Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Zitting Aanpassingen van middenkoersen in het kader van het Europees Monetair Stelsel 1981 Nr. 1 BRIEF VAN DE MINISTER VAN FINANCIËN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal 's-gravenhage, 7 oktober 1981 Op 4 oktober jl. zijn de Ministers van Financiën en de Presidenten van de Centrale Banken van de landen die deelnemen aan het wisselkoersarrangement van het Europees Monetair Stelsel, alsmede de Europese Commissie te Brussel bijeengeweest. Deze vergadering werd gehouden op initiatief van Frankrijk en Duitsland naar aanleiding van de reeds geruime tijd toenemende onrust op de valutamarkten. Oorzaak van deze spanningen was het sterk uiteenlopen van de economische ontwikkeling in de landen die deelnemen aan het EMS, dat - zoals bekend - een stelsel is van vaste doch aanpasbare wisselkoersen. Voor de wisselkoersvorming belangrijke indicatoren als inflatie- en lopende rekeningontwikkeling en het financieringstekort van de overheid lieten zien, dat met name de relatieve posities van Frankrijk, Italië en België in de laatste maanden aanzienlijk verder verslechterden ten opzichte van met name de Bondsrepubliek Duitsland en Nederland. Illustratief is in dit verband bij voorbeeld dat België dit jaar naar verwachting een in procenten van het BNP uitgedrukt tekort op de lopende rekening van de betalingsbalans verwacht van 5'M. (Nederland: + 0,7%), en het tekort van de collectieve sector, dat wil zeggen overheid en sociale fondsen, dit jaar voor België zal oplopen tot 10,5% van het BNP (BRDfinancieringstekort overheidssector: - 1,8%). Italië kampt met zeer hoge inflatiecijfers (consumptieprijsstijging in 1981 naar verwachting 20,5%) en een zeer aanzienlijk financieringstekort van de overheid (in 1981 ca. 13%). De vooruitzichten van Frankrijk met betrekking tot de genoemde drie indicatoren zijn eveneens allerminst gunstig te noemen waarbij voor Frankrijk met name het ten opzichte van Duitsland en Nederland veel sterkere inflatie-tempo van belang is. Tegen deze achtergrond was het zeker niet merkwaardig, dat de valuta's van deze drie landen regelmatig hun maximaal toegestane afwijking ten opzichte van de sterkste EMS-valuta's dreigden te overschrijden. Aanzienlijke steuninterventies, alsmede zeer hoge rentetarieven (20 a 30%) waren soms nodig om deze valuta's binnen de EMS-marges te houden. Tijdens genoemde bijeenkomst is besloten, ter realisering van een ordelijke situatie op de valutamarkten, het patroon van middenkoersen aan te passen. Daarbij is men ervan uitgegaan, dat het nieuwe patroon zo goed S-Fin 2 vel Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 1

2 mogelijk de gewijzigde relatieve economische posities van de deelnemers diende weer te geven. Dit heeft ertoe geleid zoals uit bijgaand communiqué kan worden opgemaakt, dat de Franse franc en Italiaanse lire met 8V2% ten opzichte van BRD en Nederland devalueren en de Belgische/Luxemburgse frank, Deense kroon en het Ierse pond met 5V2%. Gezien de in de afgelopen maanden voortdurend sterke positie van de gulden en de Duitse mark in het EMS en het niet of nauwelijks uit elkaar lopen van de relatieve economische posities van Nederland en de BRD was het alleszins gerechtvaardigd de gulden en mark op gelijk niveau ten opzichte van elkaar te houden. De aanpassingen van de middenkoersen zullen ertoe leiden dat de effectieve koers van de gulden dat wil zeggen de gewogen gemiddelde koers apprecieert met ± 2 1 /2%. Hierbij dient te worden bedacht, dat de effectieve koers van de gulden sinds begin 1980 is gedaald met ongeveer 5%. Overeenkomstig het Beneluxverdrag heeft vooroverleg plaatsgevonden met de Belgische en Luxemburgse partner in het EMS. Tijdens dit vooroverleg, bleek volstrekte overeenstemming te bestaan over de noodzaak dat onder de huidige omstandigheden van een sterk uiteenlopende economische ontwikkeling tussen met name België en Nederland een waardevermindering van de B frank ten opzichte van de gulden onvermijdelijk was. Ten gevolge van de aanpassingen van de middenkoersen devalueert de Ecu in termen van de gulden. De consequentie hiervan is dat Nederland in de loop van deze week een positief monetair compenserend bedrag van 4,3% dat wil zeggen een uitvoerrestitutie c.q. een invoerheffing zal gaan toepassen. Omdat deze maatregel ook effectief is ten opzichte van België en Luxemburg betekent dit het instellen van douaneformaliteiten voor het agrarisch handelsverkeer tussen Nederland en de BLEU. Ter zake zijn reeds de nodige voorbereidende maatregelen getroffen. Deze maatregelen voorzien er in dat op een voldoende aantal plaatsen met zo weinig mogelijk oponthoud de goederen ten in- en uitvoer kunnen worden aangegeven. Tevens zal verscherpt toezicht langs de Nederlands/Belgische grens worden ingesteld ten einde illegale in- of uitvoer te voorkomen. De tekst van het communiqué alsmede een afschrift van het Besluit tot opschorting van artikel 1 van het wisselkoersbesluit en het advies van De Nederlandsche Bank zijn als bijlage toegevoegd (bijlage 1, 2 en 3). De Ministervan Financiën, A. P. J. M. M. van der Stee Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 2

3 BIJLAGE 1 Besluit van 5 oktober 1981, houdende opschorting van artikel 1 van het Wïsselkoersbesluit 1979 De Minister van Financiën, Gelet op artikel 2 van het Wisselkoersbesluit 1979 (Stb. 98); Artikel 1 De toepassing van artikel 1, eerste en tweede lid, van het Wisselkoersbesluit wordt opgeschort behoudens wat betreft de middenkoers van de Duitse mark. Artikel 2 Dit besluit, dat in het Staatsblad en in de Nederlandse Staatscourant wordt geplaatst, treedt in werking met ingang van 5 oktober De Minister van Financiën, A. P. J. M. M. van der Stee Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 3

4 BIJLAGE 2 Europese Gemeenschappen Brussel, 4 oktober 1981 De Raad Communiqué Op 4 oktober 1981 hebben de Ministers en de Presidenten van de Centrale Banken der lid-staten van de EEG in onderlinge overeenstemming, via een gemeenschappelijke procedure waaraan de Commissie heeft deelgenomen, en na raadpleging van het Monetair Comité besloten tot een aanpassing van de spilkoersen in het EMS. Deze aanpassing geeft aanleiding tot de volgende wijzigingen van bilaterale koersen: - de Duitse mark en de Nederlandse gulden worden met 5,5% opgewaardeerd ten opzichte van de Deense kroon, de Belgische frank, de Luxemburgse frank en het Ierse pond; - de Franse frank en de Italiaanse lire worden met 3% gedevalueerd ten opzichte van de Deense kroon, de Belgische frank, de Luxemburgse frank en het Ierse pond. De bilaterale spilkoersen tussen de Deense kroon, de Belgische frank, de Luxemburgse frank en het Ierse pond blijven ongewijzigd. De nieuwe bilaterale spilkoersen en de punten waarop interventie verplicht wordt, worden op 5 oktober 1981 voor de opening van de wisselmarkten door de Centrale Banken medegedeeld. De nieuwe Ecu-spilkoersen die uit deze aanpassing voortvloeien luiden (in internationale valuta per Ecu) als volgt: BF 40,7572 LF 40,7572 DM 2,40989 Hfl 2,66382 Dkr. 7,91117 FF 6,17443 Lit 1300,67 Irl. 0, De Ministers hebben gevraagd of de agromonetaire gevolgen van deze aanpassing spoedig door de bevoegde instanties worden besproken. Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 4

5 BIJLAGE 3 DENEDERLANDSCHEBANKN.V. Amsterdam, 5 oktober 1981 Aan de heer Minister van Financiën Ministerie van Financiën Casuariestraat VB's-Gravenhage Hiermede bevestigen wij het mondelinge advies dat wij, gelet op Artikel 2, lid 3 van de Wet inzake de wisselkoers van de gulden, hebben uitgebracht met betrekking tot het standpunt van de Regering bij de herstructurering van de middenkoersen in het Europese Monetaire Stelsel. Het was reeds geruime tijd duidelijk dat de in het EMS sedert 23 september 1979 bestaande pariteiten ten gevolge van te grote divergenties in de economische en financiële ontwikkeling slechts ten koste van omvangrijke interventies konden worden gehandhaafd. Daarbij tekende zich een tweedeling af tussen uitgesproken sterke en veeleer zwakke valuta's. Nederland en de Duitse Bondsrepubliek behoorden tot de eerste, de overige partners tot de tweede groep. De zwakke werden veelal gekenmerkt door een relatief hoge inflatiegraad, een deficitaire betalingsbalans en relatief hoge rentestanden. Het zou voor Nederland geen enkele zin hebben om zich in geval van herschikking van de pariteiten te begeven in de kring der zwakken. Met betrekking tot de specifieke verhouding tot de Bondsrepubliek zij opgemerkt dat de Nederlandse inflatiegraad nauwelijks hoger is, dat de betalingsbalans aanzienlijk beter is, terwijl in de valutamarkt de gulden constant op of dicht onder de pariteit met de D-mark heeft gelegen. Voor het nemen van enigerlei distantie van de D-mark zou dan ook geen aanleiding zijn. In dit verband verdient nog de volgende overweging de aandacht. Het omvangrijke financieringstekort van de overheid kan voorshands niet geheel worden gedekt uit binnenlandse besparingen. Het beroep op buitenlandse middelen luidende in guldens, dus tegen de relatief lage guldensrente is tot dusverre mogelijk gebleken dankzij het bestaande vertrouwen in de gulden. Dat dit omvangrijke beroep niet onbeperkt kan doorgaan behoeft geen betoog. Het voornemen van de Regering om dit financieringstekort van de overheid wezenlijk te verminderen is reeds daarom noodzakelijk. In deze overgangsperiode naar een toestand waarin het tekort uit binnenlandse besparingen kan worden gedekt mag op geen enkele wijze afbreuk worden gedaan aan het vertrouwen in de gulden. Een wegschuiven van de gulden van de sterke naar de regionen van de zwakke valuta's zou onder de huidige omstandigheden het vertrouwen in de gulden ernstig schaden. De op 4 oktober genomen beslissing is in overeenstemming met de hiervoor geformuleerde gezichtspunten. Weliswaar leidt zij aanvankelijk tot een zekere achteruitgang van de Nederlandse concurrentiepositie ten aanzien van die landen wier valuta's tegenover de gulden deprecieerden. Daartegenoverzij echter op het volgende gewezen. De genoemde appreciatie is nominaal en niet reëel, omdat de inflatie in de desbetreffende landen hoger ligt dan ten onzent het geval is. Verder dient te worden bedacht dat een zich verwijderen van de D-mark zou hebben geleid tot een stijging van invoerprijzen, praktisch gesproken ook tegenover andere landen buiten de EEG, die via de bestaande prijscompensatieregelingen voor de lonen, een gunstig effect op de export spoedig ongedaan zouden hebben gemaakt, en slechts tot een hogere inflatie zouden hebben geleid. Samenvattend kan worden gezegd dat ditmaal de genomen beslissing tot voldoening stemt. De economische en financiële ontwikkeling van Nederland maakte haar mogelijk. Zij zal een gunstige invloed hebben op de toe- Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 5

6 komstige ontwikkeling in ons land. Daarbij moet echter met nadruk worden gesteld dat deze beslissing moet worden bevestigd en bestendigd door het in de komende periode te voeren economische en monetaire beleid. De Nederlandsche Bank N.V. J. Zijlstra, president F- F. Posthumus Meyjes, directeur-secretaris Tweede Kamer, zitting , , nr. 1 6