- een observatielijst waarop de verpleegkundigen invullen hoe de borstvoeding verloopt. Deze wordt ingevuld totdat de borstvoeding goed gaat.

Transcriptie

1 Borstvoedingsmap 1

2 Borstvoedingsmap Waarom een persoonlijke borstvoedingsmap? Deze map over borstvoeding is voor jou. Je hebt besloten dat je borstvoeding wilt gaan geven aan je kind. Wij willen je daarin zo goed mogelijk begeleiden zodat jij en je kind zoveel mogelijk kunnen genieten van het geven van borstvoeding. Wij wensen jullie een fijne kraamtijd toe. Verpleegkundigen, kraamverzorgenden en medewerkers Fam Deze borstvoedingsmap bestaat uit: - wat jij van onze zorg voor borstvoeding mag verwachten - algemene informatie over borstvoeding geven, gedurende de eerste dagen. - een observatielijst waarop de verpleegkundigen invullen hoe de borstvoeding verloopt. Deze wordt ingevuld totdat de borstvoeding goed gaat. - een rapportage waarop je zelf kunt schrijven hoe jij vindt dat het voeden of kolven verloopt en waar de lactatiekundigen hun advies op schrijven. - een checklist borstvoeding voor ouders hier vind je o.a. hoe je kunt zien of je kind genoeg binnen krijgt en andere adviezen voor thuis. - informatie over manueel kolven dit kun je gebruiken als je kind niet aan de borst wil drinken de eerste dagen of als je prenataal een voorraadje melk wilt hebben. Als je dit laatste wenst moet je dit overleggen met verloskundige of gynaecoloog. In het ETZ, locatie ETZ Elisabeth zijn 3 lactatiekundigen werkzaam (Ellen Crüts, Sylvie Koks en Jaqueline van de berg). Zij zijn op maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren bereikbaar op telefoonnummer (013) Je kunt na de boodschap je gegevens en een bericht inspreken. 2 2

3 Borstvoedingsverenigingen kunnen je meer informatie geven. Denk hierbij aan Vereniging Borstvoeding Natuurlijk en La Leche League. Zij zijn altijd telefonisch bereikbaar, hebben goede informatiefolders en organiseren ook bijeenkomsten. Vereniging Borstvoeding Natuurlijk La Leche League informatietelefoon: (0343) informatietelefoon: (0111) Voor lactatiekundige aan huis: Nederlandse vereniging van Lactatiekundigen: tel: of Website met goede informatie over borstvoeding: Kenniscentrum Borstvoeding: 3

4 Wat je mag verwachten van onze zorg voor borstvoeding Borstvoeding geven is, blijkt elke keer weer, het beste voor jouw kind. Informatie en ondersteuning helpen bij het beginnen met en geven van borstvoeding. Onze zorg omvat de volgende ondersteuning en hulp: Als je nog in verwachting bent, kun je onze informatieavond over borstvoeding bezoeken. Je weet dan waarvoor en om welke redenen je hiervoor kiest. Meteen na de geboorte wordt de tijd genomen voor de eerste kennismaking; immers jouw kind hoort bij jou. Huid op huidcontact het eerste uur na de geboorte wordt aanbevolen. Gedurende dit contact kan ook de eerste borstvoeding plaatsvinden; hierbij wordt je geholpen indien nodig. Je kind mag dag en nacht bij jou blijven. Hoe lang en hoe vaak je voedt wordt niet bepaald door de klok. Je kind mag drinken naar behoefte. De eerste dagen is dat zeker 8 tot 10 keer per etmaal. Benodigde ondersteuning hierbij wordt gegeven. Je krijgt alle uitleg en hulp, zodat jouw kind goed leert drinken aan de borst. Je staat er niet alleen voor, vraag om hulp en laat je helpen. Als jouw kind niet bij jou kan blijven, leer je om de voeding af te kolven. Zo komt de borstvoeding snel op gang. Jouw kind heeft in de eerste 5 ã 6 maanden niets anders nodig dan moedermelk. Alleen vanwege een gegronde medische reden kan het nodig zijn dat jouw kindje bijvoeding krijgt. Als jouw kind bijvoeding nodig heeft, wordt dit met jou besproken en kun je vragen stellen en hulp vragen. Het drinken aan de borst vereist een andere techniek dan het drinken uit een fles of zuigen aan zuig- en fopspenen. Jonge kinderen kunnen in de war raken van speentjes. Meer informatie krijg je tijdens jouw verblijf in ons ziekenhuis. Als je naar huis gaat, kun je met jouw vragen over borstvoeding terecht bij verschillende borstvoedingsorganisaties. Informatie over deze organisaties zijn aanwezig in de borstvoedingsmap die je van ons tijdens jouw verblijf krijgt. In ons ziekenhuis zijn lactatiekundigen bijna dagelijks aanwezig voor ondersteuning bij vragen en bijzondere problemen. Borstvoeding geven is een natuurlijk en prachtig iets. Je kunt het geven waar je maar wilt en zolang als je maar wilt. Lactatiekundigen Medewerkers Fam 4

5 Ik wil de eerste dagen 8 tot 12 keer aan de borst - omdat mijn maagje niet groter dan een knikker is; - omdat ik vaak kleine beetjes voedsel beter kan verteren; - hoe meer en hoe vaker ik drink, hoe meer melk er gemaakt wordt. Voordelen van vaak aanleggen gedurende de eerste dagen zijn: - langere borstvoedingsduur; - het geeft een goed gevoel (hormonaal); - minder last van stuwing; - meer samentrekkingen van de baarmoeder, waardoor minder bloedverlies; - melkproductie snel op gang; - kind wordt minder geel; - kind valt minder af; - betere bloedsuikers voor je kind; - hartslag en ademhaling zijn stabieler; - hechting met je kind. Ik laat zien dat ik honger heb door - het maken van zoek- en zuigbewegingen, smakgeluidjes; - mijn handje naar mijn mond te brengen; - vlugge oogbewegingen; - zachtjes zuchten of kreunen; Dit doe ik vaak allemaal met mijn oogjes nog dicht. Als ik huil of in slaap val is het moeilijker om mij aan de borst te krijgen. Papa en mama let op! Als je mij een speentje geeft, kun je deze vroege hongersignalen missen. Tevens leer ik dan een andere zuigtechniek aan waardoor ik moeilijker aan de borst kan drinken in het begin. Mama, je legt mij goed aan als - je mij naar de borst brengt en niet omgekeerd; - mijn neusje ter hoogte van je tepel is bij het aanhappen; - ik met mijn hoofd en romp in een vraagtekenhouding lig zodat mijn kin in je borst drukt en mijn neusje automatisch vrij ligt; - mijn oren, schouders en heupen op één lijn liggen; - mijn buik tegen jouw buik ligt. 5

6 want - dan kan mijn hoofd vrij bewegen; - dan zijn tijdens het zuigen bewegingen bij mijn slaap zichtbaar; - dan zit jouw tepelhof voor het grootste gedeelte in mijn mond (vooral onderaan); - dan zijn mijn lippen naar buiten gekruld; - dan is je tepel na de voeding niet vervormd, wel verlengd; - dan doet het voeden geen pijn (is het hooguit gevoelig gedurende de eerste week). Ik krijg genoeg melk - als jij loom wordt tijdens en na het voeden (door hormonen); - als een voeding ongeveer 15 tot 20 minuten duurt aan de eerste borst, (mama, biedt mij altijd de tweede borst aan); - als ik een ontspannen kind ben na de voeding; - als jij mij na de eerste dagen hoort slikken en zuigen met grote teugen. Belangrijk om te weten - gedurende de eerste dagen zijn enkele druppels moedermelk al een bron van energie; - dat ik afval is normaal; - elke voedingsbeurt kan anders zijn; - s avonds vraag ik vaak iets meer, leg mij dan maar weer aan! Moet je mij wakker maken? Ja: als ik liever slaap i.p.v. regelmatig goed te drinken of als je borsten zo gestuwd zijn dat je ze graag geleegd ziet. Nee: op voorwaarde dat ik de eerste dagen ongeveer 8 keer (of soms vaker) goed aan je borst drink. Als ik (nog) niet wakker wordt: hulp vragen Drink ik wel: OK! 6

7 Hoe kun je mij wakker maken? - door enkele druppels moedermelk op mijn lipjes te doen; - door huid op huidcontact (werkt ook prima als ik het koud heb); - door dekentjes terug te slaan; - door mijn handjes, rug en beentjes te masseren; - door mij zachtjes te wiegen; - door een schone luier aan te doen; - door een borst aan te bieden. Mama, ik blijf graag dag en nacht bij jou want - zo vang jij mijn vroege hongersignalen op; - jij leert mijn gewoonten goed kennen; - voedingen zijn sneller en korter; - wij slapen samen beter tussendoor; - dan worden we samen wakker. 7

8 Voedingshoudingen Aanleggen in zijligging Na een keizersnede Madonnahouding Rugby- of bakerhouding 8

9 Papa is the best want hij - kijkt mee of ik goed drink; - leert samen met mama mijn signalen kennen; - creëert een ontspannen sfeer; - spreekt mama bemoedigend toe; - beperkt het bezoek; - knuffelt mij vaak. Mama, vergeet jezelf niet! - drink naar behoefte en eet gezond en gevarieerd; - je mag alles weer eten maar doe voorzichtig met alcohol; - neem voldoende tijd en rust voor jezelf; - je borsten wassen met water is voldoende, de beste zalf voor de tepel is een druppel moedermelk! - zorg voor een comfortabele houding tijdens het voeden. Je kunt altijd met vragen of emoties bij de verpleging terecht! Voor vragen als je weer thuis bent, zie de telefoonnummers vooraan in deze map. Gebaseerd op borstvoedingssleutels met toestemming van de auteurs V. Michiels en L. Brone 9

10 Observatielijst Observatielijst bij het aanleggen van je kind aan de borst Scores: 2 = goed, 1 = matig, 0 = niet goed Datum: Voedingstijd: Observatie kind voor en tijdens het drinken: 1. geeft voedingssignalen; zoekt, likt lipjes, maakt smakgeluidjes. 2. is wakker, alert, ligt rustig en ontspannen. 3. ligt helemaal naar de moeder toe gedraaid, de heupen liggen dicht tegen de moeder aan. 4. de bovenlip ligt ter hoogte van de tepel. 5. oortjes schouders heupen liggen op 1 lijn. 6. hapt met mondje wijd open. 7. de tong ligt over de rand van de onderkaak en vormt een gootje rond de tepel. 8. de lipjes zijn naar buiten gestulpt en ontspannen. 9. het mondje blijft wijd geopend tijdens het zuigen, de wangetjes zijn rond. 10. het zuigen is zichtbaar bij de slaap. 11. een trekkend en halend geluid hoorbaar. Observatie moeder voor en tijdens het drinken: 1. de moeder ligt/zit in een ontspannen houding, met voldoende steun voor; hoofd nek schouders armen benen. 2. brengt je kind naar de borst. 3. tepels komen goed naar buiten. 4. trekt je kind goed tegen zich aan. 5. geeft met de vrije hand de borst aan, 6. ondersteunt de heup met haar hand/arm. 7. drinken van je kind doet geen pijn. 8. lichaamshouding blijft ontspannen. Na enkele dagen: 1. moeder voelt de melk toeschieten. 2. slikken na 1 of 2 zuigbewegingen. Paraaf: 10

11 Extra aandachtspunten bij borstvoeding Bij onduidelijkheden vraag de verpleegkundige om uitleg. Stuwing Rond de 3 e dag kunnen de borsten plots vol, hard en gespannen zijn. Dit is stuwing. Als jij je kind elke twee of drie uur voedt en beide borsten per keer geeft, heb je er waarschijnlijk minder last van. Wanneer de stuwing vervelend is, kun je tussen de voedingen warme of koude kompressen op de borst leggen. Vlak voor de borstvoeding moet je geen koude kompressen gebruiken; dit kan het toeschieten belemmeren. Stuwing duurt meestal één of twee dagen. Je kunt blijven drinken naar behoefte. Blijft de stuwing aanhouden en voel je je ziek, schakel dan professionele hulp in. Clusteren Kinderen drinken niet volgens een bepaald ritme. Soms zit er een langere periode tussen het voeden en soms drinken ze snel achter elkaar. Twijfel niet aan je borstvoeding. Het lijkt een beetje op hamsteren, vaak kleine beetjes drinken om vervolgens in een diepe slaap te vallen is heel normaal voor een kind. Als kinderen clusteren helpt het soms om een aantal keren dezelfde borst te geven en niet steeds te wisselen. Clusteren zie je vooral in de avond en vroege nacht. Regeldag Met regeldagen kan het hele voedingsschema omgegooid worden. Dit gebeurt meestal rond de tiende dag, met zes weken en rond de drie maanden. Gemiddeld zijn dit twee tot drie dagen. Je kind kan onrustig zijn en veel huilen. Het kan ook gebeuren dat je kind plotseling weer s nachts komt voor voeding. Deze regeldagen worden door je kind ingesteld om in grotere behoefte in moedermelk te voorzien en daardoor de aanmaak in de borsten te stimuleren. Het aantal voedingen tijdens deze regeldagen is dan ook hoger dan normaal. Vitamine K en D Bij borstvoeding moet er altijd extra vitamine D en K gegeven worden. De hoeveelheid en wanneer je hier mee moet beginnen wordt afgesproken door de arts of verloskundige. De vitamines zijn in vloeibare vorm verkrijgbaar, zodat het doorslikken gemakkelijk gaat. Medicijnen Er zijn veel medicijnen die gebruikt mogen worden bij borstvoeding. Maar er zijn ook medicijnen die echt niet mogen. Gebruik daarom zolang je borstvoeding geeft geen enkel medicijn zonder overleg met arts of apotheker. Voeding van de moeder Voor je eigen conditie is het belangrijk dat je goed eet. Denk aan vers fruit en groente, volle graanproducten eiwitten en zuivel. Het is beslist af te raden tijdens de borstvoedingsperiode een vermageringsdieet te gaan volgen. Wees voorzichtig met het gebruik van alcohol. Probeer niet te roken of dit zoveel mogelijk te beperken. Rook niet vlak voor de voeding of in nabijheid van je kind. 11

12 Folders Soms is er bij borstvoeding specifieke informatie nodig. Deze krijg je dan van de verpleegkundige. Bijvoorbeeld: kolven en borstvoeding. Lactatiekundige afspraken: datum: gemaakte afspraak: 12

13 Borstvoeding: op je gezondheid! Hoe weet je dat je kind genoeg krijgt met alleen borstvoeding? Wat kun je verwachten: Drinken van je kind: Bij het drinken heeft je kind bolle wangetjes, je ziet zijn kaakjes bewegen tot aan zijn oortjes. Je hoort hem/haar ook duidelijk hoorbaar slikken. Het open-pauze-sluiten moment van zuigen laat zien dat je kind een mond vol melk krijgt. Enkele minuten op deze manier zuigen bij elke voeding Natte luiers: betekent dat je kind veel krijgt (vraag de kraamverzorgende om je dit type zuigen te laten meer. zien voor ze het kraambed verlaat). Hoe vaak en hoe lang aan de borst: Verwacht een minimum van 8-12 voedingen per 24 uur. Sommige kinderen willen elke 3 uur drinken, dag en nacht. Andere willen clustervoedingen, willen elk uur een voeding en slapen dan 4-6 uur. Eerste borst zolang je kind wil, de tweede als toetje. Maak, als het nodig is, een slapend kind wakker voor een voeding tot hij een stabiel groeipatroon laat zien. Verwacht dat de hoeveelheid voedingen afneemt naarmate hij ouder wordt. Gewichtsverlies en groei: Verwacht minder dan 7% gewichtsverlies in de eerste week. Verwacht terugkeer naar geboortegewicht rond dag 14. Verwacht een gewichtstoename van gram per week tot je kind zijn geboortegewicht heeft verdubbeld. Ontlasting van je kind: Dag 1-3: donker groen, bijna zwart, plakkerig. Dag 4-6: wordt lichter van kleur, wordt meer en meer geel, een zachte, waterige substantie. Na dag 6: tenminste 3 of 4 gele ontlasting per dag ter grootte van een flinke munt. (na 4-6 weken ontwikkelt ieder kind dat volledig aan de borst gevoed wordt zijn eigen ontlastingspatroon. Sommige kinderen blijven veel ontlasting hebben, andere hebben minder vaak ontlasting. Zelfs maar een keer per dagen is normaal, zolang je kind zich verder goed ontwikkelt.) Dag 1-3: Weinig, maar wordt elke dag Dag 4-5: 4 of 5 zware luiers. Na dag 6: 6 of meer zware, kletsnatte luiers. Wanneer heb je hulp of advies nodig: Gewichtsverlies van meer dan 7% van het geboortegewicht. Blijvend gewichtsverlies na dag 3. Minder dan 3 keer ontlasting per dag in de eerst 4-6 weken. Meconiumontlasting (zwarte ontlasting) na dag 4. Minder dan 6 kletsnatte luiers per dag na dag 4. Kind is geïrriteerd en rusteloos, of slaperig en weigert voedingen. Geen hoorbare slikken tijdens de voedingen. Geen opmerkelijk verschil in gewicht of grootte van de borsten en geen opmerkelijke verandering in de melkhoeveelheid en samenstelling rond dag 3 tot 5 na de bevalling. Blijvende pijn of verergering van pijnlijke tepels. Stuwing die niet vermindert na een voeding. Gebruik van een tepelhoedje zonder begeleiding van een lactatiekundige. Als je kind niet begint aan te komen na dag 5. Als je kind niet terug is op geboortegewicht rond dag

14 14

15 15

16 Kolfverhuur Regio Tilburg Verloskundigepraktijk Care for you optie 2, bij geen gehoor optie 1 Verloskundigepraktijk de Vlinder , overdag tijdens spreekuur , buiten het spreekuur en bij nood Verloskundigepraktijk de Zon , overdag , bij nood ETZ locatie ETZ TweeSteden, kraamafdeling gaat via de Zon ETZ- locatie ETZ Elisabeth, via kraamhotel Livive Medipoint: overdag : avond en weekenden. Hebben 2 kolven, en eigen cliënten gaan voor. Moedermelknetwerk (Dongen) , overdag via winkel. Avonden en weekenden via de website bestellen. Regio Gorinchem Thea de Besten of Bij geen gehoor: sms sturen. Kan 24 uur per dag. Regio Breda MKC Bergen op Zoom: overdag via Medipoint. Dit geeft de voorkeur Door de week na 17 uur en in het weekend van 7-22 uur, dit is echt voor NOOD. Retourneren via medipoint. Verder zijn er nog verhuurpunten te vinden via en Fam, Copyright ETZ Afdeling Communicatie Aan deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend. 16