RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 4

Transcriptie

1 RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 4 Datum: 17 januari Deelsessie: uur in de Calimiteitenzaal. Doel: Beeldvorming. Onderwerp: Werken naar Vermogen (stellingen) (2 e behandeling beeldvorming). Toelichting: Op 1 januari 2013 wordt de nieuwe Wet Werken naar Vermogen (WWNV) ingevoerd. In de nota Op weg met Werken naar vermogen (raadsbehandeling 17 mei 2011) zijn de contouren geschetst van de uitgangspunten en de te onderzoeken oplossingsrichtingen om Lelystad voor te bereiden op de implementatie van de WWNV. Een deel van die oplosrichtingen is reeds geformaliseerd in de begroting voor In deze beeldvormende sessie wordt informatie verstrekt over met name: - de technische wijzigingen die op 1 januari 2012 in de WWB zullen plaatsvinden; - de ontwikkeling van de op 1 januari 2013 in te voeren WWNV. Na de eerste bespreking op 6 december 2011 is als volgt geconcludeerd: Het agendaoverleg zal worden voorgesteld: Eind januari / begin februari 2012 komt het college met een visie op de uitvoering. Voorgesteld wordt om eerst een aanvullende sessie te organiseren waarin de stellingen worden besproken. Dus een extra sessie waarin de raad kan discussiëren over de stellingen. Dit zou in de eerste raadsbijeenkomst in januari kunnen. Behandeling: De sessie is gericht op het overbrengen van informatie naar de raadsleden en andere belangstellenden. Zowel raadsleden als belangstellenden kunnen vragen stellen en mee discussiëren. Genodigden: Raadsleden, het college en overige belangstellenden. Programma: Inleiding door de voorzitter. Toelichting door het college. Gelegenheid tot het stellen van vragen en discussie. Afsluiting door de voorzitter. Achterliggende stukken: Collegebrief Onderweg naar Werken naar Vermogen. Hand-out presentatie. Toelichting : wethouder Willem de Jager. Voorzitter : raadslid Bart Visscher. Griffier : Irene Korting. Contactadres: griffie@lelystad.nl

2

3

4 PowerPoint presentatie Lelystad Presentatie Werken naar vermogen Gemeenteraad, Willem de Jager, wethouder Werk en inkomen Waar hebben we mee te maken? 1.Vergrijzing en ontgroening en daardoor een afname van de beroepsbevolking; PowerPoint presentatie Lelystad 2.Teveel mensen buiten het arbeidsproces en daardoor een verkwisting van menselijk kapitaal; 3. Een ingewikkeld stelsel van rechten en plichten en daardoor een onoverzichtelijke uitvoering; 4. Teveel mensen buiten het arbeidsproces en daardoor een onbetaalbare sociale zekerheid. 1

5 50% Aantal 65+ als % beroepsbevolking 40% 30% PowerPoint presentatie Lelystad 20% 10% 0% bron: CBS ray.geerling@planet.nl Wat komt er op de gemeente af? 1. Herziening Wwb per ; 2. Invoering Wwnv per ; 3. Omvorming en taakstellingen op Wsw en Wajong; PowerPoint presentatie Lelystad 4. Forse bezuinigingen op re-integratiebudgetten; 5. Bezuinigingen bij UWV Werkbedrijf; 6. Samenwerking in arbeidsmarktregio s. 2

6 Herziening Wwb 2012 (1) 1. Invoering van een toets op het huishoudinkomen; PowerPoint presentatie Lelystad 2. Intrekken WIJ en invoegen in WWB; 3. Intrekken WWIK en invoegen in WWB; 4. Invoeren van strengere uitkeringscriteria voor jongeren; 5. Invoeren van een wachttermijn van 4 weken voor jongeren; 6. Vermindering bijstandsuitkering met 0,7% per jaar; 7. Normering categoriale bijzondere bijstand op 110%; Herziening Wwb 2012 (2) 8. Invoering plicht tot tegenprestatie naar vermogen; PowerPoint presentatie Lelystad 9. Verplichte terugvordering onterechte uitkeringen; 10. Aanscherping sancties misbruik uitkeringen; 11. Extra vrijlating van inkomsten voor alleenstaande ouders; 12. Sollicitatieplicht voor alleenstaande ouders; 13. Beheersing Nederlandse taal als voorwaarde voor bijstand. 3

7 Werken naar Vermogen (1) PowerPoint presentatie Lelystad Werken naar Vermogen (2) 1. Versmelting van de Wwb, Wij, Wsw en Wajong samen met structurele bezuinigingen; PowerPoint presentatie Lelystad 2. Wajong blijft alleen bestaan voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten; 3. Wsw blijft alleen bestaan voor Wsw-ers met een indicatie beschut werken; 4. Bestaande groepen worden ontzien en de bestaande CAO blijft in stand; 4

8 Werken naar Vermogen (3) PowerPoint presentatie Lelystad Werken naar Vermogen (4) 5. Gemeente geheel verantwoordelijk voor de uitvoering; 6. Ondernemersaanpak gericht op duurzame uitstroom; PowerPoint presentatie Lelystad 7. Hoogwaardig handhaven en beperken instroom; 8. Ontwikkeling Werkbedrijf en Participatiehuis; 9. Invoering van het loondispensatiestelsel; 10. Een wettelijke plicht tot tegenprestatie; 11. Regionale samenwerking WSW en Sociale Dienst. 5

9 Werken naar Vermogen (5) PowerPoint presentatie Lelystad PowerPoint presentatie Lelystad Bedankt voor uw aandacht! Vragen en opmerkingen? Willem de Jager, wethouder Werk en inkomen 6

10 RAADSBIJEENKOMST LELYSTAD SESSIE 5 Datum: 6 december Deelsessie: uur in de Raadzaal. Doel: Beeldvorming. Onderwerp: Presentatie Werken naar Vermogen. Toelichting: Op 1 januari 2013 wordt de nieuwe Wet Werken naar Vermogen (WWNV) ingevoerd. In de nota Op weg met Werken naar vermogen (raadsbehandeling 17 mei 2011) zijn de contouren geschetst van de uitgangspunten en de te onderzoeken oplossingsrichtingen om Lelystad voor te bereiden op de implementatie van de WWNV. Een deel van die oplosrichtingen is reeds geformaliseerd in de begroting voor In deze beeldvormende sessie wordt informatie verstrekt over met name: - de technische wijzigingen die op 1 januari 2012 in de WWB zullen plaatsvinden; - de ontwikkeling van de op 1 januari 2013 in te voeren WWNV. Behandeling: De sessie is gericht op het overbrengen van informatie naar de raadsleden en andere belangstellenden. Zowel raadsleden als belangstellenden kunnen vragen stellen en mee discussiëren. Genodigden: Raadsleden, het college, het particiatieplatform en overige belangstellenden. Programma: Inleiding door de voorzitter. Toelichting door het college. Gelegenheid tot het stellen van vragen en discussie. Afsluiting door de voorzitter. Achterliggende stukken: Collegebrief Onderweg naar Werken naar Vermogen (met bijlagen). Toelichting : wethouder Willem de Jager. Voorzitter : raadslid Bart Visscher. Griffier : Irene Korting. Contactadres: griffie@lelystad.nl

11

12

13 Bijlage 1 Memo Contouren en implementatie Onderweg naar Werken naar vermogen, gemeente Lelystad Karla Morlog, Jan Korf, Fred Nilsen Versie 6, Inhoud 1. Een algemene inleiding op basis van de basisdocumenten Beleidskader / Basisdocumenten: Op weg met Werk Gemeente Lelystad, nota Op weg met Werken naar vermogen Hoofdlijnennotitie WWNV van het Kabinet Bestuursakkoord, onderdeel Decentralisatiedossier WWNV Rapport Goed benut, goed bestuurd Een korte samenvatting van de vier uitwerkingsdocumenten uitwerkingsdocument Wet Werken naar vermogen (WWNV), inclusief financiële consequenties Aanvraag Transitiefonds WSW Werkbedrijf Lelystad Regionale samenwerking De algemene uitgangspunten met een korte toelichting Projectorganisatie Tijdpad... 10

14 1. Een algemene inleiding op basis van de basisdocumenten. Beleidskader / Basisdocumenten: In dit hoofdstuk worden de hoofdlijnen van één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt toegelicht op basis van een aantal basisdocumenten die als bijlage zijn toegevoegd. De afgelopen jaren is er een drietal opeenvolgende nota s vastgesteld waarin het gemeentelijk reintegratiebeleid ligt vastgelegd: 2009 Meedoen werkt beter 2010 Op weg met werk 2011 Op weg naar werken naar vermogen 1.1 Nota Op weg met Werk 2010 De beslispunten van de nota Op weg met Werk uit 2010 waren:. Kennis te nemen van de nota OP weg met WERK en de in deze nota opgenomen en hieronder genoemde uitgangspunten met betrekking tot arbeidsparticipatie, voor de periode vast te stellen: Samenbrengen van vijf uitvoeringswetten (Wwb/WIJ/WI/WsW en WEB) onder één beleidsspeerpunt, teneinde te komen tot integrale producten. Met betrekking tot productlijn 1 (Werk en Scholing) betekent dit: a. Prioritaire inzet op de kansrijkheid van de klant. b. Sturen op (snel) herstel of behoud van arbeidsritme. Met betrekking tot productlijn 2 (Zorg) betekent dit: c. Versterken zelfredzaamheid als opstap naar arbeidsparticipatie. d. Aansluiten van Zorgjongeren op arbeidsre-integratie trajecten. e. Verder versterken van samenwerking met maatschappelijke organisaties. Met betrekking tot productlijn 3 (Jeugd en Terugkeerders) betekent dit: f. Voortzetting en uitbreiding van het project Jeugdwerkloosheid. g. Sturen op behoud leerritme, behalen van startkwalificaties als (verplichte) opstap naar arbeidsparticipatie (onderwijs vóór werk). h. Implementatie en uitbouw van het Jongerenloket (inclusief Kamer Kwetsbare Jongeren). i. Aanvullend beleid op Nuggers en Wajong. De voor de uitvoering benodigde investeringen worden voor uit het daarvoor in de begroting Werkdeel opgenomen budget, inclusief ESF-bijdrage, bekostigd, en worden in afwachting van mogelijke bezuinigingsmaatregelen van het Rijk, vooralsnog toereikend geacht. Hierbij moet overigens rekening worden gehouden met het feit dat de nog op te leggen bezuinigingen tot een herijking van de uitgangspunten van de nota kunnen leiden. 1.2 Nota Op weg met Werken naar vermogen In de nota Op weg met Werken naar vermogen (2011) zijn de contouren geschetst van de uitgangspunten en de te onderzoeken oplossingsrichtingen om Lelystad voor te bereiden op de uitvoering van de sociale Zekerheid in Nederland met het oog op de implementatie van de Wet Werken naar vermogen. In de toekomst zal het gaan om drie groepen klanten: a) de reguliere uitstroom waarop snelle winst te behalen valt; b) de partiële uitstroom, oftewel de (veruit grootste) groep met inverdiencapaciteit, en; c) de uitstroom maatschappelijke participatie. In de rekenmodellen van de toekomst zal het bijstandsvolume van de gemeente gemeten worden in financieel volume en niet in klantaantallen. De omslag heeft vooral te maken met de toeleiding van mensen met een beperking naar de arbeidsmarkt (partieel). Anders geformuleerd: de kosten klantaantallen maal hoogte uitkeringen zijn niet langer sturend, maar de baten, de mate waarin het klantenbestand door te Werken naar vermogen, letterlijk inverdient op de uitkeringslast! Dat betekent, hoe vreemd het ook lijkt, dat de kosten aan relevantie inboeten. 2

15 Immers, op de kosten kan niet langer gestuurd worden, die zijn nauwelijks beïnvloedbaar, maar op de opbrengsten kan wel gestuurd worden, die heeft de gemeente in eigen hand. De opbrengsten zijn als het ware het product van de gepleegde investeringen. Twee instrumenten worden naar voren geschoven als belangrijke oplossingsrichtingen, de opbouw van een werkbedrijf en als een mogelijk onderdeel daarvan het Participatiehuis. Door het ombouwen van de regionale WSW organisatie naar een werkbedrijf, ontstaat een perfect platform waarop klanten met een arbeidsbeperking ondergebracht kunnen worden in betaalde - parttime - banen. Het werkbedrijf opereert als een verlengstuk van het gemeentelijk beleid. Dat de gemeente als overheid daarmee een belangrijke voorbeeldrol vervult naar het bedrijfsleven, als werkgever van kwetsbare medewerkers, is een niet te onderschatten nevenvoordeel. Voor de bijzonder kwetsbare klanten kan het Participatiehuis worden ingezet. Een formule die met name door intensieve persoonlijke begeleiding succesvol is. Daarnaast zal gekeken moeten worden naar de mogelijkheden om de aansturing op productie en financiering binnen de verschillende regelingen meer vanuit een centrale regie te laten plaatsvinden, en zo overlappingen in diensten, producten en overheadkosten te schrappen. Dat geldt ook voor de uitgaven in andere maatschappelijke budgetten, die deels gevoed worden vanuit de gemeentelijke begroting. De besluiten in de nota Op weg met Werken naar vermogen betreffen: 1 Het voorstel tot het ontwikkelen van een werkbedrijf, inclusief participatiehuis; 2 Een projectorganisatie voor de implementatie van de Wet Werken naar Vermogen in te richten inclusief een budget voor implementatie. 3 De uitvoeringskosten, die in de verdeling van het Participatiebudget zijn opgenomen ( 1.6 mln.), vanuit rendementoogpunt te benutten voor de in te zetten re-integratiemiddelen, en deze uitvoeringskosten tenminste voor de jaren ten laste te brengen van de algemene middelen. Besluit 2 en 3 zijn geformaliseerd in de Kadernota

16 1.3 Hoofdlijnennotitie WWNV van het Kabinet In deze notitie schetst het kabinet de hoofdlijnen van de nieuwe Wet Werken naar vermogen (WWNV). Het kabinet stelt gemeenten met de nieuwe WWNV in staat een samenhangende aanpak te ontwikkelen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Gemeenten voeren immers ook op andere terreinen als (jeugd)zorg, welzijn, schuldhulpverlening en dagbesteding de regie of gaan dit op korte termijn doen. Met de WWNV versterkt het kabinet de regiefunctie van gemeenten en verbetert het de mogelijkheden voor gemeenten om de inzet op de verschillende terreinen goed op elkaar af te stemmen. De WWNV biedt gemeenten daarbij de ruimte om ook voor mensen met meervoudige problemen die wel beschikken over arbeidsvermogen, reintegratie in te zetten, desgewenst in combinatie met het aanpakken van de meervoudige problemen. Uitgangspunten Wet Werken naar vermogen De WWNV kent een aantal uitgangspunten. Die hebben betrekking op het individuele belang van mensen die kunnen werken om ook echt te werken, het maatschappelijk en economisch belang van werkgevers en het financiële belang om de overheidsfinanciën op orde te brengen en de sociale zekerheid ook voor de toekomst te borgen. Dat vertaalt zich concreet in uitgangspunten voor de WWNV zelf, de uitvoering en de hulp aan werkgevers. Uitgangspunten voor de (mensen in de) nieuwe Wet Werken naar vermogen : Mensen met een arbeidsbeperking die straks een beroep doen op de WWNV zullen in eerste instantie beoordeeld worden op hun mogelijkheden om (deels) te werken en de aanpak die erbij past om dat ook te realiseren. Als iemand alleen in een beschutte omgeving kan werken, dan blijft instroom in de WSW mogelijk. Voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn - en dus niet kunnen werken - blijft de Wet Wajong bestaan. Dus: iedereen werkt naar zijn of haar eigen mogelijkheden, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Ondersteuning en/of begeleiding is beschikbaar voor wie dat nodig heeft. De gemeente kan voor wie (nog) niet in staat is om volledig zelfstandig het wettelijk minimumloon (WML) te verdienen, het instrument loondispensatie inzetten. Dit betekent voor veel mensen meer kansen op werk. Voor de mensen in de WWNV gelden de polisvoorwaarden van de WWB/WIJ. Uitgangspunten voor de uitvoering De WWNV wordt uitgevoerd door de gemeenten. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de hulp en ondersteuning van mensen met een arbeidsbeperking. Ze krijgen daarbij meer vrijheid om de diverse reintegratiebudgetten naar eigen inzicht te besteden. De beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de WWNV ligt bij gemeenten. In ruil voor die financiële verantwoordelijkheid krijgen gemeenten meer beleidsvrijheid. Er komt één ongedeeld re-integratiebudget. Door het weghalen van de schotten tussen de verschillende re-integratiebudgetten kunnen gemeenten het beschikbare geld gerichter en efficiënter inzetten. Dat vergroot de effectiviteit van de inzet van re-integratiemiddelen. Gemeenten zullen zich verantwoorden en informatie verstrekken conform de huidige WWB-systematiek. SZW is in overleg met de VNG over de uitwerking en mogelijke verlichting van het informatie- en verantwoordingsarrangement rond de regels voor werk en inkomen. Het kabinet wil gemeenten ondersteunen bij het implementeren van de nieuwe regeling WWNV. Daarbij is onder andere van belang dat de huidige expertise van UWV met betrekking tot het naar werk begeleiden en ondersteunen van jongeren met een arbeidsbeperking behouden blijft en op een zorgvuldige wijze bij de gemeenten wordt ondergebracht. Er komt een herstructureringsfaciliteit sociale werkvoorziening. Uitgangspunt van het kabinet is dat mensen ook in de toekomst beschut kunnen werken. Dit vraagt veranderkracht en innovatief vermogen van gemeenten en hun sw-bedrijven. Vanaf 1998 is een begin gemaakt met deze omslag in denken en doen. Dit heeft een extra stimulans gekregen met de ontwikkeling van vernieuwende aanpakken en methoden in de pilots in de sociale werkvoorziening Werken naar vermogen die vanaf eind 2009 lopen. Met de nieuwe regeling Werken naar vermogen vraagt het kabinet de gemeenten een verdere stap te maken in het herstructureren van de sociale werkvoorziening. Uitgangspunten voor hulp aan werkgevers Gemeenten zullen net zoals zij gewend zijn in de huidige WWB - ook straks in de WWNV werkgevers actief gaan benaderen. Het kabinet overlegt met gemeenten hoe de uitvoering zo kan worden ingericht dat werkgevers te maken hebben met eenduidige aanspreekpunten. Gemeenten zullen voor dienstverlening aan werkgevers die ook buiten de gemeente actief zijn (bovenlokale werkgevers) dienstverlening ontwikkelen die daarbij aansluit. Hierbij worden bestaande samenwerkingsverbanden betrokken. Werkgevers hoeven -totdat iemand geheel zelfstandig het wettelijk minimumloon kan verdienen, door toepassing van het instrument van loondispensatie- alleen de geleverde productiviteit te betalen. Door regelingen te bundelen worden de mogelijkheden inzichtelijker voor werkgevers. Instrumenten moeten eenvoudig en effectief zijn; werkgevers moeten mensen met een arbeidsbeperking simpel en eenvoudig kunnen inpassen in de arbeidsorganisatie. Gemeenten nemen de bureaucratie voor werkgevers bij plaatsingen dan ook zoveel mogelijk uit handen. Een simpel, transparant en eenvoudig stelsel. 4

17 Het kabinet zorgt met de WWNV voor één regime voor iedereen met arbeidsvermogen die voorheen een beroep zou doen op de Wet Wajong, de WSW of de WWB/WIJ. Voor mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn blijft de Wet Wajong bestaan. Voor mensen die niet in staat zijn om bij een reguliere werkgever aan de slag te gaan, kunnen gemeenten vanaf 1 januari 2013 gebruik maken van het instrument beschut werk in de WSW. De huidige systematiek van rechten en plichten in de WSW verandert niet voor de groep mensen die op dit moment een WSW-indicatie heeft. 1.4 Bestuursakkoord, onderdeel Decentralisatiedossier WWNV Onderstaande tekst is een samenvatting van de afspraken in het onderhandelaarakkoord t.b.v. het bestuursakkoord met betrekking tot de Wet Werken naar vermogen. Uiteindelijk is er geen bestuursakkoord tussen VNG en Rijk afgesloten omdat de leden van de VNG niet akkoord zijn gegaan met het onderhandelaarakkoord.het pakket afspraken tussen BZK, IPO, Unie van Waterschappen en de VNG gaat voortaan door het leven onder de naam bestuursafspraken Er is geen overeenstemming bereikt over het onderdeel werk (6.1). Dit betekent dat Rijk en gemeenten geen gezamenlijk programma hebben. Voor de VNG staat de uitvoering van de regeling centraal. De polisvoorwaarden (zoals uitkeringshoogte) komen voor rekening van het Rijk, daarop hebben gemeenten geen invloed. Belangrijke resultaten op dit dossier (in de volgorde van het akkoord): Uitstel van de invoeringsdatum van de Wet Werken naar vermogen van 1 januari 2012 naar 1 januari Structureel wordt 122 miljoen euro overgeheveld voor re-integratiemiddelen Wajong De verdeling van de Sw-populatie over gemeenten verschilt van de verdeling van de bijstandspopulatie. De VNG en het kabinet werken daarom gezamenlijk een systematiek uit die na de totstandkoming van het ontschotte re-integratiebudget (onevenredig grote) door herverdeeleffecten is ontstaan. Op verzoek van de VNG stelt het Rijk 400 miljoen euro beschikbaar voor de Sw-sector om de transformatie naar een efficiëntere bedrijfsvoering te ondersteunen ( herstructureringsfaciliteit ). Na twee jaar bekijkt een onafhankelijke commissie de stand van zaken en beoordeelt of er aanvullende middelen of maatregelen noodzakelijk zijn. De VNG houdt zorgen over het effect van de ingrepen in de WSW voor de Sw-bedrijven en daarmee ook voor de gemeenten. Er komt een objectief onderzoek naar het geschil over het macrobudget 2011 van de WWB. Bij de berekening van het macrobudget inkomensdeel wordt teruggekeerd naar de systematiek van voor het huidige Bestuursakkoord. In deze systematiek wordt rekening gehouden met prijs en volume in het voorgaande jaar, conjunctuureffecten en kabinetsbeleid in het begrotingsjaar en indexering. Voor de conjunctuurraming wordt de autonome correctie van het Centraal Plan Bureau (CPB) toegepast. Het Rijk biedt transparantie over hoe de raming van het macrobudget tot stand is gekomen. Individuele gemeenten kunnen een verzoek om een incidentele of meerjarige aanvullende uitkering indienen. Dit beperkt de risico s voor gemeenten. Een breed samengestelde projectgroep start in 2011 met een verkenning van de mogelijkheden om zoveel mogelijk te prikkelen op de beperking van de uitgaven voor de regeling Werken naar vermogen. Per 2014 gaat de integrale verdeling van het budget met prikkelwerking in. De projectgroep bekijkt ook hoe ervoor kan worden gezorgd dat de risico s voor gemeenten niet toenemen ten opzichte van de huidige WWB. De doelgroep loondispensatie is verbreed naar alle personen die niet in staat zijn 100% van het wettelijk minimumloon te verdienen. De financiering van de loonaanvulling gebeurt uit het Inkomensdeel van het macrobudget. Loonaanvulling telt mee bij de bepaling van de hoogte van het macrobudget. Gemeenten hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de vormgeving van de uitvoering (decentrale aanpak) Lelystad participeert in het G 32 stedenverband met betrekking tot het dossier Werken naar Vermogen, hierin is afgesproken dat de G 32 zich beperkt tot 4 onderwerpen: regio, werkgevers, WSW transitie en gemeentelijke beleidsruimte in de gezamenlijke lobbystrategie. 5

18 1.5 Rapport Goed benut, goed bestuurd De VNG en Cedris hebben naar aanleiding van de kabinetsplannen voor de Sociale Werkvoorziening een onafhankelijke commissie ingesteld om een advies op te stellen over de toekomst van de sociale werkvoorziening en de transitie. De commissie doet zes aanbevelingen: 1. Splitsing Maak een splitsing tussen Werk in een reguliere omgeving en Beschermd Werk. Werk in een reguliere omgeving is bij voorkeur een gewone baan. Maar voor mensen met een functiebeperking zijn detacheringen vaak perspectiefrijk en, soms tijdelijk, nodig. Beschermd Werk is voor mensen met een lage productiviteit. 2. Activerende benadering De commissie stelt voor om een gespecialiseerde detacheringsfaciliteit op te richten, die met een eenduidige werkwijze en een beperkt aantal regionale uitvoerders, onder aansturing van de gemeente gaat werken. Daarmee beperken we risico en administratieve lasten voor werkgevers. Werknemers hebben de zekerheid van een arbeidscontract en goede begeleiding. De commissie ziet kansen door de structureel krappe arbeidsmarkt en de vlucht die Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen neemt. En werkgevers kunnen meer dan nu op hun verantwoordelijkheid worden aangesproken. 3. Bundeling Een bundeling van kennis en expertise van de sociale werkvoorziening moet leiden tot een kwalitatief hoogwaardige voorziening Beschermd Werk. Met eenvoudige werkzaamheden en zonder productiedoelstelling maar met arbeidstrots. Gemeenten moeten hier het voortouw nemen, dat past in de decentralisatie van delen van de AWBZ. 4. Goed bestuurd Maak een einde aan de onheldere verantwoordelijkheidsverdeling: scheidt opdrachtgeverschap, uitvoering en toezicht. Ontwikkel een model aanbesteding- en tenderprocedure. Zonder keuzen, geen perspectief. 5. Transitie: overgang huidige bedrijven naar nieuwe situatie Goede voorbereiding door kwartiermaker. In kaart brengen van arbeidsvraag en arbeidsaanbod. Inventarisatie naar de mogelijkheden voor sectorale afspraken, transitieteams. Oprichten van een onafhankelijk herstructurings- en transitiefonds met voldoende middelen om de overgang naar het nieuwe systeem mogelijk te maken. Het fonds kan ondersteunen om de transitie mogelijk te maken en onder voorwaarden beslissen over toekenning van middelen bij financiële nood. 6 Loonkostenontwikkeling en maatwerk De teruglopende vergoeding van het Rijk voor gemeenten met sw ers noemt de commissievoorzitter een zware dobber die veel vraagt van de sector. De commissie adviseert: meer efficiency, een beheerste loonkostenontwikkeling en maatwerk. Het rapport zal naar verwachting een belangrijke onderlegger vormen voor het transitieproces van de WSW in Nederland. De heldere analyse van de commissie Westerlaken toont aan dat Beschermd werk en Dagbesteding(AWBZ) steeds dichter naar elkaar toegroeien. Dit leidt tot de vraag of middelen voor Beschermd werk en WMO dagbesteding ontschot ingezet kunnen gaan worden. 6

19

20 2.4 Regionale samenwerking Regionale samenwerking richt zich op een samenwerking tussen de gemeenten Almere, Lelystad en Dronten op het gebied van in eerste instantie de uitkeringsversterking, terugvordering en verhaal. Daar de budgetten lager worden, de cliëntenaantallen fors zijn en er nieuwe cliëntgroepen bij komen, is de noodzaak om naar de efficiency van de uitvoering te kijken, nog groter geworden. Het Rijk gaat het arbeidsmarktbeleid langs 30 arbeidsmarktregio s aansturen. Voor de arbeidsmarktregio Flevoland is Almere de vestigingsplaats voor het regionale UWV werkplein. In de bestuursafspraken tussen Rijk en gemeenten d.d is vastgelegd dat op de deelterreinen Werken naar Vermogen en Jeugdzorg op korte termijn afspraken gemaakt gaan worden voor een landsdekkende invulling van deze bovenlokale uitvoering. Nadat tussen Rijk en VNG afspraken gemaakt zijn over de betreffende taken en randvoorwaarden, hebben gemeenten één jaar de tijd samenwerkingsafspraken te maken. Indien gemeenten binnen het jaar geen passende invulling aan de uitvoering hebben gegeven, bepaalt het Rijk hoe dat toch georganiseerd zal worden. In het dossier regionale samenwerking zal worden uitgewerkt op welke wijze het door Lelystad gekozen standpunt m.b.t. de regionale samenwerking kan worden geborgd. In de regionale samenwerking op het terrein van arbeidsmarktbeleid zal de oriëntatie sterker dan in het verleden gericht worden op de Noordvleugel van de Randstad, omdat hier de groei in de werkgelegenheid wordt verwacht. 3 De algemene uitgangspunten met een korte toelichting. Hieronder worden de algemene uitgangspunten genoemd die gehanteerd gaan worden bij de uitwerking van de op te stellen implementatiedocumenten. Het betreft de herbevestiging van een aantal uitgangspunten die vastgelegd zijn in de nota Op weg met Werken naar Vermogen en een aantal nieuwe uitgangspunten. 1. Bestaande uitgangspunten 1.1. Versmelting instrumenten en middelen (Wwb, Wij, Wsw, Wajong) Werken naar vermogen impliceert dat niet de regeling maar de arbeidsvermogens bepalend zijn voor de inzet van passende instrumenten en hiervoor is één ontschot particiepatiebudget noodzakelijk Primair is de insteek dat mensen op de reguliere arbeidsmarkt een baan zoeken Arbeidstoeleidingsmiddelen zullen vooral ingezet worden voor mensen met een verdiencapaciteit tussen 20 en 80 % van het wettelijk minimumloon. Boven de 80% grens wordt verwacht dat men zelfstandig een positie op de arbeidsmarkt kan veroveren. Onder de 20 % grens wordt ingezet op maatschappelijke participatie (dagbesteding en/of sociale activering) Ondernemersaanpak gericht op duurzame uitstroom Zoals de gemeente Lelystad de afgelopen jaren met een ondernemersaanpak gestuurd heeft op duurzame uitstroom zal ook binnen het kader van de Wet Werken naar vermogen gezocht worden naar een optimum van kosten en baten, waarbij de verdiencapaciteit van de persoon leidend is Publiek Private Samenwerking wordt nadrukkelijk gezocht bij de vormgeving van arbeidstoeleiding en detachering Hoogwaardig handhaven gericht op verminderen instroom Bij het hoogwaardig handhaven aan de poort wordt naast de handhaving op rechtmatigheid ( controle, onderzoek en sociale recherche) ook extra ingezet op het handhaven van doelmatigheid voor mensen die 100 % arbeidsgeschikt zijn Lelystad ontwikkelt een lokaal werkbedrijf inclusief participatiehuis Een voorstel wordt uitgewerkt voor een werkbedrijf Lelystad waarin zoveel als nodig gebruik wordt gemaakt van de bestaande infrastructuur van de GR IJsselmeergroep teneinde mensen die onder de regelingen van de WWNV vallen mogelijkheden op werk te bieden Schaalvoordelen kunnen gerealiseerd worden door versmelting tussen de thans AWBZ gefinancierde dagbesteding (wordt WMO) en de beschut binnen categorie van de oude Wsw. 8

21 2. Nieuwe uitgangspunten 2.1. Niet langer uitstroom primair, maar Werken naar vermogen Voor de nieuwe doelgroepen die binnen het gemeentelijk domein komen, mensen met een blijvende arbeidsbeperking is niet langer duurzame volledige uitstroom maar Werken naar vermogen het uitgangspunt Inzet van loondispensatie voor alle uitkeringsgerechtigden Loondispensatie betekent dat de werkgever niet het volledige arbeidsloon hoeft te betalen. De werknemer ontvangt een lager loon dat rekening houdt met zijn lagere productie. Hierdoor wordt het voor werkgevers aantrekkelijk en makkelijker om mensen in dienst te nemen die niet volledig kunnen werken. De gemeente vult dit loon voor mensen met een WWNV-uitkering aan tot (maximaal) 100% van het wettelijk minimumloon De inzet van het nieuwe instrument loondispensatie zal optimaal ingezet voor mensen met een arbeidsbeperking Het leveren van een tegenprestatie (naar vermogen) De gemeente verwacht in ruil voor een uitkering in levensonderhoud een tegenprestatie, van maatschappelijke participatie (vrijwilligerswerk) tot zo regulier mogelijke arbeid In het welzijnsbeleid van de gemeente zal deze plicht een plek gaan krijgen ( het vrijwilligerswerk) Regionale samenwerking De gemeente is geheel verantwoordelijk voor de regie op de uitvoering Bij de vormgeving van regionale samenwerking dient de lokale beleidsautonomie geborgd te worden Een gezamenlijke back-office voor Almere, Lelystad en Dronten leidt tot een uitvoeringsorganisatie die een balans kent tussen kosten en baten. Dit dient voor de gemeente efficiencywinst op te leveren In de regionale samenwerking op het terrein van arbeidsmarktbeleid zal de oriëntatie sterker dan in het verleden gericht worden op de Noordvleugel van de Randstad omdat hier de groei in de werkgelegenheid wordt verwacht Voor de uitvoering van de Sociale Werkvoorziening zijn vooralsnog onze partners de gemeenten Zeewolde, Urk en de Noordoostpolder (GR IJsselmeergroep) In het Wsw transitieplan wordt op basis van een kosten-batenanalyse het financiële risico bij de uitvoering van de WSW beperkt. 3. Achtergronddocumenten 3.1. Een aantal achtergronddocumenten zijn toegevoegd om deze omvangrijke transitie in de sociale zekerheid in een context te plaatsen. 4. De raad 4.1. De invoering van de Wet Werken naar vermogen in 2013 vereist een strakke planning, uitgelijnd besluitvormingstraject en een zorgvuldige implementatie. Door de raad te informeren over de onderdelen van dit traject kan zij zich tijdig een beeld vormen van de vraagstukken die ter besluitvorming aan de raad zullen worden voorgelegd. 4 Projectorganisatie Een projectorganisatie is ingericht om de implementatie van de Wet Werken naar vermogen vorm te geven. De doorlooptijd van het project is naar verwachting 1,5 jaar. Op basis van de door het college vastgestelde uitgangspunten, wordt de implementatie ter hand genomen. De strategische, beleidsmatige en financiële kaders en de hieruit voortvloeiende verordeningen zullen aan de raad worden voorgelegd conform onderstaand besluitvormingsschema. Aangetekend moet worden dat het wetgevingstraject nog niet is afgerond. De implementatie van de Wet Werken naar vermogen is ook een grootschalig bedrijfsvoeringsproject binnen de afdeling werk, inkomen en zorg. Alle geautomatiseerde systemen en bijbehorende documenten zullen moeten worden aangepast, de medewerkers geschoold, werkprocessen opnieuw ingericht etc. Een aantal wijzigingen wordt m.i.v. 1 januari 2012 ingevoerd. 9

22 . 5 Tijdpad Onderstaand tijdpad is indicatief. Naar verwachting gaat de Wet Werken naar vermogen m.i.v. 1 januari 2013 van kracht. Nota Ambtelijk College Raad 1 Onderweg naar werken naar vermogen oktober 2011 november 2011 december 2011 (ter kennisname) 2 Verzameling verordening i.v.m. wetswijzigingen WWB,WIJ en WWIK m.i.v Uitwerkingsdocument inclusief financiële consequenties 4.1 Herstructurering WSW (aanvraag transitiefonds)* 4.2 Scenario s Vormgeving Werkbedrijf Lelystad 5 Vormgeving regionale samenwerking sociale zekerheid 6 Integrale financiële afweging als onderdeel Kadernota Verzameling verordeningen over reintegratie, normen, maatregelen WWNV m.i.v * Termijnen zijn nog onbekend. oktober 2011 november 2011 december 2011 (besluitvorming) december 2011 januari 2012 februari 2012 (besluitvorming) december 2011* januari 2012* februari 2012* (ter kennisname) december 2011 januari 2012 februari 2012 (ter kennisname) 2 e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2012 (ter kennisname) 2 e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2012 (besluitvorming) 3 e kwartaal e kwartaal e kwartaal 2012 (besluitvorming) 10

23

24

25

26

27 Hoofdlijnennotitie werken naar vermogen In deze notitie schetst het kabinet de hoofdlijnen van de nieuwe Wet werken naar vermogen (WWNV). De notitie is een uitwerking van de afspraken die hierover in het regeer- en gedoogakkoord zijn gemaakt. Bij de uitwerking van de maatregelen zijn de overeengekomen ombuigingen uit het regeer- en gedoogakkoord leidend. De afgelopen periode is benut om samen met uitvoerders en andere betrokkenen te bezien hoe de Wet werken naar vermogen het beste kan worden gerealiseerd. Om die reden zijn intensieve gesprekken gevoerd met direct belanghebbenden, waaronder de mensen zelf, uitvoerders, werkgevers- en werknemersorganisaties en cliëntenorganisaties. Dit overleg gaat de komende periode door om tot een zo zorgvuldig mogelijke invoering te komen. Daarnaast heeft het kabinet met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) afspraken gemaakt over de uitwerking van de Wet werken naar vermogen. Deze afspraken staan in het onderhandelaarsakkoord, onderdeel Werken naar vermogen. Dit deelakkoord is onderdeel van het bredere Bestuursakkoord dat het kabinet met medeoverheden beoogt te sluiten, waarin alle decentralisaties van het kabinet zijn uitgewerkt. Het onderhandelaarsakkoord wordt aan de leden van de VNG voorgelegd. Om gemeenten in staat te stellen zich goed voor te bereiden op de bijbehorende wijzigingen is het kabinet met de VNG overeengekomen de WWNV in te voeren per 1 januari De noodzaak om het beste uit mensen halen Individueel, maatschappelijk én financieel belang nieuwe aanpak Ieder mens heeft recht op zelfbeschikking, verdient de kans het beste uit zichzelf te halen en zich te ontplooien. We schrijven niemand af, maar spreken iedereen aan. Een baan is immers de beste sociale zekerheid. Natuurlijk zorgen we samen voor wie echt niet kan meedoen. Zo beschrijft het regeerakkoord van dit kabinet het individuele belang dat iedereen die dat kan, ook naar vermogen meedoet. Meedoen naar vermogen dient daarnaast ook een maatschappelijk en economisch belang. De arbeidsmarkt staat voor grote veranderingen. Voor het eerst sinds decennia neemt het aantal werkenden af. Als er niets gebeurt, komt de samenleving straks mensen tekort om het werk te doen. Terwijl er intussen om uiteenlopende redenen nog veel mensen langs de kant staan die (gedeeltelijk) wel kunnen werken. Dat is sociaal en economisch ongewenst. Tot slot is er een dringende financiële noodzaak. Het kabinet moet fors ombuigen om de gevolgen van de crisis op te vangen. Dit klemt te meer nu steeds minder mensen het geld moeten opbrengen om de sociale zekerheid ook voor toekomstige generaties betaalbaar te houden. Dat lukt alleen als iedereen die kan ook daadwerkelijk meedoet. Alleen dan blijft er draagvlak voor onze sociale zekerheid in de samenleving. Om de solidariteit, het draagvlak en de betaalbaarheid voor de toekomst veilig te stellen, komt het kabinet met de Wet werken naar vermogen. Deze notitie schetst - binnen de kaders van het regeer- en gedoogakkoord - op hoofdlijnen de contouren van deze wet. De notitie geeft daarnaast aan hoe het kabinet ervoor wil zorgen dat zoveel mogelijk mensen naar vermogen gaan meedoen. Het kiest daarbij voor maatregelen om: mensen die nu nog niet werken maar dat wel kunnen te prikkelen om te gaan werken, gemeenten meer ruimte te geven hen daarbij te ondersteunen en werkgevers te stimuleren deze mensen in dienst te nemen. De inspanning van alle betrokken partijen - de mensen zelf, overheid, uitvoering, werkgevers en vakbonden - is nodig om deze doelstelling te bereiken. 1

28 Mentaliteitsverandering Het moet vanzelfsprekend worden dat ook mensen met een arbeidsbeperking je collega kunnen zijn. Voor vooroordelen is geen plaats meer. De stickers die mensen soms opgeplakt krijgen moeten weg, de stigma s de deur uit. We moeten bij uitstek oog hebben voor wat mensen wèl kunnen. Niet voor wat ze nièt kunnen. De meeste mensen kunnen meer dan soms wordt gedacht. Dat verdient erkenning. Door hen te stimuleren om te doen wat ze kunnen. Niet door met onze regelgeving hun zwakte of inactiviteit te bevestigen. Voor het kabinet gaat werk daarom boven een uitkering. Dat vereist een mentaliteitsomslag. We moeten stoppen mensen met een arbeidsbeperking a priori als slachtoffer te benaderen. Het is niet menswaardig om van hen niets meer te verwachten. Wie dat wel doet, neemt mensen niet serieus en schrijft ze af. Van iedereen die hier professioneel bij betrokken is en van werkgevers verwacht het kabinet dat zij in dit perspectief hun verantwoordelijkheid zien en daarnaar handelen. In deze benadering past ook dat mensen niet alleen op hun rechten, maar ook op hun eigen verantwoordelijkheid worden aangesproken. Van eenieder mag worden verwacht dat hij of zij een onnodig beroep op de overheid voorkomt. Tegenover het recht op adequate hulp als iemand in de problemen zit, moet de plicht van ieder individu staan er zelf alles aan te doen om daar zo snel mogelijk uit te komen. Om de solidariteit, het draagvlak en de betaalbaarheid van de sociale zekerheid ook op termijn te behouden, wil het kabinet de toegang tot het sociale vangnet beperken tot de mensen die het op eigen kracht niet redden. Het kabinet wil daarmee - meer dan nu het geval is - de zelfredzaamheid en eigen verantwoordelijkheid van mensen aanmoedigen en bevorderen. Het in eigen onderhoud kunnen voorzien en het verkrijgen én behouden van betaald werk is immers in de eerste plaats een verantwoordelijkheid van mensen zelf. Natuurlijk blijft de overheid mensen die bescherming en hulp nodig hebben die ook bieden. Dat is onze opdracht en onze plicht. De Wet werken naar vermogen in perspectief De maatregelen die het kabinet met de WWNV neemt, staan niet op zichzelf. Ook vorige kabinetten hebben, met succes, belangrijke wijzigingen in de sociale zekerheid doorgevoerd op weg naar een meer activerend stelsel waarin mensen worden geprikkeld om mee te doen. Het kabinet wil voortbouwen op deze ervaringen uit het verleden. Die meer activerende benadering voor mensen met een arbeidsbeperking heeft zich eerder bij de hervormingen in de WIA (arbeidsongeschiktheid), de WWB (bijstand) en meer recent in de Wet Wajong (jonggehandicapten) bewezen: hierdoor zijn daadwerkelijk meer mensen vanuit een uitkering aan de slag gegaan. Begin jaren negentig dreigde het doembeeld van een miljoen arbeidsongeschikten. De verwachting is nu dat we op termijn - in 2040 voor de WIA op uitkomen. 1 Sinds de invoering van de WWB in 2004 is de instroom substantieel gedaald en de uitstroom fors toegenomen. De eerste resultaten van de nieuwe Wajong laten zien dat het aantal aanvragen sinds 1 januari 2010 afneemt. Het kabinet ziet de maatregelen die het nu wil nemen als een volgende stap op weg naar een nog meer activerend stelsel van sociale zekerheid. Een meer activerende sociale zekerheid alleen is niet genoeg om de kans op werk voor mensen met een arbeidsbeperking te vergroten. Voordat mensen de arbeidsmarkt betreden, hebben zij immers al een heel traject doorlopen. De knelpunten om mee te kunnen doen op de arbeidsmarkt ontstaan vaak veel vroeger en op andere leefgebieden. Met name de overgangen tussen onderwijs en arbeidsmarkt, maar ook tussen (jeugd)zorg en arbeid blijken soms in de praktijk obstakels voor een soepele toegang tot de arbeidsmarkt. 1 Monitor Arbeidsmarkt, december

29 Het kabinet vindt het belangrijk dat alle jongeren zich maximaal voorbereiden op toekomstige arbeidsparticipatie. Een groep jongeren, zeker jongeren uit het speciaal onderwijs, lukt dat echter niet op eigen kracht. Het kabinet wil deze jongeren met de juiste zorg via arbeidsmarktgericht onderwijs naar duurzame en reguliere arbeid leiden. Een directe overgang van school naar de werkgever, zonder tussenkomst van andere partijen is daarbij het uitgangspunt. Daarom maakt het kabinet werk van het verbeteren van de overgang van school naar werk via meer arbeidsmarktgericht onderwijs. Ook investeert het kabinet in een betere samenwerking tussen (jeugd)zorg en school. 2 Het kabinet stelt gemeenten met de nieuwe WWNV in staat een samenhangende aanpak te ontwikkelen voor mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Gemeenten voeren immers ook op andere terreinen als (jeugd)zorg, welzijn, schuldhulpverlening en dagbesteding de regie of gaan dit op korte termijn doen. Met de WWNV versterkt het kabinet de regiefunctie van gemeenten en verbetert het de mogelijkheden voor gemeenten om de inzet op de verschillende terreinen goed op elkaar af te stemmen. De WWNV biedt gemeenten daarbij de ruimte om ook voor mensen met meervoudige problemen die wel beschikken over arbeidsvermogen, re-integratie in te zetten, desgewenst in combinatie met het aanpakken van de meervoudige problemen. 3 De mensen die een beroep doen op hulp moeten in de aanpak centraal staan. Daarvoor is nodig dat we expertise zoveel mogelijk bundelen, de bureaucratie terugdringen met minder regelingen en loketten en de uitvoering zoveel mogelijk in één hand leggen, zo dicht mogelijk bij de burgers om maatwerk te kunnen leveren. De maatregelen van het kabinet met de WWNV zijn een stap op weg naar dat perspectief. Met deze maatregelen investeert het kabinet in het voorkomen van inactiviteit en uitkeringsafhankelijkheid van toekomstige generaties. Huidige regelingen te veel vangnet, te weinig springplank Historisch gegroeide verschillen in bestaande regelingen Nederland kent diverse regelingen om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de slag te helpen. 4 Dat voorzieningenstelsel is historisch gegroeid tot wat het nu is: een systeem met onvoldoende samenhang. De regelingen kennen verschillen in rechten en plichten - bijvoorbeeld of het inkomen van een partner al dan niet meetelt -, de hoogte van de inkomensondersteuning, bijverdienregelingen, uitvoering en financiering. Ook de mogelijkheden voor ondersteuning verschillen per regeling en daarmee ook de kans op werk. Neem bijvoorbeeld de vraag welke regeling van toepassing is voor een jongere met een arbeidsbeperking die nog kan werken. Dat hangt nu af van het moment waarop en van de omstandigheden waaronder iemand een arbeidsbeperking krijgt. Dit leidt tot verschillen, bijvoorbeeld in de hoogte van de uitkering of de hulp die iemand kan krijgen. En van wie iemand die hulp krijgt. Aan mensen die er gebruik van maken zijn die verschillen moeilijk uit te leggen. Uitvoerders van de regelingen worstelen er mee. En werkgevers zien soms door de bomen het bos niet meer. Dat de ene regeling aantrekkelijker is dan de andere heeft een ander belangrijk nadeel. Het leidt tot ongewenst gedrag: niet de stap naar (begeleid) werk, maar het behouden van de meest aantrekkelijke uitkering kan centraal komen te staan. Of het leidt tot fuikvorming, zoals in de huidige Wet sociale werkvoorziening (Wsw). De (financiële) beschutting van deze regeling heeft voor mensen vaak meer aantrekkingskracht dan werken bij een reguliere werkgever. Dit staat de kansen en mogelijkheden van mensen op ontwikkeling en op regulier werk in de weg. Dat klemt des te meer nu Wajongers en Wsw ers vanuit hun perspectief juist aangeven graag (bij een gewone werkgever) te willen werken. De gedachte om thuis te moeten zitten, stuit velen van hen 2 Activiteiten zijn onder andere: wetsvoorstel speciaal onderwijs met als doel het vergroten van de arbeidsmarktgerichtheid van het speciaal onderwijs, uitwerken van het concept werkscholen, verbeteren van netwerken school-zorg-inkomen-werk en testen van nieuwe op de arbeidsmarkt gerichte instrumenten als bijvoorbeeld de stage-jobcoach en plaatsingscheques. 3 Hiermee tevens uitwerking gevend aan de motie van de leden Koşer Kaya en Sterk (Kamerstukken II, 2010/11, , nr. 455). 4 De WWB, de Wsw, de Wajong en de WIJ. 3

30 tegen de borst. Geld verdienen en daarmee in het eigen levensonderhoud kunnen voorzien, collega s hebben en bijdragen aan de samenleving zijn ook voor hen belangrijke motieven om mee te willen doen. 5 Huidige regelingen te weinig springplank naar regulier werk De huidige regelingen slagen er onvoldoende in om mensen - zoals het kabinet wil - het beste uit zichzelf te laten halen. Zo blijkt uit de indicering voor de Wsw dat minstens de helft van de mensen die daarop een beroep doet met enige begeleiding aan de slag zou kunnen bij een reguliere werkgever. In de praktijk maakt slechts vijf procent de definitieve overstap naar een dienstverband bij een reguliere werkgever. Dit belemmert de door- en uitstroom uit de Wsw. Daardoor is de Wsw moeilijk bereikbaar geworden voor mensen die geheel afhankelijk zijn van beschut werken, terwijl dit juist voor hen de enige mogelijkheid is om mee te draaien in het arbeidsproces. Het kabinet wil dit veranderen door de toegang tot de Wsw met ingang van 2013 te beperken tot degenen met een indicatie beschut werken. De huidige systematiek van rechten en plichten in de Wsw verandert niet voor de groep mensen die op dit moment een Wsw-indicatie heeft. Voor jonggehandicapten in de Wet Wajong is het beeld niet anders. Van hen werkt een kwart, terwijl meer dan de helft van de Wajongers in staat is om (deels) te werken. Zonder ingrijpen verdubbelt het aantal Wajongers op termijn (in 2040) tot Daarmee dreigt een herhaling van het WAO-drama uit de jaren 80. Dat is voor het kabinet vanuit sociaal, economisch en financieel oogpunt onaanvaardbaar. De per 1 januari 2010 aangepaste Wajong is reeds een forse verbetering: het vinden en behouden van werk en de ondersteuning daarbij staan centraal en niet de uitkering. Maar knelpunt blijft dat de voorwaarden blijven verschillen met de andere regelingen en dat de uitvoering niet in één hand ligt. Gemeenten voeren de WWB/WIJ en Wsw uit, terwijl UWV de Wet Wajong uitvoert. Al deze knelpunten leiden ertoe dat nog te veel mensen met een arbeidsbeperking niet werken terwijl zij daar (deels) wel toe in staat zijn. Of dat ze in een beschutte omgeving werken, terwijl dat lang niet altijd nodig is. De regelingen zijn dus nog te veel vangnet en fuik en nog te weinig een springplank. Steun voor een nieuwe, meer activerende aanpak Van diverse kanten wordt al geruime tijd aangedrongen op het bij elkaar brengen en meer activerend maken van de huidige regelingen. Gemeenten willen hulp en ondersteuning van alle betrokkenen graag in eigen hand nemen. De sociale werkvoorziening ziet meer mogelijkheden om mensen aan de slag te helpen. Werkgevers geven aan dat zij ook mensen met een arbeidsbeperking een plek willen bieden. Werknemersorganisaties zijn bereid in het cao-overleg afspraken te maken over banen voor mensen met een arbeidsbeperking. Uiteraard hebben betrokken partijen daarbij hun eigen wensen. Het kabinet zal het overleg met deze partijen voortzetten, om de standpunten over de uitwerking bij elkaar te brengen. Het kabinet heeft op basis van het regeer- en gedoogakkoord tevens als doel om meer eenheid en meer duidelijkheid aan te brengen in de manier waarop we mensen die nu in de WWB/WIJ, Wsw en Wajong zitten, enerzijds - waar het kan - aan de slag helpen en anderzijds - waar het noodzakelijk is beschermen. Daarom wil het kabinet alle nieuwe aanvragers met arbeidsvermogen, die nu nog een beroep zouden doen op één van de huidige regelingen WWB/WIJ, Wsw en Wajong samenbrengen in één regeling: de Wet werken naar vermogen (WWNV). Daarmee worden de verschillen in polisvoorwaarden die van toepassing zijn zoveel mogelijk geminimaliseerd. Gelijke rechten, plichten en arbeidsmarktkansen, één uitvoerder De WWNV wordt een brede voorziening met zoveel mogelijk gelijke rechten, plichten én arbeidsmarktkansen voor mensen met arbeidsvermogen die nu nog gebruik maken van de verschillende regimes van de Wsw, Wet Wajong en WWB/WIJ. De uitkeringsvoorwaarden, financiering, ondersteuning en uitvoering van die huidige regelingen worden met de nieuwe wet 5 Werk, doorleren en/of Wajong : What works, Zoetermeer 1 november

31 zoveel mogelijk gelijkgetrokken. Het stelsel wordt daardoor activerender, transparanter en eenvoudiger dan het nu is. Dat is in het belang van betrokkenen, uitvoerders én werkgevers. De re-integratiebudgetten, die nu nog uit verschillende geldstromen bestaan, worden bij elkaar gevoegd om gemeenten in staat te stellen per individu maatwerk te leveren en zo effectief mogelijk hulp en ondersteuning te bieden. Middelen kunnen gerichter en efficiënter worden ingezet. Dat maakt het mogelijk om méér te doen met minder middelen. Het kabinet kiest ervoor om de WWNV te laten uitvoeren door het bestuursniveau dat zo dicht mogelijk bij de burger staat: de gemeente. Dat is een logische keuze. Gemeenten hebben immers al bewezen dat zij mensen heel goed via een activerende benadering aan het werk kunnen helpen. Zo is de aanwas in de bijstand sinds de invoering van de WWB in 2004 met 20% gedaald en is het aantal mensen dat vanuit een uitkering aan de slag is gegaan in de periode gestegen van 10% tot 47%. 6 Uitgangspunten Wet werken naar vermogen De WWNV kent een aantal uitgangspunten. Die hebben betrekking op het individuele belang van mensen die kunnen werken om ook echt te werken, het maatschappelijk en economisch belang van werkgevers en het financiële belang om de overheidsfinanciën op orde te brengen en de sociale zekerheid ook voor de toekomst te borgen. Dat vertaalt zich concreet in uitgangspunten voor de WWNV zelf, de uitvoering en de hulp aan werkgevers. Uitgangspunten voor de (mensen in de) nieuwe Wet werken naar vermogen Mensen met een arbeidsbeperking die straks een beroep doen op de WWNV zullen in eerste instantie beoordeeld worden op hun mogelijkheden om (deels) te werken en de aanpak die erbij past om dat ook te realiseren. Als iemand alleen in een beschutte omgeving kan werken, dan blijft instroom in de Wsw mogelijk. Voor jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn - en dus niet kunnen werken - blijft de Wet Wajong bestaan. Dus: Iedereen werkt naar zijn of haar eigen mogelijkheden, bij voorkeur bij een reguliere werkgever. Ondersteuning en/of begeleiding is beschikbaar voor wie dat nodig heeft; De gemeente kan voor wie (nog) niet in staat is om volledig zelfstandig het wettelijk minimumloon (WML) te verdienen, het instrument loondispensatie inzetten. Dit betekent voor veel mensen meer kansen op werk; Voor de mensen in de WWNV gelden de polisvoorwaarden van de WWB/WIJ. Uitgangspunten voor de uitvoering De WWNV wordt uitgevoerd door de gemeenten. Gemeenten worden verantwoordelijk voor de hulp en ondersteuning van mensen met een arbeidsbeperking. Ze krijgen daarbij meer vrijheid om de diverse re-integratiebudgetten naar eigen inzicht te besteden. De beleidsmatige en financiële verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de WWNV ligt bij gemeenten. In ruil voor die financiële verantwoordelijkheid krijgen gemeenten meer beleidsvrijheid; Er komt één ongedeeld re-integratiebudget. Door het weghalen van de schotten tussen de verschillende re-integratiebudgetten kunnen gemeenten het beschikbare geld gerichter en efficiënter inzetten. Dat vergroot de effectiviteit van de inzet van re-integratiemiddelen; Gemeenten zullen zich verantwoorden en informatie verstrekken conform de huidige WWBsystematiek. SZW is in overleg met de VNG over de uitwerking en mogelijke verlichting van het informatie- en verantwoordingsarrangement rond de regels voor werk en inkomen; Het kabinet wil gemeenten ondersteunen bij het implementeren van de nieuwe regeling WWNV. Daarbij is onder andere van belang dat de huidige expertise van UWV met betrekking tot het naar werk begeleiden en ondersteunen van jongeren met een arbeidsbeperking behouden blijft en op een zorgvuldige wijze bij de gemeenten wordt ondergebracht. Er komt een herstructureringsfaciliteit sociale werkvoorziening. Uitgangspunt van het kabinet is dat mensen ook in de toekomst beschut kunnen werken. Dit vraagt veranderkracht en 6 Bron: SZW-begroting, artikel 47 (meerdere jaren). 5