Voorstelling eerste resultaten onderzoeksproject Manifest Gelovigen nemen het Woord. Wim Vandewiele Antwerpen, 30/11/2013

Transcriptie

1 Voorstelling eerste resultaten onderzoeksproject Manifest Gelovigen nemen het Woord Wim Vandewiele Antwerpen, 30/11/2013

2 Inhoud Inleiding Wie is onze respondent? Gelovigheid en geloofsbeleving Het Manifest Toekomstperspectief: analyse vanuit godsdienstsociologisch perspectief

3 Inleiding (1) Online survey sneeuwbalmethode 8233 ondertekenaars 4089 respondenten 1663 respondenten 20,2%

4 Inleiding (2) Versnelling 1: Basisstatistieken Versnelling 2: Inzoomen op de geloofsbeleving in Vlaanderen naar aanleiding van het Manifest Gelovigen nemen het Woord + bijkomende vragen Groep M. Versnelling 3: Symposium 30 november 2013 Versnelling 4: Publicatie & vervolgonderzoek

5 Wie is onze respondent? (1) Leeftijd: 80% is ouder dan 45 jaar Geslacht: 46% vrouw / 54% man Huwelijkse staat: 64% is gehuwd Arbeid: 39,4% is gepensioneerd Opleiding: 94,5% heeft een diploma hoger onderwijs (47,8%) of universiteit (46,7%) Manifest: 1663 ondertekenaars, 685 nietondertekenaars

6 Wie is onze respondent? (2) Verenigingen 43% lid van socio-culturele vereniging 33% van religieuze vereniging Engagement in de Kerk twee derde is actief geëngageerd 70% engageert zich maandelijks of vaker

7 Wie is onze respondent? (3) Engagement in de Kerk twee derde is actief geëngageerd

8 Wie is onze respondent? (4) Gelovigheid 11,9% is eerder ongelovig 39,2% is niet ongelovig/niet gelovig 48,8% is overtuigd gelovig Kerkgang Bijna de helft respondenten gaat elke week naar de viering, 10% zelden of niet, 10% enkel op hoogdagen. 50% respondenten gaat naar de eigen parochiekerk, 31% naar een andere kerk & 11,5% naar een liturgische gemeenschap. Geloofsuiting 55% bidt, 50% luister, leest of kijkt naar religieuze literatuur, kunst & muziek, meer dan een kwart doet aan diaconie, volgt vormelingen of mediteert.

9 Gelovigheid en geloofsbeleving (1) Gelovigheid & geloofsbeleving Opgesplitst in quartielen 4 groepen niet betrokken tot overtuigd betrokken Een zeer sterk verband tussen de twee Respondenten die geloviger en sterker betrokken zijn, zijn vaker actief geëngageerd en gaan vaker naar de eucharistieviering. Rooms-Katholieken zijn geloviger en meer betrokken Gelovige respondenten zijn minder gelovig en betrokken Zinzoekers zijn minder gelovig en betrokken

10 Gelovigheid en geloofsbeleving (2) Manifest Niet ondertekenaars zijn vaker gelovig en hebben een meer betrokken geloofsbeleving dan ondertekenaars Ondertekenaars zijn wel vaker gelovig, maar er bestaat geen verband met de geloofsbeleving

11 Gelovigheid en geloofsbeleving (3) Gelovige respondenten beleven hun geloof vaker In gemeenschap Individueel In gezin/familie In bijbel- of vormingsgroep Betrokken respondenten beleven hun geloof vaker Individueel Bij vrienden Op school / werk In het verenigingsleven In bijbel- of vormingsgroep

12 Manifest (1) Akkoord met stelling? Manifest ondertekend 1663 respondenten Ja Nee Stelling 1 - Wij begrijpen niet waarom de leiding van onze plaatselijke gemeenschappen (parochies bijvoorbeeld) niet wordt toevertrouwd aan een man of een vrouw, gehuwd of ongehuwd... 98,5% 1,5% stelling 2 - Wij begrijpen niet waarom deze medegelovigen niet zouden mogen voorgaan in de zondagsvieringen. We hebben in elke levende gemeenschap liturgische voorgangers nodig. 97,4% 2,6% stelling 3 - Wij begrijpen niet waarom - waar geen priester voorhanden is - een woorddienst met communie niet zou mogen. stelling 4 - Wij begrijpen niet waarom bekwame leken en gevormde godsdienstleerkrachten niet zouden mogen preken. We hebben het woord Gods nodig. stelling 5 - Wij begrijpen niet waarom aan gelovigen van goede wil die na een scheiding hertrouwd zijn de communie moet geweigerd worden. Ze horen er evenwaardig bij... stelling 6 - Wij pleiten er tevens voor dat binnen de kortste tijd zowel gehuwde mannen als vrouwen tot het priesterambt worden toegelaten. Wij, gelovigen, hebben hen nu broodnodig. 94,9% 5,1 % 98,9% 1,1% 99,3% 0,7% 96,1% 3,9%

13 Manifest (2) Akkoord met stelling? Nee, wegens niet bekend respondenten Ja Nee Stelling 1 - Wij begrijpen niet waarom de leiding van onze plaatselijke gemeenschappen (parochies bijvoorbeeld) niet wordt toevertrouwd aan een man of een vrouw, gehuwd of ongehuwd... 87,9% 12,1% stelling 2 - Wij begrijpen niet waarom deze medegelovigen niet zouden mogen voorgaan in de zondagsvieringen. We hebben in elke levende gemeenschap liturgische voorgangers nodig. 86,0% 14,0% stelling 3 - Wij begrijpen niet waarom - waar geen priester voorhanden is - een woorddienst met communie niet zou mogen. stelling 4 - Wij begrijpen niet waarom bekwame leken en gevormde godsdienstleerkrachten niet zouden mogen preken. We hebben het woord Gods nodig. stelling 5 - Wij begrijpen niet waarom aan gelovigen van goede wil die na een scheiding hertrouwd zijn de communie moet geweigerd worden. Ze horen er evenwaardig bij... stelling 6 - Wij pleiten er tevens voor dat binnen de kortste tijd zowel gehuwde mannen als vrouwen tot het priesterambt worden toegelaten. Wij, gelovigen, hebben hen nu broodnodig. 83,8% 16,2% 87,6% 12,4% 90,9% 9,1% 82,5% 17,5%

14 Manifest (3) Akkoord met stelling? Nee, om andere redenen respondenten Ja Nee Stelling 1 - Wij begrijpen niet waarom de leiding van onze plaatselijke gemeenschappen (parochies bijvoorbeeld) niet wordt toevertrouwd aan een man of een vrouw, gehuwd of ongehuwd... stelling 2 - Wij begrijpen niet waarom deze medegelovigen niet zouden mogen voorgaan in de zondagsvieringen. We hebben in elke levende gemeenschap liturgische voorgangers nodig. 51,8% 48,2% 42,4% 57,6% stelling 3 - Wij begrijpen niet waarom - waar geen priester voorhanden is - een woorddienst met communie niet zou mogen. stelling 4 - Wij begrijpen niet waarom bekwame leken en gevormde godsdienstleerkrachten niet zouden mogen preken. We hebben het woord Gods nodig. stelling 5 - Wij begrijpen niet waarom aan gelovigen van goede wil die na een scheiding hertrouwd zijn de communie moet geweigerd worden. Ze horen er evenwaardig bij... stelling 6 - Wij pleiten er tevens voor dat binnen de kortste tijd zowel gehuwde mannen als vrouwen tot het priesterambt worden toegelaten. Wij, gelovigen, hebben hen nu broodnodig. 48,6% 51,4% 58,0% 42,0% 62,1% 37,9% 42,3% 57,7%

15 SCHERM 10 Helemaal oneens Eerder mee oneens Niet oneens / niet eens Eerder mee De hedendaagse cultuur houdt sterke kansen in voor het christelijk geloof (N= 2680) 5,6% 19,7% 17,5% 34,5% 22,6% De Kerk moet meer openstaan voor de moderne wereld. (N= 2786) 2,7% 2,7% 5,6% 28,7% 60,4% Niet het geloof, maar de Kerk bevindt zich in een diepe crisis. (N= 2744) 4,3% 8,5% 10,8% 33,6% 42,9% De kerk moet zich duidelijker van de moderne wereld onderscheiden (N= 2656) 23,2% 27,7% 20,3% 18,0% 10,8% Er bestaat in ons land een diepe geloofscrisis 2728 eens Helemaal mee eens 2,9% 11,0% 19,2% 34,1% 32,8% Het raakt me in grote mate, hoe steeds minder mensen zich als gelovige uiten (N= 2721) 3,0% 8,0% 17,9% 38,0% 33,1% De katholieke Kerk moet getrouwde mannen tot het priesterambt toelaten. (N= 2785) 3,8% 2,5% 4,1% 19,6% 70,1% Priesters zouden moeten kunnen trouwen en in dienst blijven. (N= 2781) 5,3% 2,4% 4,2% 20,1% 68,1% De katholieke Kerk moet ook vrouwen als priester wijden. (N= 2779) 6,2% 2,4% 5,6% 19,3% 66,6% Als de Kerk in een geloofsgemeenschap, geen priester ter beschikking kan stellen, moeten de meest geschikte mensen uit de gemeenschap opgeleid en gewijd worden (N= 2749) 4,9% 3,1% 6,4% 26,1% 59,5% Manifest (4) 17 stellingen over de Kerk [N gemiddeld = 2725] Mensen die scheiden, mogen een tweede keer in de Kerk trouwen. (N= 2668) 6,3% 7,2% 16,9% 30,1% 39,5% De kerkelijke structuren moeten behouden blijven (N= 2707) 26,9% 36,0% 19,8% 11,5% 5,8% De inhoud van het (priester)ambt moet herbekeken worden (N= 2704) 4,3% 4,1% 10,2% 24,7% 56,7% Voorgangers moeten door de gemeenschap aangeduid worden. (N= 2689) 7,3% 10,4% 24,2% 32,7% 25,3% De Kerk mist humor. (N= 2633) Ik heb er geen probleem mee wanneer mensen enkel voor de overgangsrituelen naar de Kerk komen. (N= 2709) 3,7% 5,8% 17,9% 34,0% 38,5% 5,9% 21,1% 20,7% 33,4% 18,9% Een geloofsgemeenschap heeft een kerkgebouw nodig. (N= 2751) 4,3% 11,7% 19,6% 36,7% 27,7%

16 Manifest (5) Over Kerk: cultuur & crisis Respondenten zijn onbeslist of de hedendaagse cultuur kansen inhoudt voor christelijke geloof. 90% verwacht dat de Kerk meer openstaat voor de moderne wereld. 75% stelt dat de Kerk in diepe crisis verkeert. 66% vindt dat België door een diepe geloofscrisis gaat & dat raakt de respondenten in grote mate. 65% meent dat een geloofsgemeenschap een kerkgebouw nodig heeft.

17 Manifest (6) Over Kerk: priesterambt & structuur 90% vindt dat de Kerk getrouwde mannen tot het priesterambt moet toelaten. 78% stelt dat priester zouden moeten kunnen trouwen en de Kerk de inhoud van het priesterschap herbekijkt (81%). 86% vindt ook dat vrouwen tot priester gewijd moeten worden. Indien geen priester ter beschikking: 85% pro opleiding & wijding van de meest geschikte mensen uit de eigen geloofsgemeenschap 62% meent dat de structuren van de Kerk het best aangepast worden

18 Manifest (8) SCHERM 11 Ik deel de standpunten van het Manifest Gelovigen nemen het woord. (N = 2533) Hervormingen moeten plaatsvinden zonder van kerkelijke normen af te wijken.. (N = 2592) Aanpassingen in de Kerk moeten groeien vanuit de behoeftes van mensen in lokale geloofsgemeenschappen. (N = 2703) Ik sta niet achter de acties van priesters die anders handelen dan kerkelijk voorgeschreven wordt (N = 2622) Het Manifest moet een aanzet zijn om tot daden over te gaan. (N = 2601) Hervormingen moeten starten op lokaal niveau. (N = 2628) Hervormingen moeten starten vanuit de Kerk zelf. (N = 2619) In de lokale geloofsgemeenschap moet ruimte zijn om te experimenteren met nieuwe vormen van kerk-zijn. (N = 2694) Het eigen initiatief van lokale geloofsgemeenschappen heeft voorrang op het Instituut. (N = 2649) Helemaal oneens Eerder mee oneens Niet oneens / niet eens Eerder mee eens Helemaal mee eens 5,1% 2,7% 6,1% 33,6% 52,6% 16,0% 31,4% 24,5% 18,4% 9,7% 2,4% 4,6% 8,5% 45,0% 39,5% 26,4% 30,6% 18,9% 12,3% 11,8% 3,8% 1,7% 6,2% 29,7% 58,6% 4,1% 7,9% 17,7% 37,2% 33,0% 6,5% 16,0% 23,9% 31,5% 22,1% 4,6% 3,5% 8,4% 39,2% 44,3% 6,6% 9,1% 21,8% 34,4% 28,0% 12 stellingen i.v.m. het manifest en vernieuwingen in de Kerk [N gemiddeld = 2640] De Kerk heeft geen aanbod voor hedendaagse zinzoekers. (N = 2639) De Kerk moet zich beter afstemmen op de hedendaagse nood aan spiritualiteit. (N = 2695) De Kerk heeft nood aan nieuwe creatieve denkers (N = 2714) 8,9% 20,0% 20,3% 33,1% 17,7% 2,9% 3,5% 7,6% 39,9% 46,1% 2,0% 1,7% 3,7% 25,4% 67,2%

19 Manifest (9) Over Manifest & vernieuwingen in de Kerk: 86% deelt de standpunten van het Manifest, 8% niet. 88% vindt dat het Manifest een aanleiding is om tot daden over te gaan. Hervormingen starten voor 70% het best op het lokale niveau, waarbij 85% vindt dat de aanpassingen moeten groeien vanuit de behoeftes van de lokale geloofsgemeenschappen. Hervormingen starten voor 54% van de respondenten vanuit de Kerk zelf. Verspreide slagorde.

20 Toekomstperspectieven (1) Gepresenteerde resultaten zijn een selectie. Toekomstperspectieven bekeken vanuit godsdienstsociologische invalshoek. Toekomstperspectieven conclusies.

21 Toekomstperspectieven (2) Naar Kerk & Bezield Verband: houding De resultaten geven aan dat hervormingen geen kwestie zijn van 1 of 0, van alles of niets. Niemand heeft het gelijk aan haar of zijn kant, de kansen daarentegen wel. Vindplaatsen van kansen: bij elkaar & in de brede samenleving. Te vermijden: navelstaren. Centraal stellen van een actief pluralistische houding: geen woorden, maar daden!

22 Toekomstperspectieven (3) Naar Kerk & Bezield Verband: kansen Aandacht concentreren op Wie missen we in een gezamenlijk geïnspireerd verhaal (Borgman). Gespreide slagorde is vandaag een luxe, geen armoede. Interne diversiteit binnen de Kerk zal maximaal aanwenden in hervormingsproces. Hervormingsproces is maatwerk: dialoogkansen met bestande geloofsgemeenschappen en leiders, waarbij investeren in tijd, ruimte en taal voor alle actoren noodzakelijk is. Hervormingsproces is geen optie, wel een noodzaak. Geen bedreiging, maar een ernstige kans an sich in de toenadering met de Vlaamse post-seculiere samenleving.

23 Toekomstperspectieven (4) Naar verder wetenschappelijke onderzoek Rijke dataset: verdere interdisciplinaire analyse Methodologische & thematische finetuning voor longitudinaal onderzoek Thematische uitdieping: jongeren, Thematische verbreding: zingeving,

24 Vragen Wim Vandewiele