Snelgids Lightroom 5. Een eerste blik op de modules Bibliotheek, Ontwikkelen en Afdrukken. Jack van Dalen

Transcriptie

1 Snelgids Lightroom 5 Een eerste blik op de modules Bibliotheek, Ontwikkelen en Afdrukken Jack van Dalen vandalentjes@gmail.com

2 Copyright 2014 Jack van Dalen Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, openbaar gemaakt, in enige vorm of op enigerlei wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, fotokopieën, opnamen of op enige andere wijze, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur. 2

3 Inhoud Introductie Lightroom: het verschil tussen Lightroom en Photoshop... 6 Raw Converter... 6 Kopieën maken... 7 Tips voor het gebruik van Lightroom... 9 Importeren Een eerste blik op de module Bibliotheek Uitleg over de taakbalk Weergavemodi Spuitbus Sorteren Vlag toewijzen Classificatie Kleurlabel Roteren Navigeren Presentatie Miniatuurgrootte Rechter zijvenster Een eerste blik op de module Ontwikkelen Navigator Voorinstellingen Momentopnamen Historie Verzamelingen Knoppen Kopiëren en Plakken De Taakbalk Weergavemodi Zoomen Rasteroverlay Elektronische proef Histogram

4 9. Standaard Kleurtintcurve HSL / Kleur / zwart-wit Gesplitste tinten Details Lenscorrecties Effecten Camerakalibratie De knoppen Vorige en Opnieuw instellen Gereedschappen voor lokale aanpassingen Het Aanpassingspenseel Het Radiaalfilter (Lightroom 5) Het Gegradueerd filter Rode-ogencorrectie Vlekken verwijderen Uitsnijdbedekking Weergaven, bibliotheekfilters en exporteren Rasterweergave Miniatuurbadges Stapelen Loepweergave Bibliotheekfliters Exporteren Exportlocatie Bestandsnaamgeving Video Bestandsinstellingen Afbeeldingsgrootte Uitvoer verscherpen Metagegevens Watermerken Naverwerking Een eerste blik op de module Afdrukken Lay-out stijlen

5 Afbeeldingsinstellingen Lay-out (alleen beschikbaar in lay-out stijl Enkele afbeelding/contactblad ). 66 Hulplijnen Pagina Afdruktaak Linialen, rasters en hulplijnen (alleen beschikbaar in lay-out stijlen Fotopakket en Aangepast pakket ) Cellen (alleen beschikbaar in lay-out stijlen Fotopakket en Aangepast pakket )

6 Introductie Lightroom: het verschil tussen Lightroom en Photoshop Lightroom (Lr) is net als Photoshop (Ps) een fotobewerkingsprogramma. Naast het nabewerken van foto s is het met Photoshop goed mogelijk foto s te manipuleren door bijvoorbeeld met lagen te werken en foto s te combineren. In Lightroom is het ook mogelijk om een beetje te manipuleren door middel van het gereedschap Vlekken verwijderen (sneltoets Q). Maar deze mogelijkheid is beperkt. Als je gereedschap nodig hebt dat in Lr niet te vinden is, bestaat de mogelijkheid een uitstapje te maken naar Photoshop of Photoshop Elements (PsE) door de sneltoets (Ctrl+E) te gebruiken. Lightroom is dus meer een digitale donkere kamer waar je foto s ontwikkelt. Wil je veel meer en foto s zelfs manipuleren zul je moeten overstappen op PsE of Ps. In Lightroom kun je vlekken verwijderen maar, veel meer kun je niet manipuleren aan je beeld Raw Converter Zoals gezegd, Lr is in wezen een RAW converter, alleen in een ander jasje dan Adobe Camera Raw (ACR) van Ps en PsE. Lightroom en Adobe Camera Raw wijzigen de metagegevens van de afbeelding. Metagegevens zijn de typerende kenmerken van een bepaald gegeven. Zoals de gegevens van diafragma en sluitertijd die in je foto staan. Deze kun je met de sneltoes, (komma) filteren. Eenmaal in Ps en PsE worden de pixels van de afbeelding gewijzigd. 6

7 Je kunt snel je foto s in de bibliotheek van Lightroom filteren op metagegevens Bewerkingen die je in Lr uitvoert, kun je ook in Camera Raw uitvoeren. Maar Lr is stukken gestroomlijnder dan Camera Raw in combinatie met Bridge. Wanneer er in Camera Raw een aanpassing is gemaakt, maakt Ps een tweede bestand aan, een XMP bestand. XMP staat voor extensible Metadata Platform. In dit metagegevens bestand worden alle wijzigingen opgeslagen. In Adobe Bridge is dit XMP bestand niet zichtbaar, maar wanneer je met de Windows verkenner door de mappen met afbeeldingen bladert, staat naast elk bestand dat gewijzigd is een XMP bestand. Mocht je willen weten wat er zoal in zo n XMP bestand staat, kun je het openen met bijvoorbeeld Kladblok. Ook Lr maakt een tweede bestand aan waarin de wijzigingen worden bijgehouden. Wat is dan het verschil? De XMP bestanden die Lr aanmaakt worden opgeslagen in een centrale database, de Lightroom catalogus, en zijn (dus) niet zichtbaar in de Windows verkenner. Dit komt de overzichtelijkheid ten goede. Kopieën maken Wanneer je één of meerdere kopieën van een bestand wil hebben om ze naderhand met elkaar te vergelijken, dien je in Ps harde kopieën te maken. Oftewel daadwerkelijke kopieën van het bestand. Dit gaat ten koste van de ruimte op de harde schijf. Lr daarentegen maakt een virtuele kopie (sneltoets Ctrl+ ). Dat betekent dat je in Lr in de module Bibliotheek twee afbeeldingen ziet, maar het is slechts één bestand. Door de sneltoets Ctrl+R te gebruiken zie je een venster met daarin de map en de bewuste foto. Er is slechts één bestand, 7

8 ongeacht hoeveel virtuele kopieën je maakt! Dit wordt nogmaals duidelijk wanneer je de virtuele kopieën een andere naam wilt geven. Verander je binnen Lightroom de naam van een bestand met virtuele kopieën (sneltoets F2), dan krijgen die andere afbeeldingen dezelfde naam. Bestandsnaam wijzigen binnen Lightroom Logisch, want er is slechts één bestand. Verander je de naam buiten Lightroom geeft Lr een foutmelding: het programma kan de foto niet vinden. Afhankelijk van de instellingen die je zelf kan aanpassen in de module Bibliotheek en in de module Ontwikkelen (in beide gevallen sneltoets Ctrl+J), laat Lr zien dat het om een kopie gaat en uiteraard hoeveel kopieën er zijn. Wil je desondanks de virtuele kopieën een andere naam geven kun je ze exporteren. Wil je verdere aanpassingen doen kun je de geëxporteerde bestanden opnieuw, maar nu onder hun eigen naam, importeren in Lr. Het zijn nu wel harde kopieën geworden. Je kunt zelf de instellingen bepalen in de module Bibliotheek (Ctrl + J) 8

9 Tips voor het gebruik van Lightroom Gebruik één catalogus, zeker wanneer je Lr voor het eerst gebruikt en het programma nog moet leren kennen. Een catalogus kan, onder andere afhankelijk de vrije ruimte op je harde schijf, de grootte van je geheugen en of je gebruik maakt van een 32- of 64-bits systeem- (vele) duizenden foto s bevatten. In de catalogus kun je mappen aanmaken en werken met trefwoorden. Deze combinatie van mappen en trefwoorden zorgt ervoor dat je bestanden terug kan vinden. Mocht dat niet voldoende zijn dan is er nog altijd de mogelijkheid om door het filteren van de metagegevens. Voer bewerkingen zoveel mogelijk uit binnen Lr. Wil je toch gebruik maken van een gereedschap dat niet in Lr voorkomt, dan voer je die bewerkingen vanuit Lr uit in bijvoorbeeld Ps of PsE. Bij Voorkeuren geeft je in het tabblad Extern bewerken aan welke externe editor(s) je wilt gebruiken om foto s in te bewerken (en door het bestand in de externe editor als.jpg,.tif of.psd op te slaan, weer automatisch te importeren in Lr). Jouw raw-bestand staat dan nog gewoon in Lr. Ik ga er vanuit dat men in raw fotografeert omdat een rawbestand veel meer ruimte laat om foto s te bewerken. Uiteraard kun je gewoon jpg s en andere formaten in Lr gebruiken. Via Voorkeuren kun je aangeven welke externe programma s je wilt gebruiken en hoe je de foto s wilt exporteren 9

10 Wil je bestanden een andere naam geven doe dat dan binnen Lr, anders kan Lr de bestanden niet meer vinden. De Lightroom catalogus bevat NIET jouw foto s. Maak je dus een back up, maak die dan ook van jouw foto s. Bewaar een back up van jouw catalogus en jouw foto s liefst op één of twee externe harde schijven! 10

11 Importeren Opmerkingen vooraf: om te importeren kun je: 1. Wanneer je in de module Bibliotheek bent ga je naar links beneden en druk je op de knop Importeren. 2. Waar je ook bent in Lr, kies uit het menu Bestand > Foto s en video s importeren 3. Waar je ook bent in Lr, gebruik de toetsen combinatie Ctrl+Shift+I. Start je Lr voor het eerst op wordt automatisch het importscherm getoond. Dat ziet er zo uit: Afb. 1. Het importscherm Voordat ik verder ga leg ik eerst uit hoe je voorkomt dat dit scherm tevoorschijn komt wanneer je Lr opstart en er een geheugenkaartje in je computer zit. Ga in het menu naar Bewerken> Voorkeuren of gebruik de toets combinatie Ctrl+,. Het volgende scherm verschijnt: Afb. 2. Automatisch tonen importscherm bij starten Lr uitschakelen 11

12 Op het tabblad Algemeen vink je het vakje Dialoog- venster voor importeren weergeven als een geheugenkaart wordt aangetroffen uit. De volgende keer dat je Lr opstart wordt het import-scherm niet meer weergegeven. Nu we toch hier zijn: Wil je Lr in een andere taal instellen, boven in het venster kun je de taal wijzigen. Start Lr even opnieuw op om de wijziging van kracht te laten worden. Terug naar het importeren van bestanden. Links bovenaan in het importscherm selecteer je de bron van waaruit je de bestanden wil importeren. In de meeste gevallen zal dat een geheugenkaartje zijn. Iets meer naar rechts, bovenaan in het midden van het scherm kun je kiezen wat je met de bestanden wilt doen. We gaan er vanuit dat je de bestanden naar je catalogus wilt kopiëren. Dit is de veiligste manier omdat je zo na het importeren je bestanden op twee plaatsen hebt opgeslagen. In de rechter kolom, waar naar staat, geef je aan waar de bestanden geïmporteerd wil hebben. We kiezen voor de Lightroom catalogus die die tijdens de installatie van de software is aangemaakt. (Na het importeren gaan we de bestanden in mappen zetten in voorzien van trefwoorden.) In dezelfde kolom, onder Bestandsafhandeling, heb je de mogelijkheid aan te geven of je Lr wel of niet toestaat mogelijke dubbele bestanden te importeren. Bij mij staat het vierkantje aangevinkt, dat betekent dus dat ik niet wil dat Lr dubbele bestanden importeert. Het is namelijk heel eenvoudig om virtuele kopieën te maken (Sneltoets Ctrl+ ). Verder naar beneden, onder Bestemming kun je aangeven of de bestanden op datum gesorteerd moeten worden of in één map. Zoals reeds aangegeven gaan we na het importeren de bestanden in mappen plaatsen. Kies hier dus voor In één map. Links beneden in het scherm zie je de knoppen Alles select. en Alle deselecteren. Wanneer je de Alt-toets ingedrukt houdt veranderen de twee zojuist genoemde knoppen in Video s select. en in Alle deselecteren. Afb. 3. Het importscherm: bestanden zijn geselecteerd 12

13 Bij het selecteren van bestand voor het importeren is het belangrijk dat het kleine vierkantje links boven is aangevinkt. Is dat niet geval, dan blijft de knop Importeren grijs en is dus niet geactiveerd. Is het kleine vierkantje wel aangevinkt, dan zijn de bestanden klaar geïmporteerd te worden. Afb. 4A. Bestand NIET geselecteerd Afb. 4B. Bestand WEL geselecteerd Heb je in de rechter kolom aangegeven wat de bestemming van je bestanden is, druk je rechts onder in het scherm op de knop: Importeren. De bestanden staan nu, in dit geval, op je geheugenkaartje en, als je er niet voor kiest ze ergens op te slaan, op de C-schijf van je computer. Voor alle zekerheid kun je de Lightroom catalogus en de afbeeldingen nog op een externe harde schijf opslaan. Als je alle bestanden hebt geïmporteerd en op een externe harde schijf hebt gezet kun je het geheugenkaartje leegmaken. Tip: maak het jezelf gemakkelijk. Maak je een nieuwe catalogus aan, dan plaatst Lr die normaal gesproken in de map/bibliotheek Afbeeldingen. Maak, voordat je een nieuwe catalogus maakt, eerst in de map Afbeeldingen een nieuwe map. Geef die map de naam Lightroom (of kies een andere naam, als het maar voor jezelf duidelijk is dat in die map de Lightroom catalogus staan én je mappen met alle afbeeldingen). Zoals gezegd, het kan niet vaak genoeg benadrukt worden: in de Lightroom catalogus staan alleen alle wijzigingen die je hebt gemaakt, echter NIET de bestanden! Wanneer je dus in de map Afbeeldingen een submap aanmaakt met de naam Lightroom, komen daarin de Lightroom catalogus plus de mappen waarin je bestanden komen te staan. Dat is handig als je van de map Lightroom een back up maakt op bijvoorbeeld een externe harde schijf. Je hoeft dan slechts één map te selecteren en zo kun je geen mappen vergeten. Een voorbeeld. Stel ik heb op de C-schijf een in de map Afbeeldingen een submap aangemaakt met de naam Lightroom. In die submap heb ik met Lr via het menu Bestand> Nieuwe catalogus, een catalogus aangemaakt met de naam Test (afb. 5). 13

14 Afb. 5. De catalogus Test in de map Lightroom In Lr maak ik in de catalogus Test een map aan net de naam Gezin. Met de rechter muisknop klik ik onder het kopje Mappen op Test. In het venster dat dan verschijnt type ik Gezin en klik ik op maken. Dit is het resultaat: Afb. 7. Map Gezin in de catalogus test Afb. 6. Map maken in de catalogus Test 14

15 In Windows ziet het er als volgt uit: Afb. 8. De map Test met Lightroom catalogus en submap Gezin De Lightroom catalogus Test heeft de naam Test.lrcat. Naast de map Gezin zien we nog een aantal andere mappen waar Lr mee werkt. In het importscherm selecteer ik een foto van mijn dochter en een foto van mijn vrouw. Onder het kopje Bestemming selecteer ik de zojuist gemaakte map Gezin en klik ik op de knop Importeren (Afb. 9). Afb. 9. Selecteer bestemming Lr heeft de twee bestanden geïmporteerd (Afb. 10). Afb. 10. Bestanden geïmporteerd De catalogus Test bevat nu vijf bestanden in twee mappen: een map Gezin met twee bestanden en een map Treinen met drie bestanden (Afb. 11). Wanneer ik op Vorige import klik krijg de laatste drie bestanden die ik geïmporteerd heb te zien. Afb. 11. Map Treinen aangemaakt en bestanden geïmporteerd 15

16 Ik heb nog even een map Dieren aangemaakt en een aantal bestanden geïmporteerd. De bestanden in de map Dieren ga ik nu ik nu voorzien van trefwoorden. Dat laat ik in het volgende voorbeeld zien: In de module Bibliotheek (sneltoets G op het toetsenbord) selecteer ik alle bestanden waar eenden op staan. Dat doe ik door de Ctrl-toets ingedrukt te houden en tegelijkertijd bij op bestand met de linker muisknop te klikken dat wil selecteren om een (of meerdere Trefwoorden) trefwoord aan toe te voegen. Afb. 12. Bestanden selecteren Vervolgens klik ik in de rechter kolom op Trefwoorden vastleggen (afb. 13). Ik klik in het grijze vlak en type eenden en duw op Enter op mijn toetsenbord. Wanneer ik meerdere trefwoorden aan één bestand toevoeg, scheid ik trefwoorden door een komma. Na het laatste trefwoord duw ik weer op Enter. Het volgende kopje onder het kopje Trefwoorden vastleggen" is het kopje Trefwoordenlijst. Hier klik ik op (Afb. 14). Afb. 13. Trefwoordenlijst Afb. 14. Trefwoordenlijst Door op het pijltje in het gele vierkantje te klikken selecteer ik de bestanden die 16

17 voldoen aan het trefwoord eenden en alleen die bestanden worden dan getoond (Afb. 14). Resultaat is de verzameling bestanden van Afb. 15. Afb. 15. Geselecteerde bestanden met trefwoord "eenden Wil je op een later tijdstip bestanden voorzien van bijvoorbeeld het trefwoord eenden, klik je op het vakje links vóór het trefwoord in de trefwoordenlijst (Afb. 14). Enkele opmerkingen tot slot: - Zijn, in welke module dan ook, de zijbalken niet zichtbaar, duw dan op F7 en/of F8. Met die zelfde toetsen kun je ze ook weer onzichtbaar maken. - Waar je je ook bevindt in Lr, wanneer je de letter G indrukt ga je terug naar de module Bibliotheek. 17

18 Een eerste blik op de module Bibliotheek Aangezien het hier gaat om een eerste blik op deze module (op de zelfde wijze worden ook de anderen modules beschreven), wordt niet elk onderdeel tot in detail beschreven. Eerst geef ik uitleg over de hoe de weergave van de module Bibliotheek snel en eenvoudig aan je voorkeuren aan te passen is, door deelvensters en de taakbalk zichtbaar of onzichtbaar te maken. De modulekiezer, dit is de balk waarin de verschillende modules op een rijtje staan, is eenvoudig weg te klikken en weer zichtbaar te maken door op de functietoets F5 te drukken. Zo zien functietoetsen er uit: Functietoetsen zijn er van F1 tot en met F12. Afb. 1. Voorbeeld van functietoetsen Afb. 2. Deelvensters De filmstrip, aan de onderkant van het venster, kun je aan- en uitzetten met de functietoets F6 (Afb. 1). Voor het linker zijvenster gebruik je de functietoets F7 (Afb. 1) en voor het rechter zijvenster functietoets F8 (Afb. 1). Probeer het zelf eens. 18

19 De modules die je (voorlopig) niet gebruikt maak je onzichtbaar door met de rechter muisknop op één van de modules te klikken en het vierkantje uit te vinken. Herhaal deze stap voor elke module die je onzichtbaar wilt maken (Afb. 3). Wil je een module weer zichtbaar maken, vink dan het vierkantje weer aan. Afb. 3. Module (on)zichtbaar maken Omdat je deze functie waarschijnlijk veel gebruikt heb ik ze als eerste genoemd. Werk je liever met het menu, dan doe je dat als volgt (zie Afb. 4A). Afb. 4A. Deelvensters in- en uitschakelen via het menu Voor het alleen in/uitschakelen van de zijvensters duw je op Tab en om alle deelvensters in/uit te schakelen gebruik je Shift+Tab. Ook hier kan weer gebruik worden gemaakt van het menu (zie Afb. 4B). 19

20 Afb. 4B. Zij- en deelvensters in- en uitschakelen via het menu De zijvensters bevatten een aantal onderdelen welke in/uit te vouwen zijn door op het driehoekje te klikken. Net zoals bij de modulekiezer zijn ook hier onderdelen zichtbaar/onzichtbaar te maken. Ook nu klik je daartoe met de rechter muisknop op een willekeurig onderdeel en vink je naar eigen voorkeur onderdelen aan of uit. De Navigator kan handig zijn als je een afbeelding op je scherm hebt die groter is dan passend. Door met ingedrukte linker muisknop het vierkantje in de Navigator te verslepen scroll je door de afbeelding. Je ziet precies waar je je in de afbeelding bevindt. Het onderdeel Catalogus spreekt voor zich. In dit geval zijn er 295 bestanden geïmporteerd, geen snelle verzamelingen aangemaakt en bestaat de vorige import uit 135 bestanden. Als je daar op klikt krijg je die bestanden te zien. Afb. 5. Linker zijvenster 20

21 Het kan ook handig zijn snel enkele bestanden te selecteren en bij elkaar te plaatsen. Dat doe je door één of meer bestanden te selecteren en vervolgens op de letter B van je toetsenbord te drukken. Klik je vervolgens in het linker zijvenster op Snelle verzameling+, dan zie je dat de zojuist geselecteerde bestanden netjes bij elkaar staan. Een snelle verzameling is eigenlijk een tijdelijke verzameling van waaruit je bestanden in één of meerdere verzamelingen kan onderbrengen. Dit doe je door op met je rechter muisknop op Snelle verzameling+ te klikken en te kiezen voor Snelle verzameling opslaan. Onder het onderdeel catalogus bevindt zich de mappenstructuur, met op de C- schijf, de catalogus Test, met daarin in de aangemaakte mappen. Daar weer onder, het onderdeel Verzamelingen. De gegevens laten zien dat ik: de laatste maand 140 bestanden heb geïmporteerd, onlangs één bestand heb gewijzigd, twee bestanden heb gewaardeerd met vijf sterren en dat er 272 bestanden zijn waar ik nog geen trefwoord aan heb toegekend (foei!). Als je wilt kun je ook rechtstreeks een verzameling maken en er foto s aan toevoegen. Klik uiterst rechts op het onderdeel Verzameling met de linker muisknop op het gele vierkantje (afb. 6A) Afb. 6A. Nieuwe verzameling en klik vervolgens op Verzameling maken (Afb. 6B). Afb. 6B. Verzameling maken Het dialoogvenster Verzameling maken verschijnt nu. Afb. 6C. Dialoogvenster Verzameling maken Wanneer je al foto s had geselecteerd kun je Geselecteerde foto s opnemen aanvinken. Vink je ook Instellen als doelverzameling" aan, hoef je bestanden alleen maar te selecteren en de letter B op je toetsenbord te in te drukken. De bestanden worden dan automatisch aan de verzameling toegevoegd. Achter de 21

22 verzameling komt een plus-tekentje te staan. Een andere manier om bestanden aan een verzameling toe te voegen is om ze te selecteren en ze met de ingedrukte linker muisknop naar de verzameling van je keuze te slepen. Mijn ervaring is dat dit niet altijd goed afloopt Een bestand uit de doelverzameling verwijderen doe je door het bestand te selecteren en op de letter B te duwen. Onder het onderdeel verzamelingen het onderdeel Services voor publiceren. Dit onderdeel heb ik onzichtbaar gemaakt omdat ik het niet gebruik. Helemaal links onderaan in het linker zijvenster de knop Importeren (sneltoets Ctrl+Shift+I) of via het menu Bestand> foto s en video s importeren. Rechts ernaast de knop Exporteren (sneltoets Ctrl+Shift+E) of via het menu Bestand> Exporteren. Echter, voordat we gaan exporteren gaan we eerst foto s bewerken. Dus uitleg over deze knop houd je van mij tegoed. Onderaan in het midden zien we de taakbalk. Klik op de letter T op je toetsenbord als hij niet te zien is. Klik je uiterst rechts op het driehoekje dat naar beneden wijst krijg je een pop up venster te zien, waarin je kunt aangeven welke onderdelen van de taakbalk je zichtbaar wilt hebben en welke niet. Dit hebben we al eerder gezien bij de zij- en deelvensters. De onderdelen die in het lijstje staan komen overeen met de onderdelen van links naar rechts op de taakbalk (zie nummering 1 tot en met 10). Afb. 7A. De taakbalk 22

23 Uitleg over de taakbalk 1. Weergavemodi Afb. 7B. Weergavemodus Raster (G) Klik op het icoontje en het raster wordt getoond. Is gelijk aan de letter G op je toetsenbord. Afb.7C. Weergavemodus Loep (E) Klik op het icoontje en de afbeelding wordt passend getoond. Zie ook de Navigator in het linker zijvenster. Is gelijk aan de letter E op je toetsenbord. Afb. 7D. Weergavemodus Vergelijkingsweergave (C) Klik op het icoontje en de vergelijkingsweergave wordt getoond. Is gelijk aan de letter C op je toetsenbord. Wanneer je één afbeelding selecteert en je duwt op de letter C van je toetsenbord, dan vergelijkt Lr de door jouw geselecteerde afbeelding automatisch met de afbeelding die er rechts naast staat. Een handig stukje gereedschap wanneer je één of meerdere kopieën van een bestand hebt en je wilt ze met elkaar vergelijken. Je kunt ook meerdere afbeeldingen selecteren. De afbeelding links is eerste keus en de foto ernaast is de kandidaat. Heb je meerde afbeeldingen geselecteerd kun je de pijltjestoetsen gebruiken en zo telkens een andere kandidaat naast de eerste keus plaatsen. Het is ook mogelijk een kandidaat tot eerste keus te maken. Afb. 7E. Weergavemodus Beoordelingsweergave (N) Klik op het icoontje en de beoordelingsweergave wordt getoond. Is gelijk aan de letter N op je toetsenbord. Wanneer je meerdere afbeeldingen hebt geselecteerd en je duwt op de letter N van je toetsenbord laat Lr de geselecteerde bestanden in een overzicht zien, allemaal tegelijk. Het hangt er vanaf hoeveel bestanden je geselecteerd hebt en hoe groot je monitor hoe groot de bestanden worden weergegeven. In tegenstelling de vergelijkingsweergave is het in de beoordelingsweergave niet mogelijk in- of uit te zoomen. De vier weergavemodi zijn te verlaten door op het icoontje te klikken of op de Escape-toets van je toetsenbord. 2. Spuitbus De spuitbus is eigenlijk niet veel meer dan een vervanging voor Ctrl+links-klik of CTrl+Shift. Wanneer je op de spuitbus klikt, verschijnt er rechts het woord toepassen wanneer je vervolgens op het dubbele pijltje klikt, verschijnt er een pop up venster met een aantal mogelijkheden (zie Afb. 7F). 23

24 Afb. 7F. Sorteren bestanden 3. Sorteren Klik je iets links van het midden op de taakbalk (het derde onderdeel) op Sorteren, dan verschijnt er een pop up venster met daarin maar liefst twaalf manieren om je bestanden te sorteren. Op de wijze waarop je ze sorteert verschijnen ze ook in de module Bibliotheek. 4. Vlag toewijzen Wil je bestanden selecteren klik dan op het vlaggetje zonder kruis of klik op de letter P van je toetsenbord. Wil je bestanden selecteren die je weigert om ze daarna in één keer te verwijderen klik dan op de letter X van je toetsenbord. Welk bestand je ook wilt de-selecteren, klik eenvoudig op de letter U van je toetsenbord. Alleen bestanden met een vlag en (P) bestanden die geweigerd zijn (X) zijn apart en samen zichtbaar te maken. Ga hiervoor naar het menu item Bibliotheek> Filters inschakelen en kies vervolgens nogmaals Bibliotheek> Filteren op vlag (zie Afb. 7G) en maak vervolgens je keus. Zoals je ziet zijn er nog veel meer selectiecriteria. De bovenste selectie laat alle bestanden zien met een witte vlag, de middelste selectie Afb. 7G. Filters inschakelen en Filteren op vlag 24

25 laat alle bestanden zien: met vlag en geweigerde foto s en de onderste selectie laat alleen geweigerde foto s zien. Mijn advies: begin eenvoudig met het maken van selecties. 5. Classificatie klik in de taakbalk op het aantal sterren dat je wilt toekennen. Gebruik de cijfers 1 tot en met 5 om hetzelfde met je toetsenbord te doen. Met het cijfer 0 verwijder je de sterren. 6. Kleurlabel klik in de taakbalk op de kleur die je wilt toekennen of gebruik de cijfertoetsen 6 tot en met 9 van je toetsenbord om respectievelijk de kleuren rood, geel, groen en blauw toe te kennen. Aan de kleur paars is geen toets toegekend. 7. Roteren Klik op de eerst pijl om de bestanden linksom te roteren en klik op de tweede pijl om de bestanden rechtsom te roteren of gebruik de sneltoetsen CtrL+[ of Ctrl+]. 8. Navigeren Door op de pijltjestoetsen van de taakbalk te klikken ga je een foto achteruit of een vooruit. Dit kun je ook met de pijltjestoetsen op het toetsenbord doen. 9. Presentatie Klik op het driehoekje in de taakbalk om de presentatie te starten. Selecteer de foto waarmee de presentatie moet starten, of selecteer een foto en gebruik de sneltoets Ctrl+Enter om de presentatie te starten. Klik in het scherm om de presentatie te stoppen. 10. Miniatuurgrootte Klik en sleep met het bolletje in de taakbalk om de afbeeldingen kleiner of groter weer te geven. Ook dit kan met een sneltoets: Ctrl+scrollen met je muiswieltje. Nu verder met de bibliotheekfilter. Door op de, (komma) op je toetsenbord te duwen maak je het bibliotheekfilter (on)zichtbaar. Alle denkbaar mogelijke filters kunnen gebruikt worden om bestanden te filteren en te selecteren. Zo kun je bijvoorbeeld filteren op type en serienummer van je camera s, objectief, diafragma, ISO, brandpuntsafstand en GPS-gegevens. Er zijn 27 filters in te stellen Verdere uitleg over deze mogelijkheden hou je van me tegoed. 25

26 Rechter zijvenster We gaan nu naar het rechter zijvenster. Bovenaan vinden we het histogram, met meteen onder het histogram van links naar rechts de ingestelde ISO, brandpuntsafstand, diafragma en sluitertijd. Afb. 8. Histogram Daaronder bevindt zich het onderdeel Snel ontwikkelen. Wanneer je snel aanpassingen wilt doen aan een aantal foto s tegelijk die onder de zelfde omstandigheden zijn gemaakt werkt dit heel snel. Je moet ze dan wel even selecteren met de Ctrl- of Shift-toets in combinatie met de linker muisknop. Wat er allemaal is aan te passen is in één oogopslag te zien wanneer je alle drie de menu items uitvouwt (de donkere driehoekjes op afbeelding 9A hiernaast). Afb. 9B. Standaardinstellingen Afb. 9A. Snel ontwikkelen Wanneer je op Standaardinstelli klikt, verschijnt er een pop up scherm (Afb. 9B). Klik je vervolgens op één van de regels in dit scherm krijg je een weer een aantal mogelijkheden te zien waarmee je geselecteerde foto( s) kunt aanpassen. Ben je niet tevreden over het resultaat maak je door op de knop Alles herstellen te klikken de aanpassingen ongedaan. Het is ook mogelijk zelf voorinstellingen te definiëren. 26

27 Onder het onderdeel Snel ontwikkelen zie je de onderdelen Trefwoorden vastleggen en Trefwoordenlijst. Deze onderdelen zijn in het vorige hoofdstuk behandeld. Als Laatste het onderdeel Metagegevens. Dit zijn gegevens van het bestand die door de camera worden vastgelegd. Afb. 10. Metagegevens Het gaat om de EXIF- en IPTC-gegevens. EXIF betekent EXchangeable Image File Format en bevat gegevens over camera en objectief, zoals bestandsnaam, bestandspad, afmetingen, datum en tijd van de opname, belichting en nog veel meer. IPTC staat voor International Press Telecommunications Council. Denk hierbij aan het toevoegen van gegevens zoals tekst of andere informatie, zoals titels, beschrijvingen, labels om snel te kunnen zoeken enzovoort. Het gaat hier dus om gegevens of informatie die niets met de camera of objectief te maken hebben. Ook hier zijn veel verschillende instellingen mogelijk en kun je selecteren welke gegevens je wilt zien en welke niet. Klik hiertoe in het gele vierkantje. Er verschijnt dan een lijst met mogelijkheden (Afb. 11). Afb. 11. Metagegevensset Als je metagegevens wilt wijzigen, klik dan op een van deze symbolen (Afb. 12). Deze symbolen zijn zichtbaar wanneer het onderdeel Metagegevens is uitgevouwen. Afb. 12. Metagegevens wijzigen 27

28 Een eerste blik op de module Ontwikkelen Nadat we mappen hebben aangemaakt en bestanden hebben geïmporteerd (of in omgekeerde volgorde), trefwoorden hebben toegevoegd, een foto hebben geselecteerd om te bewerken en we op letter D hebben geduwd, zijn we in de module Ontwikkelen terecht gekomen. Eindelijk werken zonder lagen. Wellicht begin je al een beetje vertrouwd te raken met de interface van Lr. De module Ontwikkelen lijkt een beetje op de module Bibliotheek. Deze module bevat ook de modulekiezer (functietoets F5), een linker zijvenster (functietoets F7), de filmstrip (functietoets F6) en een rechter zijvenster (functietoets F8). De modulekiezer en de filmstrip zijn dezelfde als in de module Bibliotheek, de beide zijvensters zien er iets anders uit. Dan is er nog de taakbalk (sneltoets T). Zeven van de tien onderdelen zijn bijna gelijk, of zelfs helemaal gelijk, aan die van de taakbalk van de module Bibliotheek. Laten we eens gaan kijken. 1. Navigator Bovenaan in het linker zijvenster vinden we dezelfde Navigator als in de module Bibliotheek, dus ook met dezelfde functionaliteit. Door de sneltoetsen Ctrl+ en Ctrl- te gebruiken kun je van de modus Passend, naar respectievelijk de modi Vullen, 1:1, en uiterst rechts een zelfgekozen instelling variërend van 1:16 (16 keer kleiner dan het origineel) tot 11:1 (11 keer groter dan het origineel). Klik op de driehoekjes om het pop up venster (zie Afb. 2) op te roepen. Klik je in het Navigator venster of op de afbeelding, dan zoomt Lr automatisch in tot het niveau 1:1. Dan verschijnt ook het vierkantje in het Navigator venster waarmee je door de afbeelding kan scrollen. Afb. 2. In- en uitzoomen Afb. 1. Linker zijvenster 28

29 2. Voorinstellingen Onder de Navigator vinden we het paneel Voorinstellingen (zie Afb.3). Klik op het driehoekje om de voorinstellingen uit te vouwen. Afb.3. Voorinstellingen Dit zijn dezelfde voorinstellingen die we in het hoofdstuk over de Module Bibliotheek zijn tegengekomen. Wanneer je met je muis/cursor over een voorinstelling beweegt zie je in de Navigator een voorvertoning van hoe de afbeelding er uit komt te zien als je op de voorsinstelling klikt en deze dus kiest. Heb je de verkeerde voorinstelling aangeklikt kun je dit door Ctrl+Z in te duwen, ongedaan maken. Het is ook mogelijk zelf voorsinstellingen te maken. Klik hiervoor op het plusteken (Afb. 3) en het volgende scherm verschijnt (Afb. 4). Bovenaan in het scherm geef je de voorinstelling een naam. Er onder geef je op in welke map de voorinstelling opgeslagen moet worden. En mog verder naar beneden vink je de onderdelen aan die je in de voorinstelling opgenomen wilt hebben. Als je tevreden bent klik je op Maken. Door jezelf gedefinieerde voorinstellingen zijn ook beschikbaar in de Module Bibilotheek. Afb. 4. Nieuwe ontwikkelvoorinstelling 3. Momentopnamen Als we in het linker zijvenster een paneel naar beneden gaan, komen we het paneel Momentopnamen (Afb. 5) tegen. Ook dit paneel is uit te klappen en er kan door op het plusteken te klikken Afb. 5. Momentopnamen een momentopname worden gemaakt (Afb. 6). Het aanmaken van een momentopname kan handig zijn als je een hele reeks bewerkingen hebt gedaan en je wilt voorkomen dat je in de historie (dit is het volgende paneel) moet zoeken om de juiste instelling terug te vinden. Standaard worden de huidige datum en tijd weergegeven. Dat zegt natuurlijk niet zo veel. Je kunt ook een naam aan de momentopname geven die wat duidelijker is. 29

30 Afb. 6. Nieuwe momentopname 4. Historie Het volgende paneel in het linker zijvenster van de Module Ontwikkelen is het paneel Historie. Afb. 7. Historie Net zoals bij het paneel Voorinstellingen krijg je een voorvertoning te zien wanneer je met de muis over de reeds gedane aanpassingen beweegt. Bij dit paneel vinden we aan de rechter zijde geen plusteken, maar een kruisje. Door op het kruisje te klikken worden alle aanpassingen, behalve de laatste, uit de lijst verwijderd. Zijn er stappen in het paneel Historie waarmee je tevreden bent als (eind)resultaat kun je er een Momentopname (zie vorige paneel) van maken. Ook al wis je de historie, de Momentopnamen blijven bewaard, ook wanneer je links beneden in het scherm op de knop Opnieuw instellen kiest. Kies je voor opnieuw instellen, dan worden de aanpassingen dus niet verwijderd. Speel er eens mee, door de toetscombinatie Ctrl+Z te gebruiken kun je altijd terug. Met Ctrl+Y ga je weer vooruit. Dit is overal in Lr het geval. 5. Verzamelingen Als laatste in het rijtje onderdelen, het paneel Verzamelingen. Dit zijn dezelfde verzamelingen als in de Module Bibliotheek. Dit paneel is in het hoofdstuk Een eerste blik op de Module Bibliotheek besproken. Afb. 8. Verzamelingen 6. Knoppen Kopiëren en Plakken Helemaal onderaan in het linker zijvenster zien we de knop Kopiëren en de knop Plakken. Afb. 9. Kopiëren en plakken 30

31 Deze knoppen zijn te gebruiken in combinatie met de filmstrip (functietoets F6). Wil je instellingen van een foto naar een of meerdere foto s kopiëren, zorg er dan voor dat de filmstrip zichtbaar is. Druk op de knop Kopiëren en het volgende scherm verschijnt (Afb. 10). Afb. 10. Instellingen kopiëren In dit scherm kun je door het aan- en uitvinken van de vierkantjes aangeven welke instellingen je wilt kopiëren. Heb je je keus gemaakt klik dan op de gelijknamige knop. Vervolgens selecteer je met de muis (als het om meer bestanden gaat in combinatie met de Ctrl- of Shift-toets) in de filmstrip de foto s waar naartoe je de instellingen wilt plakken (Afb. 11). Afb. 11. Geselecteerde bestanden in de filmstrip Vervolgens klik je op de knop Plakken. De instellingen van de doelfoto( s) zijn nu gelijk aan de instellingen van de bronfoto.een ander mogelijkheid is om met de rechter muisknop in de afbeelding klikken en kiezen voor Instellingen> Instellingen kopiëren, respectievelijk Instellingen plakken. Voor mensen die liever de sneltoetsen gebruiken: de sneltoets voor kopiëren is Ctrl+Shift+C en de sneltoets voor plakken, het zal je niet verbazen, is Ctrl+Shift+V. Het kan natuurlijk ook altijd via het menu-item Instellingen. 7. De Taakbalk Ook in de module Ontwikkelen kan gebruik worden gemaakt van de taakbalk. Op enkele onderdelen na is hij gelijk aan de taakbalk die we in het hoofdstuk Een eerste blik op de module Bibliotheek tegenkwamen. Alleen de onderdelen die (gedeeltelijk) anders zijn dan in de module Bibliotheek worden hier behandeld. Afb. 12. De taakbalk 31

32 7.1 Weergavemodi De loepweergave (sneltoets D op je toetsenbord), dit is het eerste icoontje links op de taakbalk, werkt alleen wanneer je het tweede icoontje op de taakbalk gebruikt. Klik je op het driehoekje rechts naast het tweede icoontje verschijnt dit venster (Afb. 13). Afb. 13. Doorlopen van de weergave Klik op de Voor/Na voor de vergelijking van je keuze. Je kunt ook de \ (backslash op je toetsenbord) gebruiken. Daarmee switch je tussen de weergave Voor en Na. 7.7 Zoomen Klik en sleep met het bolletje, net zoals met de Miniatuurgrootte in de Module Bibliotheek, om de weergave te vergroten of te verkleinen. Dit kun je ook doen met ingedrukte Ctrl-toets+scrollen met je muiswieltje. Het zelfde resultaat bereik je wanneer je in het paneel Navigator de grootte van de weergave kiest door op één van de modi passend, vullend, 1:1, of een van de voorinstellingen te klikken die zich onder het dubbele driehokje bevinden. Vanaf de modus vullend en groter verschijnt de in het Navigatorvenster een vierkantje waarmee je door de afbeelding kan navigeren. Hoe meer je bent ingezoomd, hoe kleiner het vierkantje wordt weergegeven. 7.8 Rasteroverlay Klik je in het onderdeel Rasteroverlay op het dubbele driehoekje verschijnt er een venster waarin je kunt aangeven of en hoe je de rasteroverlay wilt laten weergeven (Afb. 14.). Kies je voor Altijd of voor Automatisch, dan kun je de grootte van de Afb. 14. Raster tonen overlay aanpassen door met ingedrukte linker muisknop het bolletje naar links of naar rechts te slepen. Is Altijd aangevinkt, dan is het raster inderdaad altijd zichtbaar, ook in andere onderdelen. Ik kies voor Automatisch. 7.9 Elektronische proef De elektronische proef valt buiten het bestek van dit hoofdstuk. Wil dit gereedschap tot zijn recht komen moet je monitor gekalibreerd zijn. Elektronische proef stelt je in staat om foto's op het scherm weer te geven zoals ze worden afgedrukt en de foto's te optimaliseren voor een bepaald uitvoerapparaat. Met elektronische proeven kun je zien hoe je afbeeldingen er in 32

33 gedrukte vorm uitzien en kun je ze aanpassen en onverwachte kleur- en tintverschuivingen verminderen. Dan is nu het rechter zijvenster van de module Ontwikkelen aan de beurt (Afb. 15). Van boven naar beneden zien we de onderdelen Histogram, met daar meteen onder de gereedschappen voor plaatselijke aanpassingen. Zij komen ieder in een apart hoofdstuk aan de orde. Onder het histogram treffen we achtereenvolgens de onderdelen "Standaard, Kleurtintcurve, HSL / Kleur / Zwart-wit, Gesplitste tinten, Details, Lenscorrecties, Effecten, en Camerakalibratie aan. Daar weer onder bevinden zich nog de knoppen Synchroniseren en Opnieuw instellen. Afb. 15. Rechter zijvenster 8. Histogram Net zoals in de module Bibliotheek zien we het paneel Histogram rechts bovenaan in het rechter zijvenster van de module Ontwikkelen (Afb.16A). Het histogram in de module Ontwikkelen laat meer gegevens zien dan het histogram in de module Bibliotheek. Laten we eens gaan kijken. Dit is de standaardweergave van het histogram, met links en rechts in de hoeken de aanduidingen voor te donkere tinten en uitgebeten lichte tinten. In die partijen is dan Afb. 16A. Standaardweergave Histogram geen doortekening zichtbaar. De donkere partijen zonder doortekening worden in de afbeelding blauw weergegeven en de lichte delen zonder doortekening worden in de afbeelding rood weergegeven. Dit uitknippen van donkere en lichte delen van de afbeelding (clipping in het Engels) kan opgelost worden door met de schuifregelaars van het onderdeel Tint (zie Afb. 16C) te schuiven. Onder het histogram de aanduiding voor de ISO, brandpuntsafstand, diafragma 33

34 en sluitertijd. Het gereedschap voor uitweergave van uitknippen zet je aan/uit met de letter J van je toetsenbord. Beweeg je met je cursor/muis over de afbeelding geeft het histogram van de plek waar je dan met je cursor bent de kleur weer, uitgedrukt in procenten Rood-Groen-Blauw (afb. 16B). Afb. 16B. Kleurweergave Histogram Afb. 16C. Histogram en Standaard Wanneer je met de muis over het histogram beweegt wordt dat stuk lichter van kleur weergegeven. In Afb. 16C te zien als het linker deel van het histogram. Eronder kunnen we lezen dat het om de zwarte tinten gaat. Uiterst rechts staat -2. Helemaal onderaan in de afbeelding, in het paneel Standaard, zien we dat Zwarte tinten is opgelicht, met een waarde van -2. Beweeg je met je muis steeds verder naar rechts over het histogram, dan worden achtereenvolgens de schaduwen, belichting, hooglichten en witte tinten weergegeven en lichten de ermee corresponderende schuifbalkjes op. Op twee manieren kun je de onderdelen van het histogram wijzigen. Door met ingedrukte linkermuisknop over het histogram te bewegen, of door rechtstreeks met de schuifregelaars te schuiven tot je tevreden bent over het resultaat. 9. Standaard De naam van het paneel Standaard spreekt voor zich (zie Afb. 16C), het gaat hier om standaard wijzigingen om de afbeelding te verbeteren. Het kopje behandeling geeft ons de keus: gaan we de afbeelding in kleur bewerken of in zwart-wit. Iets naar beneden vinden we de witbalans, die standaard staat ingesteld op als opname. Klik je op het dubbele driehoekje, dan kun je de witbalans met voorinstellingen aanpassen (Afb. 16D). Afb. 16D. Voorinstellingen Witbalans 34

35 Natuurlijk kan de witbalans ook handmatig, met de schuifregelaars Temperatuur en Kleur, al dan niet in combinatie met de Witbalans pipet (zie Afb. 16E) worden ingesteld. Afb. 16E.. Witbalans instellen Klik op de pipet en selecteer een neutrale lichtgrijze kleur om de witbalans in te stellen. De Tint kan ook automatisch worden ingesteld. De tint betreft de onderdelen, belichting (dit is het gebied tussen de zwarte tinten en de schaduwen aan de ene kant en de hooglichten en witte tinten aan de andere kant), contrast, hooglichten, schaduwen, witte tinten en zwarte tinten. De schuifregelaar Contrast werkt vooral op de middentonen van de afbeelding. Schuif je de regelaars van contrast naar links verlaag je het contrast, schuif je naar rechts wordt het contrast verhoogd. Presentatie van het paneel Standaard, bestaat uit: Helderheid, met deze schuifregelaar verlaag je of verhoog je het plaatselijk contrast. Bij portretfoto s laat je deze schuifregelaar het beste staan of schuif je hem zelfs iets naar links om oneffenheden wat te verzachten. Advies: zoom in tot 100% als je dit gereedschap gebruikt omdat het effect, afhankelijk van het onderwerp, al snel behoorlijk sterk kan zijn. Levendigheid, hiermee wordt de verzadiging aangepast. Bij kleuren die al minder verzadigd zijn wordt de verzadiging minder verhoogd, dan bij kleuren die al meer verzadigd zijn. Het gereedschap levendigheid zorgt ervoor dat kleuren niet oververzadigd raken. Verzadiging verzadigt alle kleuren gelijkmatig meer of minder. 10. Kleurtintcurve Het is met de kleurtintcurve is het mogelijk het toonbereik heel nauwkeurig in te stellen (Afb. 17A op de volgende pagina). Staan alle schuifregelaars op nul, dan zien we een diagonale lijn van links beneden naar rechts boven. Dit komt doordat de Puntcurve, onder in Afb. 17A op lineair staat. Deze voorinstelling is te wijzigen in Normaal contrast en in Hoog contrast. Normaal contrast geeft alleen iets meer contrast in de donkere partijen en hoog contrast geeft ook meer contrast in de lichtere partijen. Er ontstaat een lichte S-curve, waarbij de schuifregelaars op nul blijven staan. Weet je niet welke schuifregelaar(s) je moet gebruiken om je foto te verbeteren, klik dan links boven op het rondje en beweeg vervolgens met ingedrukte linker 35

36 muisknop, over dat deel van de foto dat je wilt aanpassen: naar boven om die regio lichter te maken en schuif naar beneden om die regio donkerder te maken. Je aanwijzer verandert in een soort plusteken, met rechts eronder de aanduiding om de muis naar boven of naar beneden te bewegen. De schuifregelaars die overeenkomen met het gebied waarover je met de muis beweegt schuiven mee. Schuif je naar boven (lichter), gaat de regelaar naar rechts, schuif je naar beneden (donkerder), gaat de regelaar naar Afb. 17A. Standaardweergave Kleurtintweergave links. Een andere manier om de curve in het diagram te wijzigen is om de bolletjes op de bodem van het diagram naar links of rechts te slepen. Het resultaat is dat je de delen van de afbeelding die tot respectievelijk de zwarte tinten/schaduwen, middentonen en lichten/hooglichten worden gerekend kunt verkleinen of vergroten. Ook is het mogelijk de afbeelding via - al dan niet afzonderlijke - kanalen te verbeteren. Wil je dat, klik dan op het icoontje van het diagram rechts beneden in de hoek van het paneel kleurtintcurve (zie Afb. 17A ). Het woord regio onder het diagram is nu vervangen door Kanaal. Door op dit icoontje te kikken kun je aangeven of je wijzigingen wilt aanbrengen in de gezamenlijke RGB-kanalen, of Afb. 17B. RGB-kanaalweergave Kleurtintmodule dat je één kanaal wilt wijzigen. Het effect per kanaal is veel sterker, dan bij het gezamenlijke RGB-kanaal. Het is in alle gevallen mogelijk de curve met de muis te wijzigen. Werk je in de kanalenmodus is het ook mogelijk met de linker muisknop punten op de curve te plaatsen en die te verslepen. Met de rechter muisknop kun je deze punten verwijderen (kies: Controlepunt verwijderen ) en/of de van de curve weer een diagonale lijn maken door te kiezen voor curve verminderen. Tot slot van dit onderdeel: wil je weer terug naar de regiomodus, klik dan nogmaals op het icoontje van het diagram rechts onder in de hoek. En, door op het licht/donker grijze rechthoekje links boven in het paneel te klikken (Afb. 17A), maak je de aanpassingen van het paneel zichtbaar of onzichtbaar. De instellingen blijven gewoon staan! Het(on)zichtbaar maken van aanpassingen is 36

37 mogelijk van het paneel Kleurtintcurve tot helemaal beneden in het scherm het paneel Camerakalibratie. 11. HSL / Kleur / zwart-wit HSL staat voor: De H van Hue, in het Nederlands Kleurtoon. Hiermee kan een kleur vervangen worden door een andere kleur. De S van Saturation, in het Nederlands Verzadiging. Hiermee kan de verzadiging van elke kleur worden ingesteld. Van een grijswaarde tot zeer verzadigd. Afb. 18A. HSL / Kleur / Zwart-wit De L van Luminance, in het Nederlands Luminantie. Hiermee Kan een kleur lichter of donkerder gemaakt worden. Klik je op de knop Alles, dan worden de zojuist genoemde onderdelen onder elkaar weergegeven. Klik je op het tabblad Kleur (zie Afb. 18A), dan worden per kleur (dus: rood, oranje, geel, groen, aqua, blauw, paars en magenta) de schuifregelaars voor de kleurtoon, verzadiging en luminantie getoond. Het gaat hier dus niet om een ander gereedschap, maar om een andere weergave van het gereedschap HSL. Helemaal rechts in Afb. 18A vinden we het onderdeel Zwart-wit. Klik je hierop, dan wordt de afbeelding in zwart-wit weergegeven. Hier gebeurt dus hetzelfde als wanneer je in het paneel Standaard op Zwart-wit klikt (Afb. 16C). Als je van te voren al weet dat je de afbeelding naar zwart-wit gaat omzetten, doe dat dan al in het paneel Standaard. Dan kun je daar de gewenste aanpassingen doen en met in het onderdeel Zwart-wit de afbeelding verder verbeterden (Afb. 18B). Alle schuifregelaars staan op nul. Klik je op automatisch, onderin de afbeelding, dan doet Lr een voorstel. Deze voorgestelde instellingen kunnen voor jou een vertrekpunt zijn om de afbeelding verder naar eigen wensen aan te passen. Afb. 18B. Zwart-wit instellingen Er is nog een andere mogelijkheid om een afbeelding naar (gedeeltelijk) zwartwit om te zetten. Klik op Kleur en vervolgens op Verzadiging en schuif de regelaars van de kleuren die je, minder verzadigd of in een grijstint weergegeven wilt hebben, naar links. 37

38 12. Gesplitste tinten Dit paneel is één van mijn favoriete onderdelen. Met gesplitste tinten kun je zowel met kleurenafbeeldingen als ook met zwart-wit afbeeldingen mooie resultaten bereiken. Kies bij Kleurtoon een kleur voor de hooglichten en voor de schaduwen. Je bent natuurlijk vrij om maar met één kleur te werken. Door met de regelaar van de verzadiging te schuiven verminder of vermeerder je het effect. Met de balansregelaar maak je het effect van hooglicht of schaduwen Afb. 19. Gesplitste tinten meer of minder. 13. Details Het paneel Details is onderverdeeld in het deel Verscherpen en in het deel Ruisreductie (afb. 20A). Eerst wil ik benadrukken dat je inzoomt tot minstens 100% wil je tot goede beoordeling van de aanpassing te komen. Je kan het detailvenster gebruiken door met je muis in het vierkantje linksboven (zie Afb. 20A) te klikken. Klik je vervolgens met je muis op de grote afbeelding op je scherm, dan wordt die plek op 100% weergegeven in het detailvenster. Zelf geef ik er de voorkeur aan op de afbeelding tot minstens 100% in te zoomen en op die plek te klikken die het meest geschikt is om de voorgenomen aanpassingen te bekijken. Om eenvoudig door de afbeelding te navigeren gebruik ik de Navigator. Wil je het deel waarop je het na het inzoomen hebt geklikt, centraal in je scherm hebben staan, ga dan via de sneltoets Ctrl+, (, is de komma op je toetsenbord) of via het menu item Bewerken> Voorkeuren naar het tabblad Interface van het dialoogvenster Voorkeuren en vink Gecentreerd inzoomen op Afb. 20A. Details punt waarop wordt geklikt aan (zie Afb. 20B op de volgende pagina). Bij de onderdelen Hoeveel, Straal, Detail en Masker, Luminantie, Details en Contrast kun je de Alt-toets in combinatie met de linker muisknop gebruiken. Je krijgt dan een zwart-wit afbeelding te zien. Zo kun je tot een betere beoordeling van het resultaat van de beoogde aanpassing komen. Houdt de Alt-toets ingedrukt en sleep met je linker muisknop het bolletje naar de gewenste positie. Met Hoeveel bepaal je de mate van verscherpen. Ben hier voorzichtig mee, 38

39 Afb. 20B. Gecentreerd inzoomen op punt waarop wordt geklikt. want hoe meer je verscherpt hoe meer ruis er ontstaat. Dat is met het onderdeel Ruisreductie wel weer te verminderen, maar wat er niet in zit hoef je er ook niet uit te halen. Met Straal bepaal je de breedte van het aantal pixels waarover de verscherping wordt toegepast. Algemene regel die gehanteerd wordt is dat hoe meer detail in de afbeelding voorkomt, hoe smaller de straal waarover verscherping wordt toegepast. Het omgekeerde is ook het geval: hoe minder detail Aanpassing met Detail zorgt voor meer of mindere fijne randen. Ook voor dit stukje gereedschap geldt: ben voorzichtig, hoe meer je naar rechts schuift hoe meer ruis er ontstaat en hoe ruwer het resultaat. Zoom je niet in tot minimaal 100%, kun je niet goede het effect van de aanpassing beoordelen en lijkt dus ook de ruis nauwelijks toe te nemen. Echter op 100% ziet er heel anders uit. Het Masker (Afb. 20C) zorgt ervoor dat het effect van de andere schuifregelaars beperkt wordt tot gebieden met een hoger contrast. Gebruik je de Alt-toets in combinatie met de linker ingedrukte muisknop krijg je een zwart-wit weergave van de foto te zien. De zwarte delen worden niet verscherpt, de witte delen wel. Afb. 20C. Masker De ervaring leert dat het enige oefening vergt om het gebruik van dit gereedschap in de vingers te krijgen. Met het onderdeel Ruisreductie kun je de luminantieruis (het korrelig maken van een afbeelding) en de kleurruis (te zien als gekleurde artefacten) te 39

40 Afb. 20D. Ruisreductie verminderen. Om het effect van de verschillende schuifregelaars goed kunnen zien, wordt aangeraden in te zoomen tot 400%. Ik gebruik alleen de onderdelen Luminantie en Kleurtint (kleurruis) omdat ik het effect van de andere regelaars zelfs op 400% marginaal vind. 14. Lenscorrecties Het paneel Lenscorrecties stelt je in staat om fouten veroorzaakt door de beperkingen van het objectief ten opzichte van het menselijk oog zoveel mogelijk ongedaan te maken. Met het tabblad Standaard kun je: - de afwijkingen van je gebruikte objectief automatisch laten corrigeren. Lr maakt hiervoor gebruik van een database. - automatisch de kleurafwijking (= chromatische aberratie) laten verwijderen. - uitsnijden behouden zorgt ervoor dat er geen grijze randpixels voorkomen in de uiteindelijke afbeelding omdat het uitsnijden beperkt blijft tot het afbeeldingsgebied. Afb. 21 A. Lenscorrectie Standaard Nieuw in Lr 5 is de Upright functie. Schakel eerst de functies Correcties profiel inschakelen en Kleurafwijking verwijderen in, voordat je de Upright functie gebruikt. Hiervan kun je ook een voorinstelling maken die automatisch wordt toegepast wanneer je bestanden importeert. Automatisch zorgt voor een uitgebalanceerde correctie tussen verhouding en perspectief. Mogelijk wordt niet alles gecorrigeerd. Niveau corrigeert het perspectief in de horizontale richting. verticaal zorgt voor een correctie van de horizontale en verticale lijnen. Volledig is een combinatie van de gereedschappen automatisch, niveau en verticaal en grijpt het meest in op de foto. Je kunt ook zelf een standaard correctie maken in het tabblad Profiel met de schuifregelaars van het onderdeel Hoeveelheid (Afb. 21B). Afb. 21B. Lenscorrecties Profiel 40

41 Afb. 21C. Lenscorrecties Kleur Afb. 21D. Lenscorrecties Handmatig Verder met het tabblad Kleur. Hiermee is het mogelijk om handmatig chromatische aberratie te verwijderen, wanneer het met de automatische instellingen niet (helemaal) gelukt is. Klik met de pipet op de plek in de afbeelding waarvan je de chromatische aberratie wilt verwijderen. Met de schuifregelaars kun je, indien nodig, de aanpassing verbeteren. Het laatste tabblad, het tabblad Handmatig (Afb. 21D) is de handmatige variant van het tabblad Standaard. Komt het lensprofiel van je objectief niet voor in de database met lenscorrecties, kun je hier handmatig de gewenste correcties uitvoeren. Dat kan natuurlijk ook wanneer je niet tevreden bent het automatisch verkregen resultaat. 15. Effecten Met het paneel Effecten kun je, nadat je de afbeelding hebt uitgesneden een vignet toepassen. Schuif je de regelaar Hoeveel naar links ontstaat er een zwart vignet en schuif je de regelaar naar rechts ontstaat er een wit vignet. Met de schuifregelaar Middelpunt bepaal je de grootte van het vignet. Schuif je naar links wordt het middelpunt kleiner, schuif je naar rechts wordt het middelpunt groter. Met Ronding, het woord zegt het al, regel je welke vorm het vignet krijgt: van rond, tot langs de randen van de afbeelding, dus vierkant of rechthoekig. Met de Afb. 22A. Effecten schuifregelaar Doezelaar bepaal je hoe hard of zacht de overgang van het vignet wordt. Hooglichten, werkt alleen wanneer je een zwart vignet hebt gemaakt. Hoe meer je naar rechts schuift hoe meer er van de hooglichten door het vignet heen 41

42 zichtbaar blijft. Geschikt voor hooglichten met een kleine lichtbron. Met het onderdeel Stijl (Afb.22B) kun je kiezen uit drie modi. De eerste is Prioriteit hooglichten. Deze stijl probeert de hooglichten zo goed mogelijk weer te geven, maar kan tot een verschuiving in de donkere gebieden van een foto leiden. Kleurprioriteit minimaliseert kleurverschuivingen in Afb.22B. Stijl donkere gebieden van een foto, maar herstelt de hooglichten niet. Het gebruik van verfbedekking kan tot een doffe foto leiden. Met het onderdeel Korrel kun je zelf korrel toevoegen aan de afbeelding. Met Hoeveel bepaal je hoeveel korrel je toevoegt. Met Grootte, bepaal je de grootte van de korrel (dit zal je niet verbazen) en als laatst met Ruwheid bepaal je hoe gelijkmatig de korrel is. 16. Camerakalibratie Met procesversie kun je kiezen welke versie van Lr en de bijbehorende Camera- Raw technologie je wilt gebruiken. Versie 2003 werden in Lr 1 en 2 gebruikt, versie 2010 in Lr 3 en versie 2012 in Lr 4 en 5. De opties en instellingen die gebruikt worden zijn afhankelijk van de gekozen procesversie. Het onderdeel Profiel, met de opties Schaduwen en de Primaire kleuren stelt je in staat je camera heel fijn af te stellen. Ik vertel er meteen bij dat dit een onderdeel is voor de ervaren gebruikers. Bij de profielen is Adobe standaard het standaard profiel. Profielen zijn instellingen wat betreft verzadiging en contrast, Afb. 23A. Camerakalibratie waarbij alle schuifregelaars en dergelijke op nul blijven staan. Iets wat bij een voorinstelling niet het geval is. Afb. 23B. Profielen Je kunt kiezen uit de mogelijkheden van Afb. 23B. 17. De knoppen Vorige en Opnieuw instellen Als er maar één foto in de filmstrip is geselecteerd, kun je met de knop Vorige alle instellingen van de eerder geselecteerde Afb. 24A. Knoppen Vorige en Opnieuw instellen foto kopiëren en in de momenteel in de filmstrip geselecteerde foto plakken. Er is dus geen dialoogvenster beschikbaar om de aanpassingen die je wilt kopiëren, te selecteren. 42

43 Afb. 24B. Eén bestand geselecteerd Als er meerdere bestanden zijn geselecteerd, kun je door op de knop Synchroniseren te klikken (afb. 24C), in het dialoogvenster wél kiezen welke van de instellingen van de momenteel geselecteerde foto je in de andere geselecteerde foto's wilt plakken. Afb. 24C. Synchroniseren in Automatisch synchroniseren veranderen Klik je links op donker/lichtgrijze vierkantje verandert de knop synchroniseren in Automatisch synchroniseren. Dat wil zeggen dat elke aanpassing die op de als eerste geselecteerde foto uitvoert, (bijna) tegelijkertijd ook op de andere geslecteerde foto( s) wordt uitgevoerd. (Nogmaals, zie ook het paneel Historie ) als allerlaatste van dit hoofdstuk, de knop Opnieuw instellen. Mocht je wat aanpassingen betreft het spoor helemaal bijster zijn (iets wat ik vrij onwaarschijnlijk acht ), gebruik dan de noodknop Opnieuw instellen, en je bestand wordt hersteld naar de waarden tijdens het importeren van het bestand in Lr. 43

44 Gereedschappen voor lokale aanpassingen In het hoofdstuk Een eerste blik op de module Ontwikkelen hebben we de globale aanpassingen besproken. In dit hoofdstuk worden de lokale aanpassingen besproken en de gereedschappen die we daarvoor gebruiken. Achtereenvolgens komen aan de orde: het aanpassingspenseel, het radiaalfilter, het gegradueerd filter, rode-ogencorrectie, vlekken verwijderen en uitsnijdbedekking. Het Aanpassingspenseel Het aanpassingspenseel vind je in de Module Ontwikkelen. Dit penseel wordt gebruikt om lokale aanpassingen te doen. Dit in tegenstelling tot het paneel Standaard dat zich direct onder het aanpassingspenseel bevindt. Afb. 1. Het Aanpassingspenseel Klik op het symbool of gebruik de sneltoets K op je toetsenbord om het gereedschap te activeren. Het volgende venster wordt zichtbaar (Afb. 2). Wanneer je de eerste keer nadat je het aanpassingspenseel hebt geactiveerd in de afbeelding klikt en je met ingedrukte linker muisknop over de afbeelding beweegt verschijnt er in afbeelding een rondje, dat er zo uitziet. Het masker is geactiveerd. Heb je al eerder een aanpassingspenseel gemaakt en deactiveerd, dan ziet het masker er zo uit. Wanneer je op het bolletje klikt, is het masker weer geactiveerd. Afb. 2. Masker Zie je geen bolletje, dan is de optie om het bolletje te verbergen ingeschakeld. Wil je zien hoeveel bolletje er zijn er waar ze zich bevinden, duw dan op de letter H van je toetsenbord. Wil je de bolletjes weer verbergen, klik dan nogmaals op de letter H. Op dezelfde wijze waarop bolletjes zichtbaar en onzichtbaar gemaakt worden is het mogelijk het gebied waar je met ingedrukte muisknop overheen bent gegaan om een bewerking uit te voeren, zichtbaar en onzichtbaar te maken. Dit wordt 44

45 het overlaymasker genoemd. Het masker is aan/uit te zetten door het indrukken van de letter O op je toetsenbord. Standaard heeft het de kleur rood. Onder het menu-item Gereedschappen> Overlay aanpassingspenseel is de kleur van het overlaymasker te wijzigen. Tip: bereik je met één masker niet het gewenste resultaat, maak dan een tweede masker met, indien nodig, de zelfde instellingen. Uiteraard kun je de instellingen van het tweede masker naar eigen smaak aanpassen. Het is mogelijk om de temperatuur (Kelvin) en de kleurtint te wijzigen. Daarnaast kun je onderin het venster, boven de instellingen van het penseel, ook zelf een kleur kiezen. Wanneer er een kruis te zien is betekent het dat er geen kleur is geselecteerd. Klik op het vakje met het kruis (zie Afb. 2) en het volgende scherm verschijnt (Afb. 3). Afb. 3. Selectievenster kleur Wanner je met de cursor over het venster beweegt verandert hij in een pipet. Hiermee kun je de kleur kiezen. Het vierkantje geeft aan welke kleur op dat moment actief is. Hoe hoger het aantal procenten onderin het venster hoe verzadigder de kleur. Wil je geen kleur, klik dan op het kruisje in de linker bovenhoek. Afb. 4. Penseel We gaan nu naar het penseel zelf kijken. Er is van alles te aanpassen (afb. 4), wat het werken met het penseel gemakkelijker maakt. Zo kan de grootte van het penseel aangepast worden door met ingedrukte linker muisknop over de schuifregelaar te bewegen. Als alternatief kun je de [ en ] op je toetsenbord gebruiken om het penseel kleiner of groter te maken. Wil je een tweede penseel gebruiken met andere instellingen klik dan op de letter B in het venster. Onder de Penseelgrootte bevindt zich de Doezelaar. De doezelaar is de ring om het penseel en heeft een iets dunnere rand dan het penseel zelf. De doezelaar is alleen te zien als hij niet op nul staat. Staat hij wel op nul, valt hij samen met de rand van het penseel. Staat de doezelaar op nul heeft het penseel een harde rand. Hoe hoger het getal van de doezelaar hij zachter de rand van het penseel. De doezelaar kan ingesteld worden met de schuifregelaar of met ingedrukte Shift-toets + [ of ]. Met de Stroom regel je de penseeldruk. Honderd is hard, één is heel zacht. Dichtheid regelt de hoeveelheid transparantie of dekking van de penseelstreek. Stroom en dichtheid maken het mogelijk zeer nauwkeurig te werken, probeer het maar eens. Tussen stroom en dichtheid in kun je aangeven of Automatisch maskeren in- of uitgeschakeld moet zijn. Op basis van contrast probeert automatisch maskeren rekening te houden met de contouren waarlangs je met het penseel schildert. Inof uitschakelen kan ook door de letter A op je toetsenbord in te drukken. 45

46 Het is ook mogelijk een aanpassing aan of uit te zetten. In elk aanpassingsvensters zie je in de linker benedenhoek een donkergrijs/lichtgrijs vakje (Afb. 5). Door erop te klikken zet je de aanpassing uit of aan. Standaard staat de aanpassing aan. Afb. 5. Aanpassing aan- of uitzetten Het Radiaalfilter (Lightroom 5) Eén van de nieuwe gereedschappen van Lightroom 5 is het radiaalfilter. Het is te vinden tussen het gegradueerd filter en het aanpassingspenseel in de module Ontwikkelen. Sneltoets voor het werken met het radiaalfilter is Shift+M. Het radiaalfilter kan ook geactiveerd worden door één maal op het pictogram te klikken. Het radiaalfilter is veel meer dan alleen een Afb.1. Radiaal filter filter om vignettering te gebruiken in een niet-centraal deel van het beeld. Na het activeren van het radiaalfilter verschijnt het volgende scherm (Afb. 2): de getoonde aanpassingen zijn allemaal toe te passen op het radiaalfilter. Ter illustratie gebruiken we de foto van de bloem (Afb. 3). Wanneer de schuifregelaars niet allemaal in de neutrale stand staan kun je ze allemaal in een keer resetten door te dubbelklikken op het woord Effect (Afb. 2). Klik met de linker muisknop in de afbeelding en sleep tegelijkertijd met je muis om de vorm van je filter te bepalen. Door aan de witte handvaten te duwen of te trekken maak je het filter kleiner, respectievelijk groter. Het filter Afb. 2. Aanpassingen verplaats je door in het filter met ingedrukte linker muisknop te klikken en te slepen. Wil je een ovaal filter (bij een rechthoekige afbeelding) of rond filter (bij een vierkante afbeelding) die langs de randen van de afbeelding gaat, houdt dan de Ctrl-toets ingedrukt en dubbelklik ergens in de afbeelding. Als je de Alt-toets indrukt heb je de mogelijkheid om één kant van het radiaalfilter te vergroten of te verkleinen. Wil je een perfect rond radiaalfilter 46

47 houdt dan tijdens het slepen van de muis de Shift-toets ingedrukt en laat deze pas los nadat je de linker muisknop hebt losgelaten. Afb. 3. Voorbeeldfoto Met de schuifregelaar Doezelaar maak je de randen van het radiaalfilter harder of zachter. Het masker keer je om door een vinkje te plaatsen bij Masker omkeren of door de apostrof op je toetsenbord te gebruiken. Standaard staat het filter ingesteld op aanpassing buiten het filter. Wil je het filter kopiëren houdt dan de Ctrl+Alt-toets ingedrukt en klik en sleep Afb. 4. Geactiveerd filter binnen het radiaal filter met je linker muisknop. Kopiëren gaat alleen wanneer het filter geactiveerd is, dus wanneer de witte randen van het filter zichtbaar zijn (onderste filter op Afb. 4). Door de letter H op je toetsenbord in te drukken maak je de pins onzichtbaar. Het filter blijft geactiveerd. Door nogmaals op de letter H te duwen worden de pins weer zichtbaar. Tenslotte de back slash ( \ zonder aanhalingstekens en haakjes) kun je gebruiken om het resultaat voor en na te bekijken. Het Gegradueerd filter In het rijtje gereedschappen om lokale aanpassingen te doen is het Gegradueerd filter het derde gereedschap van de zes. De andere gereedschappen die nog volgen zijn rode ogencorrectie, vlekken verwijderen en uitsnijdbedekking. Met een gegradueerd filter kun je bijvoorbeeld de lucht en/of de voorgrond lichter of donkerder maken. Afbeeldingen met een rechte lijn in de horizon, zoals de zee, de polder en dergelijke, zijn Afb. 1. Gegradueerd filter geschikt voor dit filter. Het is eigenlijk niets anders dan een digitaal verloopfilter (Afb.2). De mogelijkheden die je hebt zijn bijna gelijk aan de mogelijkheden van het gereedschap Radiaalfilter. De knop die hier ontbreekt, is de doezelaar (hoewel de Afb. 2. Voorbeeld van een verloopfilter hardheid van het verloop van het filter goed is in te stellen. Dit wordt vanzelf duidelijk). 47

48 Klik in het venster op het icoontje of gebruik de sneltoets M op je toetsenbord om het gereedschap te activeren. De lijst met mogelijke aanpassingen klapt dan open. Klik en sleep met ingedrukte linker muisknop vervolgens in de afbeelding in de gewenste richting (Afb. 3). (Omwille van de zichtbaarheid heb ik de lijnen van Afb. 3. geel gemaakt, Lr geeft ze in wit weer.) Klik en sleep je van boven naar beneden wordt het filter van boven naar beneden lichter. Begin je onderaan de afbeeldingen en sleep je naar boven wordt het filter van onder naar Afb. 3. Actief gegradueerd filter boven steeds lichter. Wil je een mooie rechte lijn, houdt dan tijdens het slepen de Shift-toets ingedrukt. Doe je dat niet, dan verandert je cursor van een plusteken in een dubbel gebogen pijl wanneer je ermee in de buurt van de middelste gele lijn over de afbeelding beweegt. Met dit handvat kun je het filter in elke gewenste richting draaien. Het overgangsgebied, het verloop, tussen de buitenste lijnen en de middelste lijn kan op twee manieren gewijzigd worden. Dit is te vergelijken met de doezelaar van de gereedschappen Aanpassingsfilter en Radiaalfilter. Kom je met je cursor in de buurt van één van de buitenste lijnen verandert hij in een handje. Wanneer je een van deze lijnen verder van de middelste lijn sleept wordt het verloop groter, sleep je in de richting van de middelste lijn wordt het verloop kleiner en dus de overgang harder. Sleep je met de bovenste lijn, dan verplaats je hiermee die lijn en de middelste lijn. Sleep je met de onderste lijn, dan verplaats je die en de middelste lijn. De tweede manier is klikken en slepen in combinatie met een ingedrukte Alt-toets, dan verplaats je beide buitenste lijnen en blijft de middelste lijn op zijn plaats. Rode-ogencorrectie Het gereedschap rode-ogencorrectie kent geen sneltoets, je zult het gereedschap dus in het paneel moeten activeren door er op te klikken. Heeft de persoon op je foto last van rode ogen veroorzaakt door het gebruik van je flitser, dan is dit heel eenvoudig op te lossen. Ga als volgt Afb. 1. Rode-ogencorrectie te werk: Wanneer je op het icoontje in het paneel klikt (zie Afb. 1.) verschijnt het venster van Afb. 2. Het gereedschap is actief en klaar voor gebruik. Klik met je linker muisknop op het probleemoog. Het gereedschap analyseert zelf het oog en past zich aan. Is het noodzakelijk handmatig correcties aan te brengen, dan kun je dat doen met de schuifregelaars van Afb. 3. Vaak zullen de ogen Afb. 2. Gereedschap klaar voor gebruik 48

49 met de schuifregelaar donkerder gemaakt moeten worden omdat het rood vervangen wordt door een grijze kleur. Een goede manier om rode ogen te voorkomen is de persoon niet Afb. 3. Schuifregelaars recht in de camera te laten kijken of door de flitser (als je over een losse beschikt) van de camera te halen en: in je hand te houden, iemand anders te laten vasthouden, door de flitser ergens op te plaatsen. Heb je een losse flitser waarvan je de flitskop kunt kantelen en er is een muur of plafond dat als reflectiescherm kan dienen, kun je dat gebruiken om rode ogen te voorkomen. Vlekken verwijderen Het gereedschap Vlekken verwijderen is in twee delen te verdelen: het ene deel is Klonen en het andere deel is Retoucheren. Het verschil tussen die twee is dat je met klonen een exacte kopie maakt van de bron en dat met retoucheren Lr de pixels die je overbrengt naar het gebied dat je wilt aanpassen, zo goed mogelijk worden ingepast. Om het gereedschap Vlekken verwijderen te activeren klik je op het icoontje of je drukt de toets Q in op je toetsenbord (Afb. 1). Dan verschijnt het venster van Afb. 2. Hier kun je kiezen uit Klonen en Retoucheren. Afb. 1. Vlekken verwijderen Het maakt niets uit welke optie je kiest. Je kunt tijdens het gebruik altijd switchen, gebruik hiervoor de sneltoets Shift+Q. Tip: zorg dat in de balk onder de afbeelding (zie Afb. 4.) onder overlay gereedschap iets anders dan Nooit is aangevinkt, anders zie je namelijk niet wat je doet. Het gebied waar Lr de pixels vandaan haalt is dan niet zichtbaar. Afb. 2. Klonen en retoucheren Bevind je muis zich boven de afbeelding en heb je nog niet met je linker muisknop in de afbeelding geklikt kun je de grootte van de cirkel wijzigen door: met de muis de schuifregelaar te verslepen, door de vierkante haak [ of ] in te drukken of, door met je muiswieltje te draaien. De grootte van de doezelaar wijzigen werkt precies Afb. 3. Maken en plaatsen van een cirkel 49