VERZOEKSCHRIFT VERSLAG. namens de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting uitgebracht door de heren Frans De Cock en Erik Matthijs

Transcriptie

1 Zitting januari 2004 VERZOEKSCHRIFT over de meeneembaarheid van registratierechten ingeval van feitelijke scheiding VERSLAG namens de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting uitgebracht door de heren Frans De Cock en Erik Matthijs 4686

2 2 Samenstelling van de commissie: Voorzitter: de heer Marc van den Abeelen. Vaste leden: mevrouw Wivina Demeester-De Meyer, de heren Johan De Roo, Erik Matthijs, Eric Van Rompuy ; de heren Frans De Cock, André Denys, Stefaan Platteau, Marc van den Abeelen ; de heren Mathieu Boutsen, Herman De Reuse, Roland Van Goethem; de heren Lucien Suykens, Bruno Tobback ; de heer Jos Stassen ; de heer Etienne Van Vaerenbergh. Plaatsvervangers: de heren Gerald Kindermans, Boudewijn Laloo, mevrouw Trees Merckx-Van Goey, de heer Johan Weyts ; de heren Marc Cordeel, Jul Van Aperen, mevrouw Erna Van Wauwe, de heer Francis Vermeiren ; mevrouw Hilde De Lobel, de heren Jean Geraerts, Christian Verougstraete ; de heer Steve Stevaert, mevrouw Josée Vercammen ; de heer Jos Geysels ; de heer André-Emiel Bogaert. Toegevoegde leden: mevrouw Mieke Vogels; mevrouw Helga Stevens. Zie: 105 ( ) Nr. 1: Beleidsnota Nr. 2 en 3: Met redenen omklede moties

3 3 Stuk 2033 ( ) Nr. 1 INHOUD 1. Procedure en onderwerp van het verzoekschrift Bespreking en opvolging van het verzoekschrift Toelichting door de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke Ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie Conclusie... 6 Blz.

4 4 DAMES EN HEREN, TOELICHTING De Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting heeft op 13 januari 2004 een verzoekschrift van 29 oktober 2003 over de meeneembaarheid van registratierechten ingeval van feitelijke scheiding behandeld. De Voorzitter van het Vlaams Parlement heeft het verzoekschrift op 17 november 2003 ontvankelijk verklaard en voor verdere behandeling doorverwezen naar de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting. De Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting heeft het verzoekschrift behandeld op 13 januari Prodecure en onderwerp van het verzoekschrift 2. Bespreking en opvolging van het verzoekschrift Op 29 oktober 2003 werd door mevrouw R. D. bij de Voorzitter van het Vlaams Parlement een verzoekschrift over de meeneembaarheid van registratierechten ingeval van feitelijke scheiding ingediend. De verzoekster stelt dat bij een scheiding de echtgeno(o)t(e) die het langst de echtelijke woning betrekt en er woonachtig is op het moment van de verkoop van de woning, recht heeft op de meeneembaarheid van de registratierechten, indien hij/zij een andere woning als hoofdverblijfplaats aankoopt binnen de voorziene termijn van 2 jaar. De andere partner die ook in het huis heeft gewoond en ook mee de registratierechten voor die woning heeft betaald zou geen recht hebben op meeneembaarheid van registratierechten indien hij/zij op het moment van de verkoop van de echtelijke woning zijn/haar hoofdverblijfplaats ergens anders heeft. De verzoekster vindt dit onrechtvaardig en vraagt een decretale aanpassing. Mevrouw R. D. heeft haar vroegere woning in juli 2003 verkocht en een nieuwe woning in november 2003 aangekocht. Zij heeft evenwel niet van het voordeel van de meeneembaarheid van de in het verleden betaalde registratierechten kunnen genieten, alhoewel dit van toepassing is sinds 1 januari De reden waarom zij er niet van kan genieten is dat zij op het ogenblik van de verkoop van haar vorige woning, zij deze niet meer effectief als hoofdverblijfplaats gebruikte. Haar vroegere echtgenoot bleef de woning wel betrekken. Maar op het ogenblik van de verkoop in juli 2003 was mevrouw R. D. niet langer woonachtig in de vroegere gezinswoning. Op het ogenblik van de aankoop van de nieuwe woning (samen met haar nieuwe partner) kan zij bijgevolg niet van de meeneembaarheid genieten. Het verzoekschrift werd overgezonden aan de vaste en plaatsvervangende leden van de Commissie voor Algemeen Beleid, Financiën en Begroting en aan de bevoegde minister. Op haar vergadering van 13 januari 2003 nam de commissie kennis van de toelichting van Vlaams minister Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke Ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie, met het oog op het formuleren van een conclusie van de commissie. 3. Toelichting door de heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke Ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie De heer Dirk Van Mechelen, Vlaams minister van Financiën en Begroting, Ruimtelijke Ordening, Wetenschappen en Technologische Innovatie, verklaart dat het nieuwe systeem van meeneembaarheid van in het verleden betaalde registratierechten van toepassing is sedert 1 januari In de praktijk blijkt volgens de minister dat het systeem zoals ingevoerd door het decreet van 1 februari 2002 houdende wijziging van het wetboek der registratie-, hypotheeken griffierechten (Parl. St. Vl. Parl , nr. 963), algemeen positief gewaardeerd wordt. Indien iemand in het Vlaamse Gewest zijn vroegere hoofdverblijfplaats verkoopt en een nieuwe hoofdverblijfplaats aankoopt, kan deze op basis van het decreet van 1 februari 2002 met ingang van 1 januari 2002 de vroeger betaalde registratierechten in minde-

5 5 Stuk 2033 ( ) Nr. 1 ring brengen van de registratierechten die naar aanleiding van de nieuwe aankoop verschuldigd zijn. De minister wijst erop dat aan dit systeem wel beperkingen en voorwaarden gekoppeld zijn. Het mechanisme van de meeneembaarheid is beperkt tot aan- en verkopen van onroerende goederen die als hoofdverblijfplaats worden aangewend. Over dit principe was het Vlaams Parlement het eens. Dit principe werd decretaal vertaald in artikel 61 4 van het Wetboek der registratie-, hypotheek- en griffierechten. Dit artikel bepaalt dat de belastingplichtige uitdrukkelijk moet verklaren dat de verkochte woning hem tot hoofdverblijfplaats diende ten tijde van de verkoop. Dus in de keten van aankoop woning - verkoop van de eerste woning - aankoop van een nieuwe woning, moet de eerste woning nog effectief als hoofdverblijfplaats dienen op het ogenblik van de verkoop van de woning. Er wordt wel aangenomen dat deze voorwaarde beoordeeld wordt op het ogenblik van de onderhandse verkoopovereenkomst (het compromis). De parallelle bepaling in geval van meeneembaarheid onder de vorm van een teruggave legt de belastingplichtige op dat deze moet verklaren dat de wederverkochte woning hem tot hoofdverblijfplaats diende ten tijde van de nieuwe aankoop (artikel 212bis van hetzelfde wetboek). De minister werd reeds meermaals geattendeerd op de problematiek, zoals die door de verzoekster werd aangekaart. Na de invoering van het decreet van 1 februari 2002 werden evaluatievergaderingen gehouden met de Vlaamse administratie ABAFIM, de federale administratie AKRED (Administratie van het Kadaster, de Registratie en de Domeinen), die voor rekening van het Vlaamse Gewest het decreet moet toepassen, en het notariaat. Tijdens deze vergaderingen werden praktijkervaringen uitgewisseld. De conclusies hiervan hebben geleid tot een aantal technische correcties op het mechanisme van de meeneembaarheid en het abattement (vermindering van de heffingsgrondslag). Tijdens deze vergaderingen werd ook de situatie zoals omschreven door de verzoekster besproken. De minister stelt dat het echter bijzonder moeilijk bleek om een bevredigende algemene oplossing voor deze situaties uit te werken, zonder uiteindelijk het algemene principe van de hoofdverblijfplaats te verlaten. De minister wijst erop dat het door verzoekster ingeroepen element van de toevalligheid dat de ene (gewezen) echtgenoot de woning blijft betrekken terwijl de andere de woning verlaat, uiteraard onmogelijk na te trekken is. Soms is de situatie volgens de minister wel duidelijk. De rechterlijke macht kan de echtgenoten opleggen om een aparte hoofdverblijfplaats aan te houden (de vrederechter kan bijvoorbeeld als dringende voorlopige maatregel een aparte hoofdverblijfplaats opleggen wanneer één der echtgenoten zijn plicht verzuimt). Het is trouwens niet altijd de schuldige echtgenoot die het huis moet verlaten. Om die reden werd er een tijdje met het idee gespeeld om een decretale uitzondering te voorzien voor die situaties waarin iemand rechterlijk verplicht wordt om zijn hoofdverblijfplaats naar ergens anders over te brengen. Deze correctie zou dan echter weer bijzonder onrechtvaardig zijn voor die belastingplichtigen die in onderlinge verstandhouding besluiten om niet langer samen te wonen. Men kan de mensen immers toch niet dwingen om zich door de rechter een afzonderlijke hoofdverblijfplaats te laten opleggen? Volgens de minister zijn er nog andere min of meer vergelijkbare situaties. De minister geeft als voorbeeld iemand die zijn woning in eigendom niet langer bewoont omdat zijn werkgever hem verplicht om, tijdelijk of definitief, zich elders te vestigen. Zo werd aan de minister het geval voorgelegd van een filiaalhouder van een bankagentschap, die door de bank verplicht wordt het appartement boven het kantoor te betrekken. Wanneer hij of zijn partner besluit de vroegere woning te verkopen, en bijvoorbeeld een bouwgrond aan te kopen in de buurt van het filiaal om zich daar te vestigen, kan niet meer van de meeneembaarheid van de registratierechten worden genoten. De minister is van mening dat het hier voornamelijk om de casuïstiek draait. Soms komt het verlies van de meeneembaarheid als onrechtvaardig over omdat men de keuze van de woonplaats niet zelf in de hand heeft, maar soms is die vrije keuze nog wel degelijk aanwezig en kan men zich gemakkelijk aan de decretale voorwaarden aanpassen. De minister is daarom ook de mening toegedaan dat het probleem, waarvoor hij alle begrip heeft, weliswaar ook niet mag worden overdreven. Wanneer een partner de hoofdverblijfplaats verlaat en er een einde komt aan het huwelijk of de samenwoningsrelatie, kan dit ook andere verregaande gevolgen hebben, waaronder fiscale gevolgen.

6 6 De minister stelt dat het moeilijk is om te komen tot een uniforme, allesomvattende en voor iedereen bevredigende regeling, tenzij het algemene principe van de hoofdverblijfplaats dermate wordt versoepeld, dat het bijvoorbeeld volstaat dat de verkochte woning ooit als hoofdverblijfplaats gediend heeft. Dit criterium is op administratief vlak echter niet uitvoerbaar. Bovendien heeft een ingrijpende versoepeling ook budgettaire consequenties, waarmee uiteraard ook rekening moet worden gehouden. Tijdens de evaluatievergaderingen met ABAFIM en AKRED werden nog enkele alternatieven ontleed en besproken, maar die gaven geen voldoening. Het principe van de hoofdverblijfplaats is nu eenmaal een essentieel element van het concept van de meeneembaarheid van de registratierechten waarvoor het Vlaams Parlement heeft gekozen. Het is volgens minister Van Mechelen dan ook niet wenselijk om dit principe los te laten. 4. Conclusie De commissie sluit zich eenparig aan bij het antwoord van de minister op het verzoekschrift over de meeneembaarheid van de registratierechten. De commissieleden pleiten ervoor dat er in vaktijdschriften aandacht zou worden besteed aan deze problematiek. De verslaggevers, Frans DE COCK Erik MATTHIJS De voorzitter, Marc VAN DEN ABEELEN Minister Dirk Van Mechelen concludeert dat het niet verstandig zou zijn om in casuïstiek te vervallen. Hij pleit ervoor om het principe van de hoofdverblijfplaats, dat een transparant criterium is, te behouden, ondanks het feit dat hij alle begrip heeft voor de door de verzoekster aangehaalde situatie. Dit probleem moet volgens de minister dan ook in de context van een andere procedure (echtscheidingsprocedure) besproken worden. De minister meent trouwens dat in het door verzoekster aangehaalde geval men eventueel nog wel zou kunnen genieten van het voordeel van het abattement. De heer Marc van den Abeelen merkt op dat advocaten soms vergeten dat veel toewijzingen van de woonst gebeuren tijdens de echtscheidingsprocedure voor de rechtbank. De advocaat zou op dat ogenblik de rechtbank op de problematiek moeten attenderen, zodat dit in het vonnis geregeld zou worden. Advocaten zijn nog onvoldoende op de hoogte van deze problematiek. De minister is van mening dat in juridische vakbladen aandacht zou kunnen worden besteed aan deze problematiek. De heer Lucien Suykens merkt op dat bij echtscheidingen niet altijd de nodige bewijzen kunnen geleverd worden. De minister stelt dat één van de twee partners steeds de volle rechten behoudt op de meeneembaarheid van de registratierechten.