18 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

Transcriptie

1 18 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 2

2 A n a l y s e p l a n g e b i e d en omgeving EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 19

3 Kernen binnen de gemeente Brummen 20 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

4 2 ANALYSE PLANGEBIED EN OMGEVING In de analyse is, na een korte historische schets, de ruimtelijke en functionele structuur van het dorp beschreven. Vervolgens is een onderscheid gemaakt tussen de sterke en de zwakke punten in het centrumgebied. Daarbij staat de opgave centraal te onderkennen welke mogelijkheden er zijn om sterke punten (nog) meer betekenis te geven; hoe kun je de reeds aanwezige kwaliteiten verder uitnutten (potenties). Dat kan door benoeming van de zwakke punten expliciet te maken en vast te stellen welke onderdelen of elementen in het centrumgebied verbetering behoeven. Daarmee is een min of meer puntsgewijze schets opgenomen van de huidige situatie. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 21

5 22 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

6 2.1 Hart en ziel van Eerbeek Het ontstaan van het dorp Eerbeek is onlosmakelijk verbonden met de beek en de papierindustrie. Eerbeek is ontstaan op de plek langs de Eerbeekse Beek waar deze vanuit het Veluwemassief het lager gelegen gebied binnenstroomt. Deze plek was geschikt voor de vestiging van papiermolens en wasserijen. Naast de beek vormt de structuur van oude linten en enken de cultuurhistorische waarde van het dorp. Terwijl deze linten met hoge ruimtelijke kwaliteit deel uitmaken van de hoofdstructuur van het dorp is de beek zelf echter niet meer herkenbaar als historisch element binnen het centrum van Eerbeek. Het centrum van Eerbeek vormt het maatschappelijke hart, de spil in de gemeenschap. Dit hart kent twee opvallende karakteristieken die in belangrijke mate de opgave bepalen in dit gebied. Een excentrisch centrum Het centrum van Eerbeek ligt excentrisch in het dorp. Meer dan bij steden en dorpen waar het centrum het geografische hart vormt, is de bereikbaarheid en uitstraling van een dergelijk excentrisch centrum belangrijk. Het is immers niet een plek waar je logischerwijs verzeild raakt, maar een bestemming waar je moet besluiten naartoe te gaan. Deze plek moet iets te bieden hebben. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 23

7 24 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Functies binnen de dorpskernen: wonen, centrumgebied en bedrijven

8 Industrie in het hart van het dorp De meest opvallende karakteristiek van het centrum van Eerbeek is dat het begrensd wordt met grootschalige bedrijfscomplexen en de spoorlijn. Door het verplaatsen van het Kersten bedrijf en het vrijkomen van Burgerslocatie komt een aanzienlijk deel (excentrisch gelegen) van het centrumgebied van Eerbeek vrij voor herontwikkeling. Maar, de meest centraal gelegen fabriek (papierfabriek) in het dorp wordt nog steeds intensief gebruikt. Ruimtelijk gezien vormt dit complex enerzijds een beperking voor de huidige herstructurering van de dorpse hart, anderzijds biedt het gebied kansen en potenties voor de toekomst van Eerbeek. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 25

9 26 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Historische lijnen en huidige structuur van Eerbeek

10 2.2 Een historische schets Eerbeek is een kransesdorp bestaande uit twee enken, de Noorderenk en de Molenenk, die worden gescheiden door de beek. De beek stroomt van zuid naar noord dwars door het centrum en bevat kwalitatief goed water. De structuur van Eerbeek kenmerkt zich door lijnpatronen. Linten en essen zijn belangrijke en nog steeds herkenbare structuren in het dorp. In Eerbeek is het veranderingsproces van een deel van de lintbebouwing door de aanwezigheid van de papierindustrie versneld gegaan. De historische linten naar en rond de essen bezitten nog agrarische kenmerken. De linten maken deel uit van de hoofdstructuur van Eerbeek en stralen een hoge ruimtelijke kwaliteit uit. De essen zijn cultuurhistorisch belangrijk en in de Eerbeekse situatie nog zeer gaaf. De karakteristiek komt vooral tot uitdrukking in de open ruimtes, de zelfstandige plaatsing van de bebouwing en in het individuele karakter van de panden. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 27

11 centrumgebied papierindustrie 28 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED Context van de Eerbeekse Beek

12 Eerbeek is ontstaan op de plek langs de Eerbeekse Beek waar deze vanuit het Veluwe massief het lager gelegen gebied binnenstroomt. Vroeger liep de beek door richting het noorden, tegenwoordig gaat de beek ter hoogte van het bedrijventerrein deels ondergronds. De Eerbeekse Beek is een belangrijk element voor het dorp. De omgeving van deze beek was geschikt voor de vestiging van o.a. papiermolens. De papierindustrie is al eeuwenlang zeer kenmerkend voor Eerbeek. De papierindustrie levert echter geen belangrijke historische landmarks meer op. De ontwikkeling van de papierindustrie is gevolgd door het realiseren van grootschalige woonbebouwing waardoor beide functies (wonen en werken) dicht op elkaar zijn gesitueerd. Herstructurering van het centrumgebied biedt een kans om een duurzame buffer te creëren tussen beide functies. Verloop van de Eerbeekse Beek EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 29

13 2.3 Ruimtelijke en functionele structuren De kern Eerbeek heeft ruim inwoners. Door de ligging aan de Veluwe is er in de omgeving van Eerbeek een aantal toeristische functies te vinden, zoals campings en een recreatiecentrum. Huis te Eerbeek, de stoomtrein en de watermolen zijn toeristische attracties in de directe omgeving van de kern Eerbeek. Huis te Eerbeek is een middeleeuws kasteel dat tegenwoordig dienst doet als hotel en conferentieoord. De spoorlijn Apeldoorn-Arnhem stamt uit In 1947 eindigde het reguliere personenvervoer, terwijl het goederenvervoer nog doorliep tot Tegenwoordig rijdt de toeristische stoomtrein in het hoogseizoen en op speciale dagen. Daarnaast zijn er in Eerbeek en de omgeving veel mogelijkheden voor het maken van wandel- en/of fietsroutes. De woongebieden bevinden zich voornamelijk in het noordwesten van de kern, industriegebieden (papierindustrie) zijn vooral in het zuidwesten van de kern gesitueerd. Ten opzichte van de woongebieden is het winkelcentrum van Eerbeek decentraal gelegen. De ruimtelijke structuur van het centrum van Eerbeek wordt gekenmerkt door twee winkelconcentraties: het Stuijvenburchplein en het Oranje Nassauplein, waarbij de Loenenseweg een belangrijke schakel is tussen deze twee gebieden. In het algemeen heeft het centrum van Eerbeek een rommelige indruk. Er is geen sprake van een samenhangende en herkenbare stedenbouwkundige structuur binnen het centrumgebied 30 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

14 De belangrijke structuren in het gebied zijn de Stuijvenburchstraat, de Coldenhovenseweg, de spoorlijn en de Eerbeekse Beek. Vanaf de Loubergweg is er tussen de bebouwing een doorzicht op het landschap. Het spoor loopt dwars door het centrum en scheidt de Loenenseweg van de Stuijvenburchstraat, waardoor het winkellint in tweeën wordt gesplitst. Het spoor vormt ook een duidelijke barrière tussen het winkelgebied aan de Stuijvenburchstraat en de (papier) industrie aan de zuidzijde. Het aanbod aan functies in het centrum van Eerbeek is typisch dorps, gevarieerd en divers. Langs de winkelstraat zitten behalve winkels ook bedrijven, woningen, horeca, banken, kantoren en gemeenschaps- en nutsvoorzieningen. Echter, deze functies liggen verspreid over een groot gebied zodat ze geen aaneengesloten winkellint vormen. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 31

15 Bebouwing Stuijvenburchstraat Het centrum van Eerbeek kent een dorpse schaal en korrelgrootte. Het merendeel van de bebouwing is één of twee lagen met kap. Op enkele karakteristieke panden na heeft het centrum geen architectonische waardevolle bebouwing. De architectuur lijkt een resultaat van een reeks incidentele ingrepen waardoor er weinig samenhang is. Een aantal winkelpuien aan de zuidzijde van de Stuijvenburchstraat oogt sterk verouderd. In de spoorzone bevindt zich grootschalige bebouwing, zoals de gebouwen op de Burgerslocatie en het buiten het plangebied liggende bedrijf over het spoor en de papierfabriek. Deze bebouwing sluit niet goed aan bij het kleinschalige karakter van de omgeving. Het Stuijvenburchplein wordt vanwege de schaal, de ligging aan de doorgaande verkeersroute en de aanwezige functies, als kernwinkelgebied gezien. Vooral de kleinschaligheid en het dorpse karakter van de bebouwing rondom het plein is een kwaliteit in dit gebied. Het plein heeft een minimale gebruiks- en belevingswaarde. 32 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

16 Oranje Nassauplein Langs de randen van het Oranje Nassauplein bevindt zich meerlaagse bouw met in de plint winkels en daarboven woningen. Deze functies verhogen de levendigheid van het gebied. Doordat de woningen een gesloten uitstraling hebben, geen balkons aan de zijde van het plein, is de algemene uitstraling negatief. Ook de winkelpuien hebben op sommige delen langs het plein een gesloten uitstraling. Wekelijks wordt een markt op het plein gehouden. Zonder markt heeft het plein een nogal karige uitstraling. Dit wordt vooral veroorzaakt door gebrek aan structuur en het gedateerde straatmeubilair. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 33

17 Verkeer De Stuijvenburchstraat is de ruggengraat van het dorp. Het vormt met de Loenenseweg de doorgaande route. Belangrijke toevoerwegen voor het centrum zijn de W. Einthovenstraat, de Coldenhovenseweg, Bernstein en de Kloosterstraat. De verkeersafwikkeling rond de Stuijvenburchstraat kent een aantal knelpunten. Het doorgaande verkeer wordt gehinderd door het parkerende verkeer op het Stuijvenburchplein. Het verkeer dat via Coldenhovenseweg komt wordt via de Wasacker (parkeerplein) naar de Stuijvenburchstraat geleid. De infrastructuur levert een negatieve bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit van het centrumgebied. De verkeerssituatie in het centrumgebied wordt gedomineerd door de Stuijvenburchstraat. De wegen die daarop aansluiten bieden een goede bereikbaarheid aan de aanwezige voorzieningen, maar de structuur is niet goed herkenbaar. Met name de parkeerroute is onduidelijk aangegeven en onevenwichtig verdeeld. Er bestaan veel conflicten tussen auto- en fietsverkeer in het centrum. 34 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

18 Groenstructuur Kenmerkend voor het groen en de openbare ruimte in het centrum is dat het weinig samenhang heeft en erg versnipperd is. Een beperkt aantal grote bomen zorgt voor de nodige sfeer en groenbeleving. Langs de Stuijvenburchstraat en Loenenseweg is een doorgaande groenstructuur van bomen geplant. Deze bomen hebben op dit moment, vanwege hun beperkte omvang, nog geen beeldbepaalende uitstraling. De Eerbeekse Beek en de omringende en begeleidende groenstroken zijn op een aantal plekken in het dorp mooi ingericht, met name langs Coldenhovenseweg is deze groenstructuur beeldbepalend. In het centrum blijven deze gebieden echter achter en heeft de beek het uiterlijk van een (afvoer)sloot. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 35

19 36 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

20 2.4. Sterke en zwakke punten Sterke/positieve elementen binnen het centrumgebied» De Stuijvenburchstraat is de ruimtelijke ruggengraat en de ontwikkelingsas van Eerbeek; hieraan zijn de meeste voorzieningen gesitueerd.» Behalve de Stuijvenburchstraat is ook de Coldenhovenseweg een relatief lang en herkenbaar historisch lint dat ten zuiden van het centrum is gelegen.» De aanwezigheid van de Eerbeekse Beek in de nabije omgeving. De beek loopt momenteel ten westen van het centrum in noord-zuidrichting.» De Beek is naamgever voor het dorp en biedt kansen om de identiteit van het centrum te versterken.» De kleinschaligheid en het dorpse karakter van de bebouwing aan het lint (Stuijvenburchstraat- Loenenseweg).» Enkele karakteristieke panden met uitstraling: De boerderij langs het spoor, het spoorgebouw bij het station en het stationsgebouw.» Het gemengde functieprofiel van het lint; zowel winkels als bedrijven, woningen, horeca en kantoren.» Aanwezigheid van een treinstation met recreatieve bestemming.» Enkele grote bomen binnen het centrumgebied geven sfeer en karakter aan de openbare ruimte.» Verplaatsing van het bedrijf Kersten en het vrijkomen van de Burgerslocatie.» Ligging nabij Veluwe en recreatieve voorzieningen is gunstig voor toeristische eigenschappen van de kern.» Aanwezigheid van veel toeristische voorzieningen in en nabij Eerbeek.» Het parkeren in het centrum is gratis.» De ruimtelijke potentie om binnen de grenzen van het huidige centrumgebied velerlei functies/ gebouwvolume toe te voegen. Zwakke/negatieve elementen binnen het centrumgebied» Geen duidelijk herkenbaar centrum, geen landmark zoals een kerk of gemeentehuis.» De openbare ruimte in het centrum is versnipperd en heeft een lage ruimtelijke kwaliteit.» De Eerbeekse Beek loopt momenteel ten westen van het centrum in noord-zuidrichting. De beek is echter niet als zodanig in de ruimtelijke structuur van het centrum herkenbaar.» Een groot gedeelte van de beek is ondergronds of ligt tussen (achter) de bebouwing.» Er is geen aaneengesloten winkelroute.» De verblijfswaarde in het centrumgebied is, mede als gevolg van de matige kwaliteit van de inrichting openbare ruimte, overdag maar vooral s avonds en in het weekend matig te noemen. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 37

21 38 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

22 » Het Stuijvenburchplein heeft een lage gebruiksen belevingswaarde. Op het plein aan de Stuijvenburchstraat wordt een groot deel van de openbare ruimte gebruikt voor parkeren.» Het plein wordt omsloten door een drukke verkeersroute waardoor oversteken naar het plein wordt bemoeilijkt. Oversteekplaatsen zijn niet altijd even overzichtelijk.» Ook de belevingswaarde van het plein is beperkt; gedateerd straatmeubilair en druk en veelzijdig materiaalgebruik domineren het straatbeeld. De functionele indeling van de ruimte is beperkt en zichtlijnen worden vertroebeld door de vele parkeerplaatsen die rondom het plein zijn gesitueerd.» Geparkeerde auto s, bevoorrading en achterkanten zijn beeldbepalend langs het spoor en Wasacker.» Het Oranje Nassauplein ligt niet aan een doorgaande route voor verkeer en ook niet aan één van de oude linten die kenmerkend zijn voor het dorp.» Het Oranje Nassauplein, als winkelplein,heeft geen ruimtelijke relatie met de Stuijvenburchstraat.» Het station van de stoomtrein is momenteel vooral een landmark vanuit toeristisch oogpunt. Echter, de ruimtelijke relatie tussen het station en het kernwinkelgebied is niet sterk.» Vanaf het station is het niet duidelijk in welke richting het kernwinkelgebied is gelegen.» Direct om het station ontbreekt een duidelijke ruimtelijke structuur.» De begrenzing van het centrum aan de westzijde, langs het spoor, wordt bepaald door twee grootschalige bedrijfsgebouwen.» De spoorlijn zorgt voor doorbreking van de winkelroute Loenenseweg-Stuijvenburgplein.» De algehele architectonische uitstraling van het Oranje Nassauplein is gedateerd.» De plek van de weekmarkt is op het Oranje Nassauplein en heeft daarmee weinig tot geen relatie met de overige voorzieningen van Eerbeek.» Negatieve beeldvorming door aanwezigheid van industrie ten opzichte van toerisme.» Conflicterende situaties op Stuijvenburchstraat door parkerend, uitrijdend en doorgaand verkeer.» Verkeersafwikkeling langs Wasacker (parkeerplein). EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 39

23 40 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

24 2.5 Kansen en potenties In feite is op basis van de inventarisatie van de sterke en de zwakke punten de zoektocht gestart naar verbeteringsmogelijkheden. De kansen en de potenties die het gebied biedt zijn hieronder puntsgewijs aangegeven.» Een groot aantal locaties binnen het centrumgebied is direct beschikbaar voor (her)ontwikkeling.» Karakteristieke elementen zoals de Eerbeekse Beek benutten bij de ontwikkelingen.» Eerbeekse Beek terug brengen in het dorpshart; met een aantrekkelijke uitstraling.» De openbare ruimte kan integraal ingericht worden voor een onderscheidend centrumbeeld.» Creëren van een herkenbare structuur binnen het centrum.» Concentreren van het winkelgebied zodat een verblijfsgebied ontstaat.» Functiemenging behouden en versterken.» Toeristische functies verder ontwikkelen.» Recreatieve en toeristische routes opwaarderen, met het station als belangrijk accent.» Waardevolle bomen (zo mogelijk) inpassen in de nieuwe structuur.» Gratis parkeren handhaven.» Door herinrichting van de buitenruimte een positieve bijdrage leveren aan verkeersveiligheid.» Logische en veilige wandelroutes naar het centrumgebied en de woonwijken.» Ruimte voor het toevoegen van nieuwe voorzieningen zoals gemeentehuis en/of Kulturhus.» Waarborgen integratie van de papierindustrie in de dorpskern. EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED 41