend zijn. De heer Bosman heeft een vraag over de alsmaar kleiner wordende marges voor raffinaderijen in Noord-West Europa en de gevolgen daarvan voor Vopak. De CEO bevestigt dat de marges in met name Noordwest-Europa onder druk staan. Vopak heeft een studie gedaan naar alle raffinaderijen in Europa om te kijken wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn van een verdere verslechtering van die raffinagemarges. Als er raffinaderijen omvallen in Europa, dan zal dat gebeuren op de wat minder aantrekkelijke locaties en wat verder weg van de wat grotere clusters. Rotterdam is een groot cluster, net als het Ruhrgebied. Vopak houdt de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. De heer Drent vraagt zich af waarom de uitgifte van C-Shares niet is doorgegaan. De CFO geeft aan dat het verstandig is - als kapitaalintensief bedrijf - versterking van de balans te onderzoeken wanneer dat niet direct nodig is. Vopak heeft lange termijn investeerders benaderd om te onderzoeken of er interesse bestond voor een aandeel met een vast dividend. Vopak heeft nu een goed begrip welke potentiële aandeelhouders geïnteresseerd zouden kunnen zijn in een dergelijk instrument. Vopak heeft daarbij ook gemerkt dat er bepaalde kenmerken in het instrument zaten die minder aantrekkelijk werden bevonden. Vopak komt op een later moment mogelijk terug met een iets gewijzigd instrument dat goed aansluit bij de wensen van de markt van dat moment. Ten tweede vraagt de heer Drent zich af in hoeverre de terminal in Eemshaven bestand is tegen aardbevingen. De CEO geeft aan dat de Eemshaven terminal gebouwd is op basis van criteria die strenger waren dat de op dat moment geldende wettelijke eisen. De Eemshaven terminal kan een beving van 4 op de schaal van Richter doorstaan. De recente bevingen hebben geen schade toegebracht aan de terminal. De heer Van Riet stelt een vraag over Zweden en de leegstand die op die terminals is ontstaan. De CEO geeft aan dat de vraag naar opslagcapaciteit in Zweden voor een groot deel wordt bepaald door handelaren. Op dit moment is het niet erg aantrekkelijk om grote posities in te nemen en dat vertaalt zich in de vraag naar opslag diensten in onder andere Zweden. Tenslotte vraagt de heer Van Riet zich af of Vopak ook renteswaps afsluit. De CFO geeft aan dat Vopak alleen variabele rente instrumenten swapped naar vast om risico s af te dekken. Vopak heeft geen exposure naar renteposities op derivaten. Mevrouw Roeleveld van de Vereniging van Beleggers in Duurzame Ontwikkeling (VBDO) complimenteert Vopak met het feit dat er veel aandacht wordt besteed aan duurzaamheid in haar rapportages. Ook maakt Vopak voortgang in verschillende externe benchmarks. 9

10 De VBDO vraagt zich af wat de ambitie van Vopak is op het gebied van duurzaamheid. Ten aanzien van veiligheid is dat duidelijk verwoord. De vraag is of Vopak kan toezeggen dat zij concretere doelstellingen gaat formuleren en zo ja, welke en langs welke meetlat. Tenslotte zou het VBDO graag willen weten wat de ambities van Vopak zijn op het gebied van afval reductie en het gebruik van minder energie. De COO geeft aan dat Vopak als bijna 400 jaar oud bedrijf zeer geïnteresseerd is in duurzaamheid. Daarin wil Vopak binnen haar industrie ook graag voorop lopen. Qua veiligheid en milieu wil Vopak minstens zo goed zijn als haar leidende klanten. Vopak streeft ernaar zowel vanuit milieu als kostenoptiek, om haar energie-efficiency zo hoog mogelijk te maken. Op het gebied van afval, energie- en waterverbruik maakt Vopak voortgang. De heer Keyner van de VEB komt terug op de discussie rond de C-Shares. Er wordt een kritische noot geplaatst bij het vragen van een mandaat aan een BAVA in september 2013 terwijl er nu geen markt dan wel noodzaak lijkt te bestaan voor een dergelijk instrument. De CFO geeft aan dat in eerdere persberichten in 2013 was aangegeven dat Vopak met een onderzoek naar een dergelijk instrument bezig was. Het bleek dat in een gefragmenteerde kapitaalmarkt maar weinig investeerders bereid waren om commitments af te geven als er niet een heldere transactie op tafel lag. In de flexibiliteit van de kapitaalstructuur heeft Vopak evident meer mogelijkheden en dat betekent voor een volgende AVA of BAVA dat deze input wordt meegenomen. Tenslotte wordt de vraag gesteld of backwardation niet een groot risico is voor een bedrijf zoals Vopak en waarom dit niet was opgenomen in de risicoparagraaf. De CEO geeft aan dat er in het algemeen een drietal redenen zijn om opslag te gebruiken. Ten eerste om te voldoen aan fysieke stromen tussen verschillende continenten. Ten tweede omdat er een imperfectie plaatsvindt in een logistieke keten. Ten derde is er opslag om een tijdsaspect te overbruggen en ervan uit te gaan in bepaalde seizoenen dat een product meer waard is dan in andere. Dat laatste element is iets dat Vopak gedurende de loop der jaren steeds minder gedaan heeft. Vopak is relatief weinig afhankelijk van de directe prijs van olie. Het heeft wel een effect maar het is niet de primaire reden waarom mensen gebruik maken van Vopak s diensten. De Voorzitter sluit het 2 e punt van de agenda af en dankt de aanwezigen voor de vele vragen en opmerkingen ten aanzien van de resultaatontwikkelingen van Vopak in 2013 en Implementatie remuneratiebeleid voor het boekjaar 2013 Ten aanzien van de implementatie van het remuneratiebeleid voor het boekjaar 2013 verwijst de Voorzitter naar punt 3 van de aandeelhouderscirculaire en het deel van de Raad van Commissarissen en het remuneratierapport dat op bladzijden 62 t/m 68 van het jaarverslag is opgenomen en meer in het bijzonder pagina s 66 t/m 68. Aangegeven wordt dat de heer Zwitserloot, de nieuwe voorzitter van het Remuneratie Comité per 1 januari 2014, vanwege ziekte helaas niet aanwezig kan zijn. Bij afwezigheid van de heer Zwitserloot introduceert de Voorzitter dit agendapunt en legt de vier belangrijkste looncomponenten van het beloningspakket van de Raad van Bestuur uit. Het langere termijn beloningsbeleid heeft een sterk accent in het totale beloningspakket 10