Draaiboek spelonderdelen 2018; Van Keezen en Ezels Over Prins en Patriot

Transcriptie

1 Draaiboek spelonderdelen 2018; Van Keezen en Ezels Over Prins en Patriot

2 Inhoud Spelonderdelen 1. Thema: Van Keezen en Ezels (1785) FILMTRAILER: Opstand Orangisten Herberg de Groene Klok Jan Coert Jansen en zijn knecht Groep Ouderen Slachtvisite Wasvrouwen / Huisvrouwen Schooiers Schooltje Herberg de Witte Swaen Potstal Chirurgijn Brouwerij Slachter Spinster Grofsmid Hoefsmid Timmerwerkplaats Dorpsbewoners... 30

3 1. Thema: Van Keezen en Ezels (1785) Den Ham in 1785: Onrust tussen patriotten en prinsgezinden. in 1785 rijden vlak na de jaarwisseling twee Deventer-naren Den Ham binnen. Zij willen en vrijkorps stichten, maar worden al gauw opgemerkt door de Hammenaren. Een kind roept; vivat oranje en nog diezelfde avond trekt een grote groep Hammenaren met hooivorken, fakkels en een snaphaan naar huize Mennigjeshave, net buiten Den Ham. De volgende dag trekt het hele gezelschap zelfs naar kasteel Eerde (?). Deze gebeurtenissen worden nauwkeurig opgeschreven door Van Pallandt, in een lange brief te Eerde, januari Kort daarna durft de bekende politicus Van Marle niet te spreken in buurstad Ommen, omdat hij wordt opgewacht door 26 sterke, jonge Hammer mannen. In Zwolle wordt in maart/april 1785 een voerman van de patriotten een mes tussen de ribben gestoken door een Hammenaar, terwijl hij roept: verdomde patriotten! Er is bekend dat de dominee, Ten Noever, en de rijke brouwer, Jan Brouwer, patriottistisch waren. De Hammenaren moesten daar echter niets van weten. Er schijnen zelfs een groep Hammenaren met oranje linten de kerk binnen te zijn gekomen. De onrust is groot. En deze gebeurtenis in Den Ham bereikt zelfs de landelijke dagbladen. Men is bang dat dit nieuws aanleiding zal vormen tot een grotere, landelijke opstand of zelfs burgeroorlog. Men houdt het hart vast. Ons kleine dorp ontketent dus een landelijke schrikreactie!

4 2. FILMTRAILER: We zien A.W.V. Pallandt een brief schrijven. We horen zijn stem op de achtergrond. In zijn brief doet Van Pallandt verslag over gebeurtenissen in Den Ham en haalt hij aan hoe Den Ham het nieuws heeft gehaald. Deels gebaseerd op de daadwerkelijk gevonden brief (zie bronnen). Tijdens het horen van zijn stem wisselen de beelden af; we zien Hammenaren oranje linten omstropen, zien een dominee preken, zien Hammenaren een handtekening zetten en tot slot zien we een aantal Hammenaren naar hooivorken grijpen. Eventueel zien we 2 ruiters het dorp binnenrijden, waarna we een kind; Vivat Oranje! horen roepen. Van Pallandt verklaard: Er is grote onrust in het dorp. Eindbeeld; zegelen van brief? VOICE OVER, vrij naar brief van Pallandt; Eerde, 1785 Hoog welgebooren Neeff! Zoals u weet is het land politiek verdeeld. Keezen en ezels. Ik schrijf u om verslag te doen van opmerkelijke gebeurtenissen in Den Ham. Er zijn patriotten te Deventer, Zwolle en ommestreken bezig met het oprichten van vrycorpsen. De Hammenaren echter, zijn zeer oranjegezindt! Dominee Ten Noever van den Ham heeft zogezegd Hemel en Aarde bewogen om ook een patriottisch Vrijcorps op te rigten. Hij heeft zelfs eenige zondagen achtereen zyne preek daartoe ingericht! De dominee heeft zijn oogmerk niet kunnen bereiken. De Hammenaren willen niet gedwongen worden zich te wapenen. Een groep burgers is verbitterd en kwaad geworden en verenigde zich in een groep van ruim 200 man. Deze groep heeft zichzelf de naam het Oranje Corps gegeven. U begrijpt, neef, dat de sfeer in Den Ham gespannen is. Echter, t is nog niet alles. Kort na dit voorval zag een kind twee Deventer patriotten Den Ham binnen rijden. Vivat Oranje, klonk het! Werktuigen, fakkels en zelfs een snaphaan werden verzameld. Het Oranje Corps is daarmede op huize Mennigjeshave komen afvuuren! De volgende dag zyn leden van het Oranje Corps ook hier, te Eerde, geweest.

5 Hun commandant sprak; Geef ons opdracht! Wij gaan naar Zwolle! Ik heb zo 1000 man bij elkaar. Want den eersten die ondernemen wil een vrijcorps op te rigten, zullen wij den hals breken! Ik had moeite om my stemmig te houden, neeff, toen ik deze arme boertjes adviseerde zich stil te houden en vooral geen domme dingen te doen. Heeden morgen heb ik echter een briefjen van Ommen gekreegen, waarin my gemeld wordt dat 26 Hammenaren de bekende patriot Van Marle in Ommen zouden hebben bedreigd. Van Marle was zeer benauwd geworden! U begrijpt, neeff, waartoe ik u schrijf? Dit Oranje Corps is bezig een request tegen de wapening te tekenen. Er is een opstand gaande. Ik vrees dat de patriotten zich hiertegen gaan verzetten, maar hoop dat het dragen van oranje linten en scanderen van leuzen niet verboden wordt. Want dan geraken wy ons groot credit by deze Hammer Boeren direct kwijt. Dat credit dat zo zorgvuldig is opgebouwd... Deze Hammenaren laten zich niet zomaar kisten Was getekend, UHWG, onderdanige en Gehoorsaame Dienaar, A.W.V Pallandt. Adolf Warner Van Pallandt.

6 3. Opstand Orangisten 3.1 Aankomst van Patriotten / start van de opstand. (kwart voor hele uur) De 2 patriotten uit Deventer komen binnen. Herkenbaar aan uniform. Zij worden vergezeld door wat mannen uit de Hammer gemeenschap die ze al hebben geronseld. (in spelerslijst als Patriotten). Zij doen een ronde over de Brink en pikken nog wat volgelingen op. Dan lopen ze langs Bijlstra in de Grotestraat en worden nageroepen door een kind: Vivat Oranje! Dat is een sein; alle spelers die oranjegezind zijn en Vivat Oranje horen, herhalen dit (als een soort flashmob hoor je dit door het hele dorp). Ook vertel je waar de Deventernaren binnengekomen zijn (welke richting). UIT DE GROTESTRAAT De spelers van dit spelonderdeel, verzamelen hooivorken, fakkels etc. Ze verzamelen bij de brink, voor de uitgang van de kerk (naast de Witte Swaen). De Patriotten en de geronselden druipen af om de Brink. Zij verzamelen zich weer met de leden van het Vrijcorps. Er wordt een speech gegeven door de leider van de verzamelde Orangisten (Sebastiaan) om ze op te ruien. Ze gaan al protesterend wordt een rondje om de brink gemaakt en gaan de spelers richting huize Mennigjeshave. 1 speler regelt een snaphaan. (OPTIE: Je kunt bijvoorbeeld zingen; Al is ons prinsje nog zo klein > een bestaand lied, te vinden op geheugen van Nederland. LEUZEN: Vivat Oranje, het vrycorps onder!)

7 3.2 De opstand bij Mennigjeshave (elk hele uur; aansluitend op vorige onderdeel). De optocht komt aan bij de pastorietuin. Daar wordt huize Mennegjeshave verbeeldt (middels een groot decor) en wordt een protestscene gespeeld, deels met tekst. De protestscene begint op het hele uur. Sebastiaan ruit de menigte op: Er zijn Patriotten gekomen.willen we die? Menigte NEE!!! Willen we een vrijcorps NEE Willen we meer of minder patriotten? MINDER De groep Patriotten met de beide Deventernaren en de geronselde Hammer patriotten hebben zich verzameld en staan richting de Brink ter hoogte van Brouwerij en Groene Klok. De Opruier kan in die richting wijzen zodat ze voor het publiek zichtbaar zijn. Frederik van Rechteren komt naar buiten. Er wordt geprotesteerd en volgt een kort gesprek. Van Rechteren stamel en wordt steeds onzekerder Wat zijn jullie in grote getale gekomen. Wat een menigte Ik hoor jullie, heb jullie gehoord Wij hebben in de Ridderschap besproken Wat is er aan de hand Hij wordt af en toe onderbroken door gejoel van de groep Vivat Oranje!!!!! Het protest neemt toe; mensen worden niet kalm. Men wil van Pallandt spreken! De baron! Wij willen VAN PALLANDT VIVAT ORANJE Hammenaren worden agressief. Bedreigen met snaphaan. Dan worden van Pallandt en zijn vrouw erbij gehaald. Er volgt een gesprek gebaseerd op de brief. VAN PALLANDT: Mensen, Ik heb begrip voor jullie! Ik onderneem actie Wij willen hier samen wonen Bert Stokvis Geef ons opdracht en we trekken met 1000 man naar Zwolle De eerste die hier een vrijcorps opricht breken we de hals

8 V.P.: Ik schrijf een brief Maar wees verstandig;.geen oproer!...slecht voor iedereen en onze zaak Ga naar huis en drink er een op Menigte Vivat Oranje Geef hem een LINTJE! Een kind (Ruben?) wordt naar voren gedragen en doet de Baron een Oranje Lint om onder luid gejuich. VIVAT ORANJE! LEVE VAN PALLANDT De commandant spoort het Oranje Corps aan tot een salvo ter ere van Van Pallandt. Van Pallandt, vrouw en familie van Rechteren af. Hammenaren lopen terug naar hun eigen huis / herberg. Deels gerustgesteld maar toch niet helemaal. Er broeit nog wat (geheimzinnig geroddel; een groepje bespreekt nog even na (hoorbaar en zichtbaar voor het publiek) dat ze hebben gehoord dat Van Marle in Ommen komt. Als Van Pallandt geen actie onderneemt, dan doen ze het zelf wel, in het geheim). Na deze scene kan de groep Oranje gezinde burgers uit elkaar vallen en kan ieder zijn ding doen op het Schouwspel terrein. Naar de bakker, een stoel bestellen bij de timmerman. Eieren halen bij de potstal. Naar de herberg, de chirurgijn. Toeschouwer zijn bij de overige speldelen van Marle, kerk en Slachtvisite. Ook hebben ze onderlinge gesprekken over Patriotten en Keezen en de Baron. Ze luiteren naar het Decreet wat wordt afgekondigd Als ze uiteen gaan kunnen de oranje linten worden opgeborgen. de rust is weergekeerd en het leven herneemt zijn normale gang. Ze verzamelen zich uiteraard weer tijdig voor de volgende opstand. Afgesproken is dat Irin een oogje op de jeugdige spelers houdt en voor hun als aanspeekpunt fungeert.

9 3.3 Belagen Van Marle (Kwart over elk uur) ; oude gemeentehuis, pand van Olthof. ; - VRIJCORPS (ingehuurde acteurs) - Politicus Van Marle - Groep Hammer mannen/jongens/vrouwen; leden van het Oranje Corps (deel van de opstandige mannen; dit kan bijvoorbeeld het ene uur een groep en het andere uur een groep zijn; goed afspreken!) - De groep geronselde Hammer Patriotten Er wordt een wapenoefening aangekondigd van de Ommer patriotten. Bekende patriot Van Marle komt parade afnemen. Het is een politieke bijeenkomst (de patriotten laten hun wapenoefening zien (paar steppen, wapen presenteren, geweer etc.) Na een tijdje oefenen wordt Van Marle verwacht. Van Marle spreek van boven uit het raam van pand Olthof Wij zorgen voor DEMOCRATIE! Iedereen krijgt inspraak gelijke inspraak voor burgers en adel Een groep opgetrommelde oranjegezinde burgers nadert en onderbreekt Van Marle Democratie???? Wat is dat? Wat hebben we er aan Wij zoeken die Van Marle WAAR IS HIJ GEBLEVEN?? Van Marle is er tussenuit geknepen en heeft het pand verlaten. Hij vlucht langs..voor het publiek duidelijk zichtbaar.

10 3.4 De kerkdienst (elk half uur) SPELERS: - Groep kerkmensen - Dominee - Verder omstanders uit de groep Orangisten. - Eventueel ook wat uit de groep sjieke mensen die Ten Noever s zijde kiezen. - ; uitgang kerk, TORENZIJDE! Een groep Hammenaren verlaat de kerk met Oranje Linten. Zij zijn het niet eens met wat de dominee allemaal preekt; zij willen niets weten van Vrycorpsen! Wij willen geen vrijcorps! Er volgt een roddelscene; de dominee komt naar buiten om nogmaals zijn kerkgangers te overtuigen toch vooral in de kerk te blijven en nogmaals te luisteren naar zijn argumenten m.b.t. vrycorpsen. In Nehemia.. staat Strijdt voor de goede zaak Een ieder moet zijn bijdrage leveren Tegen de overheersing van de Regenten Sluit u aan bij het Vrijcorps De dominee wordt opgetild door de menigte en naar binnen gedragen de kerk weer in! Tijdens deze laatste fase moet rekening gehouden worden met de muziekoptredens in de kerk. Het lawaai en hinder zoveel mogelijk beperken. Tijdens de hele scene de buitendeur dicht en de tussendeuren en gordijnen ook sluiten.

11 4.4 Doorlopende spelonderdelen: 1) DECREET; omroeper. Jan Zomer Hij is van overheidswege gezonden en geen Hammernaar. Er wordt een decreet voorgelezen door een omroeper (met datum) waarop wordt aangekondigd dat het dragen van oranje linten voortaan verboden is. (DICK HEEFT DEZE TEKST!! Moeilijke tekst; Hammenaren snappen het niet, vrouwen met oranje linten in mandjes erbij; dit is natuurlijk niet de bedoeling! In het decreet; Door de onrust in Den Ham hebben Provinciale Staten besloten ). 2) Er worden door vrouwen en kinderen oranje linten en pamfletten uitgedeeld aan iedereen die het maar horen wil. Op straat (locatie volgt!). 3) Jonge mannen zetten hun handtekening onder een request; zij willen geen bewapening (vanuit de patriotten is gezegd; we gaan een bewapening oprichten; een echt leger ipv het prinsleger. Hammenaren willen dat niet). (De originele tekst met oorspronkelijke handtekeningen (inspiratie voor personages) is de vinden in het Nationaal Archief; namen volgen!). 4) De dominee bezoekt boeren en mensen thuis/op straat en spreekt ze aan over patriot/vrijcorpsen, maar zij willen hier niets van weten. Uit een bron is gebleken dat men letterlijk gezegd heeft; De eerste die hier een vrijkorps sticht, zullen we de hals breken 5) We zien een Vrijcorps/Schutterij marcheren en oefenen met schieten. Dit zelfde vrijcorps speelt mee in de scene met Van Marle. 6) Uit de groep Sjieke burgers, die Patriottische sympathieën heeft, gaat een aantal op bezoek in de Herberg De Groen Klok van KJan Brouwer. Jan Brouwer is overtuigd Patriot. Zijn klanten echter zijn normale Hammenaren en Oranjegezind. Dit levert wat spanning op!

12 BRONNEN: &minr=862559&miview=inv2 1. Jonkheer Frederik Hendrik van Rechteren, heer tot Mennigjeshave, ged. Olst 11 nov 1759, verschreven in de Ridderschap van Overijssel vanwege de havezate Mennigjeshave op 21 mrt 1785, lid van Gedeputeerde Staten van Overijssel , benoemd in de Ridderschap van Overijssel bij S.B. van 28 aug 1814, nr. 14, met het predikaat jonkheer, overl. Ulsen 5 feb Sara Philippina Charlotte van Rechteren, geb. Mennigjeshave 29 jul, ged. den Ham 2 aug 1761, overl. huis Egede (Hellendoorn) 14 mei 1823, huwt den Ham 19 mei 1789 Frederik Theodorus des H.R.Rijksvrijheer van Pallandt tot Egede, zoon van August Leopold des H.R.Rijksvrijheer van Pallandt tot Eerde, Beerse en Oosterveen, en Anna Elisabeth van Haersolte tot Egede, geb. huis Eerde 9, ged. Ommen 12 apr 1754, verschreven in de Ridderschap van Overijssel 22 okt 1778, rentmeester van de kloosters Sibculo en Albergen, overl. huis Egede (Hellendoorn) 18 jan Derk Ernst van Rechteren, ged. den Ham 25 feb 1770, overl. jong. (Zie teksten brief van Pallandt: Scene Mennigjeshave: Oranje corps vraagt aan Pallandt; geef ons opdracht! Wij gaan naar Zwolle! Wat moeten wij doen? Ik kan zo 1000 man bij elkaar krijgen! Die zullen met my gaan, omdat de Ridderschap en de Prins, dog niemand anders ons zal gebieden! Van Palland schrijft dan: Ik had moeite om my stemmig te houden, toen ik de commandant voor de eer my aangedaan bedankte. En hem verzocht dat zy zich stil zouden houden en vooraal geen oorzaak of aandrang tot eenige disordersgeeven, maar in teegendeel tonen dat zy alle voor de goede zaak ruit en eendragt genegen waaren. Zyn antwoord was; weest daarvoor niet bevreest, mijnheer! En zig datelyk weder tot zyne onderhebbende manschap gewent hebbende, geboot hy haar eene generaale salvo te doen ter eere van alle de weldenkende Ridders van de Provincie, Nyaber dr. Bouwmeester, myn broeder en den Do. Van den Ham. En zig datelyk weder tot zyne onderhebbende mandschap gewent hebbende, geboot hy haar eene generaale salvo te doen ter eere van alle de weldenkende Ridders van de Provincie, Nyaber dr. Bouwmeester, myn broeder en den Do. Van den Ham. De belaging van Van Marle is in Ommen gebeurd; de politicus Van Marle heeft daar nooit durven spreken voor de inwoners van Ommen, omdat hij werd opgewacht door 26 Hammenaren; Pallandt schrijft hierover: Er hebben 16 man te Ommen een vrycorpsje gesticht en sigh in den Wapenhandel te oeffenen Heeden morgen heb ik een briefjen van Ommen gekreegen waar in my gemeld word dat de Burgers gehoord hadden a) dat Dr. Van Marle geschreven zou hebben aan den Commandant van die 16 man dat hy vandaag te Ommen zou komen om hunne loffelyke wapen oeffening te zien en ze tefens diens wegens de nodige onerrigting te geven. Daarop hebben 26 man zich verbonden om met Oranje linten versiert en onder het geroep van oranje boven die 16 man en van Marle te verdrijven en het vaandel en de trom te ontneemen. houd nu maar op en brengt de Trom in dat huis! Van Marle was zeer benauwd geworden. (VAN MARLE was in een Herberg en is niet naar buiten gegaan, die 16 man zijn afgedropen).

13 Opstand/ kerkmensen Boom Anja Opstand/ kerkmensen Koelman Hilde Opstand/ kerkmensen Koelman Joop Opstand/ kerkmensen Kuiper Ineke Opstand/ kerkmensen Kuiper Gerrit Opstand/ kerkmensen Nieuwerth Henk Opstand/ kerkmensen Ridderinkhof Hans Opstand/ kerkmensen Teunis Gerlo Opstand/ orangisten Altena Bram Opstand/ orangisten Bijker Ellen Opstand/ orangisten Bijker Joost Opstand/ orangisten Bijker Marije Opstand/ orangisten Bijker Mieke Opstand/ orangisten Boer de Jorian Opstand/ orangisten Boers Fabian Opstand/ orangisten Boertien Nico Opstand/ orangisten Bolks Ina Opstand/ orangisten Bolks Jeroen Opstand/ orangisten Bonte Lynn Opstand/ orangisten Braakman Julia Opstand/ orangisten Braakman Lian Opstand/ orangisten Dekker Gerrit Opstand/ orangisten Drees Babet Opstand/ orangisten samen met Irin heks/kruidengenezer Duijn Chantal Opstand/ orangisten Ende, van 't Derk Opstand/ orangisten vivat oranje! Goeijen Joas Opstand/ orangisten Haandrikman Herman Opstand/ orangisten Hofsink Lian Opstand/ orangisten Huisjes Nathan Opstand/ orangisten vivat oranje! Jansen Famke Opstand/ orangisten samen met Wendy los spel tussendoor Jaspers Angela Opstand/ orangisten Kamphuis Daniëlle Opstand/ orangisten Kamphuis Jan Opstand/ orangisten Kamphuis Jesse Opstand/ orangisten Keizer Naomi Opstand/ orangisten Koppelman Bert Opstand/ orangisten Koppelman Dineke Opstand/ orangisten Koppelman Stef Opstand/ orangisten brengt lint naar baron Koskamp Ruben Opstand/ orangisten Koskamp Susanne Opstand/ orangisten Kroeze Kamill Opstand/ orangisten Kroeze Sophie Opstand/ orangisten Kruimelaar Marjel Opstand/ orangisten Lenderink Ria Opstand/ orangisten Barones van Pallandt Oordt Hannie Opstand/ orangisten Baron van Pallandt Oordt Johan

14 Opstand/ orangisten Pekkeriet Lieke Opstand/ orangisten woordvoerder/opruier bij Mennigjeshave Pol Sebastiaan Opstand/ orangisten Schuttevaar Henrico Opstand/ orangisten samen met Chantal heks/kruidengenezer Slot Irin Opstand/ orangisten Sluijer Anja Opstand/ orangisten Sluijer Bert Opstand/ orangisten vivat oranje! Sluijer Stan Opstand/ orangisten Stokvis Erika Opstand/ orangisten Stokvis Henk Opstand/ orangisten samen met Angela los spel tussendoor Stokvis Wendy Opstand/ orangisten woordvoerder/opruier bij Mennigjeshave Stokvis Bert Opstand/ orangisten Vegt van der Helena Opstand/ orangisten Vegt van der Hendrie Opstand/ orangisten Vehof Noa Opstand/ orangisten Wetering Janniek Opstand/ orangisten Withaar Amber Opstand/ orangisten omroeper. Zomer Jan Opstand/patriotten geronselde mannen Bijlstra Herralt Opstand/patriotten geronselde mannen Bolman Dick Opstand/patriotten geronselde mannen Braakman Eelke Opstand/patriotten geronselde mannen Braakman Tijmen Opstand/patriotten Dominee Ten Noever Dijk, van Bernard Opstand/patriotten Deventernaar Goosselink Ben Opstand/patriotten van Marle Laarman Gerrit Opstand/patriotten geronselde mannen Lindeboom Jack Opstand/patriotten geronselde mannen Meuleman Gerjan Opstand/patriotten Noeverman Marjolein Opstand/patriotten deventernaar Plaggenmars Martin Opstand/patriotten geronselde mannen Sluijer Arie Opstand/patriotten geronselde mannen Sluijer Gerjan Opstand/patriotten geronselde mannen Wermink Henri Opstand/patriotten geronselde mannen Withaar Thomas Opstand/sjieke burgers Arts Gerry Opstand/sjieke burgers Arts Frans Opstand/sjieke burgers Gierveld Anne-Eva Opstand/sjieke burgers Gierveld Florentijn Opstand/sjieke burgers vrouwe van mennigishave Gierveld Gerreke Opstand/sjieke burgers Gierveld Joris-Jan Opstand/sjieke burgers Heer van Mennigeshave Gierveld Martijn Opstand/sjieke burgers Kleine Deters Lambert Opstand/sjieke burgers Roozenbeek Nelleke

15 4. Herberg de Groene Klok De Herberg van Jan Brouwer (Hans Von Piekartz) is van de Kezen (patriotten). Zijn klanten zijn grotendeels Oranjegezind. Lusten wel zijn bier maar hebben het op hem niet zo zitten en wordt met enig argwaan bekeken. Bezoekster Gea heeft stiekem een oogje op Jan en verdedigt hem en zijn Patriottisme. Een groep rijke mensen wil daar naar binnen gaan en wordt opgevangen door Jan Brouwer. Zij worden echter belaagd door de oranjegezinde klanten van de herberg. Jan Brouwer is ook eigenaar van de brouwerij naast de Groene Klok. Janneke is de herbergierster in dienst van Jan (zijn vrouw misschien?) Jurgen Bootsveld is de brouwer, in dienst van Jan. Zie ook Brouwerij. Knecht(Leonard Koebrugge) komt langs met bier. Hij is oranjegezind maar zijn baas is patriot. Zoontje van de brouwer(milan Voorbergen) helpt hem. Brutaal jongetje wat het opneemt voor zijn patriottische vader. Hij pakt bv een oranje lint af en rent er mee weg. Wordt dan achterna gezeten dwars door de herberg. De knecht krijgt het ook te verduren omdat hij voor een patriot werkt. Dan zal hij ook wel niet deugen Hij wordt dan samen met het zoontje eruit gegooid. In de kroeg ontstaat een gevecht over Jan Brouwer / oranjegezinden. Weer wordt met oranje linten gezwaaid. 26 jonge mannen bedenken het volgende: Van Marle, een bekende politicus, komt spreken in Ommen. Ze zullen die patriot wel eens leren. Ze spreken letterlijk; verdomde patriotten en de eerste die hier een vrijkorps sticht zullen we de hals breken!. Ondertekenen request! Bezoekende schouwspelspelers worden voorzien van drinken. De GK spelers dan als kennissen van de herbergier en zijn vrouw helpen uit nood mee. Maar wel met de nodige gemor en tegen stribbeling want ze komen er eigenlijk niet voor. Wildzwijn aan het spit. Uitdelen/proeven aan voorbijgangers en bezoekers. Overige spelers kunnen in de Groene Klok terecht voor een versnapering. Hapje, drankje SOEP op de 3poot. Herberg "De Groene Klok" Bijker Erik Herberg "De Groene Klok" Keurs, ter Gea Herberg "De Groene Klok" Kotterink Herma Herberg "De Groene Klok" Lenderink Wim Herberg "De Groene Klok" Nijkamp Janneke Herberg "De Groene Klok" Piekartz, von Hans Herberg "De Groene Klok" Vos Annita Grote kraam

16 5. Jan Coert Jansen en zijn knecht Dini Jansen Arie Peters Nog een knecht/hulp door Jansen zelf verzorgd. - Enkele vrouwen van herberg "De Groene Klok" halen brood (zie ook spelonderdeel 3. Herberg "De Groene Klok"). - Knecht kneed deeg (graag verhaal erbij) - Kinderen brood bakken aan stok naast kraam Combinatie Bakkerij Jansen. Dini Grote decor kraam met oven? - toonbank - speculaasplanken - kast - bakkershoorn - grote broodmand (Evers?) - div. Bakkers attributen - vellen bruin inpak papier - skieter - potlood / papier (geen kassa!) - houten bak _ onderstel (deeg kneden) 6. Groep Ouderen Groep spelers die vroeger meededen maar geen hele dag kunnen volhouden. Bij toerbeurt als figurant inzetten. In de spelerslijst opgenomen als dorpsbewoners Kan op diverse plekken. Bijvoorbeeld bij Slachtvisite. NVT

17 7. Slachtvisite Boer (Edwin Podde) en zijn vrouw (Betsy)ontvangen bezoek naar aanleiding van de slacht. Bezoek begroeten hen en feliciteren de boer met de geslaagde slacht. Proosten en toespraakje van de boer. Hij schept op over zijn varken, het beste varken van het dorp, nog nooit zo n geweldig groot varken gezien. Zijn vrouw probeert hem wat af te remmen. Oude verwarde man (Albert Mijnheer)reageert hier ook op. Een vrouw neemt hem mee om te kalmeren. Man/visite (Gerrit Pol) heeft te veel aandacht voor andere vrouwen. Hij gaat dan ook regelmatig achter andere vrouwen aan, wat zijn vrouw (Jet) natuurlijk helemaal niet aanstaat. Er wordt gedronken en gegeten, kaantjes uitgebakken en bakleverworst en bloedworst gebakken. - Opoe snijdt spek, reuzel enz. - Enkele zwervers bedelen om eten. - Noabers verdelen in 2 groepjes - Noabers gaan langs kwakzalver met kwaal - Noabers gaan langs potstal - Noabers gaan langs bakkerswinkeltje en kopen brood - Noabers gaan langs de timmerwerkplaatsen om iets te laten - Vertellen laatste nieuwtjes (vroeger). - Proeven leverworst, bloedworst enz. - Drinken borreltjes - Dominee komt langs, krijgt vlees - Jong stel moet nog veel leren, is stapelgek op 'oons' opoe. - Discussie over jong en oud. 5 spelers vormen gezin. Rest komt van buiten als noabers; ongeveer 10 personen Slachtvisite Bosch Willy Slachtvisite Breunekreef Tess Slachtvisite Ekkel Anja Slachtvisite Hofmeijer Fenanda Slachtvisite Hofmeijer Lois Slachtvisite Hofmeijer Luna Slachtvisite Kleinjan Lieke Slachtvisite Koebrugge Lonne Slachtvisite Kuiper Annelies Slachtvisite Kuiper Wim Slachtvisite Verwarde oude man Mijnheer Albert Slachtvisite Boerin en gastvrouw Podde Betsy Slachtvisite Boer en gastheer Podde Edwin Slachtvisite Podde Fleur Slachtvisite Noaber Pol Gerrit Slachtvisite Pol Jet Slachtvisite Ramaker Jolanda Slachtvisite Samsen Ben Slachtvisite Schonewille Alice Slachtvisite Schonewille Andre Slachtvisite Stokvis Eddy Slachtvisite Wemekamp Gerrie

18 Bij oude gemeente huis Burgerij Brinkstraat. - Boerenkamer: - melkkannen - schouw, pan met haal en hout eronder - schalen voor vlees / spek / worst - tafel + 4 stoelen (ouderw. knopstoelen) - jeneverglaasjes / jeneverkruik - kast (deuren open) - jeneverkruik - iets op de vloer (planken met zand / tegels met zand) - kommetjes - kast - broodplan + mes - klok - valletjes voor schoorsteenmantel - borden - duveltje + koekenpan - wandversiering - linnen zakjes voor lever/bloedworst - tinnen borden voor de schoorsteenmantel - hout - spek - bloedworst - worst - roggebrood (6 pakjes) - leverworst - roggestoed (12) - kaantjes - eieren (20)

19 8. Wasvrouwen / Huisvrouwen Lopen als groep rond, keuvelen met elkaar. Zo gauw ze iets opvallends zien stoppen ze met lopen en praten; wijzen ze en gaan ze de boel eens flink analyseren. Op die manier stuur je de aandacht van bezoekers naar opvallende taferelen (bijvoorbeeld; schooier op straat / veldwachter / jongen die meisje mee uit vraagt etc.). Eigenlijk voorzie je alle scenes van commentaar! Aanvoelen wanneer commentaar door een scene heengaat / de kwaliteit van een scene ondermijnt. Dan: of stil zijn of meer afstand nemen. Delen Oranje linten uit aan burgers Wasvrouwen Altena Agnes Wasvrouwen Ardesch Gerda Wasvrouwen Kleinjan Gerja Wasvrouwen Veneberg Tanja Wasvrouwen2 Jansen Inka Wasvrouwen2 Stegeman Agnes Wasvrouwen2 Veurink Judith Wasvrouwen2 Simone Wasgoed, manden, linnen, ORANJE LINTEN (SNEAKY< WANT IS EIGENLIJK VERBODEN!! MOETEN OOK BIJ DE SCENE ZIJN WAAROP DAT DECREET AFGEKONDIGD WORDT??)

20 9. Schooiers Armoedig stelletje die rondscharrelen, bedelen, sjacheren en (pogen te) stelen Lopen als groep rond, keuvelen met elkaar en met andere spelers en publiek. Schooiers Zwerver Goeijen Schooiers Berg, van den Gert Schooiers Meupelenberg Robin Schooiers Poel Wim Schooiers Valk Jenny Schooiers Vos Hans Opletten dat ze op lege plekken aanwezig zijn. Stokken, zakken voor handelswaar en roofgoed.

21 10. Schooltje Groep kinderen die onderwijs geniet. Typische dingen voor begin 19e eeuw? Kind wordt uit de les gehaald door zijn/haar ouder om thuis aan de slag te gaan (koppeling met potstal?). Schooltje Alferink Petro schooltje kind Brinke ten lindy schooltje kind Ende van't Lars schooltje kind Heuver Mail schooltje kind Huisjes Senna schooltje kind Japink Floor schooltje kind Kleinjan Siem schooltje kind Lamberink Indy schooltje kind Lowik Romy schooltje kind Meier Luuk Schooltje Minkjan Wilfred schooltje kind Slot Noor schooltje kind Stad Inge schooltje kind Stoel Lynn schooltje kind Stokreef Jan schooltje kind Stokvis Maddy schooltje kind Wemekamp Esra schooltje kind Winkel Nathan Graag op een verhoging om zichtbaarheid voor publiek te verbeteren. Podium delen? Grote kraam - kleine lessenaar - oude leunstoel voor meester - aankleding sober - ABC bord / alfabet - tafels (18e eeuw, is foto van) - poetsdoek - boekjes - stok met leertje - bijbel Heidelbergse catachismus - pechvogel - inktpot - roe - veer - pollepel voor orde

22 11. Herberg de Witte Swaen De in 2017 gerealiseerde nieuwe herberg waarin spelers publiek zowel als 2017 publiek toegang heeft. Hierbij is het de bedoeling dat er echt geschonken en geserveerd wordt. Uiteraard tegen betaling. Samenwerking wordt gezocht met plaatselijke horeca. (Vergunningen) Detail invulling volgt nog 2 spelers herbergier en vrouw Herberg de Witte Swaen Herberg de Witte Swaen Maassen van den BrinFemmy Maassen van den BrinPeter Tegen de kerk aan Brinkzijde. Overkapping.

23 12. Potstal Boer(Arno ten Kleij) heeft nogal wat aan te merken op zijn zwangere schoonzus (Yvonne Nijzink) die niets uitvoert. Zij klaagt over haar dikke buik en dat ze daardoor niets kan doen. Haar dochter neemt het voor haar op. Maar zij heeft ook wel oog voor de jongens en krijgt het verwijt zo moeder, zo dochter. Dochter van de boer krijgt het verwijt van zwangere tante dat zij ook niets doet maar zij wordt door haar vader in bescherming genomen omdat ze een ziekte heeft waardoor ze niet kan lopen. Daardoor vindt de boer dat hij het al met al wel heel zwaar heeft met al die vrouwen die wel eten maar niet werken. Wasvrouwen (Tanja Veneberg, Agnes Altena, Gerda Ardesch, Gerja Kleinjan) komen langs en bemoeien zich er mee. Ze zijn ondertussen ook zelf op zoek naar een geschikte man en keuren zo de langslopende mannen. Oudere vrouwen (Ria Flierman en Diny Schinkel) lopen rond en komen ook overal even aan. Ze roddelen en hebben ook het nodige te melden. Gezin, man vrouw en aantal kinderen 3-5 Potstal Bosch Reza Potstal Holland Brenda Potstal Holland Fleur Potstal Aug-06 Kleij, ten Niels Potstal Boer Kleij, ten Arno Potstal Nijzink Djoni Potstal Nijzink Lynn Potstal Nijzink Nova Potstal zwangere schoonzus Nijzink Yvon Potstal Withaar Nina Op de Brink Boerderijtje

24 13. Chirurgijn - Andere spelers (noabers van de slachtvisite, vreemdelingen, zwervers, spinster, timmerman, potstal enz.) moeten langs de kwakzalver gaan en zelf een kwaal bedenken zoals hoofdpijn, zwangerschap, misselijk, diarree, rugpijn, blaren, puisten, zweren, schurft. - Een draad spannen om toeschouwers op afstand te houden - Pokken epidemie heerst, iemand in quarantaine stoppen kwakzalver was in die tijd ook barbier (Astid Stuut) Is assistent van de chirurgijn en loopt ook rond. Ze bezoekt zo ook de herbergen enzo Chirurgijn met hulp/assistent Chirurgijn Haselhorst Egbert Jan Chirurgijn kruidenvrouwtje Stuut Astrid

25 14. Brouwerij De brouwer was een Patriot, genaamd Jan Brouwer Hans Von Piekartz, zie Groene Klok). Hij is ook de eigenaar van de Groene Klok Samen met dominee Ten Noever heeft Jan Brouwer (rijke man) geprobeerd een patriottisch vriijcorps op te richten. De meeste Hammenaren zijn prinsgezind en moeten niet zoveel van zijn politieke streken hebben. De rijkere bevolking wel. En hoe stellig Hammenaren ook zijn bier van een patriot smaakt ook gewoon lekker naar bier, toch? Knecht(Leonard Koebrugge) gaat herbergen en slachtvisite langs met bier. Hij is oranjegezind maar zijn baas is patriot. Zoontje van de brouwer(milan Voorbergen) helpt hem. Brutaal jongetje wat het opneemt voor zijn patriottische vader. Hij pakt bv een oranje lint af en rent er mee weg. Wordt dan achterna gezeten dwars door de herberg of bij de slachttvisite. De knecht krijgt het ook te verduren omdat hij voor een patriot werkt. Dan zal hij ook wel niet deugen Hij wordt dan samen met het zoontje eruit gegooid. 6 personen Brouwerij Brouwer in dienst van Jan de Brouwer. Bootsveld Geralda Brouwerij Bootsveld Ilse Brouwerij Bootsveld Jurgen Brouwerij Bootsveld Rick Brouwerij knecht van de Brouwer Koebrugge Leonard Brouwerij zoon van Jan de Brouwer Voorbergen Milan Grote decorkraam - biervaten groot (samen minstens - bierpullen - biervaten klein 10 biervaten) - 3 aardappelmanden - bierwagen - tafel / werkbank - bierkuip - klein tafeltje - grote houten schep - 2 stoelen - 6 gevulde jute zakken - keien rondom vuur - gerst (Blekkenhorst) - zand / strohaksel - bierborstel - hop (Eric Jaspers) - bierboek (soort kasboek)

26 15. Slachter - Slachter slacht 1 groot varken en geeft tekst en uitleg aan kinderen. 3 personen Slager en twee hulpen 03 Slachter Haselhorst Jan 03 Slachter Kleinjan Hetty 03 Slachter Rodenboog Maaike 03 Slachter Vuurboom Bram - tafel (Jan Haselhorst) - 2 stoelen - eiken hakblok - houten vleesbak - slagersattributen (neemt Jan zelf mee) - strohaksel over zand strooien (Gerdy weet hoe de inrichting is!)

27 16. Spinster - Huishoudelijk tafereeltje (eten, drinken, enz.) - De spinster is druk in de weer met de wol, de man helpt haar. - De echtgenoot verteld steeds over "zie'n moo" die kon pas spinnen. Zijn vrouw is stads en kent de gewoontes van het platteland niet. - Spinster gaat naar de kwakzalver met kwaal (zie ook spelonderdeel 8. Kwakzalver). Combineren met thuistapperij? 2 of drie personen Spinster Baan Geeske Spinster Hofman Hennie - tafel + 4 stoelen - 2 melkkannen - 2 broodplanken - kastje - 3 broden - 2 messen - 4 manden - 6 borden -1 broodmes - spinnewiel - 6 bekers - stuk spek voor op brood - grote hoeveelheid wol - keuls potje - brood - rollen linnen - schaal eieren (10 stuks) - wandversiering - 4 borrelglaasjes - mat onder de tafel of strohaksel met wit zand strooien - eieren (10 stuks) - 4 broden

28 17. Grofsmid Klaas Kloosterhuis uit Groningen 18. Hoefsmid Eventueel alternatief oud ambacht: Rietdekker? Mag dat? Klompen maker Midwinterhoorn maker Mandenmaker Knopenmaker

29 19. Timmerwerkplaats - Baas is aan het werk en besteld zijn knecht. Deze is langzaal van begrip en maakt fouten. - Knecht krijgt scheut door de benen van de baas. - Mannen/vrouwen komen langs om iets te laten maken, bijv. stoel of krukje - Timmerman is niet blij en zegt dat hij veel te druk is. - Timmerman werkt ondertussen zonder op te kijken gewoon door. - Timmerman stuurt zijn klanten naar de andere timmerman. Twee timmerlieden. Eventueel vrouw/echtgenote. 02 Timmerwerkplaats 1 Valk Henri 02 Timmerwerkplaats 1 Valk Karin - grote werktafel - 2 stoelen - hout voorraad - gereedschap

30 20. Dorpsbewoners Een verzameling losse spelers die een losse rol hebben en zich als zodanig vrij door het schouwspel terrein begeven. Dorpsbewoners Dalvoorde Henrico Dorpsbewoners schrijver in middendorpshuis Dorst Anne Dorpsbewoners groep ouderen Flierman Ria Dorpsbewoners Geurkink Jos Dorpsbewoners vuurkorven Groot, de Jack Dorpsbewoners dorpsgek Hofman Gert Dorpsbewoners Jansen Herman Dorpsbewoners Jaspers Henk Dorpsbewoners Kleinjan Mannes Dorpsbewoners spinnewiel middendorpshuis Palland Gea Dorpsbewoners dorpsgek Remmink Henk Dorpsbewoners groep ouderen Schinkel Dini Dorpsbewoners vuurkorven Veen van der Rien Dorpsbewoners vuurkorven Veurink Roelof Dorpsbewoners Wiersema Theo Niet specifek Geen