Resultaten SURFaudit benchmark 2015

Transcriptie

1 Auteur(s): Bart Bosma Versie: 1.0 Datum: juni 2016 Moreelsepark EP Utrecht Postbus DA Utrecht ING Bank NL54INGB KvK Utrecht BTW NL B01

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Doel van SURFaudit Benchmark Resultaten Highlevel resultaten Lager scorend cluster 2 nader bekeken Positieve noten Overzicht beheersmaatregelen status ten opzichte van de baseline Cluster 1: Beleid & Organisatie Cluster 2: Personeel, studenten en gasten Cluster 3: Ruimtes & apparatuur Cluster 4: Continuïteit Cluster 5: Toegangsbeveiliging & integriteit Cluster 6: Controle & logging Conclusie Bijlage Mediaanscore Deze publicatie is gelicenseerd onder een Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Unported licentie Meer informatie over deze licentie vindt u op

3 1 Inleiding 1.1 Doel van SURFaudit Het primaire doel van SURFaudit is: informatiebeveiliging onder controle brengen door de procesmanagementcyclus te ondersteunen. Daarnaast vermindert SURFaudit de noodzaak voor andere (vergelijkbare) audits op het gebied van informatiebeveiliging en privacy. De eenvoudigste manier om een SURFaudit te doen is het uitvoeren van een selfassessment. Om een betrouwbaarder resultaat te krijgen kan een peerreview worden gedaan door een andere instelling. Selfassessments kunnen op ieder gewenst moment worden uitgevoerd, de peerreviews worden via de Coördinerende Commissie Peer Review (CCPR) gepland. Voor 2016 zijn er inmiddels 7 aangevraagd en is er 1 uitgevoerd. Figuur 1: SURFaudit volwassenheid 1.2 Benchmark 2015 Verder is er de tweejaarlijkse benchmark die ook in 2015 weer heeft plaatsgevonden. Evenals voorgaande jaren heeft weer een groot aantal instellingen meegedaan. De resultaten van de SURFaudit benchmark kunnen worden gebruikt voor: het aanjagen van interne verbeteringen; het signaleren van sterke en zwakke punten in de sector onderwijs en onderzoek; verantwoording van ingevoerde maatregelen en processen Normenkader Informatiebeveiliging Hoger Onderwijs 2015 Voor de benchmark 2015 is gebruik gemaakt van het Normenkader Informatiebeveiliging Hoger Onderwijs (Normenkader IBHO) Dit is een gezamenlijk normenkader dat door zowel interne als externe stakeholders gedragen wordt en dat zelfregulering promoot in plaats van aanscherping van opgelegde eisen en extern toezicht. Het Normenkader IBHO is een levend document dat periodiek wordt bijgewerkt aan de hand van het Cyberdreigingsbeeld onderwijs en onderzoek, de ISO standaard, nieuwe wet en regelgeving en de laatste inzichten op het gebied van informatiebeveiliging en privacy. Voor de 2015versie van het Normenkader IBHO heeft de maturitywerkgroep van SCIPR 1 de bestaande beheersmaatregelen geëvalueerd aan de hand van ISO 27002:2013 (de 2013 versie was nog gebaseerd op ISO 27002:2007). Er zijn enkele beheersmaatregelen toegevoegd, de clusterindeling is gebalanceerd, het toetsingskader is uitgebreid en voor iedere maatregel is het aanbevolen CMMniveau vastgesteld. De clusterindeling zoals die al bestond in 2013 is, met de 1 SCIPR: SURF Community voor Informatiebeveiliging en Privacy, de opvolger van SURFibo. 3/19

4 eerdergenoemde optimalisaties, gehandhaafd in 2015, zodat de vergelijking tussen beide benchmarks valide blijft CMMniveaus en baseline De CMMniveaus beschrijven het basisniveau voor informatiebeveiliging en bescherming van persoonsgegevens. Voor de meeste beheersmaatregelen geldt dat het aanbevolen niveau 2 of 3 is, voor een aantal wordt instellingen aangeraden om ze op niveau 4 in te richten. De aanbevolen niveaus zijn als baseline vastgesteld door de stuurgroep Security en Privacy. Niveau 4 betekent dat de betreffende maatregel regelmatig wordt geëvalueerd en bijgesteld. Een voorbeeld hiervan is het beveiligingsbeleid. Het hebben van een goedgekeurd en adequaat beleid is niveau 3, jaarlijkse evaluatie en bijstelling is niveau 4. Voor iedere maatregel in het normenkader wordt een CMMniveau aanbevolen, onder andere gebaseerd op risicoanalyses vanuit het Cyberdreigingsbeeld. Dit is de baseline. De niveaus zijn gebaseerd op een van de volgende regels: CMMniveau 4 de maatregel is dermate essentieel dat een regelmatige toetsing (uitvoeren van PlanDoCheckAct cyclus) noodzakelijk is; CMMniveau 3 de maatregel is zo basaal dat deze niet kan ontbreken of de maatregel is als essentieel geclassificeerd op basis van de analyse van het Cyberdreigingsbeeld Hoger Onderwijs 2014; CMMniveau 2 alle overige maatregelen Ten opzichte van 2013 vooruitgang, maar baseline vaak niet gehaald In vergelijking met de SURFaudit benchmark uit 2013 is op de meeste fronten vooruitgang geboekt, maar de baseline wordt voor de meeste clusters nog niet gehaald; een mooie aanleiding om verbeterplannen op te stellen voor onderdelen die de baseline nog niet halen: Figuur 2: Resultaten van SURFaudit benchmarks 2013 (25*) 2015 (18*) baseline *Noot: in 2015 hebben 18 instellingen meegedaan met de benchmark, in 2013 waren dat er Mbo instellingen In 2015 is voor het eerst de mbobenchmark uitgevoerd aan de hand van het Normenkader mbo, onder auspiciën van de Taskforce informatiebeveiliging. Hieraan hebben 2 AOC s, 14 ROC s en 2 vakscholen meegedaan. Het Normenkader mbo is afgeleid van het Normenkader HO, waardoor de resultaten goed vergeleken kunnen worden met die van de HObenchmarks. Voor dit verslag blijft de MBObenchmark 2015 echter nog buiten beschouwing. 4/19

5 1.2.5 Geschiedenis van de benchmark 2 In 2008 is het niveau van informatiebeveiliging bij een flink aantal instellingen in het hoger onderwijs al gemeten. In 2009 en 2010 zijn nog verschillende metingen uitgevoerd en is voor het eerst een referentiekader gebruikt om aan te geven waar een instelling zou moeten staan. Op bestuurlijk niveau is in 2010 besloten om de volgende 4 jaar op een procesmatige manier de volwassenheid van informatiebeveiliging binnen het hoger onderwijs te meten. Eind 2011 heeft de eerste ronde van SURFaudit plaatsgevonden. Aan deze succesvolle auditronde hebben 23 instellingen deelgenomen. De tweede benchmark ronde was in 2013; daaraan hebben 25 instellingen deelgenomen, waarvan 12 universiteiten, 12 hogescholen en 1 onderzoeksinstelling. Aan de benchmark 2015 hebben 18 instellingen deelgenomen, waarvan 8 universiteiten, 9 hogescholen en 1 onderzoeksinstelling. 2 Bron: (opgehaald op 5 april 2016). 5/19

6 2 Resultaten 2.1 Highlevel resultaten In de tabel hieronder vindt u CMMscores van de benchmarks die tot nu toe gehouden zijn: cluster HO 2011 HO 2013 HO 2015 MBO 2015 Totaal Beleid en organisatie Personeel, gasten, studenten Ruimtes en apparatuur Continuïteit Toegangsbeveiliging en integriteit Controle en logging Tabel 1: Highlevel resultaten en trend (gemiddelde per cluster) Sinds de benchmark 2013 is het mogelijk bewijsmateriaal toe te voegen bij het scoren van een maatregel, waardoor er betere onderbouwing is en de kwaliteit van de scores is toegenomen. Terwijl de benchmark 2013 voor ieder cluster een verbetering liet zien ten opzichte van de vorige benchmark (2011), valt nu op dat de benchmark 2015 in zijn totaliteit weliswaar een vooruitgang toont ten opzichte van de vorige benchmark (2013), maar dat cluster 2 in 2015 achteruit is gegaan. In figuur 3 is te zien hoe het merendeel van de deelnemers ver beneden de baseline scoort voor cluster 2. Figuur 3: deelnemers ten opzichte van de baseline 2.2 Lager scorend cluster 2 nader bekeken Maatregel Bewustzijnsopleiding en training Wanneer we inzoomen op cluster 2, zien we dat van bijna alle beheersmaatregelen de score hetzelfde is gebleven of zelfs beter is geworden, maar dat van maatregel Alle medewerkers van de organisatie en, voor zover relevant, contractanten krijgen een passende bewustzijnsopleiding en training en regelmatige bijscholing van beleidsregels en procedures van de organisatie, voor zover 6/19

7 relevant voor hun functie de (mediaan 3 )score van CMMniveau 2 naar 1,5 is gezakt. Bovendien is de score significant lager dan de baseline: Figuur 4: resultaten benchmark 2015 cluster 2 Het lijkt erop dat het bij veel van de participerende instellingen schort aan awarenesstraining (terwijl dat in er 2013 beter uitzag). Anderzijds is er wellicht bij het scoren van maatregel in 2015, meer dan in 2013, gekeken naar awarenesstraining in de hele organisatie, en niet alleen binnen ICT, waardoor men zich realiseert dat dit nog een grote uitdaging is en de resulterende score lager is geworden. Een andere mogelijke verklaring is dat vanaf de benchmark 2015 het toevoegen van evidence vereist is. Uit de detailgrafiek van maatregel (figuur 5) en tabel 2 blijkt dat het aantal level 1 scores percentueel fors is toegenomen in 2015, terwijl het aantal level 2 en 3 scores flink is afgenomen. Wel heeft 1 instelling in 2015 op level 4 gescoord. Uit de grafieken blijkt verder dat het gemiddelde is afgenomen van 1,72 tot 1,67 en de mediaan van 2 naar 1,5 is gezakt. CMMniveau % 0% 4 6% 0% +6% 3 6% 8% 2% 2 39% 56% 17% 1 50% 36% +14% Tabel 2: detail voor maatregel ( in 2013) in % 3 Zie bijlage Mediaanscore voor het verschil tussen gemiddelde score en mediaanscore. 7/19

8 Figuur 5: Detail scores voor maatregel ( in 2013) Overige maatregelen die lager scoorden Andere beheersmaatregelen die in 2015 significant lager hebben gescoord dan de baseline zijn: Maatregel Maatregel (cluster 1) Het beleid voor informatiebeveiliging wordt met geplande tussenpozen of als zich significante veranderingen voordoen, beoordeeld om te waarborgen dat het voortdurend passend, adequaat en doeltreffend is. (mediaanscore 2 baseline 4). Uit de detailgrafiek (figuur 6) en tabel 3 blijkt dat het aantal level 1, 2 en 3 scores percentueel is afgenomen, terwijl het percentage level 4 scores is toegenomen. Uit de grafieken blijkt verder dat het gemiddelde is toegenomen van 1,88 tot 2,56, terwijl de mediaan hetzelfde is gebleven. CMMniveau % 0% 4 17% 4% +13% 3 28% 12% +16% 2 50% 52% 2% 1 6% 32% 26% Tabel 3: detail voor maatregel ( in 2013) in % 8/19

9 Figuur 6: Detail scores voor maatregel ( in 2013) Hoewel de maatregel fors lager dan de baseline scoort, is blijkbaar is de volwassenheid wel significant toegenomen sinds 2013 en uit de grafieken blijkt dat de 25% middelste observaties nu tussen level 2 en 3 liggen (in plaats van tussen level 1 en 2 in 2013). Maatregel Maatregel (cluster 5) Logfaciliteiten en informatie in logbestanden worden beschermd tegen vervalsing en onbevoegde toegang. (mediaanscore 1,5 baseline 3). CMMniveau % 4 0% 3 6% 2 44% 1 50% Tabel 4: detail voor maatregel (niet beschikbaar in 2013) in % Figuur 7: detail scores voor maatregel (niet beschikbaar in 2013) Uit de verdeling in de grafieken (figuur 7) blijkt dat slechts 1 instelling de baseline score van 3 haalt en dat de andere instellingen op level 1 of 2 scoren. De gemiddelde score was 1, Positieve noten Maar er is ook goed nieuws: beheersmaatregelen met baseline score 2 worden door ruim 52% van de participanten gehaald en 40% haalt zelfs een score van 3 of hoger. Verder scoort een aantal beheersmaatregelen hoger dan de baseline, soms ondanks een teruggang ten opzichte van 2013, bijvoorbeeld: 9/19

10 2.3.1 Maatregel Maatregel (cluster 1) De eisen die verband houden met informatiebeveiliging zijn opgenomen in de eisen voor nieuwe informatiesystemen en voor uitbreidingen van bestaande informatiesystemen. (mediaanscore 3 baseline 2). CMMniveau % 0% 4 0% 0% 3 56% 36% +20% 2 44% 60% 16% 1 0% 4% 4% Tabel 5: detail voor maatregel ( in 2013) in % Figuur 8: Detail scores voor maatregel ( in 2013) Uit de detailgrafieken (figuur 8) en tabel 5 blijkt dat het zwaartepunt in 2015 op level 2 en 3 ligt. Daarbij is het aantal level 3 scores met 20% gestegen. Uit de grafieken blijkt verder dat het gemiddelde is toegenomen van 2,32 tot 2,56 en de mediaanscore van 2 naar 3 is gegaan Maatregel Maatregel (cluster 3) Voor het werken in beveiligde gebieden zijn procedures ontwikkeld en deze worden toegepast. (mediaanscore 3 baseline 2). CMMniveau % 0% 4 11% 0% +11% 3 44% 32% +12% 2 44% 60% 16% 1 0% 8% 8% Tabel 6: detail voor maatregel ( in 2013) in % 10/19

11 Figuur 9: Detail scores voor maatregel ( in 2013) Uit de detailgrafiek (figuur 9) en tabel 6 blijkt dat het zwaartepunt in 2013 op level 2 lag, maar een behoorlijk percentage naar level 3 en 4 is gestegen. Uit de grafieken blijkt verder dat het gemiddelde is toegenomen van 2,24 tot 2,67 en de mediaanscore van 2 naar 3 is gegaan Maatregel Maatregel (cluster 3) De klokken van alle relevante informatie verwerkende systemen binnen een organisatie of beveiligingsdomein worden gesynchroniseerd met één referentietijdbron. (mediaanscore 2,5 baseline 2). CMMniveau % 4% 4% 4 6% 0% +6% 3 44% 68% 24% 2 50% 24% +26% 1 0% 4% 4% Tabel 7: detail voor maatregel ( in 2013) in % Figuur 10: Detail scores voor maatregel ( in 2013) Hoewel deze maatregel hoger scoort dan de baseline, blijkt uit de detailgrafieken (figuur 10) en tabel 7 dat het zwaartepunt in 2013 op level 3 lag, maar dat in 2015 een flinke verslechtering zichtbaar is geworden, met een verdubbeling van het level 2 percentage naar 50% van de responses. De level 5 score uit 2013 is waarschijnlijk een anomalie. Uit de grafieken blijkt verder dat het gemiddelde iets is afgenomen van 2,76 naar 2,56 en dat de mediaanscore van 3 naar 2,5 is gezakt. 11/19

12 3 Overzicht beheersmaatregelen status ten opzichte van de baseline 3.1 Cluster 1: Beleid & Organisatie Ten behoeve van informatiebeveiliging is een reeks beleidsregels gedefinieerd en goedgekeurd door de directie De beleidsregels voor informatiebeveiliging zijn gepubliceerd en gecommuniceerd aan medewerkers en relevante externe partijen Het beleid voor informatiebeveiliging wordt met geplande tussenpozen of als zich significante veranderingen voordoen, beoordeeld om te waarborgen dat het voortdurend passend, adequaat en doeltreffend is Alle verantwoordelijkheden bij informatiebeveiliging zijn gedefinieerd en toegewezen Conflicterende taken en verantwoordelijkheden zijn gescheiden om de kans op onbevoegd of onbedoeld wijzigen of misbruik van de bedrijfsmiddelen van de organisatie te verminderen. (Binnen de (ict)organisatie wordt (voor zover mogelijk) functiescheiding tussen gebruik, ontwikkelen/aanschaffen, beheren en beoordelen van functioneren van systemen gehandhaafd. Autorisaties van gebruikers worden ingeregeld op het needtoknow/needtoact basis vanuit het te ondersteunen bedrijfsproces.) Informatiebeveiliging komt aan de orde in projectbeheer, ongeacht het soort project Beleid en ondersteunende beveiligingsmaatregelen zijn vastgesteld om de risico's die het gebruik van mobiele apparatuur met zich meebrengt te beheren. (Er dient beveiligingsbeleid te worden vastgesteld om de risico's die het gebruik van mobiele apparatuur met zich meebrengt te beperken.) Informatie is geclassificeerd met betrekking tot wettelijke eisen, waarde, belang en gevoeligheid voor onbevoegde bekendmaking of wijziging Om informatie te labelen is een passende reeks procedures ontwikkeld en geïmplementeerd in overeenstemming met het informatieclassificatieschema dat is vastgesteld door de organisatie Ter bescherming van informatie is een beleid voor het gebruik van cryptografische beheersmaatregelen ontwikkeld en geïmplementeerd Ter bescherming van informatie zijn er tools of applicaties aanwezig waarmee het beleid voor het gebruik van cryptografische beheersmaatregelen wordt geïmplementeerd Apparatuur, informatie en software wordt niet zonder toestemming vooraf van de locatie meegenomen Ter bescherming van het informatietransport, dat via alle soorten communicatiefaciliteiten verloopt, zijn formele beleidsregels, procedures en beheersmaatregelen voor transport van kracht Er zijn overeenkomsten vastgesteld voor het het beveiligd transporteren van bedrijfsinformatie tussen de organisatie en externe partijen. 12/19

13 De eisen die verband houden met informatiebeveiliging zijn opgenomen in de eisen voor nieuwe informatiesystemen en voor uitbreidingen van bestaande informatiesystemen Alle relevante informatiebeveiligingseisen zijn vastgesteld en overeengekomen met elke leverancier die toegang heeft tot ITinfrastructuurelementen ten behoeve van de informatie van de organisatie, of deze verwerkt, opslaat, communiceert of biedt Overeenkomsten met leveranciers bevatten eisen die betrekking hebben op deinformatiebeveiligingsrisico's in verband met de toeleveringsketen van de diensten en producten op het gebied van informatie en communicatietechnologie Directieverantwoordelijkheden en procedures zijn vastgesteld om een snelle, doeltreffende en ordelijke respons op informatiebeveiligingsincidenten te bewerkstelligen Informatiebeveiligingsgebeurtenissen worden zo snel mogelijk via de juiste leidinggevende niveaus gerapporteerd Registraties worden in overeenstemming met wettelijke, regelgevende, contractuele en bedrijfseisen beschermd tegen verlies, vernietiging, vervalsing, onbevoegde toegang en onbevoegde vrijgave Privacy en bescherming van persoonsgegevens worden, voor zover van toepassing, gewaarborgd in overeenstemming met relevante wet en regelgeving. + Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 3.2 Cluster 2: Personeel, studenten en gasten Verificatie van de achtergrond van alle kandidaten voor een dienstverband wordt uitgevoerd in overeenstemming met relevante wet en regelgeving en ethische overwegingen en staat in verhouding tot de bedrijfseisen, de classificatie van de informatie waartoe toegang wordt verleend en de vastgestelde risico's De contractuele overeenkomst met medewerkers en contractanten vermeldt hun verantwoordelijkheden voor informatiebeveiliging en die van de organisatie Alle medewerkers van de organisatie en, voor zover relevant, contractanten krijgen een passende bewustzijnsopleiding en training en regelmatige bijscholing van beleidsregels en procedures van de organisatie, voor zover relevant voor hun functie De toegangsrechten van alle medewerkers en externe gebruikers voor informatie en informatieverwerkende faciliteiten worden bij beëindiging van hun dienstverband, contract of overeenkomst verwijderd, en bij wijzigingen worden ze aangepast Er is een 'clear desk'beleid voor papieren documenten en verwijderbare opslagmedia en een 'clear screen' beleid voor informatieverwerkende faciliteiten ingesteld Eisen voor vertrouwelijkheids of geheimhoudingsovereenkomsten die de behoeften van de organisatie betreffende het beschermen van informatie weerspiegelen, zijn vastgesteld en worden regelmatig beoordeeld en gedocumenteerd Van medewerkers en contractanten die gebruikmaken van de informatiesystemen en diensten van de organisatie wordt geëist dat zij de in systemen of diensten 13/19

14 waargenomen of vermeende zwakke plekken in de informatiebeveiliging registreren en rapporteren. Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 3.3 Cluster 3: Ruimtes & apparatuur Er dienen beveiligingsmaatregelen te worden vastgesteld om de risico's die het gebruik van mobiele apparatuur met zich meebrengt te beperken Media worden overeenkomstig formele procedures op een veilige en beveiligde manier verwijderd als ze niet langer nodig zijn Beveiligingszones zijn gedefinieerd en worden gebruikt om gebieden te beschermen die gevoelige of essentiële informatie en informatieverwerkende faciliteiten bevatten Beveiligde gebieden zijn beschermd door passende toegangsbeveiliging om ervoor te zorgen dat alleen bevoegd personeel toegang krijgt Voor kantoren, ruimten en faciliteiten is fysieke beveiliging ontworpen en deze wordt toegepast Tegen natuurrampen, kwaadwillige aanvallen of ongelukken is fysieke bescherming ontworpen en deze wordt toegepast Voor het werken in beveiligde gebieden zijn procedures ontwikkeld en deze worden toegepast Toegangspunten zoals laad en loslocaties en andere punten waar onbevoegde personen het terrein kunnen betreden, worden beheerst, en zo mogelijk afgeschermd van informatieverwerkende faciliteiten om onbevoegde toegang te vermijden Apparatuur is zodanig geplaatst en beschermd dat risico's van bedreigingen en gevaren van buitenaf, alsook de kans op onbevoegde toegang worden verkleind Apparatuur is beschermd tegen stroomuitval en andere storingen door onderbreking van nutsvoorzieningen Voedings en telecommunicatiekabels die voor dataverkeer of ondersteunende informatiediensten worden gebruikt, zijn tegen interceptie of beschadiging beschermd Apparatuur wordt op correcte wijze onderhouden, om de continue beschikbaarheid en integriteit ervan te waarborgen Bedrijfsmiddelen die zich buiten het terrein bevinden worden beveiligd waarbij rekening wordt gehouden met de verschillende risico s van werken buiten het terrein van de organisatie Alle onderdelen van de apparatuur die opslagmedia bevatten, worden geverifieerd om te waarborgen dat gevoelige gegevens en in licentie gegeven software voorafgaand aan verwijdering of hergebruik zijn verwijderd of betrouwbaar veilig zijn overschreven De klokken van alle relevante informatieverwerkende systemen binnen een organisatie of beveiligingsdomein worden gesynchroniseerd met één referentietijdbron. + + Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), 14/19

15 gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 3.4 Cluster 4: Continuïteit Veranderingen in de organisatie, bedrijfsprocessen, informatieverwerkende faciliteiten en systemen die van invloed zijn op de informatiebeveiliging worden beheerst Ontwikkel, test en productieomgevingen zijn gescheiden om het risico van onbevoegde toegang tot of veranderingen aan de productieomgeving te verlagen Ter bescherming tegen malware zijn beheersmaatregelen voor detectie, preventie en herstel geïmplementeerd Er zijn geschikte procedures ingevoerd om het bewustzijn van de gebruikers omtrent bescherming tegen malware te vergroten Regelmatig worden backup kopieën van informatie, software en systeemafbeeldingen gemaakt Gemaakte backups worden regelmatig getest conform het overeengekomen backup beleid Om het op operationele systemen installeren van software te beheersen zijn procedures geïmplementeerd Informatie over technische kwetsbaarheden van informatiesystemen die worden gebruikt wordt tijdig verkregen, de blootstelling van de organisatie aan dergelijke kwetsbaarheden wordt geëvalueerd en er worden passende maatregelen genomen om het risico dat ermee samenhangt aan te pakken Voor het door gebruikers installeren van software zijn regels vastgesteld en geïmplementeerd Organisaties stellen beveiligde ontwikkelomgevingen vast en beveiligen deze passend voor verrichtingen op het gebied van systeemontwikkeling en integratie, die betrekking hebben op de gehele levenscyclus van de systeemontwikkeling Veranderingen in de dienstverlening van leveranciers, met inbegrip van handhaving en verbetering van bestaande beleidslijnen, procedures en beheersmaatregelen voor informatiebeveiliging worden beheerd, rekening houdend met de kritikaliteit van bedrijfsinformatie, betrokken systemen en processen en herbeoordeling van risico's Informatiebeveiligingsgebeurtenissen worden beoordeeld en er wordt geoordeeld of zij moeten worden geclassificeerd als informatiebeveiligingsincidenten Op informatiebeveiligingsincidenten wordt gereageerd in overeenstemming met de gedocumenteerde procedures De organisatie heeft processen, procedures en beheersmaatregelen vastgesteld, gedocumenteerd en geïmplementeerd om het vereiste niveau van continuïteit voor informatiebeveiliging tijdens een ongunstige situatie te waarborgen en handhaaft deze Informatieverwerkende faciliteiten worden met voldoende redundantie geïmplementeerd om aan beschikbaarheidseisen te voldoen. Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 15/19

16 3.5 Cluster 5: Toegangsbeveiliging & integriteit Een beleid voor toegangsbeveiliging is vastgesteld, gedocumenteerd en beoordeeld op basis van bedrijfs en informatiebeveiligingseisen Gebruikers krijgen alleen toegang tot het netwerk en de netwerkdiensten waarvoor zij specifiek bevoegd zijn Een formele registratie en afmeldingsprocedure is geïmplementeerd om toewijzing van toegangsrechten mogelijk te maken Een formele gebruikerstoegangsverleningsprocedure is geïmplementeerd om toegangsrechten voor alle typen gebruikers en voor alle systemen en diensten toe te wijzen of in te trekken De toewijzing en het gebruik van speciale bevoegdheden zijn beperkt en worden beheerst Het toewijzen van geheime authenticatieinformatie wordt beheerst via een formeel beheersproces Van gebruikers wordt verlangd dat zij zich bij het gebruiken van geheime authenticatieinformatie houden aan de praktijk van de organisatie Toegang tot informatie en systeemfuncties van toepassingen is beperkt in overeenstemming met het beleid voor toegangsbeveiliging Indien het beleid voor toegangsbeveiliging dit vereist, wordt toegang tot systemen en toepassingen beheerst door een beveiligde inlogprocedure Met betrekking tot het gebruik, de bescherming en de levensduur van cryptografische sleutels tijdens hun gehele levenscyclus is een beleid ontwikkeld en geïmplementeerd Er wordt gebruik gemaakt van tools om cryptografische sleutels tijdens hun gehele levenscyclus adequaat te beheren Logfaciliteiten en informatie in logbestanden worden beschermd tegen vervalsing en onbevoegde toegang Netwerken worden beheerd en beheerst om informatie in systemen en toepassingen te beschermen Beveiligingsmechanismen, dienstverleningsniveaus en beheerseisen voor alle netwerkdiensten zijn geïdentificeerd en opgenomen in overeenkomsten betreffende netwerkdiensten. Dit geldt zowel voor diensten die intern worden geleverd als voor uitbestede diensten Groepen van informatiediensten, gebruikers en systemen zijn op netwerken gescheiden Informatie die is opgenomen in elektronische berichten wordt passend beschermd Informatie die deel uitmaakt van transacties van toepassingen wordt beschermd ter voorkoming van onvolledige overdracht, foutieve routering, onbevoegd wijzigen van berichten, onbevoegd openbaar maken, onbevoegd vermenigvuldigen of afspelen. Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 16/19

17 3.6 Cluster 6: Controle & logging Eigenaren van bedrijfsmiddelen beoordelen toegangsrechten van gebruikers regelmatig Logbestanden van gebeurtenissen die gebruikersactiviteiten, uitzonderingen en informatiebeveiligingsgebeurtenissen registreren, worden gemaakt, bewaard en regelmatig beoordeeld Activiteiten van systeembeheerders en operators worden vastgelegd en de logbestanden worden beschermd en regelmatig beoordeeld Uitbestede systeemontwikkeling staat onder supervisie van en wordt gemonitord door de organisatie Tijdens ontwikkelactiviteiten wordt de beveiligingsfunctionaliteit getest Voor nieuwe informatiesystemen, upgrades en nieuwe versies worden programma's voor het uitvoeren van acceptatietests en gerelateerde criteria vastgesteld Organisaties monitoren, beoordelen en auditen regelmatig de dienstverlening van leveranciers De organisatie heeft procedures gedefinieerd voor het identificeren, verzamelen, verkrijgen en bewaren van informatie die als bewijs kan dienen en past deze toe De directie beoordeelt regelmatig de naleving van de informatieverwerking en procedures binnen haar verantwoordelijkheidsgebied aan de hand van de desbetreffende beleidsregels, normen en andere eisen betreffende beveiliging Informatiesystemen worden regelmatig beoordeeld op naleving van de beleidsregels en normen van de organisatie voor informatiebeveiliging. Legenda: mediaanscore significant onder de baseline (), onder de baseline (), gelijk aan de baseline () of beter dan de baseline (+) 3.7 Conclusie Aantal deelnemers In 2015 hebben 18 instellingen meegedaan met de SURFaudit benchmark, zeven minder dan in In 2015 is ook een baseline vastgesteld waar instellingen aan moeten voldoen (zie figuur 2) Veel scores onder baseline Bij de benchmark 2015 zijn de scores voor alle clusters in meer of mindere mate onder de baseline uitgekomen met uitzondering van cluster 3 Ruimtes en apparatuur dat gelijk aan de baseline scoort. In vergelijking met de benchmark ronde uit 2013 zijn de resultaten voor alle clusters beter geworden behalve voor cluster 2 dat een teruggang laat zien van CMMlevel 2.2 naar 2.1 en ook nog significant lager dan de baseline scoort Awarenessopleiding en training Bij nadere analyse van dit cluster blijkt dat vooral te liggen aan maatregel Alle medewerkers van de organisatie en, voor zover relevant, contractanten krijgen een passende bewustzijnsopleiding en training en regelmatige bijscholing van beleidsregels en procedures van de organisatie, voor zover relevant voor hun functie, het organiseren van awareness trainingen. Van deze maatregel is de (mediaan)score van level 2 naar 1,5 gezakt. Bovendien is het percentage level 1 scores fors toegenomen, terwijl het percentage level 2 en 3 scores navenant is afgenomen (zie figuur 5 en tabel 2). De gemiddelde score voor deze maatregel is weliswaar slechts iets afgenomen (van 1,72 tot 1,67), 17/19

18 maar een veel hoger percentage van de participanten heeft laag gescoord, waardoor de mediaanscore fors lager ligt. Dus als groep zijn de participanten achteruitgegaan Aantal maatregelen scoren boven baseline Het goede nieuws is dat een aantal beheersmaatregelen hoger hebben gescoord dan de baseline en bovendien verbeterd zijn ten opzichte van de benchmark Meest opvallend daarbij is maatregel uit cluster 1 Beleid en organisatie, waarin wordt gesteld: De eisen die verband houden met informatiebeveiliging zijn opgenomen in de eisen voor nieuwe informatiesystemen en voor uitbreidingen van bestaande informatiesystemen. De gemiddelde score van deze maatregel is toegenomen van 2,32 tot 2,56 en de mediaanscore is van 2 naar 3 gegaan. Met andere woorden, veel instellingen scoren hoger dan voorheen. Het aantal level 3 scores voor deze maatregel is met maar liefst 20% is gestegen en het percentage level 1 en 2 scores navenant afgenomen (zie tabel 5 en figuur 8). Kijkend naar alle beheersmaatregelen zien we dat 42 beheersmaatregelen (van de 85) de baseline halen of hoger scoren en dat 43 de baseline niet halen, maar dat in zijn totaliteit in vergelijking met de vorige benchmark wel een lichte verbetering geconstateerd kan worden Behoorlijk resultaat Al met al kunnen we spreken van een behoorlijk resultaat met een aantal aandachtspunten voor de volgende benchmark die tegen het einde van dit jaar weer opgestart zal worden. 18/19

19 Bijlage Mediaanscore Coable berekent de mediaan van alle scores die per maatregel zijn ingevuld. Waarom de mediaan en wat is de mediaan eigenlijk? Mediaan en gemiddelde zijn twee manieren om een algemeen beeld te krijgen van hoe een groep als geheel scoort. Gemiddelde Instelling A: 5 Instelling B: 4,5 Instelling C: 3 Instelling D: 4 Instelling E: 3,5 Instelling F: 4 Instelling G: 4 Tel alle individuele scores bij elkaar op en deel door het aantal. Het totaal van de 7 instellingen is 28, dus het gemiddelde is Stel dat instelling D heel laag heeft gescoord, bijvoorbeeld 1, dan zakt het gemiddelde naar ,6. Hiermee heeft één behoorlijk afwijkende score in deze (relatief kleine) groep dus een flink effect op het gemiddelde. Mediaan Zet alle scores in een opklimmende reeks en bepaal welke waarde in het midden ligt, zodat er evenveel scores lager als hoger zijn dan deze mediaan: 3 3, ,5 5 de middelste 4 is de mediaanscore. Als instelling D een 1 scoort in plaats van 4, wordt het opklimmende rijtje 1 3 3, ,5 5. De mediaanscore blijft 4, want er zijn nog steeds evenveel scores hoger als lager dan 4. Het effect van één instelling die behoorlijk afwijkt van de rest van de groep, de uitschieter, is zo uit het groepsbeeld geëlimineerd. Uit de figuren bij de resultaten van iedere maatregel kan verdere informatie worden gehaald, bijvoorbeeld welke score het meeste voorkomt (histogram links) en wat de spreiding van de antwoorden was (boxplot rechts): 19/19