een keuze te maken die aansluit bij de leerdoelen op uw school.

Transcriptie

1 M A MM A S E N E TEWX EPREKR T IUSLETNU EU TRWE DE UR K A TIUE L T U U R E D U A T I E onvenant Basispakket Kunst- en ultuureducatie In dit convenant worden de gezamenlijke ambities en afspraken vastgelegd over de invoering van het Basispakket Kunst- en ultuureducatie in het primair en speciaal onderwijs tussen de convenantpartners de centrale stad, stadsdelen en schoolbesturen van Amsterdam. Namens de gemeente Amsterdam Namens de schoolbesturen arolien Gehrels, wethouder Kunst en ultuur Diane Middelkoop, ASKO Simone Kukenheim, portefeuillehouder Samenwerkingspartners ultuur en Onderwijs stadsdeel Zuid Jet de Ranitz, Stichting Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten Marjan Freriks, Universiteit van Amsterdam / Hogeschool van Amsterdam Keizersgracht Baarsjesweg AA Amsterdam T T info@mocca-amsterdam.nl info@mocca-amsterdam.nl w MOA Over ultuureducatie is een uitgave van Mocca t.b.v. PO- & VO-scholen/schoolbesturen Het Basispakket Basispakket Kunst- en ultuureducatie Met de zon warm op mijn rug stond ik afgelopen woensdag 5 juni voor de Van Eesterenzaal aan de Jan Tooropstraat in West. In deze ruimte organiseerden we een miniconferentie over het Basispakket Kunst- en ultuureducatie: het pakket van regelingen waarmee de gemeente Amsterdam de verankering van cultuureducatie in het basisonderwijs wil ondersteunen. Spiegelgracht JR Amsterdam T info@mocca-amsterdam.nl Dankzij de reacties op de presentaties weten we steeds beter waar we helder over moeten zijn. Bijvoorbeeld over het feit dat scholen zelf kiezen voor welke discipline zij een leerlijn willen opzetten. En dat dit muziek, theater, erfgoededucatie, beeldend onderwijs, dans of een andere kunstdiscipline kan zijn. Agenda 18 juni: Netwerkbijeenkomst speciaal onderwijs, uur 19 juni: Netwerkbijeenkomst vmbo, uur 5 november: Dag van de ultuureducatie Het thema van de Dag van de ultuureducatie 2013 is creativiteitsontwikkeling. Voor educatief medewerkers, icc ers en icctrainers. Oproep I-cursus in 2013 en 2014 Wat we ook niet vaak genoeg kunnen zeggen, is dat scholen en besturen natuurlijk de vrije keuze houden over de besteding van de vouchergelden of van de 10,90 euro aan cultuureducatie. Of dat nu wordt ingezet voor museumbezoek, een kunstenaar op school of een voorstelling in een theater: de school beslist dat zelf, dat verandert niet. Bent u benieuwd of die gekozen programma s en activiteiten samen een leerlijn vormen en waar eventueel lacunes zijn? Dan kunt u kosteloos gebruikmaken van disciplinedeskundigen, onafhankelijke specialisten in een kunstdiscipline. Samen met de accountmanagers van Mocca maken ze een scan van uw activiteiten en spiegelen ze dit aan een raamleerplan met leerdoelen, tussendoelen en de ontwikkeling per leeftijdsgroep. De disciplinedeskundigen ondersteunen u ook om uit het grote aanbod een keuze te maken die aansluit bij de leerdoelen op uw school. En bel of mail ons met uw vragen over cultuureducatie en het Basispakket, daar zijn we voor! Start van de najaarscursus: 18 september 2013 (intakegesprekken tussen 19 augustus en 13 september 2013). Aanmelden vóór 10 augustus 2013! Start van de voorjaarscursus: 29 januari 2014 (intakegesprekken tussen 6 en 25 januari 2014) Aanmelden vóór 28 december 2013! Klik hier om naar het aanmeldings formulier te gaan. Vind het Basispakket op Peggy Brandon Directeur Mocca 1

2 Anouck Wolf Vijf vragen over het Basispakket (Bijna) alles wat u wilt weten over het Basispakket Komend schooljaar staat er voor basisscholen in Amsterdam EXPERTISENETWERK flink wat te gebeuren. ULTUUREDUATIE Tijdens ultuureducatie in Amsterdam 2013 hebben schoolbesturen en de gemeente het onvenant Basispakket ondertekend. Het Basispakket ultuureducatie start in september Het onderdeel muziekeducatie is als pilot al in 2011 gestart. Maar wat betekent dat nu eigenlijk? Hoog tijd om een aantal vragen te beantwoorden over het Basispakket. Ondertekening onvenant Basispakket Wat is het onvenant Basispakket? In dit convenant hebben Amsterdamse basisscholen en de gemeente Amsterdam met elkaar afgesproken om alle kinderen in het basisonderwijs elke week drie uur cultuureducatie aan te bieden op basis van doorlopende leerlijnen, als onder deel van het onderwijsprogramma. Lees de samenvatting op de volgende pagina of de volledige tekst op Drie uur per week cultuureducatie, is dat niet wat veel? Veel scholen hebben nu al twee en soms drie uur per week cultuureducatie op het programma. Als je alle activiteiten bij elkaar optelt zoals een kwartiertje tekenen tussendoor, de schoolmusical, of aandacht voor erfgoed tijdens geschiedenis kom je al snel aan drie uur. Wat betekent het Basispakket voor mijn klas? Als u meedoet aan het Basispakket, dan zijn er ondersteunende initiatieven van de gemeente. Er is bijvoorbeeld 13 uur gratis muziekeducatie voor elke groep 3 en 4 en 10 uur coaching per school als u aan een leerlijn voor muziek wilt werken en aan één andere leerlijn. Voor het opstellen van leerlijnen kunt u kosteloos gebruikmaken van een disciplinedeskundige. Dat geldt voor muziek, theater, beeldend onderwijs, erfgoededucatie en elke andere discipline waar de school voor kiest. Ook kan de klas er vaker op uit met de ultuurbus. Hierdoor wordt het gemakkelijker om met de klas erfgoedinstellingen te bezoeken. Wat verandert er door het Basispakket? Niet zo veel. Scholen blijven het budget voor Voucherbeheer vrij besteden naar eigen keuze. En dus ook het budget voor theaterbezoek en elke andere cultuureducatieve bestemming. Ook de 10,90 uit de prestatiebox blijft vrij beschikbaar voor cultuureducatie. Wat wel verandert, is dat door het opstellen van leerlijnen de focus verschuift van ad-hocprojecten naar meer samenhang en kwaliteit in het cultuurprogramma. Wat doet Mocca voor het Basispakket? Mocca maakt samen met het onderwijsveld, culturele instellingen en landelijke experts zoals SLO en de Lindenberg raamleerplannen. In deze raamleerplannen staan leerdoelen per leeftijdsgroep voor alle disciplines, met oog voor de Amsterdamse context. Daarna inventariseert Mocca voor welke disciplines de school aan een leerlijn wil werken. Via Mocca is een disciplinedeskundige beschikbaar, een onafhankelijke expert binnen een kunstdiscipline, die samen met de school een leerlijn opstelt en helpt een keuze te maken uit het cultuureducatieve aanbod. Met de MoccaAcademie kunt u uw kennis over cultuureducatie nog meer verdiepen en deelnemen aan netwerken, kennisbijeenkomsten en cursussen zoals de I-cursus en ultuur op maat. Peggy Brandon 2

3 onvenant Basispakket Kunst- of ultuureducatie: M Biedt een A kader voor het invullen van de landelijke kerndoelen voor cultuureducatie voor muziek, beeldend onderwijs EXPERTISENETWERK en cultureel ULTUUREDUATIE erfgoed, en sluit aan bij het landelijk beleidsprogramma ultuureducatie met Kwaliteit. Biedt drie uur cultuureducatie per week: één uur muziek, één uur beeldend onderwijs of erfgoededucatie en één uur vrij in te vullen. gaat niet alleen over kennismaken, maar ook over het ontwikkelen en verdiepen binnenschools. Start in het schooljaar per groep dertien uur gratis muziekles per jaar, te beginnen in schooljaar in groep 3 en 4, op voorwaarde dat een school minstens twee leerlijnen voor cultuureducatie wil ontwikkelen. faciliteiten voor de ontwikkeling van doorgaande leerlijnen van groep 1 tot en met groep 8 voor muziek, beeldend onderwijs en erfgoededucatie. Het onvenant Basispakket Kunst- en ultuureducatie: is een formalisering van de samenwerking tussen de centrale stad, de stadsdelen en de schoolbesturen van het primair onderwijs over de invoering van het Basispakket. Heeft een looptijd van tien jaar en wordt na vijf jaar geëvalueerd. In het onvenant leggen de schoolbesturen vast dat zij: Voldoende (docent)uren zullen vrijmaken om het Basispakket in te voeren. Op elke school een doorgaande leerlijn zullen invoeren in ten minste twee cultuureducatieve disciplines. de rijksbijdrage uit de prestatiebox van 10,90 per leerling per jaar volledig zullen inzetten voor cultuureducatie. randvoorwaarden zullen bieden voor scholing. Betrokkenheid van ouders zullen stimuleren. In het onvenant biedt de gemeente: in de schoolcarrière van een leerling zes gratis ritten naar culturele instellingen, waarbij de school kan kiezen uit zeventien culturele instellingen. Voor groepsleerkrachten jaarlijks tien uur gratis training en coaching op het gebied van muziek. Mocca: Begeleidt de scholen bij het maken van de keuzes voor leerlijnen. Biedt raamleerplannen voor muziek, beeldend onderwijs en erfgoededucatie. Zet onafhankelijke deskundigen in voor muziek, beeldend onderwijs en erfgoed educatie. Wat is er anders dan nu? Het Basispakket is gericht op de ontwikkeling van doorgaande leerlijnen. Het Basispakket is gericht op structurele relaties met aanbieders, er wordt dus minder projectmatig gewerkt. Schoolbesturen moeten de rijksbijdrage uit de prestatiebox van 10,90 volledig inzetten voor cultuureducatie (project-, programma- en entreekosten). Wat verandert er niet? de cultuurvouchers van 20 euro per leerling van de gemeente. 3

4 PO Bouwen aan muziekeducatie Een nieuwe muziekleerlijn op de Willibrordschool in IJburg Hoe geeft de Willibrordschool het muziekonderwijs vorm? We vroegen het aan Brigitte Stal, groepsleerkracht, cultuurcoördinator en docent beeldende vorming op deze school voor ontwikkelingsgericht onderwijs. Ontwikkelingsgericht onderwijs op de Willibrord betekent vooral: werken met thema s. Dit houdt in dat binnen iedere groep gedurende zes tot acht weken een bepaald onderwerp centraal staat. In de onderbouw werken kinderen rond thema s die dichtbij hen staan, zoals de dokter, de supermarkt of de boerderij. In de bovenbouw komen onderwerpen aan bod die verder van ze af staan zoals de Romeinen, eerlijk voedsel of de Middeleeuwse stad. Een thema geeft de school richtlijnen voor samenwerking met een aanbieder, maar veroorzaakt ook beperkingen, aldus Brigitte. De hobbels in de beginfase maken een goede aansluiting tussen de school en de instelling tot de grootste uitdaging. Een leerlijn muziekeducatie, hoe regel je dat? Brigitte legde eerst contact met Michael Hesselink, een van de muziekeducatiedeskundigen van het Basispakket Muziekdocent Merel van de Muziekschool Kunst- en ultuureducatie van de discipline muziek. Een jaar geleden begonnen Michael en Brigitte met het opzetten van een beleidsplan. Mijn vraag was hoe we het profiel van de school inpassen in het programma van een aanbieder. Samen met Michael ging ik hiermee aan de slag. Uiteindelijk koos de Willibrordschool voor de lange leerlijn Zing Zo van de Muziekschool. Binnen de leerlijn Zing Zo staan samenwerking en zingen centraal. Omdat de Willibrord met relatief kortdurende thema s werkt, is er weinig structuur in het muziekonderwijs. De structuur die de muziekeducatiedeskundige voor de school brengt, is daarom erg Hoe kunnen we het profiel van de school inpassen in het programma van een aanbieder? welkom. Omdat muziekeducatie op de Willibrordschool nog in de kinderschoenen staat, is besloten om eerst met het basisdeel van de leerlijn te starten en dit de komende jaren uit te breiden. Vanaf groep 5 is er een sterke voorkeur voor het profiel Muziektheater. Dit profiel sluit aan op de focus op theater binnen de school. Vanuit het basisdeel biedt de Muziekschool de mogelijkheid door te groeien naar Muziektheater zo vanaf groep 5, waarbij ook inhoudelijk muzikale continuïteit gewaarborgd blijft doordat het producten zijn die goed op elkaar aansluiten. Van losse muziekeducatieve projecten naar een leerlijn muziekeducatie, dat is een behoorlijke stap die de nodige begeleiding vraagt. Michael houdt frequent contact met Brigitte, komt naar lessen kijken en neemt evaluaties af. Brigitte: Het toewerken naar een goede samenwerking tussen de culturele aanbieder en onze school verloopt door de begeleiding van een muziekeducatiedeskundige makkelijker. Loraine Montroos 4

5 BELEID belicht Laat maar zien! Een online lesmethode voor beeldende vorming We spreken met Jos van Onna, voormalig docent beeldende vorming aan de pabo in Amsterdam en mede-initiatiefnemer en auteur van Laat maar Zien, de online lesmethode voor beeldend onderwijs en cultuureducatie. Wat vormde de inspiratie om Laat maar Zien te ontwikkelen? Een combinatie van frustratie en inspiratie! Ik werkte jaren als pabodocent aan het mooiste vak: leren zien en creëren. Ondanks de kernachtige didactiek, uiteengezet in mijn boek Laat maar Zien, kwamen de lessen van studenten in de stage maar mondjesmaat uit de verf. De oorzaak hiervan was dat er onvoldoende voorbereidingstijd en lesmateriaal was. Als studenten echter geoefend en met een kant-en-klaar lespakket naar een school werden gestuurd, was succes troef. Door de nieuwe media nam dat concept een plotselinge wending. Inspirerend vriend en collega Robert Stieltjes (medeoprichter van de stichting beeldend onderwijs) zette uitgewerkte lessen op het intranet zodat de student er op de basisschool mee kon werken. Met de komst van digiborden op scholen werd dat een succes! Jos van Onna Wat is het doel van Laat maar Zien en waar wordt nog aan gewerkt? Het streven van Laat maar Zien is om elke leerkracht te voorzien van complete lessen waarmee deze een eigen leerlijn kan opzetten, passend bij de school. Aanvankelijk vonden Bij Laat maar Zien willen we leerkrachten voorzien van complete lessen leraren het navigeren door al die mogelijkheden nog wel lastig, maar door tips van gebruikers en vragen uit onderwijsland kunnen we Laat maar Zien voortdurend verbeteren. Achter de schermen wordt continu gewerkt aan nieuwe toepassingen. Momenteel ontwikkelen we een functie waarmee de leerkracht binnen Laat maar Zien een eigen leerlijn kan samenstellen, afgestemd op de rest van het team. In Amsterdam gaan we aan de slag met het Basispakket ultuureducatie. Hoe past Laat maar Zien daar in? Ik ken geen beter alternatief om vanuit de eigen identiteit en visie een kwalitatief verantwoorde leerlijn te bouwen. Laat maar Zien sluit naadloos aan omdat het aanbod vakoverstijgend is. Veel lessen hebben betrekking op werk van kunstenaars en erfgoed. ultuureducatie valt of staat met het leggen van relaties tussen leergebieden en de eigen ervaring van de kinderen. Door een goede visuele introductie gaan de kinderen meteen geïnspireerd aan de slag. Ondersteuning van buitenaf, bijvoorbeeld door kunstenaars of musea, is daarbij verrijkend. Sjoerd Woltjer Meer weten over Laat maar Zien? Kijk voor meer informatie en gratis proeflessen op 5

6 Naar de middelbare Evalueren doet begeren Op de Mocca-website kunnen scholen projecten evalueren. Op deze manier wordt voor andere scholen duidelijk hoe het project of de samenwerking met een culturele instelling is bevallen. Leerkrachten kunnen de link naar het evaluatieformulier opvragen via onze website: In deze rubriek publiceren we een recent geëvalueerd project. Dit keer is de beurt aan: Wie: Het Anne Frank Museum Welk project: Een Duits meisje in Nederland, educatief programma voor groep 8 door het Anne Frank Huis Omschrijving project: Leerlingen worden voorbereid op een kijkje achter de boekenkast. Speciaal voor groep 8 zijn er afwisselende werkvormen met historische foto s en een overzichtelijke tijdbalk om over de Tweede Wereldoorlog en de Jodenvervolging te leren. We stemmen het programma af op het niveau en de leeftijd van de leerlingen. Vooraf ontvangt u lesbrieven en een docentenhandleiding, waarmee u twee voorbereidende lessen kunt geven. Aanmelden via klik door naar onderwijs. vertelt. Marley is 11 jaar en zit in groep 8 van de Amsterdamse Montessorischool. Hij schrijft een eigen column waarin hij over zijn culturele ervaringen Komend schooljaar ga ik naar de middelbare school, ik ga naar de IVKO. Ik heb gekozen voor het IVKO omdat het een HAVO school is en het voor mij en mijn ouders wel duidelijk werd dat ik dat zou gaan halen. En we hadden gelijk, want mijn ITO score was ook HAVO. Ik heb ook gekozen voor het IVKO omdat het veel met kunst doet en ik kan wel goed piano spelen. Er gaan ook twee andere kinderen van mijn school naartoe en ik ken daar ook al twee andere kinderen. Wat ik vooral verwacht van het IVKO is veel huiswerk en NOG MEER HUISWERK! Wat ik wel jammer vind van het IVKO is dat je in je 3de jaar biologie moet laten vallen, en ik wil later in Artis of in een dierenwinkel werken. Daarom doe ik dan na de HAVO een HBO opleiding in biologie. Wat ik ook leuk vind aan het IVKO is dat ze gewoon overal een piano hebben staan! Zelfs in het drama lokaal! En wat ik ook een pluspunt vind is dat ze een dakterras hebben. Wat ik ook nog meer verwacht op het IVKO is aardige mensen die heel veel talent hebben in dans, drama, muziek, toneel, mime en nog wel want anders. Ik verwacht ook aardige juffen en meesters, die niet zeggen: Doe je huiswerk of je moet drie weken nablijven! Dat verwacht ik dus niet. Maar wat ik toch echt gewoon te gek vind is dat ze een chocolademelk automaat hebben! :-) Marley-Dee Varekamp 6

7 Mocca Nieuwsflits onservatorium zoekt PO-scholen voor stages Het conservatorium van Amsterdam zoekt basisscholen waar muziekstudenten Keizersgracht van GD Amsterdam september tot half december gratis stagelessen kunnen geven. ontactpersoon is studieleider Lili Schutte: Zomerschool: Amsterdam Art Lab voor 13- tot 18-jarigen Deze zomer vindt van 19 tot en met 23 augustus de eerste editie van Amsterdam Art Lab, reate your story, plaats. Amsterdam Art Lab is een non-profit vakantieprogramma voor scholieren van Muziekschool Amsterdam, De Amsterdamse jeugdtejaterschool en MK24 Multimedialab, mogelijk gemaakt door vrijwilligers. In deze vakantieweek werken scholieren in de leeftijd van 13 tot 18 jaar een week lang met film, muziek, theater en nieuw media en maken samen een film. Het programma is voor iedereen die houdt van muziek maken, acteren, photoshoppen, filmen en/of monteren. Inschrijven voor 5 juli op Meer informatie: Loes Knotter , loes.knotter@xs4all.nl Online docententraining Anne Frank in de klas De Anne Frank Stichting heeft een online training voor leerkrachten en pabostudenten ontwikkeld met een toolkit om zelf lessen samen te stellen. U komt meer te weten over Anne Frank en haar tijd en ontdekt welke lessen u hierover kunt geven. De lekkerste school van Nederland staat in Amsterdam West De Hubertus Vakschool in Amsterdam West mag zich met recht de lekkerste school van Nederland noemen. Op 19 en 20 maart werden twee leerlingen Nederlands kampioen in hun categorie. Amber Kuiper (15) was de beste gastvrouw van Nederland en Sami Maroufi (16) kampioen banketbakken. De oudste Horecavakschool van Nederland paart jarenlange traditie aan ouderwets vakmanschap. Wilt u kennis maken met de leerlingen van de Hubertus Vakschool en hun producten? Loop door de week eens binnen voor een uitgebreide lunch of op dinsdag of donderdag voor een diner. Meer info over prijzen, tijden en opleidingen op: 7

8 Mocca Nieuwsflits (vervolg) in Utrecht Symposium en Festival Lof der Zichtbaarheid op 14 juni De ontmoeting met mensen met speciale wensen vormt de basis voor een inspirerende dag vol kennisdeling en podiumkunst, georganiseerd door Special Arts en het Kenniscentrum Sociale Innovatie van Hogeschool Utrecht. In de ochtend vindt het symposium Lof der Zichtbaarheid plaats, onder leiding van Inge Diepman. Daarna volgen diverse (theater)workshops en voorstellingen. Lesmateriaal kunst en techniek voor het vmbo Studenten van de bèta Fontys Lerarenopleidingen Tilburg ontwikkelden gratis lesmateriaal voor het vmbo waarin kunst en wetenschap worden verbonden. Er zijn vier verschillende lespakketen beschikbaar over onderwerpen als het ontwerpen van het Olympische Stadion 2028 en het ontwerpen van een onnodig ding. Het lesmateriaal bestaat uit docentenhandleidingen, werkbladen voor de leerlingen en aanvullend (film) materiaal op internet. Gratis aanbod muziekeducatie van Stichting BeMyGuest! Het Mysterie van het Verdwenen Geluid is een gecombineerde muziek/filmproductie voor basisschoolkinderen uit de onderbouw. De doelgroepen zijn groep 3 en 4 maar groep 2 en groep 5 mogen ook meedoen. Het project is zowel receptief als actief (door middel van (mee) zingen en meedoen met slagwerkinstrumentjes. Bovendien wordt de opgedane kennis over de muziekinstrumenten toegepast tijdens het project). Naast deze vooral actieve elementen zullen kinderen ook luisteren naar live uitgevoerde muziek. Stichting BeMyGuest biedt enkele scholen in Amsterdam West de mogelijkheid om het project gratis te boeken. Meer informatie kunt u vinden op de website: Een huis dat werkt educatieprogramma Museum Van Loon In Een huis dat werkt, het kersverse educatieprogramma van Museum Van Loon, staat creatief vakmanschap centraal. Het programma brengt leerlingen van creatieve MBO-vakopleidingen, zoals glazenier, meubelmaker en zilversmid, op praktische wijze in aanraking met kunstobjecten in hun authentieke omgeving en draagt daarmee wezenlijk bij aan hun opleiding. De afgelopen drie jaar heeft Museum Van Loon dit programma ontwikkeld en getest samen met het Hout- en Meubileringscollege en Premsela, Nederlands Instituut voor Design en Mode. Meer informatie kunt u vinden op de website: 8

9 Mocca Nieuwsflits (vervolg) POST-HBO ULTUUREXPERT Op 4 september 2013 start de ost-hbo-opleiding ultuurexpert bij Hogeschool InHolland, locatie Haarlem. Plein ontwikkelt en verzorgt deze opleiding samen met InHolland Academy. Voor wie De opleiding is voor I ers die meer inhoudelijke kennis van het brede terrein van cultuuronderwijs willen krijgen, om bijvoorbeeld een leerlijn te kunnen ontwikkelen voor hun school. Daarnaast leert u om collega s op school te begeleiden ook goed cultuuronderwijs te geven. Op een van deze beide aspecten richt u zich ook bij het schrijven van uw meesterproef. De theoretische onderdelen zijn sterk gekoppeld aan de praktijk op uw eigen school, door middel van opdrachten. U legt een portfolio aan, waarmee u kunt laten zien wat u hebt geleerd en gedaan. Veel praktijk zit ook in module drie waarbij docenten van de vakspecialisaties inhoudelijke kennis en ervaring meegeven over de kunstdisciplines en erfgoed. Deze bijeenkomsten zijn ook los te volgen als expertmeetings voor I-ers. De I-basisopleiding is entree-eis voor de post-hbo-opleiding. Piano s voor scholen voor de helft van de prijs! Wethouder arolien Gehrels heeft samen met schoolbesturen en stadsdelen het initiatief genomen om met ingang van 2013 basisscholen in Amsterdam te ondersteunen om muziekonderwijs opnieuw in te voeren. Om de scholen hierbij te helpen stelt Bol Piano s & Vleugels 100 piano s ter beschikking voor de helft van de prijs en met een gunstige betalingsregeling. Scholen kunnen zich aanmelden bij rsmolenaers@mocca-amsterdam.nl als ze voor een piano in aanmerking willen komen. 9