Wie met de brandweer speelt, speelt met levens? Wat denken onze Vlaamse burgemeesters over de huidige brandweerorganisatie?

Transcriptie

1 Wie met de brandweer speelt, speelt met levens? Wat denken onze Vlaamse burgemeesters over de huidige brandweerorganisatie? Door de tragische gebeurtenissen zijn de brandweerdiensten na 40 jaar weer op de politieke agenda verschenen. Ondanks talloze pogingen in het verleden om een hervorming door te drukken, ligt er nu eindelijk een grondige reorganisatie van de civiele veiligheidsdiensten (de brandweerdiensten en de dringende medische hulpverlening) in het vooruitzicht. De wil van de lokale besturen om te investeren speelt hierbij een zeer belangrijke rol, want de laatste 40 jaar heeft de federale regering bijna uitsluitend gerekend op de goodwill van de gemeenten (burgemeesters)en de inzet de vele vrijwilligers en het beroepsbrandweerpersoneel. De minister van Binnenlandse Zaken Dewael heeft ondertussen wel de aanzet gegeven tot het uitvoeren van risicoanalyses, waarvan de resultaten de reorganisatie van de brandweerdiensten zullen bepalen. Het recent ontstane electorale belang maakt het vrijmaken van middelen blijkbaar sneller mogelijk. Laten we hopen dat deze hervorming een betere voorbereiding en een langere overgangsfase kent dan die van de politie. Lokaal vroeg de Vlaamse burgemeesters met een brandweerkorps of ze de brandweerdiensten in hun huidige gemeentelijke organisatie willen behouden en kreeg een antwoord van 1 burgemeester op 3. De antwoorden waren zeer goed onderbouwd en we kregen dan ook veel suggesties en voorstellen tot verbetering. Dit toont aan dat het belang van de civiele veiligheidsdiensten door de burgemeesters al langer naar waarde wordt geschat en niet pas na een ramp. Of zoals een burgemeester het verwoordde: Waarschijnlijk wacht men op de volgende Innovation alvorens de bereidheid tot hervormen bestaat Björn Cools Veel werk aan de brandweerwinkel! De laatste ernstige hervorming dateert van de jaren 60. De afgelopen jaren ondernam de federale regering wel enkele pogingen tot verbetering. Door de ramp in Gellingen wordt de noodzaak tot het moderniseren van de werking van de civiele veiligheidsdiensten eindelijk erkend! De brandweerdiensten in Vlaanderen zijn lokaal verankerd. In 1999 heeft de federale regering via KB hulpverleningszones gecreëerd om de brandweerdiensten beter te laten samenwerken over de gemeentegrenzen heen maar dan wel begrensd tot de zone. Verscheidene burgemeesters noemen dit wettelijke initiatief niet echt succesvol. We kunnen moeilijk van echte zonewerking spreken omdat de zone geen enkele vorm van rechtspersoonlijkheid heeft en bovendien is de bovengemeentelijke (zonale) samenwerking nog te vrijblijvend. Andere vermeldenswaardige federale initiatieven bleven uit. Toch is er hoop Op initiatief van minister van Binnenlandse Zaken Dewael zullen er, in uitvoering van het regeerakkoord, op nationaal niveau risicoanalyses gebeuren. De studies zullen elke brandweerzone onderwerpen aan een analyse. De resultaten van de analyse moeten het mogelijk maken dat er een adequate verdeling van de middelen qua materieel en personeel gebeurt. Er volgt ook een aftekening van de geografische interventiezones. Zo zal de organisatie van de hulpdiensten herbekeken worden, door onder meer het onderscheid te maken tussen de diensten die in eerste instantie optreden en deze die in versterking komen. Waarom deze bevraging van de Vlaamse burgemeesters? Zoals u wel weet, situeren de brandweerdiensten zich in Vlaanderen voornamelijk op het lokale niveau. In de hervorming van de civiele veiligheidsdiensten zullen de lokale besturen een belangrijke rol krijgen. Naast de personeelsvraagstukken en het kerntakendebat van de brandweer, zullen met name voorstellen worden gedaan op het vlak van de organisatie. Blijven de brandweerdiensten gemeentelijk of gaan we naar een schaalvergroting?

2 In Nederland gaf de regering een voorzet door de brandweerdiensten te willen regionaliseren (niet in de Belgische betekenis van het woord). De gemeentelijke brandweerdiensten zouden worden onderverdeeld in 25 regionale brandweerkorpsen, in overeenstemming met de politiezones. Zowel de beroepspersoneelsleden als de vrijwilligers zouden dan in de regionale diensten terecht komen. De Nederlandse burgemeesters wezen dit voorstel af. Volgens hen wordt de goede werking van de brandweerdiensten net bepaald door de lokale betrokkenheid en de nabijheid. Ze gaan ervan uit dat de gemeentegrenzen de werking van de brandweerdiensten niet meer in een dergelijke mate beperken en dat een bovengemeentelijke samenwerking steeds mogelijk is of moet zijn. Ze stellen dat de taak van de brandweer voor 99% uit lokaal werk bestaat. Bovendien vrezen ze dat de binding met het vrijwillige brandweerpersoneel verloren zou gaan. Deze argumenten pleiten allemaal voor het behoud van de gemeentelijke brandweerdiensten. Waar moeten we volgens de Vlaamse burgemeesters naartoe? De burgemeesters hebben zich bij de bevraging en in het licht van de federale hervormingsplannen de vrijheid genomen allerhande voorstellen te doen tot verbetering van de huidige werking van de brandweerdiensten. We geven enkele voorbeelden. De hulpverleningszone zou rechtspersoonlijkheid en een minimale bestaffing moeten krijgen met enkele personeelsleden die, naast hun lokale opdrachten, ook bovengemeentelijke opdrachten uitvoeren. De zone zou voorstellen van betere samenwerking moeten doen, die dan ondersteund worden met federale subsidies. De huidige zonevorming bij de brandweer is te kleinschalig aangepakt. De zones dienen grootschaliger te zijn, met een incorporatie van de diensten van de Civiele Bescherming. De oplossing voor het probleem is niet opschalen. Een goede spreiding van kleine voorposten binnen de gemeentelijke korpsen zal de effectiviteit van het optreden meer ten goede komen,. Het is evident dat weinig burgemeesters geneigd zullen zijn om hun macht of autonomie af te staan aan een onduidelijk nieuw orgaan. Er zal dus met de nodige omzichtigheid moeten gewerkt worden. Hervormen doe je om problemen op te lossen, niet om structuren (i.c. provincie) werk te geven. De VVSG - enquête De VVSG vroeg de Vlaamse burgemeesters in welke mate ze zich met de redenering van hun Nederlandse collega s kunnen verzoenen? 56 van de 166 burgemeesters met een brandweerkorps hebben gereageerd op onze bevraging en de antwoorden zijn dan ook zeer uiteenlopend. We geven de resultaten weer via grafieken aangevuld met een toelichting. De toelichting bestaat uit een analyse van de resultaten en enkele opmerkelijke uitspraken van de burgemeesters. Naar schaalvergroting of niet? Behoud van de gemeentelijke brandweerdiensten? Ja maar 14% Neen 21% Ja 65%

3 Toelichting: ongeveer 80 % van de burgemeesters wil de organisatie van de brandweerdiensten op lokaal niveau behouden. Iets meer dan 20% ziet de brandweer liever op een hoger niveau functioneren. Schaalvergroting is per definitie niet synoniem voor kwaliteitsverbetering. De burger in nood dient het uitgangspunt te zijn. Het soort brandweerkorps bepaalt de keuze om de huidige structuur te behouden Soort brandweerkorps X-korps 4% Y-korps 16% Z- en C-korps 85% X korps = zuiver beroepskorps Y korps = beroepskorps of gemengd (vrijwillig en beroeps) korps Z korps = gemengd of zuiver vrijwillig korps C korps = gemeentelijk korps Toelichting: Naargelang het korps in de gemeente verschilt ook het antwoord van de burgemeester. Zo zijn alle burgemeesters met een beroepskorps voorstander van een reorganisatie van de brandweer op een hoger niveau. De burgemeesters met een gemengd korps pleiten ofwel voor een lokale organisatie met een vergaande intergemeentelijke samenwerking ofwel voor een schaalvergroting. Een grote meerderheid van de burgemeesters met een Z-korps en een C-korps wensen de huidige organisatie te behouden, enkele uitzonderingen niet te na gesproken. De idee om een schaalvergroting door te voeren wordt naar onze mening vooral ondersteund door de beroepskorpsen en hun leiding (beroepsorganisatie en syndicaat).

4 De brandweerorganisatie moet op het gemeentelijke niveau blijven maar dan wel met een versterkte supragemeentelijke samenwerking! Op welk niveau de brandweer organiseren? gemeente provincie politiezone andere zonale samenwerking 0 Toelichting: 80% van de burgemeesters wil de brandweerdienst onder het gemeentelijke gezag houden. Een aantal burgemeesters stellen een ander organisatieniveau voor: (1) intercommunale; (2) een zone van +/ inwoners; (3) Het is om het even op welk niveau de organisatie gebeurt, op voorwaarde dat uit de risicostudie blijkt dat dit noodzakelijk is. Het bestuur van een brandweerdienst kan verzekerd worden door een college samengesteld uit de betrokken bestuurlijke overheden. Vele burgemeesters wensen een vergaande zonale (supragemeentelijke) samenwerking binnen de brandweerzones. De werking en de samenstelling van de huidige zones moeten wel eerst grondig worden geëvalueerd. De samenwerking tussen de gemeenten zou zich moeten situeren o.a. op het gebied van aankoop van materiaal, gespecialiseerde opdrachten (duiken, brandpreventie, ), aansturing van de korpsen ingeval van grootschalige interventies, rampoefeningen, Bij de samenwerking tussen de verschillende korpsen moeten de beslissingen wel samen worden genomen.

5 De negatieve ervaringen met de politiehervorming en de onvoorwaardelijke inzet van de vele gemotiveerde vrijwilligers pleiten in het voordeel van een lokale brandweerorganisatie! Argumenten voor het behoud lage kostprijs lokale betrokkenheid negatieve ervaring politiehervorming functioneert nu goed snelle interventie en terreinkennis Toelichting: - De lage kostprijs voor de gemeenten is mogelijk dankzij de inzet van de vele vrijwilligers. De kleine gemeenten kunnen die zware investeringen onmogelijk dragen. - De lokale betrokkenheid zorgt ervoor dat de vrijwilligers gemotiveerd blijven en dat de aanwerving van nieuwe vrijwilligers in de meeste korpsen geen probleem vormt. De brandweer moet onder en van de mensen zijn, anders gaat de vrijwilliger in de organisatie verloren en de maatschappelijke waardering voor het brandweerwerk situeert zich vooral op het lokale niveau. Het bestaan van autonome vrijwillige korpsen biedt mogelijkheden voor edelmoedige inzet voor mens en samenleving. Het is psychologisch enorm belangrijk dat de mensen zich in de organisatie thuis voelen, dat de motivatie om vrije tijd te investeren behouden blijft. - De negatieve ervaring met de politiehervorming verwijst naar de meerkost voor de gemeenten en naar het verlies van de lokale autonomie. - De snelle interventie en de terreinkennis van de vrijwilligers wordt door vele burgemeesters als het belangrijkste argument beschouwd. De brandweer is iets totaal anders dan de politie. Mensen moeten b.v. dicht bij de kazerne wonen om snel te kunnen uitrukken. De basisbrandweerzorg dient zo dicht mogelijk bij de potentiële hulpvrager aanwezig te zijn. De federale regering heeft bij de politiehervorming ook gekozen voor het behoud van een belangrijke lokale inkapseling. Deze dienstverlening opschalen zal tot gevolg hebben dat datgene wat nu vlot loopt, in de toekomst aan een hele bureaucratie onderworpen wordt.

6 Een gelijke veiligheid voor elke burger en de absurditeit van de territoriale begrenzing maken een bovenlokale brandweerorganisatie noodzakelijk! Argumenten tegen het behoud professionalisering en specialisatie hoge kostprijs onzin territoriale begrenzing woonplaats bepaalt veiligheid 0 Toelichting: - De professionalisering en de specialisatie van de brandweerkorpsen. Vooral een aantal noodzakelijke investeringen overstijgen de budgettaire mogelijkheden van de gemeenten. Daarenboven zijn de taken van de brandweer er niet gemakkelijker op geworden. De gemeenten met een vrijwillige brandweerdienst rekenen bij omvangrijke interventies op bijstand van het nabijgelegen beroepskorps. Zelfs indien men kiest voor de autonomie van de gemeenten, zal er heel wat meer aansturing van het hogere niveau noodzakelijk zijn. - De hoge kostprijs duidt op het verschil in investeren tussen de centrumgemeente en de beschermde gemeenten. De centrumgemeente binnen de zone dient meer bij te dragen dan wat ze terugkrijgen via de provinciale verdeelsleutel. Gemeenten kiezen louter omwille van financiële redenen voor de organisatie van een vrijwillige brandweerdienst. De organiserende gemeente betaalt nagenoeg het dubbele voor de hulpverlening t.o.v. de aangesloten gemeenten. - Onzin van de territoriale begrenzing: De hulpverlening kan niet stoppen aan gemeente- of provinciegrens. De absurditeit van de territoriale bevoegde brandweerdienst kan dan eindelijk doorbroken worden en plaats maken voor de dichtsbijgelegen brandweerdienst. - De woonplaats bepaalt de veiligheid: Naargelang de zone waar je woont, word je thans op ongelijke manier beschermd.