Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar XVI Vaststelling van de begroting van de uitgaven en de ontvangsten van het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (XVI) voor het jaar 2000 Nr. 51 BRIEF VAN DE MINISTER VAN VOLKSGEZONDHEID, WELZIJN EN SPORT Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 10 november 1999 Tijdens de behandeling van de begroting 2000 van het ministerie van VWS vormde het arbeidsmarktbeleid een belangrijk thema. Daarbij is ook het onderwerp «arbeidsvoorwaarden» besproken. De heer Weekers verzocht hierbij om een onderzoek op het totale arbeidsvoorwaardenpakket. Bijgevoegd treft u de gevraagde notitie. Deze notitie is grotendeels gebaseerd op 4 recente studies: «Tussen overschot en tekort» (SCP, oktober 1999), «Rapportage Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn 1999» (Nivel, NZi en OSA, oktober 1999) en «Een vergelijking van de lonen bij de overheid met de lonen in de marktsector» (Biza, juni 1999) en «De positie van de overheid als werkgever op de arbeidsmarkt voor schoolverlaters» (ROA, juni 1999). Ik teken daarbij aan dat de materie complex is en het risico bestaat dat we appels met peren vergelijken. Met deze kanttekening noem ik onderstaand kort enige bevindingen die mij zijn opgevallen: 1 a. Het feitelijke bruto-uurloon (1997) van ziekenhuizen en overige gezondheidszorg zit op het landelijk gemiddelde. De verpleeg- en verzorgingshuizen en overig welzijn eronder. b. De gemiddelde groei van het bruto-uurloon is in de afgelopen jaren (gemeten over verschillende perioden) bij de sector zorg- en welzijn hoger dan in de markt. c. Vrouwen en deeltijders in de sector zorg en welzijn verdienen meer dan vrouwen en deeltijders elders. 2. Het uurloon naar functieniveau in de gezondheids- en welzijnssector is gemiddeld genomen lager dan bij markt en overheid (cijfers 1995). Dit geldt met name voor hogere functies. 3. De kans dat mensen met HBO opleidingen daadwerkelijk een functie van dat niveau bezetten is in de marktsector kleiner dan in de zorg. 4. Met een (para)medisch, verzorgende, dienstverlenende en sociaal culturele opleiding is men in de zorg over het algemeen beter af dan in de zorgsector. Ook qua beroep ligt het gemiddeld uurloon voor KST41770 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 1

2 (para)medisch, verzorgend, dienstverlenend en sociaal-cultureel personeel in de zorg over het algemeen hoger dan in de markt. 5. In algemene zin kunnen schoolverlaters meer verdienen in de zorg dan in marktsector. De zorg heeft wel een achterstand op de overheid. Ook als gekeken wordt naar beloning, naar opleidingsniveau dan scoort de overheid het hoogst. Schoolverlaters met MBO automatisering/overig techniek en (para)medisch/verzorgend, dienstverlenend en sociaal cultureel zijn beter af in de zorg. Hoe genuanceerd we ook tegen de resultaten van de diverse onderzoeken moeten aankijken, zij geven mij geen aanleiding om te concluderen dat de arbeidsvoorwaarden in de zorg- en welzijnssector slechter zijn dan in «de markt». Mij is ook geen onderzoek bekend dat het tegendeel beweert. Mijn mening in deze wordt verder geschraagd door de vele onderzoeksresultaten die er keer op keer op wijzen dat de arbeidsvoorwaarden niet het belangrijkste knelpunt zijn waarin zorg- en welzijn moeten investeren. Waar het met name om gaat is goede arbeidsomstandigheden, vermindering van de werkdruk, het gevoel dat je serieus wordt genomen. Dat is ook het beleid waar wij samen met sociale partners in willen investeren. De Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, E. Borst-Eilers Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 2

3 Onderzoeken op het terrein van salarisvergelijkingen Er is al veel onderzoek op het terrein van salarisvergelijkingen verricht. De belangrijkste resultaten van de volgende vier recente studies passeren hier de revue: Tussen overschot en tekort (SCP, oktober 1999); Rapportage Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn 1999 Hoofdrapport (NIVEL, NZi en OSA, oktober 1999) Een vergelijking van de lonen bij de overheid met de lonen in de marktsector (CentER Applied Research, juni 1999) De positie van de overheid als werkgever op de arbeidsmarkt voor schoolverlaters (Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt, juni Verder treft u twee bijlagen aan. In bijlage 1 worden enkelen van de in de studies gehanteerde begrippen nader verklaard. In bijlage 2 is voor een aantal functies in de zorg, de markt en bij de overheid het bruto salaris per maand weergegeven. 1. Tussen overschot en tekort (Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), oktober 1999) In het SCP-rapport wordt zowel de hoogte van de beloning als de ontwikkeling van de beloning in de quartaire sector waaronder de gezondheids -en welzijnszorg vergeleken met de marktsector. Hoogte van de beloning Het verschil in beloning tussen marktsector en quartaire sector is niet eenduidig. Dit hangt af van het functieniveau. Op het laagste functieniveau is het uurloon in de quartaire sector hoger dan in de marktsector (11%). Vanaf middelbare functies geldt het omgekeerde. Het verschil is met 11% het grootst op hbo-niveau. Op wo-niveau bedraagt het verschil 7% in het nadeel van de quartaire sector. Ook binnen de quartaire sector zijn er verschillen. De uurlonen naar functieniveau in het openbaar bestuur liggen het hoogst. In de gezondheids- en welzijnszorg zijn de uurlonen naar functieniveau het laagst. De uurlonen van functies in de verpleeg-en bejaardentehuizen blijven over de hele linie achter. In de ziekenhuizen is de beloning voor hbo-functies lager, maar wordt in functies van wetenschappelijk niveau meer verdiend dan in de marktsector. Tabel: Uurloon, naar functieniveau en sector van werkzaamheid, 1995 (in indexcijfers; totaal per functieniveau = 100) Elementaire Functies Lagere Functies Middelbare Functies Hogere functies Wetenschappelijke functies Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Ziekenhuizen Verpleeg- en bejaardentehuizen Overig Cultuur en overige dienstverlening Totaal quartaire sector Totaal marktsector Totaal Bron: Boerdam et al. (1998), tabel 6.6 SCP-rapport Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 3

4 Bij de constatering dat hogere functies in de marktsector beter betaald worden dan in de quartaire sector is wel een kanttekening te plaatsen. De kans dat hbo- en wo-opgeleiden daadwerkelijk een functie van dat niveau bezetten is in de marktsector kleiner dan in de quartaire sector. De verschillen in beloning tussen de marktsector en de quartaire sector worden volgens het SCP dan ook overschat. Uit gegevens van het Loonstructuuronderzoek 1995 (CBS) blijkt dat academici in beide sectoren ongeveer hetzelfde uurloon hebben en dat voor hbo-ers het verschil maar half zo groot is (6% in plaats van 11%). De betere toegang tot functies van een hoger niveau biedt een zekere mate van compensatie. Verder is de quartaire sector op het punt van de arbeidsvoorwaarden gunstiger voor vrouwen en deeltijders. Hun achterstand in functieniveau en in beloning op mannen en voltijders is er geringer dan in de marktsector. Ontwikkeling van de beloning Naast de hoogte van beloning is door het SCP ook gekeken naar de ontwikkeling van de beloning in de quartaire sector en de marktsector. Het CAO-uurloon in de periode loopt met een kleine achterstand van ongeveer 2% in de pas met de ontwikkeling in de marktsector. De ontwikkeling van de feitelijk verdiende uurlonen geeft een ander beeld. In vrijwel alle quartaire deelsectoren is het uurloon meer toegenomen dan in de marktsector. De grootste stijging had plaats in het openbaar bestuur (46% sinds 1987) en de gezondheids- en welzijnszorg (39% vanaf 1987 t.o.v. 30% in de markt). Behalve de gestegen leeftijd van het personeel in de quartaire sector speelt waarschijnlijk ook mee dat het functieniveau in de quartaire sector iets meer is opgewaardeerd dan in de marktsector. De ontwikkeling van de CAO-lonen abstraheert van verschuivingen in functieniveaus en wijzigingen in het werknemersbestand. Tabel: Ontwikkeling van de feitelijke bruto-uurlonen en van de CAO-uur- en -maandlonen, naar economische sector, (in indexcijfers, 1990 = 100) CAO-uurlonen Marksector Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur en overige quartaire sector CAO-maandlonen Marksector Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur en overige quartaire sector Feitelijke brutouurlonen Marksector Openbaar bestuur Onderwijs Gezondheids- en welzijnszorg Cultuur en overige quartaire sector Bron: CBS (schriftelijk verstrekte gegevens), tabel 6.7 SCP-rapport Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 4

5 2. Rapportage Arbeidsmarkt Zorg en Welzijn 1999 Hoofdrapport (NIVEL, NZi en OSA, oktober 1999) De OSA heeft de ontwikkeling van de bruto-uurlonen (inclusief bijzondere beloningen) in de totale economie en de zorg- en welzijnssector met elkaar vergeleken. Het bruto-uurloon is in de periode in de sector zorg en welzijn meer gestegen dan het landelijk gemiddelde (3,4% gemiddeld per jaar t.o.v. 2,8% gemiddeld per jaar). De vier deelsectoren (ziekenhuizen, overige gezondheidszorg, verpleegen verzorgingshuizen en overige welzijnszorg) groeiden elk harder dan de markt. Naast een gunstige CAO-ontwikkeling is dit volgens de OSA ook toe te schrijven aan de toenemende anciënniteit van werknemers: doordat men langer in dienst blijft stijgt ook het gemiddelde loon. Tabel: Het bruto-uurloon (inclusief bijzondere beloningen) in guldens in een aantal sectoren Gemiddelde jaarlijkse groei in % Ziekenhuizen 23,81 30,12 33,45 3,5 2,7 Overige gezondheidszorg 24,97 30,68 33,53 3,0 2,2 Verpleeg- en verzorgingshuizen 21,05 26,78 29,71 3,5 2,6 Overige welzijnszorg 20,34 25,34 28,26 3,3 2,8 Totaal zorg en welzijn 22,42 28,26 31,23 3,4 2,5 Totaal economie 25,21 30,35 33,37 2,8 2,4 Bron: CBS, tabel 3.3 RAZW1999 De hoogte van het brutoloon per uur is per sector verschillend. Zitten de ziekenhuizen en overige gezondheidszorg op het landelijk gemiddelde, in de verpleeg- en verzorgingshuizen en overig welzijn ligt het brutoloon per uur daaronder. De OSA wijst hier op de samenstelling van het personeelsbestand naar opleidingsniveau. Verder blijkt dat vrouwen en deeltijders in de sector Zorg en Welzijn meer verdienen dan vrouwen en deeltijders elders. De OSA concludeert hieruit dat er kennelijk in de sector zorg en welzijn relatief kwalitatief hoogwaardig werk in deeltijd uitgevoerd kan worden. Tabel: Brutoloon-inkomen (inclusief bijzondere beloningen) in guldens per uur voor vrouwen en deeltijders voor de sector Zorg & Welzijn en landelijk, Jaar Vrouwen Deeltijders Z&W Landelijk Z&W landelijk ,03 19,43 21,05 20, ,56 19,78 21,65 20, ,34 20,27 22,45 21, ,45 21,17 23,70 22, ,75 22,19 25,17 23, ,63 23,25 26,03 24, ,66 24,25 26,98 25, ,36 24,98 27,61 26, ,00 25,43 28,20 26, ,62 26,08 28,93 27, ,64 26,80 30,01 28,16 Bron: CBS Arbeidsrekeningen, tabel 6 RAZW 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 5

6 3. Een vergelijking van de lonen bij de overheid met de lonen in de marktsector (CentER Applied Research, juni 1999) Het betreft een in opdracht van BZK uitgevoerd onderzoek waarin ook de quartaire sector, met daarin de gezondheids- en welzijnszorg, wordt meegenomen. Uitgegaan wordt van het bruto uurloon SV (sociale verzekeringen) exclusief overwerkloon. Kijkend naar het gemiddeld uurloon sociale verzekeringen naar subsectoren (1995) scoort de overheid het hoogst (f 35,01) en de zorg het laagst (f 26,88). Het gemiddeld uurloon SV in de markt ligt iets boven dat in de zorg (f 27,45). De studie levert verder informatie over het gemiddeld uurloon per sector en opleidingsniveau en het gemiddeld uurloon per sector en beroepsgroep. Hieruit volgt dat men met een laag (para)medische en laag verzorgende, dienstverlenende en sociaal culturele opleiding in de zorg gemiddeld beter af is dan in de marktsector. Dit geldt tevens voor de hoog (para)medische opleidingen. Voor de hoog verzorgende, dienstverlenende en sociaal culturele opleidingen ligt het gemiddeld uurloon in de subsectoren landbouw en vervoer van de markt en de sub-sector overige dienstverlening van de quartaire sector hoger. Qua functie ligt het gemiddeld uurloon voor laag (para)medisch en laag verzorgend, dienstverlenend en sociaal cultureel personeel in de zorg boven dat in de markt. Op hoger niveau zijn de verschillen met uitzondering van de landbouw (f 41,21 t.o.v. f 33,52) klein. In de studie is ook gekeken naar een aantal achtergrondkenmerken van het bruto uurloon SV, te weten soort dienst, dienstverband, bedrijfsgrootte, geslacht en leeftijd. Soort dienst Werknemers met een onregelmatig dienstverband hebben over het algemeen een lager gemiddeld uurloon dan werknemers met een regelmatig dienstverband. Dit geldt voor de marktsector, de overheid (met uitzondering van de subsector politie) en de quartaire sector. Dienstverband In de marktsector geldt dat werknemers in deeltijd een aanzienlijk lager gemiddeld uurloon hebben dan fulltimers (f 29,97 versus f 21,71). Bij de overheid is het verschil tussen fulltime en parttime kleiner (f 35,63 t.o.v. f 34,21). Hetzelfde geldt voor de quartaire sector en daarbinnen de zorg (f 28,72 t.o.v. f 26,46). Bedrijfsgrootte In de marktsector bestaat er een sterk positief verband tussen bedrijfsgrootte en het gemiddelde bruto uurloon SV. Bij kleine instellingen (1 9 werknemers) in de marktsector verdient men gemiddeld f 22,34 en bij grote bedrijven (minstens 100 werknemers) f 30,36. Bij de overheid en de quartaire sector is het effect van bedrijfsgrootte aanzienlijk geringer: f 32,49 t.o.v. f 35,29 bij de overheid en f 25,95 t.o.v. f 27,05 bij de gezondheids- en welzijnszorg. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 6

7 Geslacht Mannen hebben gemiddeld een hoger uurloon dan vrouwen. Dit geldt voor alle sectoren. Het effect in de marktsector is het sterkst. Leeftijd Voor alle sectoren geldt dat het gemiddelde uurloon toeneemt met de leeftijd. In de marktsector en de quartaire sector is het verschil tussen de leeftijdscategorieën en 55+ betrekkelijk gering. Dit verschil is wat groter bij de overheid, met name rijk en onderwijs. 4. De positie van de overheid als werkgever op de arbeidsmarkt voor schoolverlaters (Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA), juni 1999) BZK heeft het ROA opdracht verleend onderzoek te verrichten naar de concurrentiepositie van de overheid op de arbeidsmarkt voor schoolverlaters. Hierbij is onder meer ingegaan op verschillen in aanvangssalarissen (in bruto uurlonen) tussen overheid, markt en quartaire sector (w.o. de zorg). Het onderzoek is gebaseerd op schoolverlatersenquêtes gehouden door het ROA in 1996 en Algemeen beeld De beloning van schoolverlaters werkzaam bij de overheid ligt hoger dan de beloning bij de quartaire sector en die weer hoger dan in de marktsector. Voor schoolverlaters met een lage/middelbare opleiding zijn de verschillen voornamelijk groot tussen de overheid en de sectoren handel en horeca (28%) en financiële en zakelijke dienstverlening (15%). De beloningsverschillen tussen overheid en zorg zijn met 8% aanmerkelijk kleiner. Tabel: Bruto uurloon van schoolverlaters naar sector #(%-afwijking t.o.v. overheid totaal), 1996/1997 Sector Opleidingsniveau Laag/middelbaar Hoog Overheid 13,70 21,00 Quartaire sector 8% 7%** Zorg 8% 8%** Cultuur en overig 8% 4% Markt 21%** 10%** Industrie, (land)bouw 14% 7%** Handel en horeca 28%** 13%** Vervoer en communicatie 14% 13%** Financiële en Zakelijke dienstverlening 15%** 10%** Bron: ROA, schoolverlatersenquêtes, tabel 3.2 ROA-onderzoek * statistisch significant op 5%-niveau ** statistisch significant op 1%-niveau # In dit model is gecorrigeerd voor leeftijd, jaar van afstuderen, opleidingsniveau en opleidingsrichting Voor de hoger opgeleiden blijven de aanvangssalarissen van schoolverlaters werkzaam in de sector handel en horeca en de sector vervoer en communicatie het sterkst achter (13%). Het verschil tussen overheid en zorg blijft 8%. Kijkend naar de beloning naar opleidingsniveau volgt dat vrijwel elke opleidingsrichting een hogere beloning oplevert bij de overheid dan in de Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 7

8 markt- en de quartaire sector. Ook nu zijn de beloningsverschillen tussen overheid en markt groter dan die tussen overheid en quartaire sector. Schoolverlaters met de opleidingsrichting MBO automatisering/overig techniek en MBO (para)medisch/verzorgend, dienstverlenend en sociaal cultureel kunnen in de zorg meer verdienen dan bij de overheid. De invloed van de aansluiting tussen opleiding en werk Als gecorrigeerd wordt voor schoolverlaters met een functie die niet aansluit bij hun opleiding (qua niveau en/of richting), dan blijken de beloningsverschillen tussen overheid en markten quartaire sector voor hoog opgeleiden kleiner te worden. De reden hiervoor is dat schoolverlaters met een hoog opleidingsniveau die werk hebben dat qua niveau en richting niet aansluit bij de genoten opleiding een relatief lagere beloning ontvangen in de markt- en quartaire sector dan bij de overheid vergeleken met schoolverlaters die een aansluitende functie hebben. Daarnaast geldt dat voor hoger opgeleiden het hebben van werk dat niet goed aansluit bij de gevolgde opleiding vaker voorkomt buiten de overheidssector dan daarbinnen. Door de correctie voor aansluitingsproblemen worden de relatieve beloningsverschillen dan ook kleiner. Verschillen in bedrijfsgrootte Het relatieve beloningsverschil tussen overheid en het grootbedrijf (100 of meer werknemers) is over het algemeen geringer dan tussen de overheid en het midden- en kleinbedrijf (1 99 werknemers). Uitzondering hierop vormt de sector zorg. In de zorg verdienen schoolverlaters werkzaam in kleine organisaties juist meer dan schoolverlaters die een functie uitoefenen in grote organisaties. ROA zoekt de mogelijke verklaring hiervoor in het feit dat deze kleine organisaties huisarts-, fysiek en tandheelkundepraktijken zijn waar in de regel hogere salarissen worden betaald. Uitzendwerk Uitzendwerk komt het meest voor in de quartaire sector (tussen de 17% en 20%) en het minst in de marktsector (tussen de 9% en 17%). Uitzendkrachten die werkzaam zijn bij de overheid verdienen minder dan schoolverlaters die in loondienst zijn aangesteld bij de overheid. Het verschil is groter bij hogere opleidingsniveaus. De beloningsverschillen ten opzichte van de markt- en quartaire sector zijn kleiner bij uitzendkrachten dan bij schoolverlaters in loondienst. Dit geldt met name voor laag/middelbaar opgeleiden in de quartaire sector. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 8

9 Bijlage 1: Enkele begrippen nader verklaard Functieniveau (SCP): Bij het niveau van de functie gaat het om zaken als de hoogte van de benodigde scholing, de noodzaak zelfstandig initiatieven te nemen en de tijd benodigd om de functie aan te leren (Huijgen 1989). Door alle functies in de economie of in een bepaalde sector te typeren naar niveau ontstaat een verdeling van functies naar het niveau van de arbeidsinhoud, de zogenoemde functieniveaustructuur. In het SCP-rapport worden aansluitend bij de indeling van opleidingen naar niveau vijf functieniveaus onderscheiden, uiteenlopend van elementair, overeenkomend met basisonderwijs, tot wetenschappelijk niveau, overeenkomend met een universitaire opleiding. Uurloon (CBS): Loon per uur, berekend door het maandloon exclusief overwerk te delen door 1/12 van de jaarlijkse arbeidsduur. Voorheen werd dit uurloon aangeduid met de term standaard-uurloon. CAO-loon (CBS): Het bruto loon van werknemers voor normale arbeidstijd, zoals dat voorkomt in loonschalen van collectieve regelingen, eventueel verhoogd met onvoorwaardelijke toeslagen. Het bevat de volgende elementen: a. het loon voor normale arbeidstijd, eventueel verhoogd met: bindend voorgeschreven toeslagen; door de overheid voorgeschreven verhogingen die elke betaalperiode moeten worden gegeven; b. alle overige in regelingen of door de overheid bindend voorgeschreven toeslagen, incidentele en regelmatige bijzondere beloningen, zoals de vakantietoeslag en eindejaarsuitkeringen. CAO-loon per uur (CBS): Bij de berekening van dit verhoudingscijfer wordt voor de arbeidsduur het standaard-uurloon gehanteerd. Dit wordt berekend door het weekloon te delen door 1/52 van de jaarlijkse contractuele arbeidsduur (de normale arbeidsduur verminderd met het aantal officiële feestdagen, het aantal (onvoorwaardelijke) vakantiedagen en eventuele arbeidsduurverkorting). Feitelijk verdiende uurlonen: Bij de berekening van de ontwikkeling van de feitelijk verdiende uurlonen wordt in tegenstelling tot de ontwikkeling van de CAO-lonen rekening gehouden met verschuivingen in functieniveaus en wijzigingen in het werknemersbestand (bijvoorbeeld een toenemende anciënniteit van de werknemers). Bruto looninkomen (CBS): Alle aan de werknemers toe te rekenen looncomponenten (zowel algemeen geldende als van de persoonlijke situatie afhankelijke componenten) alsmede alle betalingen verband houdend met ziekte (niet met arbeidsongeschiktheid) en vorstverlet. Brutoloon sociale verzekeringen (CBS): brutoloon per jaar inclusief loon voor overwerk, exclusief eenmalige beloningen, spaarloon en vrijgestelde premies. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr. 51 9

10 Bijlage 2: Bruto maandsalaris (op basis van CAO s) Intramurale gezondheidszorg Helpende in een instelling % Verzorgende in een instelling % Verpleegkundige % Gespecialiseerd verpleegkundige * % Teamleider * % Thuiszorg Helpende % Kraamverzorgende % Wijkziekenverzorgende * % Verpleegkundige in de wijk (MBO) * % Wijkverpleegkundige (HBO) * % Verpleegkundig staffunctionaris/ Beleidsmedewerker * % Jeugdhulpverlening Maatschappelijk consulent % Pedagogisch medewerker I % Pedagogisch medewerker III % Activiteitenbegeleider % Ambulant Hulpverlener % Detailhandel: Albert Heijn Kassamedewerker, verkoopster. en adm. Medewerker % Afdelingschef en hoofdcassière % NB: Arbeidsduur: 40 uur, vakantie: 24 werkdagen, ADV: 19,5 dagen Politie Politie-agent pm Specialisatie (bv.wijkrechercheur) * pm NB: Naast een inconveniëntentoeslag (vast bedrag per maand) moet rekening gehouden worden met een ort% en overwerk (hoogte hiervan is niet bekend). Onderwijs Onderwijzer basisschool (HBO) Onderwijzer speciaal onderwijs NB: geen toeslagenmogelijkheid à la de ort, maar wel noodzaak om tijdens schooljaar ook privé-tijd in te zetten * Bij deze functies is geen minimumsalaris aangegeven aangezien het doorstroomfuncties betreft. Tweede Kamer, vergaderjaar , XVI, nr