In dit bestand vindt u de bijlagen bij de lesideeën die passen in het thema 'voeding'.

Transcriptie

1 Bijlagen - Lesideeën rond het thema 'voeding' In dit bestand vindt u de bijlagen bij de lesideeën die passen in het thema 'voeding'. Bijlage A Spreekwoorden Bijlage B Invuloefening spreekwoorden Bijlage C Waar of niet waar quiz Bijlage D Memory-spel Bijlage E Proefjes met etenswaren Bijlage F - Formulier wat proef ik? Bijlage G Recept voor snoskommers Bijlage H Recept voor smoothies Bijlage I Internetsites voor leerlingen over voeding Bijlage J - Rebussen GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Dit document Bijlagen lesideeën rond het thema voeding, te vinden op

2 A Bijlage A - Spreekwoorden/uitdrukkingen met eten Laat de kinderen eerst zelf bedenken wat ieder spreekwoord zou kunnen betekenen en bespreek daarna wat de werkelijke betekenis is. Spreekwoorden met appels Dat is appels met peren vergelijken Door de zure appel heen bijten Ik heb nog een appeltje met hem te schillen Het zijn niet de slechtste appels waaraan de wespen knagen Een rotte appel in de mand maakt al het fruit te schande Een rotte appel in de mand zijn Hij is gezien als een rotte appel bij de fruitvrouw Iemands oog appel zijn Gouden appel en in zilveren schalen" Iemand liefhebben als de appel van zijn ogen Een appeltje voor de dorst De appel man komt om zijn geld Schone appels zijn ook zuur Wie zijn lijf bewaart, bewaart geen rotte appel Dat zijn appels op gouden benen Hij/zij is net zo geacht als de rotte appel bij de groenteboer Dat is geen appelenpap Dat zijn appelkoekjes Hij/zij heeft last van het appelmannetje Een schip met zure appelen Twist appel Als de appel rijp is, valt hij, al is het ook in de moddersloot Met iemand nog een appeltje te schillen hebben Appeltje eitje De appel valt niet ver van de boom Voor een appel en een ei verkopen Spreekwoorden met peren Als de peer rijp is, valt zij Je moet geen appels met peren vergelijken Iemand een muilpeer geven Een geschikte peer Ongelijksoortige zaken met elkaar vergelijken Een onaangename taak aanpakken Ik moet hem nog eens de waarheid zeggen Ook mensen die veel presteren ontvangen kritiek Het wangedrag van een persoon kan de reputatie van anderen schaden Negatief opvallen Hij is niet getapt Veel aandacht ontvangen Kunst van overtuigend en fraai te spreken Het dierbaarst wat men bezit Reservekapitaal, geld of bezittingen voor later Ziek worden van veel vruchten eten in de herfst Schoonheid is niet alleen belangrijk Gezondheid is belangrijk Dat is zeldzaam Men moet niets van hem/haar hebben Dat is geen kleinigheid Dat is onzin Hij/zij is ziek omdat hij/zij te veel eet Er is een periode van tegenspoed of slecht weer op komst Geschilpunt Wie te snel trouwt om maar een man/vrouw te hebben, komt vaak bedrogen uit Iets met iemand rechtzetten Een makkelijk iets Zoals de ouders zijn, zo zijn ook hun kinderen Veel te goedkoop verkopen Vlaams: alle dingen gebeuren op hun tijd Je kan 2 dingen niet hetzelfde beoordelen Een klap in het gezicht Een geschikte kerel Spreekwoorden met andere vruchten Wijsheid is een vrucht die geplukt wordt in de tuin van de buurman Afrikaans: wijsheid wordt opgedaan door naar anderen te luisteren De rijpste pruimen zijn geschud Er is niet veel meer te halen Gaan met die banaan! Start de werkzaamheden! Heb je bananen in je oren? Ben je doof? Wie weggaat, kan geen banaan op het vuur laten Keniaans: als je ergens mee stopt, moet je dat GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 2

3 Als een citroen uitknijpen Iemand knollen voor citroenen verkopen Een ezel waardeert vruchtenmoes niet Kokosnoten verkopen in de boomgaard Volmaakt als een kers (cherry perfect) Het is met hem kwaad kersen eten Het mag wel ruiken als een meloen, maar het zal je ziek maken Spreekwoorden met groenten Honger maakt rauwe bonen zoet Hij moet zijn eigen boontjes doppen Boontje komt om zijn loontje Hij wil ook nog een boon in de pot doen Als erwten in een peul (like peas in a pod) Als eenmaal de paddenstoel uit de grond is gekomen, is er geen weg terug meer Kool verkopen Peentjes zweten Het is komkommertijd Hij heeft zijn aspergebedden aangelegd Soepspreekwoorden Tussen de soep en de aardappels Ergens geen soep van kunnen bakken De soep wordt niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend Ergens wel soep van lusten Ergens soep van kunnen koken Het is niet veel soeps Linke soep Leer je grootmoeder niet hoe ze voor tien kleinkinderen soep moet koken Een soepzooitje Het is in de soep gelopen In de soep zitten Hij is een goeie in de soep ook goed afsluiten Alle informatie uit iemand halen Iemand dingen zonder (geld)waarde laten aannemen als iets kostbaars Turks: wat op een andere manier bereid is, denkt de sufferd niet te lusten Thais: iets brengen naar een plaats waar er al overvloed van is, zoiets als water naar de zee dragen. Engels: helemaal perfect Omgang met hem is moeilijk Afghaans: het mag er dan wel gezond uitzien, maar is het dat ook? Wie honger heeft, eet graag wat hij anders niet zou lusten Ieder moet voor zijn eigen zaken opkomen Ieder krijgt de straf die hij verdient Hij wil ook een woordje meespreken Engels: allemaal hetzelfde Afrikaans: als een verandering eenmaal is ingezet, is er geen weg meer terug Onzin vertellen Zeer sterk transpireren, vooral van angst Het is een slappe tijd, er worden weinig zaken gedaan Hij gaat daar niet meer vandaan Terloops Iets niet kunnen bevatten Het zal niet zo n vaart lopen Iets erg lekker of plezierig vinden Gezegd van iets dat zeer vuil is Het is niet geweldig Gevaarlijk Als iemand veel ervaring heeft, moet je niet gaan uitleggen hoe het moet Een grote troep Het is misgegaan In de problemen zitten Hij kan er niets van GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 3

4 B Invuloefening spreekwoorden De kinderen vullen op de lege plaatsen het juiste etenswaar in. Bij het bespreken ervan ga je natuurlijk ook in op de betekenis van het spreekwoord of de uitdrukking. Bij de bovenbouw kun je de woorden waaruit de kinderen kiezen, weglaten. Antwoorden: 1. Het feest loopt helemaal in de soep. Het gaat helemaal mis. 2. Zij denkt zelf niet echt na, zij slikt alles voor zoete koek. Zij gelooft alles wat je zegt. 3. De boeken van Harry Potter gaan als warme broodjes over de toonbank. Ze zijn erg populair. 4. Ook al zitten ze naast elkaar, het wil niet boteren tussen hen. Ze kunnen niet goed met elkaar opschieten. 5. De playbackshow op kamp was echt de kers op de taart. Het maakte het helemaal compleet. 6. Zijn vader is ook al zo ongeduldig. De appel valt niet ver van de boom. Het karakter van een kind lijkt vaak erg op dat van zijn ouders. 7. Ik geloof haar niet, zij vertelt mij echt een broodje aap. Wat zij vertelt is grote onzin. 8. Na dat lekkere ontbijt kon ik geen pap meer zeggen. Ik zat helemaal vol. 9. Sinds haar zus is gaan sporten is zij weer broodmager. Zij is erg dun. 10. Na hun ruzie is het nu weer helemaal koek en ei tussen hen. Het is weer helemaal goed tussen hen. 11. Het begin is niet leuk, maar je moet even door de zure appel heen bijten. Je moet soms eerst iets vervelends doen voordat het leuk wordt. 12. Hij zegt dat hij weet hoe het moet, maar heeft er geen kaas van gegeten. Hij weet er niets van af. 13. Kom jij eens even hier, ik heb met jou nog een appeltje te schillen. Ik heb kritiek op jou. 14. Doordat zij niet heeft opgeruimd, zit ik met de gebakken peren. Ik heb nu een probleem. 15. Ik heb al met de bezem geveegd, die stofzuiger komt als mosterd na de maaltijd. Het zou eerder nuttig zijn, maar komt nu te laat. 16. Je moet er niet intrappen, die man verkoopt knollen voor citroenen. Hij heeft gladde praatjes. 17. We zijn er klaar voor, gáán met die banaan! Kom op! 18. Toen we de berg op waren gefietst, was mijn moeder zo rood als een tomaat/kreeft. Ze was knalrood. 19. Toen mijn zus werd betrapt door de meester, zweette zij peentjes. Ze had angstzweet. GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 4

5 Kun jij er chocola van maken? Spreekwoorden en uitdrukkingen met eten. Naam: Vul op de lege plaatsen het juiste woord in. Deze woorden hebben allemaal iets met eten te maken. Weet je ook wat het spreekwoord of uitdrukking betekent? Kies uit: banaan kaas broodje - soep appeltje - koek brood - mosterd - ei boteren tomaat appel peren citroenen kers peentjes broodjes pap appel 1) Het feest loopt helemaal in de 2) Zij denkt zelf niet echt na, zij slikt alles voor zoete 3) De boeken van Harry Potter gaan als warme over de toonbank. 4) Ook al zitten ze naast elkaar, het wil niet tussen hen. 5) De playbackshow op kamp was echt de op de taart. 6) Zijn vader is ook al zo ongeduldig. De valt niet ver van de boom. 7) Ik geloof haar niet, zij vertelt mij echt een aap. 8) Na dat lekkere ontbijt kon ik geen meer zeggen. 9) Sinds haar zus is gaan sporten is zij weer mager. 10) Na hun ruzie is het nu weer helemaal koek en tussen hen. 11) Het begin is niet leuk, maar je moet even door de zure heen bijten. 12) Hij zegt dat hij weet hoe het moet, maar heeft er geen van gegeten. 13) Kom jij eens even hier, ik heb met jou nog een te schillen. 14) Doordat zij niet heeft opgeruimd, zit ik met de gebakken 15) Ik heb al met de bezem geveegd, die stofzuiger komt als na de maaltijd. 16) Je moet er niet intrappen, die man verkoopt knollen voor 17) We zijn er klaar voor, gáán met die! 18) Toen we de berg op waren gefietst, was mijn moeder zo rood als een 19) Toen mijn zus werd betrapt door de meester, zweette zij GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 5

6 C Bijlage C Waar of niet waar quiz GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 6

7 GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 7

11 D Bijlage D Memory-spel GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 11

24 E Bijlage E Proefjes met etenswaren Groep: midden- en bovenbouw Vakgebied: natuuronderwijs 1. Gekleurde yoghurt Materialen: - Drie bakjes - Lepeltjes - Yoghurt - Rode kleurstof - Oranje kleurstof Zet drie bakjes met yoghurt klaar. Laat het eerste bakje gewoon wit. Voeg aan het tweede bakje een beetje rode kleurstof toe. Voeg aan het derde bakje een beetje oranje kleurstof toe. Laat de kinderen niet zien dat u kleurstof toevoegt. Leg lepeltjes klaar. Vraag de kinderen of ze wel eens aardbeien- of sinaasappelyoghurt hebben gegeten. Zouden ze zonder de verpakking te zien weten welke yoghurt ze proeven? Vraag vier kinderen als proefpersoon voor het volgende proefje. Laat de kinderen naar de yoghurt kijken en voorspellen waar iedere yoghurt naar zal smaken. Laat ze vervolgens de beide yoghurts proeven. Kloppen hun voorspellingen? Waarop hadden ze eigenlijk hun voorspelling gebaseerd? Uit: Smaaklessen, 2. Eetbare verf Materialen: - Bakjes - Kleine garde - Weegschaal - Maatbeker - Keukenmachine - Zeef - Tekenpapier - Kwastjes Groente en fruit vind je in verschillende kleuren. Deze natuurlijke kleurstoffen kun je gebruiken om mee te verven. Wanneer je het sap van een groente mengt met zetmeel krijg je een gekleurd papje oftewel: eetbare verf! Zetmeel heeft een plakkende eigenschap. Wanneer je een penseeltje, in heet water gedoopt, dan zal het gekleurde zetmeelmengsel aan je kwastje komen. Daarmee kun je verven. Het nadeel is dat je vooral lichte kleuren krijgt omdat het zetmeel veel wit in zich heeft. Voor rood kun je daarom ook gepureerde en gezeefde gekookte rode bieten gebruiken. Voor zwart kun je het inkt van een inktvis gebruiken. Dit is te bestellen bij de horecagroothandel GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 24

25 of bij de plaatselijke ambachtelijke visboer. Lukt het niet, geen probleem. Er zijn genoeg andere kleuren! Geel: 20 gram donkergeel multifruit vruchtensap (pak of fles) 20 gram zetmeel Voeg het zetmeel al roerende bij het koude sap. Als het goed is heeft het mengsel de dikte van yoghurt. Mocht dit niet zo zijn, voeg dan extra zetmeel toe. Groen: 50 gram spinazie (of peterselie, of schil van courgette of komkommer) 25 ml koud water 20 gram zetmeel Pureer de spinazie met het water in de keukenmachine. Zeef de spinazie met een bolzeef. Het gezeefde sap gebruiken. Het zetmeel al roerende bij het spinazievocht voegen. Als het goed is heeft het mengsel de dikte van yoghurt. Mocht dit niet zo zijn, voeg dan extra zetmeel toe. Oranje: 20 gram wortelsap (pak, fles of zelfgemaakt) 20 gram zetmeel Voeg het zetmeel al roerende bij het koude sap. Als het goed is heeft het mengsel de dikte van yoghurt. Mocht dit niet zo zijn, voeg dan extra zetmeel toe. Rood: 100 gram stukjes rode paprika 40 gram koud water 20 gram zetmeel Pureer de paprika met het water in de keukenmachine. Zeef de paprika met een bolzeef. Het gezeefde sap gebruiken. Het zetmeel al roerende bij het paprikavocht voegen. Als het goed is heeft het mengsel de dikte van yoghurt. Mocht dit niet zo zijn, voeg dan extra zetmeel toe. Bruin: 20 gram cacao 20 gram koud water 25 gram zetmeel Vermeng de cacao en het water. Dan het zetmeel al roerende toevoegen. Als het goed is heeft het mengsel de dikte van yoghurt. Mocht dit niet zo zijn, voeg dan extra zetmeel toe. Uit: Smaaklessen, GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 25

26 F Bijlage F - Formulier wat proef ik? Wat proef ik? Naam: Bij dit proefje wordt je zintuig 'smaak' op de proef gesteld. Veel voedingsmiddelen hebben meer dan één smaak tegelijk. Kun jij van de volgende producten de smaak of smaken ontdekken? Hoe voelt het in je mond? (prikkelig, hard, zacht, korrelig, enz.) Hoe vind je de smaak? Wat heb je geproefd? Proef je één smaak of meer? Schrijf op welke smaken Hoe voelt het in je mond? Hoe vind je het smaken? (1=vies/5=heel lekker) Citroen Appel Boter Mosterd Pindakaas Rauwe ui Kaas Honing Koffie Augurk GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 26

27 G Bijlage G Recept voor snoskommers Snoskommers maken Groep: midden- en bovenbouw Vakgebied: natuuronderwijs/koken Uit de Grote Vriendelijke Reus van Roald Dahl. Volgens Sofie smaakte de originele snoskommer naar kikkervelletjes en rotte vis. De GVR zei dat het naar landwuizen en slijmsloebers smaakte. Wat vind jij ervan? Materialen voor 8 personen: - Dunschiller - Appelboor - Boterkwastje - 2 grote komkommers g tonijn uit blik ontpitte tomaten, fijngesneden - 3 kleine augurken, fijngesneden - 3 eetlepels mayonaise - 1 dessertlepel maanzaad - Zoute popcorn (voor de garnering) - Zout en peper Bereidingswijze: 1. Schil de komkommers met een dunschiller en maak met de punt groeven over de hele lengte. 2. Maak met de punt heel voorzichtig putjes in de komkommer. 3. Snij de uiteinden van de komkommers af, ongeveer 5 cm, en hol ze uit. 4. Hol de komkommers aan beide kanten uit met de appelboor. Bewaar stukken van ongeveer 5 cm om later als stop te kunnen gebruiken. 5. Zet de komkommers een halfuurtje rechtop in een groot glas om het vocht eruit te laten lopen. 6. Laat de tonijn uitlekken. Vermengen met de fijngesneden tomaat, de augurken, mayonaise, maanzaad en voeg peper en zout naar smaak toe. 7. Vul de komkommers met behulp van een theelepel met het tonijnmengsel. Druk het naar binnen met de steel. 8. Doe de uiteinden er weer op en zet ze vast met de uitgeboorde stoppen. Smeer met de kwast mayonaise in de groeven en strooi er met vast hand maanzaad op met behulp van een theelepel. 9. Doe wat mayonaise in de putjes en druk de popcorn erin. Hierop kun je desgewenst ook nog wat maanzaad strooien. N.B. Je kunt ook andere vullingen gebruiken, zoals taromasalata, roomkaas, gerookte zalm en bieslook. Uit: Het Grote Griezelkookboek, Roald Dahl. GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 27

28 H Bijlage H Recept voor Smoothies Een milkshake is een lekker fris tussendoortje. Veel mensen denken dat zo n drankje geen kwaad kan. Het is immers gemaakt van melk? Helaas is dit een verkeerde gedachte! Een milkshake wordt vaak gemaakt van volle melkroomijs en zoete siroop. Het is dus een caloriebom met veel vet en suikers. Smoothies worden gemaakt van magere zuivel en fruit. Ze bevatten veel minder vet en calorieën. Door het fruit krijg je geen geraffineerde suikers binnen maar fructose. het fruit geeft je bovendien nog een dosis vitaminen en vezels. Deze vind je in de milkshake met de siroop natuurlijk niet terug. Wanneer je een milkshake neemt, geeft dit je een aardig vol gevoel, maar het verzadigingsgevoel is van korte duur en wordt alleen maar veroorzaakt door de hoeveelheid vet. Bij een smoothie raak je verzadigd door de vezels uit het fruit; dit gevoel zal lang duren. Benodigdheden: - Keukenmachine of blender - Mes - Snijplank - Garde of vork - Kom - Glazen Er zijn vele soorten smoothies. Hieronder een paar voorbeelden: Frisse smoothie 78 kcal p.p. Tropische smoothie Voor drie personen, 114 kcal p.p. Aardbeiensmoothie 83 kcal p.p. Perziksmoothie Recept voor 2 personen, 89 kcal p.p. Appel-kaneelsmoothie Recept voor 2 personen, 80 kcal p.p. 50 gram druiven 1 schijf meloen 100 ml karnemelk 1 mango 1 banaan 100 ml magere yoghurt 1,5 dl sinaasappelsap 100 gram aardbeien 1 kiwi 100 ml optimel aardbeien 1 perzik ½ kleine banaan 1 dl appelsap (ongezoet) 1 dl spa rood 100 ml magere yoghurt 2 kleine appels 5 ijsblokjes 3 eetlepels honing ½ theelepel kaneel Bereidingswijze: 1. Snij het fruit in stukjes 2. Doe alles in de keukenmachine of blender (eerst de vloeibare ingrediënten) 3. Meng alles goed door elkaar 4. Giet de smoothie in de glazen 5. Garneer met een rietje en/of schijfje sinaasappel 6. Drink smakelijk! GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 28

29 I Bijlage Internetsites voor leerlingen over voeding Via onderstaande links kunt u meer informatie vinden over voeding, beweging en over het onderwijs in deze thema s: Website De website is zeer geschikt om door de kinderen zelf te laten bekijken, lezen en doen. Website: Via basisonderwijs kom je op een pagina waar diverse informatie geboden wordt voor leerkrachten, ouders en kinderen. Ook heeft Reklame Rakkers gratis lesmateriaal vanaf groep 4. Website: Via onderwijs kun je o.a. kiezen voor lesmaterialen. Er zijn verschillende lesmaterialen voor de groepen 1/ 2, 3/ 4, 5/ 6 en 7/ 8. Men gaat vooral in op de oorsprong van zuivel en hoe de diverse producten worden gemaakt. Bijv. vanaf groep 5 zijn de brochures Weet jij waar mijn melk blijft en van koe tot kaas. Op de site worden ook lessuggesties gegeven. Per provincie is een overzicht te vinden van boerderijen waar je met de klas op excursie kunt gaan. Website: Informatie over de werking van de spijsvertering en wat u zelf kunt doen om uw spijsvertering gezond te houden en een quiz voor kinderen met grappige vragen een aansprekende illustraties. Spelletjes en tests via de website van het voedingscentrum: Tests Caloriechecker. Check de hoeveelheid calorieën van een product of bekijk hoeveel calorieën je op een dag hebt gegeten en gedronken BMI-test. Heeft u een gezond gewicht? Eettest op (voor jongeren van 8 tot 14 jaar) Test je keukenkennis. Bent u koelbewust? En kookt u kiplekker? Toekomstvoorspeller. Hoe strak zit jouw broek in 2016? Vitaminetest. Ga na of uw eten genoeg vitamines levert De Groente- en fruittest. Weet je wat meespeelt bij 'twee ons groente en twee keer fruit'? Stel jouw kennis op de proef! Animaties Kijk in de pizzaketen. Informatieve animatie waarbij een klik op elk ingrediënt van de pizza laat zien wat er nodig is voor de productie van een 'eenvoudige' pizza De spijsvertering. Ga op ontdekkingstocht in het menselijk lichaam Doe zelf boodschappen in de virtuele supermarkt met het SuperShopper-winkelspel. GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 29

30 J Rebus 1 Los de rebus op. Welk tussendoortje wordt hier bedoeld? Oplossing: Rebus 2 Hoe heet het als je in de middagpauze op school blijft? Oplossing: GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 30

32 Rebus 3 Los de rebus op en vind een goede tip om gezond te blijven! Oplossing: GG&GD Utrecht, project Gezond Gewicht, oktober 2009 Pagina 32