Export-update - April

Transcriptie

1 Export-update - April Samenvatting en conclusies 2014 was een goed jaar voor exporterend Nederland: de uitvoer van goederen en diensten (exclusief energie) groeide in 2014 met 5,3% in volume (t.o.v. 2013), tegenover een exportstijging met 1,6% in De uitvoerwaarde van goederen (inclusief energie) kwam over 2014 op 432,5 miljard euro uit. Daarmee lag de waarde van de goederenexport 0,1% lager dan in Hoewel de totale exportwaarde vorig jaar nauwelijks is veranderd, was onderliggend sprake van dynamiek in de Nederlandse exportstromen. Zo steeg de waarde van de goederenuitvoer naar Noorden Zuid-Amerika in 2014 met 6,9% (t.o.v. 2013). Daarentegen kromp de export naar Afrikaanse landen met 2,0% en Europese markten lieten een teruggang met 0,6% zien. Naar Azië liep de uitvoerwaarde vorig jaar met 0,5% terug (t.o.v. 2013). De uitvoerontwikkeling wisselt sterk van land tot land, ongeacht het continent. Krimp- en groeimarkten liggen naast elkaar. Vooruitlopende indicatoren geven een gemengd beeld over de economische vooruitzichten. Volgens het CPB groeit het exportvolume in 2015 en 2016 opnieuw stevig. De bijbehorende risico s en onzekerheden zijn echter groot. Deze zijn zowel opwaarts als neerwaarts. 2. Exportrealisaties Het volume van de Nederlandse uitvoer van goederen en diensten (exclusief energie) groeide in 2014 met 5,3% (t.o.v. 2013). Dit was de hoogste uitvoerstijging sinds Het volume van de goederenuitvoer (exclusief energie) groeide met 4,9% (t.o.v. 2013), tegenover een stijging van 0,9% in Iets meer dan de helft van de goederenuitvoer bestaat uit binnenlands geproduceerde export Made in Holland. Het volume van de Made in Holland-uitvoer nam in 2014 met 4,2% toe 3 ; een veel uitbundigere groei dan in 2013: toen groeide het binnenlands geproduceerde uitvoervolume met slechts 0,3%. Verder nam in 2014 de wederuitvoer dit is de andere component van de goederenuitvoer - met 5,6% in omvang toe ten opzichte van De uitvoerwaarde van goederen (inclusief energie) kwam over 2014 uit op 432,5 miljard euro uit. Daarmee lag de waarde 0,1% lager dan in 2013 (zie tabel 1) 4. 1 Deze notitie is een product van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. 2 Het CBS heeft nog geen nadere cijfers over de uitvoer van diensten over 2014 beschikbaar. 3 Een voorbeeld is de export van (metsel)bakstenen. In 2014 exporteerde Nederland hiervan 400 miljoen stuks; 76% meer dan in Dit nieuwe exportrecord is vooral te danken aan de grote Britse vraag naar Nederlandse bakstenen (De Volkskrant, 11 april 2015). 4 Dit lijkt te contrasteren met de flinke volumestijging van de uitvoer in Deels hangt dit contrast samen met het al dan niet meenemen van de export van energie/fossiele brandstoffen. De genoemde volumestijging van de uitvoer van goederen en diensten is exclusief energie, terwijl de totale waarde van de goederenuitvoer inclusief energie is. Vorig jaar is de Nederlandse export van aardgas met 25% gedaald. Deels hangt het verschil tussen de genoemde volumestijging en de gedaalde uitvoerwaarde ook zeer waarschijnlijk

2 Hoewel de totale uitvoerwaarde in 2014 vrijwel gelijk blijf als in 2013, deden zich onderliggend wel verschuivingen in de Nederlandse exportstromen voor. Zo groeide de exportwaarde naar Noord- en Zuid- Amerika (met 6,9%) als enige. Op de overige continenten was per saldo sprake van een krimp van de exportwaarde. Daarbij liep de afzet in Oceanië (Australazië) het sterkste terug (-3,3%). Tabel 1 Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar continent (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) 2012 %- mutatie (t.o.v %- mutatie (t.o.v %-mutatie (t.o.v. 2013) 2011) 2012) Totale waarde , , ,1 Nederlandse uitvoer Totaal Europa , , ,6 Totaal Afrika , , ,0 Totaal Amerika , , ,9 Totaal Azië , , ,5 Totaal Oceanië , , ,3 Bron: CBS, 2015 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Onderliggend uiteenlopend beeld Indien we weer een slag dieper kijken - naar de Nederlandse goederenuitvoer per land -, kunnen we vaststellen, dat ook daar sprake was van een uiteenlopende ontwikkeling: krimp- en groeimarkten lagen naast elkaar. Ook in voorgaande jaren was dit het geval. Tabel 2 en tabel 6 in de bijlage illustreren de uiteenlopende ontwikkeling voor een groot aantal landen. Tabel 2 bevat de uitvoerontwikkeling naar de 40 belangrijkste Nederlandse exportmarkten; tabel 6 bevat een uitgebreidere lijst van afzetmarkten. Export naar Brazilië en VS stijgt, terwijl uitvoer naar Canada en Venezuela terugloopt Zoals hierboven is vermeld, steeg per saldo de Nederlandse goederenuitvoer naar Noord- en Zuid-Amerika. Zo kochten Amerikanen in 2014 voor 12,0% meer aan Nederlandse goederen vooral meer machines en vervoermiddelen. Daartegenover daalde de goederenuitvoer naar Canada met 3,1% in waarde (t.o.v. 2013). Ook in Latijns-Amerika was het beeld wisselend. Brazilië en Uruguay boekten in 2014 een uitvoerplus van respectievelijk 24,8% en 21,5%, terwijl de Nederlandse exportwaarde naar Bolivia met 40,6% en naar Paraguay met 12,0% afnam (t.o.v. 2013). Verder liep de Nederlandse exportwaarde naar Argentinië met 16,5% en naar Colombia met 1,4% terug. Voorts groeide de uitvoer naar Peru met 42,9% ten opzichte van Daarentegen verminderde onze goederenexport naar Mexico met 0,4% in waarde. Venezuela nam voor 7,7% minder aan Nederlandse producten af (t.o.v. 2013) en Honduras voor 29,0%. samen met de herkomst van de data. De macro-cijfers van het uitvoervolume komen uit de statistieken van de nationale rekeningen (deze zijn gebaseerd op het zogeheten eigendomscriterium), terwijl de cijfers van waarde van goederenuitvoer naar de afzonderlijke afzetmarkten uit de statistiek internationale handel in goederen (IHG) komen (IHG is weer gebaseerd op het criterium van grensoverschrijding van goederen). 2 van 18

3 Europese groeiers en dalers De goederenuitvoer naar Bulgarije (+14,1%), Griekenland (+5,4%), Portugal (+5,9%), Polen (5,0%) en Spanje (+6,2%) liet vorig jaar een fraaie groei zien (t.o.v. 2013). Hetzelfde gold voor Tsjechië (+8,7%), Slowakije (+5,9%), Roemenië (+6,8%) en Slovenië (+9,4%). België liet echter een daling met 0,6% zien. Hetzelfde gold voor het Verenigd Koninkrijk (-0,2%). Ook onze uitvoer naar drie andere grote Europese afzetmarkten liep terug: Frankrijk (-1,6%), Duitsland (-2,4%) en Italië (-4,9%). De Baltische Staten lieten een wisselend beeld zien: de export naar Estland groeide (+8,4%), die naar Litouwen (-8,4%) en Letland (-19,5%) kromp. Voorts groeide onze goederenexport naar Finland met 7,2%, die naar Turkije pluste 4,7%. Oostenrijkers kochten voor 2,9% meer Nederlandse goederen dan in Verder kromp de Nederlandse goederenuitvoer naar Oekraïne met 35,0% in waarde (t.o.v. 2013). Tot slot importeerde Rusland onze 12 e exportmarkt van goederen - in 2014 voor 8,1% minder aan Nederlandse goederen dan een jaar eerder. Snelle groeiers en grote dalers in Azië China - de belangrijkste Nederlandse exportmarkt in Azië kocht vorig jaar voor 2,6% meer Nederlandse goederen. Naar de 2 e afzetmarkt in de regio Zuid-Korea ging voor 6,3% meer. Singapore de 3 e Aziatische exportmarkt liet in 2014 echter een daling met 6,9% (t.o.v. 2013) zien. Japan de 4 e markt pluste weer met 4,4%. Vreemd genoeg duikelde de goederenuitvoer naar Taiwan vorig jaar met 30,5%. Vreemd, omdat de Taiwanese economie met een fraaie 3,7% groeide. De uitvoer naar India steeg met 13,0%. Wel lag de exportwaarde naar India met 1,8 miljard nog onder het niveau van Hetzelfde gold voor Thailand. Ook daar ging vorig jaar iets meer naar toe (+1,7%), maar de uitvoerwaarde lag in 2014 toch nog ruim 10% lager dan in Dit hangt waarschijnlijk samen met de flink teruggelopen Thaise BBP-groei. Naar Vietnam daalde vorig jaar opnieuw de export. Deze daling voltrok zich ondanks de aanhoudende hoge groei van de Vietnamese economie. Kader 1 - Eenmalige grote orders resulteren vaak in grote schommelingen Exportcijfers kunnen flinke opwaartse en neerwaartse schommelingen laten zien in vergelijking met eerdere maanden én in vergelijking met eerdere jaren. Met name bij kleinere exportmarkten is dit geregeld het geval. Vooral eenmalige grote orders kunnen in grote uitslagen resulteren. Tevens kan de kalenderval van bepaalde feestdagen er voor zorgen dat bepaalde orders net in een andere maand (en zelfs jaar) vallen 5. Zowel bij de goederen- als bij de dienstenuitvoer zijn maand-op-maandschommelingen (en bij relatief kleinere afzetmarkten ook jaar-op-jaarschommelingen) vaak te zien. Door exportcijfers over een langere periode te nemen wordt dit ondervangen. Langere cijferreeksen over verschillende jaren geven veelal een meer zeggend beeld van de ontwikkeling (trend) op een specifieke afzetmarkt. Gemengd beeld in Midden-Oosten en Afrika Het Midden-Oosten bood net als andere regio s vorig jaar een gemixt beeld. Zo liep onze export naar Israël in 2014 met 11,8% in waarde terug, terwijl de Nederlandse uitvoer naar Irak (+11,9%), Iran (+45,4%), Jordanië (+21,0%), de Palestijnse Gebieden (+123,0%) en de VAE (+17,7%) juist sterk 5 Ook valutaschommelingen kunnen tot forse sprongen in uitvoercijfers (gemeten in euro s) leiden. Met name bij grondstoffen die op de wereldmarkten in een andere valuta dan de euro worden verhandeld (als olie, koper en tarwe), is dit een vaak voorkomend verschijnsel. 3 van 18

4 groeide. Ook Saoedi-Arabië nam in 2014 voor 10,1% meer aan Nederlandse goederen af (t.o.v. 2013). De goederenexport naar de grootste Nederlandse afzetmarkt in Afrika Nigeria verminderde in 2014 met 2,4% in waarde, terwijl de uitvoer naar de 2 e markt Zuid-Afrika met 9,8% terugliep. Voorts groeide de export naar Egypte (+16,0%), Marokko (+18,9%) en Tunesië (+0,3%). In Algerije (-12,9%) en Libië (-48,1%) was sprake van krimp. Kader 2 - CBS: Afrika steeds belangrijker voor Nederlandse export Het aandeel van Afrikaanse afzetmarkten in de totale Nederlandse goederenuitvoer is in de periode gestegen van 2,6% tot 3,3%. De exportwaarde bedroeg in 2014 ruim 14,2 miljard euro. Afrikaanse afzetmarkten nemen volgens het CBS een prominente plek in bij de belangrijkste groeilanden. Van de twintig belangrijkste groeilanden zijn er negen Afrikaans. Togo, Ghana en Senegal behoren tot de top-5. Naar deze drie landen voerden Nederlandse exporteurs in het afgelopen jaar voor bijna 2,8 miljard euro aan goederen uit. Dat is net iets meer dan de export naar Brazilië. Tegelijkertijd nam het gezamenlijk belang van Togo, Ghana en Senegal voor onze export toe van 0,15% in 2008 tot 0,64% in Veel olieproducten naar Afrika Afrika is een belangrijke exporteur van ruwe aardolie. Door een beperkt aantal Afrikaanse raffinaderijen wordt de olie vaak in niet-afrikaanse landen geraffineerd, zoals in Nederland. De olieproducten worden vervolgens weer ingevoerd door Afrikaanse landen voor eigen gebruik. Bron: Tabel 2 Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar de 40 grootste exportmarkten (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 1 Duitsland ,4 2 België ,6 3 Verenigd Koninkrijk ,2 4 Frankrijk ,6 5 Verenigde Staten ,0 6 Italië ,9 7 Spanje ,2 8 Polen ,0 9 China ,6 10 Zweden ,1 11 Tsjechië ,7 12 Russische Federatie ,1 13 Zwitserland ,2 4 van 18

5 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 14 Denemarken ,6 15 Oostenrijk ,9 16 Turkije ,7 17 Finland ,2 18 Ierland ,9 19 Zuid-Korea ,3 20 Noorwegen ,0 21 Singapore ,9 22 Japan ,4 23 VAE ,7 24 Hongarije ,6 25 Brazilië ,8 26 Mexico ,4 27 Portugal ,9 28 Nigeria ,4 29 Canada ,1 30 Saoedi-Arabië ,1 31 Taiwan ,5 32 Griekenland ,4 33 Hongkong ,6 34 Australië ,5 35 Roemenië ,8 36 India ,0 37 Zuid-Afrika ,8 38 Slowakije ,9 39 Egypte ,0 40 Israël ,8 Bron: CBS, 2015 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Kader 3 Uitvoerontwikkeling naar type exportproduct Achter de lichte daling van de uitvoerwaarde in 2014 (t.o.v. dezelfde periode in 2013) gaat een uiteenlopende ontwikkeling van de afzonderlijke uitvoercategorieën schuil (zie tabel 3). Zo steeg de grootste uitvoercategorie machines en vervoermaterieel, goed voor 26,5% van de totale goederenuitvoer met 5,2% in waarde (t.o.v. 2013). Daartegenover staat de vermindering van de uitvoerwaarde van fossiele brandstoffen (aandeel in totale 5 van 18

6 goederenuitvoer: 16,9%) met 14,8% 6. Verder steeg de uitvoerwaarde van fabricaten en andere geproduceerde goederen, terwijl de exportwaarde van drank en tabak daalde. Tabel 3 Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer naar type exportproduct (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %-mutatie 2014 t.o.v Waarde totale Nederlandse ,1 goederenvoer 0 Voeding en levende dieren ,8 1 Dranken en tabak ,2 2 Grondstoffen ,6 3 Minerale brandstoffen ,8 4 Dierlijke en plantaardige oliën ,8 5 Chemische producten ,3 6 Fabricaten ,9 7 Machines en vervoermaterieel ,2 8 Diverse gefabriceerde goederen ,6 9 Niet afzonderlijk genoemde goederen ,7 Bron: CBS, 2015 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Exportvooruitzichten Vertrouwensindicatoren geven gemengd beeld Vooruitlopende indicatoren tonen een mix van positieve en negatieve signalen. Zo wijst de CBSexportradar op betere exportomstandigheden dan een jaar geleden, zie NL/menu/themas/dossiers/conjunctuur/cijfers/kerncijfers/exportradar.htm. Ook geven Nederlandse exporteurs aan dat zij dit jaar opnieuw een fraaie omzetgroei te kunnen boeken, zo blijkt uit Trends in Export 2015 (zie kader 4). Andere belangrijke indicatoren wijzen juist op een afzwakking van de bedrijvigheid, zoals het vertrouwen van producenten in de industriële sector een belangrijke exportsector (zie figuur 1). Ook is de bedrijvigheid in de industrie in april opnieuw gedaald, aldus de Nederlandse Vereniging van Inkoopmanagers (NEVI). De NEVI-index, die de bedrijvigheid weerspiegelt, daalde van 49,6 in maart tot 49,0 in april. Een stand boven 50 duidt op groei, terwijl een stand onder de 50 op krimp wijst. Tot slot duidt de DNB-conjunctuurindicator die loopt tot en met augustus 2015, op een afzwakking van de economische activiteiten, zie 6 Een flink deel hiervan is terug te voeren op de lagere export van aardgas: deze was in % lager dan in Daarnaast is er vorig jaar bijna 20% minder aardgas uit de bodem gewonnen. Met uitzondering van 1988 is de winning van aardgas sinds 1972 niet zo laag geweest (CBS, 2015). 6 van 18

7 Figuur 1 Vertrouwen Nederlandse producenten in industrie Bron: CBS, CPB voorziet voortgaande forse stijging Made in Holland-uitvoer Het CPB verwacht dat de export van goederen en diensten (exclusief energie) in zowel 2015 als 2016 met 5,2% in volume groeit (zie tabel 4). Beide groeiverwachtingen liggen iets hoger dan de gemiddelde jaarlijkse uitvoergroei van 4,9% over de periode Ook onderliggend is sprake van fraaie groeiraming. De binnenlands geproduceerde export Made in Holland laat volgens het CPB dit jaar een krachtige groei zien van 5,4% - die volgend jaar met een volumetoename van 5,6% nog iets versnelt. Deze beide ramingen liggen ruimschoots hoger dan het langjarige gemiddelde (van 2,4%). Tevens is het CPB positief gestemd over de uitvoergroei van diensten (zie tabel 4). De wederuitvoer ten slotte neemt iets minder sterk toe dan gemiddelde in de periode het geval was. Maar met een verwachte groei van 5,8% voor 2015 en 6% voor 2016 is sprake van een flink hogere groei dan in de afgelopen jaren. 7 van 18

8 Kader 4 Trends in Export 2015 Jaarlijks bevraagt Fenedex 7 haar leden naar hun exportvooruitzichten voor het komende jaar. Uit de respons van 477 leden blijkt dat zij voor 2015 een gemiddelde groeiverwachting van 9% hebben. Daarmee blijven zij positief over hun exportkansen. Het vertrouwen in het wereldwijde economische klimaat is dit jaar echter iets lager dan vorig jaar. Voor 2014 gaven respondenten het hoogste cijfer sinds Het gemiddelde exporteursvertrouwen komt voor 2015 uit op een 6,5 (zie grafiek 18). Het is voor het eerst sinds 2012 dat het vertrouwen licht afneemt. Dit past volgens Fenedex in het beeld van de volatiele omgeving waarin exporteurs opereren. De tien grootste branches binnen de Fenedex-enquête hebben in 2014 hun export allemaal zien groeien. Ook voor 2015 zijn zij positief gestemd. De groeiverwachtingen variëren van 4% tot 13%. Bron: Fenedex, EU blijft van cruciaal belang voor export 66% van de totale uitvoerwaarde behalen de respondenten binnen de Europese Unie. Duitsland was ook in 2014 traditiegetrouw de belangrijkste handelspartner, gevolgd door België, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk. Buiten de EU blijven Zwitserland, Rusland, de VS, Noorwegen en Turkije onze meest genoemde handelspartners. De VS zijn aan een langzame comeback bezig ; ze staan voor het eerst sinds 2009 weer in de top-3. Voor 2015 verwachten de meeste exporteurs een stijgende exportomzet in markten buiten Europa. China en de VS voeren de lijst aan. Rusland staat voor het eerst in jaren niet in de top 5. Wel voert dit land de lijst aan van landen waar exporteurs een dalende exportomzet verwachten. Oekraïne staat op de 2 e positie gevolgd door Brazilië, Argentinië en Griekenland. 7 Fenedex is een branche-organisatie van Nederlandse exporteurs en andere internationaal opererende ondernemingen. Fenedex heeft leden die tezamen goed zijn voor een groot deel van de Nederlandse export. 8 van 18

9 44% van de geënquêteerde exporteurs heeft in 2014 nieuwe exportmarkten betreden. In de top 5 van nieuw betreden markten komt geen enkel Europees land voor. De lijst wordt aangevoerd door China, Brazilië en de VS. Voor 2015 worden Canada en de VS door de meeste respondenten bestempeld als nieuw afzetgebied. Gevolgd door BRICT-landen Turkije, Brazilië en China. Vorig jaar voerde Rusland de lijst aan, voor 2015 staat dit land op de 42e positie. Bron: Fenedex, 2015, het gehele rapport is te vinden onder Het CPB benadrukt dat zijn ramingen met forse risico s en onzekerheden zijn omgeven. De risico s zijn zowel opwaarts als neerwaarts. Als neerwaartse risico s noemt het Planbureau daarbij de conflicten in het Midden-Oosten en Oekraïne met de sancties tegen Rusland en v.v. -, risico s in Eurogebied 8 en in China (overgang van investeringseconomie naar een consumptiemaatschappij en mogelijke onroerend goedzeepbel). Ook in andere opkomende economieën kan de groei lager uitkomen dan het CPB in zijn ramingen voorziet. Tabel 4 - CPB-ramingen (%-volumemutaties t.o.v. het voorgaande jaar, tenzij anders aangegeven) Gemiddelde jaarlijkse groei Nederlands BBP 1,8-0,7 0,75 1,8 Relevante wereldhandel 4,7 1,7 2,75 4,9 Totale uitvoer van goederen & diensten (excl. energie) -Uitvoer van goederen wederuitvoer -Uitvoer van goederen Made in Holland/binnenlands geproduceerd 4,9 5,3 5,2 5,2 8,9 5,6 6 5,8 2,4 4,2 5,4 5,6 -Uitvoer van diensten 4,1 6,5 3,7 3,3 Bron: CPB, april 2015 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, Als opwaartse risico s (op een hogere groei dan geraamd) noemt het CPB een groeiversnelling in de VS, Canada en het VK. Ook het ruime monetaire beleid van de ECB kan positiever uitpakken dan het per saldo niet bijster grote effect waarvan het Planbureau nu uitgaat 9. Tot slot kan de olieprijs zowel een positief als negatief effect hebben. Het CPB gaat in zijn raming uit van een geleidelijke prijsstijging. Mocht de olieprijs eerder en sneller oplopen dan valt de groei lager uit (voor olie-importerende landen als Nederland), terwijl de economische groei een impuls krijgt als de olieprijs langer op het huidige lage niveau blijft liggen. 8 Dit betreft met name de aanhoudende Griekse financieel-economische situatie (met mogelijkheid van Grexit) en lage inflatie in combinatie met vraaguitval bij consumenten en investeerders door verlies aan vertrouwen. 9 Al met al valt te verwachten dat het aankoopprogramma [van overheidsobligaties ter grootte van miljard euro, RH] van de ECB een bescheiden positief effect zal hebben op de inflatie en groei in het eurogebied, CPB, april van 18

10 Exportkansen lijken overwegend positief Naast de CPB-ramingen wijzen ook de ramingen van Focus Economics 10 op veelal positieve exportkansen voor Nederlandse bedrijven (zie tabel 5). Daarbij geldt voor een groot aantal landen dat de verwachte economische groei voor 2015 en 2016 hoger ligt dan in Ook niches en do s en don ts zijn van groot belang Belangrijk is te beseffen dat op krimpende afzetmarkten toch ruimte kan zijn voor afzetgroei voor Nederlandse exporteurs. Andersom geldt hetzelfde. Op exportmarkten die fors groeien, kan de afzet van bepaalde Nederlandse goederen toch teruglopen. Het hangt sterk af van de sector waarin een Nederlandse exporteur actief is. Daarbij komt dat de feitelijk afzetontwikkeling ook weer afhangt van de individuele concurrentiepositie van Nederlandse exporteurs. Daarbij kan worden gedacht aan zijn prijs/kwaliteitverhouding en het al dan niet goed kennen van de do's en don'ts van het lokale zakendoen. Tabel 5 Economische groeiverwachtingen (BBP-volumemutaties in % t.o.v. het voorgaande jaar) Algeria 2,8 2,9 2,9 3,4 Argentina -0,7-0,3 2,3 3,1 Australia 2,7 2,5 3 3,2 Austria 0,3 1 1,6 1,7 Bahrain 4,2 2,4 2,9 3,2 Belgium 1 1,2 1,6 1,8 Birma/Myanmar 7,9 8 7,9 - Bolivia 5,4 4,8 4,6 4,5 Brazil 0-0,6 1,5 2,1 Bulgaria 1,7 1,4 2 2,6 Cambodia 7,1 7,4 7,4 - Canada 2,5 2,1 2,2 2,2 Chile 0,9 0,8 2,5 3,1 China 7,4 7 6,8 6,6 Croatia -0,4 0,2 1 1,8 Colombia 4,8 3,5 3,5 4,3 Costa Rica 3,5 3,6 3,9 - Czech Republic 2,0 2,4 2,7 2,7 Denmark 1,0 1,6 2 2,1 Ecuador 3,5 1,3 2,6 3,4 Egypt 2,1 3,8 4,3 4,3 Estonia 1,8 2 2,8 3,3 Finland -0,1 0,6 1,3 1,6 France 1,0 1,4 1,6 1,7 Germany 1,6 1,8 1,9 1,7 Greece 0,8 1,6 2,5 2,5 10 De ramingen van Focus Economics betreffen de gemiddelde groeiramingen van de volgens Focus Economics voor het betreffende land leidende ramingsinstituten. Dit kunnen zowel overheids- of semi-overheidsorganisaties zijn (als centrale banken) en particuliere organisaties als banken en verzekeraars. 0

11 Hong Kong 2,3 2,7 2,9 - Hungary 3,6 2,6 2,4 2,2 India 7,4 7,1 7,6 7,6 Indonesia 5,0 5,4 5,7 - Iran 1,9 2,1 2,6 2,9 Iraq -1,1 3,5 4,9 5,8 Iceland 2,6 3,2 2,9 - Ireland 4,9 3,6 3,4 3,3 Israel 2,9 3 3,3 3,7 Italy -0,4 0,5 1,1 1,1 Japan 0 0,8 1,5 1 Jordan 3,1 3,5 3,9 4,1 Kuwait 2,0 2 2,4 2,9 Latvia 2,4 2,5 3,3 3,8 Laos 7,4 7,3 7,5 - Lebanon 1,4 2,1 2,8 3,3 Lithuania 2,9 2,7 3,4 3,7 Malaysia 6, Morocco 2,5 4,4 4,6 4,8 Mexico 2,1 3 3,5 3,8 Netherlands 0,8 1,4 1,5 1,7 New Zealand 3,3 2,9 2,5 2,6 Norway 2,2 1,4 1,9 1,9 Oman 3,8 2,6 3,1 3,4 Panama 6,2 6,2 6,3 - Paraguay 4 4,4 4,5 4,6 Peru 2,4 4,1 4,9 5,1 Philippines 6,1 6,3 6,2 - Poland 3,3 3,3 3,5 3,5 Portugal 0,9 1,5 1,7 1,7 Romania 2,9 2,9 3,1 3,2 Qatar 6, ,3 Russia 0,6-4,2 0,5 1,7 Saudi Arabia 3,6 2,3 2,8 3,5 Singapore 2,9 3 3,2 - Slovakia 2,4 2,6 3 3 South Africa 1,5 2,2 2,7 2,9 South Korea 3,3 3,5 3,6 - Spain 1,4 2,1 2,1 2,2 Sri Lanka Sweden 2,1 2,3 2,7 2,6 Switzerland 2 0,6 1,2 1,6 Taiwan 3,7 3,7 3,5-1

12 Thailand 0,7 3,8 4 - Turkey 2,9 3,6 3,9 4,1 Tunisia 2,6 3,6 4 4,4 Ukraine -6,6-4,9 1,9 2,8 UAE 4,1 3,6 3,8 3,9 United Kingdom 2,6 2,6 2,4 2,4 United States 2,4 3 2,8 2,7 Uruguay 3,3 2,9 3 3,3 Venezuela -3,6-4,9-0,1 1,5 Vietnam 6,0 6,2 6,3 - Yemen 2,1 3,7 4,2 4,2 Bron: Focus Economics, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland Concernstaf/DM&I/drs. R.J. (Ron) Hogenboom (ron.hogenboom@rvo.nl) Den Haag, april

13 BIJLAGEN Tabel 6 Ontwikkeling Nederlandse goederenuitvoer, gesorteerd op exportmarktgrootte (bedragen x euro, tenzij anders aangegeven) %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 1 Duitsland ,4 2 België ,6 3 Verenigd Koninkrijk ,2 4 Frankrijk ,6 5 Verenigde Staten ,0 6 Italië ,9 7 Spanje ,2 8 Polen ,0 9 China ,6 10 Zweden ,1 11 Tsjechië ,7 12 Russische Federatie ,1 13 Zwitserland ,2 14 Denemarken ,6 15 Oostenrijk ,9 16 Turkije ,7 17 Finland ,2 18 Ierland ,9 19 Zuid-Korea ,3 20 Noorwegen ,0 21 Singapore ,9 22 Japan ,4 23 VAE ,7 24 Hongarije ,6 25 Brazilië ,8 26 Mexico ,4 27 Portugal ,9 28 Nigeria ,4 29 Canada ,1 30 Saoedi-Arabië ,1 31 Taiwan ,5 32 Griekenland ,4 33 Hongkong ,6 34 Australië ,5 35 Roemenië ,8 36 India ,0 3

14 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 37 Zuid-Afrika ,8 38 Slowakije ,9 39 Egypte ,0 40 Israël ,8 41 Ghana ,4 42 Luxemburg ,7 43 Algerije ,9 44 Thailand ,7 45 Maleisië ,7 46 Togo ,5 47 Argentinië ,5 48 Estland ,4 49 Marokko ,9 50 Bulgarije ,1 51 Oekraïne ,0 52 Slovenië ,4 53 Litouwen ,4 54 Indonesië ,8 55 Senegal ,0 56 Vietnam ,7 57 Cyprus ,1 58 Guinee ,1 59 Kroatië ,7 60 Colombia ,4 61 Koeweit ,1 62 Chili ,2 63 Letland ,5 64 Filipijnen ,3 65 Kazachstan ,1 66 Venezuela ,8 67 Gibraltar ,7 68 Irak ,9 69 Qatar ,6 70 IJsland ,0 71 Servië ,4 72 Iran ,4 73 Pakistan ,2 74 Angola ,8 75 Libanon ,4 76 Jordanië ,0 4

15 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 77 Oman ,7 78 Nieuw-Zeeland ,4 79 Jemen ,3 80 Wit-Rusland ,5 81 Azerbeidzjan ,5 82 Mauritanië ,2 83 Tunesië ,3 84 Libië ,1 85 Peru ,9 86 Malta ,0 87 Ecuador ,3 88 Suriname ,0 89 Ivoorkust ,9 90 Kenia ,3 91 Curaçao ,0 92 Bangladesh ,8 93 Bahrein ,8 94 Benin ,7 95 Gabon ,9 96 Kameroen ,5 97 Congo ,8 98 Bosnië-Herzegovina ,4 99 Caymaneilanden ,6 100 Congo (Democratische ,7 Republiek) 101 Cuba ,3 102 Tanzania ,0 103 Panama ,2 104 Georgië ,8 105 Dominicaanse ,2 Republiek 106 Uruguay ,5 106 Oezbekistan ,9 107 Soedan ,7 108 Aruba ,6 109 Ethiopië ,5 101 Macedonië ,6 102 Sri Lanka ,2 103 Bolivia ,6 104 Britse Maagdeneilanden ,9 5

16 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 105 Costa Rica ,9 106 Montenegro ,3 107 Moldavië ,2 108 Mozambique ,0 109 Trinidad en Tobago ,3 110 Mali ,3 111 Equatoriaal-Guinee ,8 112 Guatemala ,9 113 Paraguay ,0 114 Turkmenistan ,4 115 Bahamas ,3 116 Burkina Faso ,1 117 Oeganda ,0 118 Kaapverdië ,3 119 Namibië ,3 120 Afghanistan ,2 121 Syrië ,7 122 Sierra Leone ,0 123 Albanië ,4 124 Liberia ,2 125 Tsjaad ,7 126 Zambia ,0 127 Armenië ,8 128 Ceuta ,3 129 Caribisch Nederland ,5 130 Gambia ,1 131 Mauritius ,5 132 Sint Maarten ,0 133 San Marino ,8 134 Niger ,2 135 Haïti ,7 136 Kosovo ,0 137 Rwanda ,9 138 Djibouti ,4 139 El Salvador ,1 140 Honduras ,0 141 Madagaskar ,6 142 Amerikaanse ,8 Maagdeneilanden 143 Liechtenstein ,7 6

17 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 144 Papoea-Nieuw-Guinea ,1 145 Jamaica ,9 146 Guyana ,7 147 Macau ,0 148 Kirgizische Republiek ,4 149 Faeröereilanden ,4 150 Birma ,0 151 Burundi ,3 152 Andorra ,6 153 Brunei Darussalam ,4 154 Zimbabwe ,6 155 Cambodja ,8 156 Gebied onder ,0 Palestijnse autoriteit 157 Nepal ,6 158 Seychellen ,1 159 Nieuw-Caledonië ,7 160 Mongolië ,4 161 Zuid-Sudan ,1 162 Frans-Polynesië ,6 163 Botswana ,9 164 Nicaragua ,1 165 Tadzjikistan ,6 166 Barbados ,8 167 Centraal-Afrikaanse ,8 Republiek 168 Maldiven ,3 169 Malawi ,3 170 Belize ,6 171 Guinee-Bissau ,0 172 Somalië ,4 173 Saint Lucia ,1 174 Marshalleilanden ,3 175 Antigua en Barbuda ,0 176 Groenland ,1 177 Bermuda ,8 178 Swaziland ,1 179 Guam ,9 180 Dominica ,2 181 Comoren ,7 7

18 %-mutatie 2014 (t.o.v. 2013) 182 Grenada ,5 183 Franse zuidelijke ,3 gebieden 184 Eritrea ,3 185 Laos ,0 186 Fijieilanden ,4 187 Falklandeilanden ,9 188 Noord-Korea ,8 189 Oost-Timor ,5 190 Lesotho ,9 191 Sao Tomé en Principe ,0 192 Saint Vincent en de ,8 Grenadines 193 Wallis- en Futunaeilanden ,6 194 Anguilla ,7 195 Salomonseilanden ,3 196 Turks- en Caicoseilanden ,4 197 Bouveteiland ,9 198 Saint-Kitts en Nevis ,9 200 Saint-Pierre en ,5 Miquelon 201 Tokelau-eilanden ,2 202 Noordelijke Marianen ,6 203 Kiribati ,6 204 Montserrat ,6 205 Bhutan ,3 206 Tonga ,6 207 Vanuatu ,2 208 Cookeilanden ,3 209 Vaticaanstad ,6 210 Amerikaans-Samoa ,5 211 Samoa ,8 212 Sint-Helena ,9 213 Antarctica ,6 214 Niue-eilanden ,0 215 Nauru ,5 Bron: CBS, 2015 en Rijksdienst voor Ondernemend Nederland,