HET LOKAAL OVERLEG KINDEROPVANG

Transcriptie

1 Doe-pakket Kinderopvang voor iedereen Met een lokaal netwerk aan de slag om kinderopvang toegankelijker te maken in je gemeente 1

2 DE SOCIALE FUNCTIE VAN KINDEROPVANG De laatste jaren wordt meer aandacht gegeven aan de sociale functie van kinderopvang. Terecht ook. De kinderopvang heeft een maatschappelijke opdracht en moet voor alle gezinnen toegankelijk zijn, ook de meest kwetsbare. Uit onderzoek is gebleken dat kwaliteitsvolle kinderopvang heel veel kansen kan bieden aan kinderen uit kwetsbare gezinnen. Ook voor de ouders is de kinderopvang belangrijk. Het biedt hen de kans te werken, zich voor te bereiden op de arbeidsmarkt of tijd te maken voor individuele ontplooiing en ze komen in een netwerk van andere ouders en professionals terecht. HET BELANG VAN SAMENWERKEN Veel voorzieningen zetten dan ook in op een meer laagdrempelig beleid. Naast regelgevende zaken die zijn vastgelegd (voorrangsgroepen, prijs van de opvang, individueel verminderd tarief, ), zorgen veel voorzieningen ook voor een warme opvang voor elk kind. Respect voor diversiteit staat centraal en gezinnen met verschillende achtergronden zijn welkom in de opvang (anderstaligen, gezinnen in armoede, met een beperking, ). Voorzieningen realiseren een toegankelijke kinderopvang echter niet alleen op hun eilandje maar door samen te werken met elkaar en met verschillende partners. Lokale samenwerking is noodzakelijk om de sociale functie van kinderopvang waar te maken. Dit kan via het Lokaal Overleg Kinderopvang (zie verder), maar evengoed via de samenwerking in het kader van het Huis van het Kind of via een lerend netwerk met lokale partners. HET LOKAAL OVERLEG KINDEROPVANG Het Lokaal Overleg kinderopvang is een formeel netwerk tussen lokale partners. Vanuit zijn adviesfunctie is het Lokaal Overleg Kinderopvang heel belangrijk voor de realisatie van de sociale functie van de kinderopvang. Het lokale bestuur kan het Lokaal Overleg Kinderopvang om advies vragen over de programmatie van de opvangplaatsen. Deze programmatie is bepalend voor de beschikbaarheid van plaatsen voor kwetsbare gezinnen. Het Lokaal Overleg Kinderopvang is een netwerk. Alle plaatselijke organisaties die met kinderen of gezinnen werken of deze vertegenwoordigen, vinden er elkaar om samen te werken. Organisaties die met kwetsbare gezinnen werken of deze gezinnen vertegenwoordigen, zoals de verenigingen waar armen het woord nemen of Kind en Gezin, kunnen lid zijn van het Lokaal Overleg Kinderopvang. Hun aanwezigheid heeft vaak een sterke invloed op de afspraken die er gemaakt worden. Het Lokaal Overleg Kinderopvang kan als netwerk ook bijdragen tot de professionalisering van de kinderopvang, door bijvoorbeeld samen vorming aan te bieden aan de kinderbegeleiders en door afspraken te maken over de onderlinge samenwerking en doorverwijzing. 2

3 WAAROM DIT DOE-PAKKET? Met dit pakket willen we deze lokale netwerken aansporen en ondersteunen om de sociale functie van kinderopvang op de agenda te plaatsen. Samen met verschillende partners kunnen jullie het verschil maken voor de meest kwetsbare gezinnen door: kennis te maken met het belang van de sociale functie van kinderopvang samen over te gaan tot actie om de kinderopvang toegankelijker te maken Het pakket wil dit faciliteren door een praktische leidraad aan te bieden aan de trekker of voorzitter van het netwerk. VRAGEN VOORAF Om het overleg voor te bereiden, kan je best vooraf stilstaan bij de volgende vragen: Hoever staan jullie vandaag als lokaal netwerk in het beleid rond sociale functie? Eens je weet waar jullie staan, is het makkelijker om te bepalen wat de noden zijn en hoe hierop best kan ingespeeld worden: Dit onderwerp kwam nog niet expliciet aan bod Dit is ooit wel al eens ter sprake gekomen, maar er is niet echt iets mee gedaan We hebben dit in het verleden al geagendeerd en daar ook een aantal acties aan gekoppeld Er is een uitgewerkt beleid met doelstellingen en acties die regelmatig opgevolgd worden Is het onderwerp nog niet echt aan bod gekomen, dan start je best met de modules omgevingsanalyse en sociale functie. De modules toegankelijkheid en samenwerken met toeleiders zijn bedoeld om dieper in te gaan op bepaalde facetten en acties te verfijnen. Wie is er vertegenwoordigd in het netwerk? Welke actoren en partners zijn er nodig om het thema van de sociale functie te bespreken? Zijn er mensen uit verschillende doelgroepen vertegenwoordigd in het netwerk? Ouders, gezinnen in armoede, mensen met een andere origine, ouders van kinderen met een beperking, (of hun verenigingen)? Hun participatie betekent een toegevoegde waarde voor elk van de modules. Zijn er in het netwerk mensen die ervaring hebben met het werken aan de sociale functie? Je kan hen vragen om hun expertise te delen. Eventueel kunnen zij één of meerdere modules inleiden of geven. Als je beroep kan doen op de kennis die in het netwerk aanwezig is, is dit een meerwaarde. Dit geeft ook erkenning aan de inzet van voorzieningen en personen voor de sociale functie van kinderopvang. Wil je enkel ingaan op zaken die met kinderopvang te maken hebben of zie je de sociale functie ook ruimer bijvoorbeeld in kader van vrije tijd of onderwijs? In dat geval betrekt je best ook andere actoren. Is er nood aan meer expertise om het doe-pakket toe te passen? Hulp inschakelen van een vormingsorganisatie kan een goed idee zijn om te starten. 3

4 INHOUD EN OPBOUW Er zijn vier verschillende modules: 1. Omgevingsanalyse Duur 1u20 Inhoud Extra Een blik op de Vlaamse en gemeentelijke cijfers rond de sociale functie van kinderopvang. Welke groepen zijn ondervertegenwoordigd in de kinderopvang? Hoe zit dat in de eigen gemeente? Deze module vraagt een grondige voorbereiding. Je verzamelt en analyseert best op voorhand alle info met betrekking tot jouw gemeente. Dit is de enige module die je best voor de andere modules gebruikt. 2. Wat is sociale functie van kinderopvang? Duur 2u Inhoud Extra Inhoudelijke kennismaking met de verschillende aspecten van de sociale functie van de kinderopvang en de betekenis daarvan voor kinderen en ouders. Deze module is aan te raden als er binnen het netwerk nog weinig kennis en ervaring is met het thema. 4

5 3. Samenwerken met toeleiders Duur 1u20 Inhoud Extra Toegankelijke kinderopvang is kinderopvang genesteld in een netwerk van organisaties en diensten. Welke mogelijke partners zijn nuttig om een goede samenwerking mee uit te bouwen en hoe pakken we dit aan? Deze module is aan te raden als je dieper wil ingaan op het uitbouwen en versterken van een lokaal netwerk met relevante toeleiders. 4. Toegankelijkheid Duur 2u Inhoud Extra Zichtbare en onzichtbare drempels in het opvangaanbod kunnen de toegankelijkheid voor gezinnen belemmeren. Deze module biedt een kader om deze drempels te ontdekken, te begrijpen en in de mate van het mogelijke via gezamenlijke actie weg te werken. Deze module is aan te raden als je graag werk wil maken van concrete acties om drempels aan te pakken zoals bvb afspraken maken rond opnamebeleid. 5

6 Elke module is opgevat als een concreet doe-pakket (inclusief methodieken) voor de organisatie van een overleg en is op dezelfde manier opgebouwd: 1. Inleiding 2. Doelstellingen 3. Overzicht van het verloop 4. Uitwerking 5. Werkinstrumenten 6. Meer weten Bij elke module hoort een kant-en-klaar powerpoint als basis voor de begeleiding van het overleg. Vul deze powerpoint tijdens de voorbereiding aan met je eigen informatie. TIPS VOOR GEBRUIK Start steeds met de module Omgevingsanalyse Afhankelijk van de noden of knelpunten in jouw gemeente, kan je vrij bepalen welke andere module je daarna volgt De modules zijn afzonderlijk te gebruiken en hoeven ook niet per se na elkaar gebruikt te worden Zet de modules naar je eigen hand. Voel je vrij om zelf gebruik te maken van andere methodieken of materialen. Dit is enkel een hulpmiddel Kies er beter één module uit waar je langere tijd op inzet dan zo snel mogelijk alle modules te doorlopen Als het te omslachtig of te tijdrovend is om de modules te agenderen op de vergaderingen van het Lokaal Overleg Kinderopvang, kan je er ook voor kiezen om aan de slag te gaan in een kleinere werkgroep en tussentijds terug te koppelen aan de plenaire vergadering Neem als trekker of voorzitter voldoende tijd voor de voorbereiding en laat je ondersteunen als je dit nodig hebt 6

7 Kinderopvang voor iedereen Samen aan de slag Module Sociale functie Totale duur van de module: 2u 1. INHOUD Kinderopvang staat vandaag hoog op de maatschappelijke en politieke agenda. Er is een groeiende tendens om kinderopvang als een recht en een basisvoorziening te zien. Opvang moet niet alleen de combinatie tussen arbeid en gezin mogelijk maken, maar ook de opvoeding en het samenleven in het gezin ondersteunen, bijdragen tot een optimale persoonlijke en sociale ontwikkeling voor elk kind en de maatschappelijke participatie van het gezin mogelijk te maken. Dit begrijpen we als de sociale functie van de kinderopvang. Deze module wil de deelnemers laten kennismaken met de verschillende aspecten van deze functie van de kinderopvang en de betekenis daarvan voor kinderen en ouders. De vele getuigenissen vanuit de DVD Childcare stories of andere filmfragmenten maken dit levendig. De soms vage definitie van sociale functie wordt hierdoor tastbaar. Ook concrete zaken komen aan bod, zoals voorrangsbeleid, flexibiliteit, diversiteit en ouderbetrokkenheid. Er is ruimte voor uitwisseling en tijd om te reflecteren om zo samen te komen tot concrete acties. 1

8 2. DOELSTELLINGEN De deelnemers hebben inzicht in het begrip sociale functie en de maatschappelijke opdracht van kinderopvang De deelnemers kunnen het begrip sociale functie vertalen naar de lokale context en de eigen kinderopvang De deelnemers begrijpen de link tussen sociale functie en de regelgeving m.b.t. de voorrangsgroepen De deelnemers kunnen benoemen hoe zij vandaag als kinderopvang al bijdragen tot de sociale functie De deelnemers kunnen benoemen hoe zij vandaag als samenwerkingsverband (Lokaal Overleg Kinderopvang, Huis van het Kind, ) al bijdragen tot de sociale functie De deelnemers kunnen in kaart brengen welke aspecten lokaal nog onvoldoende aan bod komen om de sociale functie te verwezenlijken De deelnemers kunnen benoemen hoe het samenwerkingsverband hierin ondersteunend kan zijn De deelnemers formuleren concrete acties om in de toekomst te werken aan sociale functie, samen of apart 2

9 3. OVERZICHT VERLOOP Fase Groepsverdeling Activteit Materiaal Korte inleiding over inhoud Powerpoint dia min Plenair en doel van deze module Opwarmoefening Flap Stiften Post-its 2 10 min Plenair Kort theoretisch kader door de begeleider Powerpoint dia 3-7 DVD Childcare stories Powerpoint dia 8 Opdracht 1: luisteren en Post-its en stiften 3 45 min Plenair Individueel individueel noteren Opdracht 2: luisteren en DVD: Hoofdstuk 3 DVD: fragmenten uit individueel noteren Hoofdstuk EXTRA Uitwisseling in groep PAUZE 5 min Powerpoint dia min Individueel In groepjes Opdracht 3: individueel nadenken en noteren Opdracht in groepjes: brainstormfiche opstellen Powerpoint dia 10 Stiften Post-its Ballonnen Evaluatie 5 20 min Plenair Collectieve actiefiche opstellen Concrete afspraken ivm Powerpoint dia 11 Fiche opvolging van de fiche 3

10 4. UITWERKING Fase 1 10 min - PPT dia 2 Inleiding Geef de deelnemers mee wat er op de agenda staat. Vertel dat er één of meerdere vergaderingen gesproken zal worden over de sociale functie van kinderopvang en licht toe hoe dit in zijn werk gaat. (gebruik van verschillende modules en verloop) Geef een korte inleiding rond de inhoud van de module Deelnemers gaan onmiddellijk aan de slag met een opwarmoefening: een brainstorm rond de vraag: Waarom is kinderopvang belangrijk? Het doel van deze eerste oefening is om de deelnemers te laten nadenken over het belang van kinderopvang. Waarom en voor wie is kinderopvang belangrijk? Ouders, kinderen, maatschappij Vraag aan de deelnemers om een paar minuten stil te staan bij deze vraag Schrijf de vraag in het midden van de flap Naam van deze flap: FLAP 1 Waarom is kinderopvang belangrijk? Verdeel stiften en post-its in de groep Ieder deelnemer noteert zijn antwoorden op een post-it (1 post-it per antwoord) Plak de verschillende post-its op de flap en lees ze voor Flap blijft even geparkeerd Kom hierop terug tijdens FASE 2 Fase 2 10 min - PPT dia 3-7 Theoretisch kader Voorbereiding: tekst maatschappelijke functie van de kinderopvang : zie bijlage 1 Vertel kort aan de hand van de PowerPoint over de betekenis van de kinderopvang voor kinderen, ouders en haar maatschappelijk opdracht (dia 4-5) Verwijs naar flap 1 Waarom is kinderopvang belangrijk : wat is er al gezegd? Waar is er nog niet aan gedacht? Doe een korte uitwisseling met de groep hierrond Verder naar volgende dia (7): wat betekent de realisatie van de sociale functie concreet? Overloop de verschillende begrippen op de slide. Vraag eventueel aan de groep of ze andere zaken willen aangeven In dia 7 worden de voorrangsregels vernoemd. Zijn die door iedereen gekend? Zo niet, kan dit kort toegelicht door de voorzitter of door één van de deelnemers die op de hoogte is. Is er nood om hier dieper op in te gaan? Zo ja, kan dit een thema zijn dat verder uitgediept wordt in fase 4 of fase 5 of in de module toegankelijkheid. 4

11 Fase 3 45 min - PPT dia 8 Praktijk Neem nu de tijd om te luisteren naar de praktijk zowel vanuit het perspectief van ouders als het perspectief van de opvang. Hier is gekozen om dit te doen aan de hand van het bekijken van filmfragmenten uit de DVD Child care stories. Voor de voorbereiding van het gebruik van deze DVD: zie punt 7. Je kan echter ook anders te werk gaan en een ervaringsdeskundige in de armoede uitnodigen in je groep via een organisatie als De Link of een lokale armoedevereniging en met hen in gesprek gaan (zie punt 5 voor contactgegevens). Je kan in je groep ook andere filmfragmenten bekijken die mensen in armoede aan het woord laten. Zie achteraan in punt 5 voor een lijst waaruit je kan kiezen. Je bekijkt deze fragmenten best ook op voorhand zodat je weet welke thema s aan bod komen. OPDRACHT 1: perspectief ouders DVD fragmenten uit Extra s (duur 12min) Vertel kort over de inhoud van de DVD Vraag aan de groep om te kijken naar enkele fragmenten waarin ouders vertellen wat zij verwachten van de kinderopvang Individueel of per 2 noteren ze op een post-it de belangrijkste verwachtingen die ze gehoord hebben Verzamel de post-its en cluster ze op een flap per thema Naam van deze flap: FLAP 2 Verwachtingen van ouders OPDRACHT 2: perspectief opvang DVD Hoofdstuk 3 (duur 8min) Zelfde oefening als opdracht 1 De deelnemers bekijken de verhalen van de medewerkers Individueel of per 2 noteren hoe deze medewerkers antwoorden hebben geformuleerd aan noden van ouders Verzamel de post-its en plakt ze op een flap Naam van deze flap: FLAP 3 Mogelijke oplossingen Tijd voor uitwisseling en discussie Geef een kort samenvatting van de 3 flappen. Wat is er allemaal aan bod gekomen? Vraag naar reacties, bedenkingen Zorg voor ruimte om uit te wisselen rond verschillende zaken, zoals verwachtingen van ouders, medewerkers, eigen ervaringen, 5

12 PAUZE 5 min Fase 4 30 min - PPT dia 10 Acties formuleren OPDRACHT 1: welke acties gaan wij ondernemen? Iedere deelnemer denkt 5 minuten na op welke nood/verwachting van ouders men prioritair wil inzetten. In deze fase speelt vooral de eigen ervaring, context, visie. Er moet nog niet gedacht worden aan de haalbaarheid en het hoe, De deelnemers noteren dit op een ballon en zoeken naar partners met hetzelfde thema op de ballon. Deelnemers met dezelfde ballon vormen samen een groepje OPDRACHT 2 - in groepjes De groepjes met dezelfde ballon werken samen rond de volgende vragen. Geef deze vragen op papier aan de groepjes (zie bijlage 2) Wordt er al iets gedaan rond deze nood/ verwachting als individuele voorziening en als lokaal netwerk? Wat kunnen wij als netwerk nog meer doen? Wat zijn de uitdagingen? Wat hebben wij nodig om de uitdaging aan te gaan en aan deze nood tegemoet te komen of deze verwachting waar te maken? Wie kan wat doen, op welk niveau? Bv de individuele voorziening, samenwerking tussen voorzieningen, Lokaal Overleg Kinderopvang, andere partners Elk groepje noteert het resultaat van deze opdracht op de brainstormfiche (zie bijlage 3). TIP: Weet je nog niet precies welke concrete acties je kan ontwikkelen om tegemoet te komen aan deze nood of verwachting, dan kan je overwegen om één van de uitdiepingsmodules te volgen, vb de module samenwerken met toeleiders of toegankelijkheid. 6

13 Fase 5 20 min - PPT dia 11 Evaluatie/bespreking Elke groep stelt zijn brainstormfiche voor en geeft een korte uitleg. Vragen voor de bespreking in groep: Welke acties kunnen we samen verder opnemen? Hoe worden de fiches opgevolgd? Vb Kunnen we deze fiche aan één persoon/organisatie toevertrouwen voor verdere opvolging? Kan dit een vast agendapunt worden voor volgende bijeenkomsten? Of een (half)jaarlijkse evaluatie? Noteer het resultaat van de bespreking en de acties die door het netwerk samen zullen opgenomen worden in de collectieve actiefiche (zie bijlage 4). 5. WERKINSTRUMENTEN Inleidende achtergrondtekst over de sociale functie Maatschappelijke functie van de kinderopvang, bestemd voor de begeleider: zie bijlage 1 Vragenlijst (fase 4): zie bijlage 2 Brainstormfiche (fase 4): zie bijlage 3 Actiefiche (fase 5): zie bijlage 4 Powerpoint Sociale functie DVD Childcare stories: bestellen via bij KO.Secretariaat@kindengezin.be Alternatieven om het over de impact van armoede in het algemeen te hebben: Reportage Panorama: Arm Vlaanderen Kinderen en hun ouders in armoede vertellen over hun ervaringen: hoe is het om in een sociale woning op te groeien? Waarom is het moeilijk om aan werk te geraken? Hoe komen alleenstaande mama s en papa s (17 30 ) rond? Wat is generatiearmoede (19 17 en 30 )? Emotionele impact (37 )? Vrije tijd kinderen (41 40 )? Rol kinderopvang (6 24 en )? Armoede is geen eigen keuze Victoria Deluxe Film met getuigenissen van mensen in armoede. Wat doet armoede met je? Welke boodschap willen deze mensen geven aan de maatschappij? 7

14 Tegoare sterker Provincie West-Vlaanderen Wat is armoede? Wat doen verenigingen waar armen het woord nemen? Wat betekent dit voor de mensen die hier lid van zijn? (het tweede filmpje gaat over kinderopvang) Contactgegevens vinden van een ervaringsdeskundige in de armoede kan via De Link vzw: Contactgegevens van een vereniging waar armen het woord nemen kan via 6. MEER WETEN Sociale bibliotheek Kind en Gezin Ambitietekst Sociale functie van de Kinderopvang, Vlaams Welzijnsverbond Informatie van Kind en Gezin over voorrangsgroepen, diversiteit en voorrangsbeleid: Vandenbroeck, M. (2005), Pedagogisch management in de kinderopvang, SWP Amsterdam Ecce ama, childcare learning network. ( ), Kinderopvang met sociale functie: een plaats waar kinderen, ouders, medewerkers en buurt elkaar ontmoeten. SWP Amsterdam Advies Kinderrechtencommissariaat ( /14), Kinderopvang als kwaliteitsvolle basisvoorziening Handleiding buurtgericht kinderopvang. VBJK Het pedagogische raamwerk van Kind en Gezin memoq-pedagogische-raamwerk/ 8

15 7. VOORBEREIDING DVD CHILD CARE STORIES Childcare Stories brengt de verhalen van ouders uit verschillende Europese landen en medewerkers in de kinderopvang. De verhalen van de ouders vertellen over kinderopvang als een onmisbare schakel in het leven van ouders om maatschappelijke rollen te kunnen opnemen, over de verschillende betekenissen van kinderopvang (kinderopvang is meer dan opvang terwijl ouders aan het werk zijn) en hoe het vinden van opvang geen evidentie is. De verhalen van de medewerkers in de kinderopvang geven weer hoe ze hinderpalen hebben weggewerkt om aan de noden van de ouders tegemoet te komen. Bekijk de filmfragmenten die je selecteert zeker ook van tevoren om in te schatten of deze geschikt zijn voor je publiek. DVD fragmenten selecteren Hoofdstuk 3 kan volledig getoond worden. Hoofdstuk EXTRA bevat interviews met ouders. In de lijst hieronder vind je een overzicht van de thema s. In paars: een suggestie van selectie van fragmenten op basis van de beschikbare tijd Antero: bekendmakings- en inschrijvingsbeleid, in het bijzonder de impact van onthaal en administratie op de toegankelijkheid partner in de opvoeding Ayda: bekendmakings- en inschrijvingsbeleid, in het bijzonder de impact van wachtlijsten dialoog met ouders Ertan en Nürtin: partner in de opvoeding Fatma: 1 50 partner in de opvoeding Tatiana: bekendmakings- en inschrijvingsbeleid, in het bijzonder reden opvang Lisete: 3 45 bekendmakings- en inschrijvingsbeleid, in het bijzonder de impact van wachtlijsten flexibiliteit, in het bijzonder vroege en late opvang partner in de opvoeding 9

16 Melanie: flexibiliteit, in het bijzonder lange opvangtijd dialoog met ouders Nico: partner in de opvoeding vaderbetrokkenheid Ronny: dialoog met ouders vaderbetrokkenheid Samira en Mohammed: 5 30 (tonen van 1 tot 4) flexibiliteit, in het bijzonder nachtopvang partner in de opvoeding vaderbetrokkenheid Stefan: 2 dialoog met ouders partner in de opvoeding vaderbetrokkenheid Tatiana: bekendmakings- en inschrijvingsbeleid, in het bijzonder reden opvang 10

17 Bijlage 1 De maatschappelijke functie van kinderopvang Kinderopvang staat vandaag hoog op de maatschappelijke en politieke agenda. Er is een groeiende tendens om kinderopvang te zien als een recht en een basisvoorziening. Voor elk gezin dat kinderopvang wenst zou opvang niet alleen de combinatie tussen arbeid en gezin moeten mogelijk maken. Kinderopvang moet ook de opvoeding en het samenleven in het gezin ondersteunen en bijdragen tot een optimale persoonlijke en sociale ontwikkeling voor elk kind. In België wordt algemeen aanvaard dat kinderopvang verschillende functies heeft. Economische functie Dank zij kinderopvang kunnen ouders werken, werk zoeken of een opleiding volgen. Door het ondersteunen van kinderopvang maakt de overheid het mogelijk dat zowel mannen als vrouwen hun gezin kunnen combineren met werk. Het creëren van gelijke kansen voor mannen en vrouwen op de arbeidsmarkt is een belangrijk aspect van deze economische functie. Kinderopvang is ook een belangrijke randvoorwaarde om lager geschoolde, werkloze ouders toe te leiden naar de arbeidsmarkt. Pedagogische functie Kinderopvang biedt een omgeving waar een kind de nodige prikkels krijgt om zich te ontwikkelen en om zijn identiteit op de bouwen. Het leert er andere kinderen en volwassenen kennen en kan er experimenteren met het samen zijn. In de kinderopvang leren kinderen al van jongs af aan met diversiteit omgaan. De kinderopvang en de opvoeding thuis zijn complementair. De kinderopvang hoeft geen plaats te zijn die op thuis lijkt, maar een milieu waarin het verschil met thuis maximale kansen biedt. Sociale functie Kinderopvang biedt ontwikkelings- en socialiserende kansen aan kinderen. Ouders ontmoeten er andere ouders en kunnen er steun vinden. Kinderopvang kan een belangrijke bijdrage leveren aan het streven naar een sociaal rechtvaardige maatschappij door de uitsluiting van kansengroepen tegengaan en hun integratie helpen bevorderen. Daarom is het voor sommige ouders absoluut noodzakelijk dat ook zij op kinderopvang beroep kunnen doen. Zij vinden niet altijd toegang tot de kinderopvang, zeker ouders die niet of onregelmatig werken. 11

18 Kwaliteitsvolle kinderopvang Kwaliteit in de kinderopvang is de mate waarin de drie functies met elkaar verzoend worden, rekening houdend met de concrete omgeving waarin ze gevestigd is. Internationaal wetenschappelijk onderzoek toont aan dat kwaliteitsvolle kinderopvang essentieel is om kinderen alle kansen te geven. Het heeft positieve effecten op de verstandelijke, sociale en emotionele ontwikkeling van kinderen. Kinderopvang die niet aan bepaalde kwaliteitsvoorwaarden voldoet kan, negatieve effecten hebben. Deze zijn groter bij kinderen uit gezinnen met een lage socio-economische achtergrond. Kinderopvang kan dus van grote betekenis zijn voor kinderen in armoede en bijgevolg een belangrijke rol spelen in de strijd tegen armoede. Kinderopvang voor iedereen In Vlaanderen is men zich bewust van de nood aan een kwaliteitsvolle kinderopvang en er wordt werk van gemaakt. Bij een vluchtige blik op het landschap van de kinderopvang valt echter als grootste probleem de aanwezigheid van wachtlijsten op: veel ouders kunnen niet zomaar met hun kinderen in de dagopvang terecht. Niet alle ouders vinden hun weg naar de kinderopvang en komen op wachtlijsten terecht. Kinderen uit kansarme gezinnen en uit gezinnen met een migratie-achtergrond hebben nog altijd maar half zo veel kansen om een goede en betaalbare plek te vinden dan leeftijdsgenootjes uit de middenklasse. Als wij het uitgangspunt hanteren dat de kinderopvang naast de economische en de pedagogische functie ook een sociale functie te vervullen heeft, wordt het snel duidelijk dat dit gebrek aan gelijke kansen in de toegang tot kinderopvang extra aandacht vereist. Het gaat in de eerste plaats voornamelijk over kansarme gezinnen, allochtone gezinnen, eenoudergezinnen, kinderen van werkloze ouders en ouders in opleiding. Toegankelijkheid De sociale functie houdt in dat kinderopvangvoorzieningen voor een zo breed mogelijke groep van ouders toegankelijk moeten zijn. Wat zijn hierbij de drempels? En welke groepen zijn momenteel ondervertegenwoordigd in de kinderopvang? Wie dit zijn en welke drempels zij ervaren, is context gebonden. Er zijn duidelijke verschillen in regio s, wijken en tussen voorzieningen. De kinderopvangvoorziening (alleen) kan moeilijk een invloed hebben op sommige drempels. Een netwerk creëren, waarin verschillende actoren een rol krijgen als toeleiders, is een belangrijke stap om de toegankelijk te vergroten. Je hebt de buurt nodig om van kinderopvang een rijke ontmoetingsplaats te maken. 12

19 Kinderopvang als ontmoetingsruimte: partnership en participatie Sociale functie is meer dan werken aan toegankelijkheid voor kansengroepen en het aanpakken van drempels. Sociale functie realiseren betekent diversiteit in de voorziening binnen brengen en ermee kunnen omgaan. Het omgaan met verschillen is een fundamenteel aspect binnen de sociale functie. Een gepast ouderbeleid, dat die diversiteit erkent en een plaats geeft, draagt bij tot een kwaliteitsvolle kinderopvang. Waar verschillen samenkomen, is dialoog noodzakelijk. Wanneer kinderdagverblijf en ouders goed samenwerken, dan verloopt de overgang van thuis naar de opvang veel soepeler voor kinderen. Kinderopvang is een ontmoetingsruimte tussen voorziening en ouders en tussen ouders onderling. Dergelijke ontmoeting met andere ouders ontstaat niet vanzelf, zeker niet bij bepaalde doelgroepen. Sociaal minder vaardige ouders hebben een steuntje in de rug nodig. Hier ligt een kans om als kinderopvangvoorziening bij te dragen aan dit aspect van de sociale functie. De ervaring wijst uit dat jonge kinderen een uitstekend sociaal bindmiddel zijn, omdat de dagelijkse opvoedingsvragen door iedereen gedeeld kunnen worden. Opvoedingsonzekerheid, het blijven zitten met vragen over de opvoeding, is iets wat ouders in de eerste plaats willen opnemen met andere ouders, en dan pas met specialisten. Het delen van opvoedingservaringen met andere ouders en professionelen kan voor ouders een belangrijke praktische en emotionele steun betekenen. Bronnen Vandenbroeck, M. (2005), Pedagogisch management in de kinderopvang, SWP Amsterdam Ecce ama, childcare learning network, Dirk Brants. Sociale functie in de kinderopvang Ecce ama, childcare learning network. ( ), Kinderopvang met sociale functie: een plaats waar kinderen, ouders, medewerkers en buurt elkaar ontmoeten. SWP Amsterdam Advies Kinderrechten Commissariaat. ( /14), Kinderopvang als kwaliteitsvolle basisvoorziening Rapport: Publieke diensten en armoede. Kinderopvang 13

20 Bijlage 2 Fase 4 - opdracht in groepjes Wordt er al iets gedaan rond deze nood/ verwachting als individuele voorziening en als lokaal samenwerkingsverband? Wat kunnen wij nog meer doen? Wat zijn de uitdagingen? Wat hebben wij nodig om de uitdaging aan te gaan en aan deze nood tegenmoet te komen of deze verwachting waar te maken? Wie kan wat doen, op welk niveau? Bv individuele voorziening, samenwerking tussen voorzieningen, LOK, andere partners. 14

21 Bijlage 3 Fase 4 - brainstormfiche Thema van deze fiche Wat willen we doen? Wat hebben we nodig? Mogelijke concret acties? Niveau van de actie (individuele actor, groep, subgroep,...) 15

22 Bijlage 4 Fase 5 - ollectieve actiefiche Thema Concrete acties Planning Wie volgt dit op? 16

23 Kinderopvang voor iedereen Samen aan de slag Module Toeleiders Totale duur van de module: 2u 1. INHOUD Onderzoek toont aan dat alle kinderen voordeel halen uit kwaliteitsvolle kinderopvang. Zeker voor kinderen in kwetsbare situaties zijn deze voordelen groot. Kinderopvang kan een rol spelen in het tegengaan van sociale uitsluiting en helpt kinderen een goede start in het leven bieden. Maar hoe bereik je ouders die nood hebben aan opvang, maar de weg er naar toe niet vinden of nog sterk aarzelen? Hoe kun je contact leggen met hen? Een goede samenwerking met externe partners biedt hierop een antwoord. Toegankelijke kinderopvang is kinderopvang genesteld in een netwerk van organisaties en diensten. Dankzij een sterke samenwerking wordt het aanbod aan dienstverlening groter. Daarnaast kan het samenwerken met partners ook inzichten verschaffen in de drempels die sommige gezinnen ervaren in hun zoektocht naar opvang. Het kan dus voorzieningen sterker maken om laagdrempeliger te zijn voor een divers publiek. Aan de hand van deze module verken je samen welke mogelijke partners nuttig zijn om een goede samenwerking mee uit te bouwen en hoe je dit wil aanpakken? 1

24 2. DOELSTELLINGEN De deelnemers begrijpen waarom samenwerken met toeleiders belangrijk kan zijn voor de sociale functie van kinderopvang De deelnemers doen inspiratie op bij elkaar over hoe samenwerking met partners goed werkt De deelnemers kunnen gezamenlijk randvoorwaarden voor goede samenwerking formuleren, afgestemd op hun gemeente De deelnemers kunnen prioritaire en secundaire partners oplijsten om mee samen te werken De deelnemers kunnen concrete acties formuleren waar ze op willen inzetten om met deze prioritaire en secundaire partners stappen te ondernemen 3. OVERZICHT VERLOOP Fase Groepsverdeling Activteit Materiaal 1 20 min Plenair Inleidend gesprek en brainstorm Powerpoint dia 1-2 Flap en stiften Powerpoint dia min Individueel + plenair Methodiek: toeleiders in kaart Gekleurde post-its Flap en stiften 3 30 min In groepjes Opdracht: SWOT analyse Powerpoint dia 6 Flap en stiften PAUZE 5 min 4 20 min Plenair Prioriteiten bepalen Powerpoint dia 7 Flap en stiften 5 20 min Plenair Concrete acties Powerpoint dia 8 2

25 4. UITWERKING Fase 1 20 min - PPT dia 1-2 Inleiding en brainstorm Geef de deelnemers mee wat er op de agenda staat. Vertel dat er één of meerdere vergaderingen gesproken zal worden over de sociale functie van kinderopvang en licht toe hoe dit in zijn werk gaat. (gebruik van verschillende modules en verloop) Geef aan wat in deze module aan bod komt Brainstorm Start de sessie met een brainstorm. Schrijf in het midden van een grote flap samenwerken met toeleiders en trek er een cirkel rond. Waaraan denken de deelnemers als ze deze woorden lezen? Door met de groep te brainstormen over deze vraag, laat je motiverende factoren voor samenwerking vanuit de groep komen. Noteer de antwoorden die uit de groep komen op die flap Bundel de antwoorden die met elkaar verbonden zijn. Zo kom je tot enkele motiverende factoren waarom samenwerken met toeleiders belangrijk is. Je kan de antwoorden bundelen door antwoorden die samen horen met dezelfde kleuren te omcirkelen Vb. blauw: organisaties binnen de gemeente Vb. rood: factoren waarom samenwerken belangrijk is Vb. groen: belangrijke aandachtspunten bij samenwerking Enzovoort. Om de brainstorm af te ronden, vat je de inhoud die de groep heeft gevonden samen 3

26 Tips Zorg ervoor dat iedereen het woord toeleiders begrijpt. Je vindt inspiratie in het werkinstrument Samenwerken met toeleiders (bijlage 1) Als je merkt dat het gesprek moeizaam op gang komt kun je één of meerdere van deze vragen gebruiken: Welke toeleiders kennen we? Via welke organisaties komen ouders tot in de kinderopvang? Waarom is samenwerken met toeleiders nuttig? Wat bemoeilijkt de samenwerking met toeleiders? Wat zijn voordelen aan dergelijke samenwerking? Waaraan moeten we zeker denken bij een samenwerking? Het is belangrijk om geen waardeoordeel aan de antwoorden te koppelen. De groep kan vrij praten Is de groep te groot om dit plenair te doen, splits dan op in kleinere groepjes. Wijs per groepje een verslaggever aan die alles noteert. Bekijk in het kader van tijd of je nog een plenaire terugkoppeling doet van de bevindingen van alle groepjes Fase 2 25 min - PPT dia 3-5 Inleiding en brainstorm Breng aan de hand van onderstaande methodiek in kaart hoe er momenteel al wordt samen gewerkt met toeleiders. De leden van het lokaal netwerk krijgen elk een aantal post-its in 3 verschillende kleuren (bv. geel, groen, rood). Iedereen gaat rechtstaan en wandelt door de ruimte. De deelnemers gaan eerst op zoek naar mensen/organisaties met wie ze al samenwerken en kleven bv. een gele post-it op elkaars rug met de naam van hun eigen organisatie erop geschreven Komen ze onderweg mensen tegen met wie ze graag willen samenwerken kleven ze een groene post-it. Op deze post-it schrijven ze hun eigen naam Voorzie een flap waarop de deelnemers de rode post-it kunnen kleven indien ze willen samenwerken met organisaties die (nog) niet aanwezig zijn in het lokaal netwerk. Daarop kunnen ze de rode post-it kleven met de naam van de betreffende organisatie Maak een tabel met 3 kolommen (zie vb in de PowerPoint). Als iedereen deze opdracht gedaan heeft, laat je elke deelnemer hierover vertellen. Schrijf de resultaten in de kolommen. TIP: Is de groep te klein of te homogeen (niet veel verschillende partners aanwezig) vervang deze methodiek dan. Iedereen krijgt 2 kleuren post-its, in plaats van deze op elkaar te kleven, kleven ze post-its op 2 grote flappen: Organisaties met wie ze al samenwerken en organisaties met wie ze willen samenwerken. 4

27 Nieuwe samenwerkingen Ter voorbereiding maakte je zelf een lijst met mogelijke toeleiders (zie bijlage 1). Ga na of alle mogelijke toeleiders opgesomd werden in de groep. Zo nee, vraag aan de groep of zij nog aan andere toeleiders denken. Komt er niet veel respons, vul deze dan zelf aan met partners waar jij op voorhand al rond had nagedacht die belangrijk kunnen zijn. Besteed ook zeker aandacht aan de samenwerking met het Lokaal Loket Kinderopvang en het Huis van het Kind of een netwerk kinderarmoede. Deze werken met tal van organisaties die belangrijk zijn voor kinderopvang. Bestaan deze netwerken (nog) niet binnen de gemeente? Dan is het uitbouwen ervan zeker een aandachtpunt voor de toekomst! Fase 3 30 min - PPT dia 6 Opdracht Maak in grote groep een SWOT-analyse van de huidige samenwerkingen (gele post-its): wat zijn sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen in samenwerking met toeleiders? TIP: Is de groep te groot en/of heb je voldoende tijd? Verdeel de groep in 4 deelgroepjes (meer of minder groepjes kan ook, voorzie minimum 3 personen per groepje). Duid per groepje een verslaggever aan, die na de opdracht terug zal koppelen naar de grote groep. Nadat elk groepje heeft uitgewisseld, verzamelen we de info. Noteer op een flap de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen van elk apart groepje. PAUZE 5 min Fase 4 20 min - PPT dia 7 Prioriteiten bepalen Tot slot kan je de toeleiders opdelen in 2 groepen (van zowel de gele als groene post-its): toeleiders waar prioritair mee moet samengewerkt worden toeleiders die secundaire partner zijn Bespreek in groep welke toeleiders prioritaire partners zijn. 5

28 Fase 4 20 min - PPT dia 7 Acties bepalen Bespreek met de groep hoe jullie met de prioritaire organisaties een kennismaking en/of betere samenwerking kunnen opstarten. Bijvoorbeeld: organisaties kunnen uitgenodigd worden om zichzelf te komen voorstellen op het LOK, er kan een bezoekdag/opendeurdag kinderopvang voor toeleiders georganiseerd worden, afspraken met partners over toeleiding van ouders naar opvang, samenwerking met het OCMW uitbouwen Noteer de acties in de collectieve actiefiche (zie bijlage 3) Gebruik de Checklist voor goede afspraken tussen partners om een samenwerking vorm te geven (zie bijlage 2) 5. WERKINSTRUMENTEN Powerpoint Toeleiders Nota samenwerking met toeleiders (bijlage 1) Checklist voor goede afspraken tussen partners (bijlage 2) 6. MEER WETEN Meer info over de samenwerking met het OCMW: OCMW tarief : Brief om bij aanvraag OCMW-tarief mee te sturen naar het OCMW: Lokaal Overleg Kinderopvang: Opdracht: Cahier Kinderopvang- Lokaal Overleg Kinderopvang: kinderopvang/paginas/lokaal-overleg-kinderopvang.aspx 6

29 Info en filmmateriaal voor toeleiders: Filmmateriaal: Basisinfo voor toeleiders: Hoe kun je met bovenstaand materiaal aan de slag? Gebruik het bij een gesprek met een (anderstalige) ouder om jullie communicatie te ondersteunen. De filmpjes zijn ook in het Frans en Engels vertaald. Voor toeleiders naar kinderopvang, zoals het OCMW, werd een basisinfo Wegwijs in de kinderopvang gemaakt. Hierin staat beknopt uitgelegd hoe kinderopvang georganiseerd wordt zodat bij een doorverwijzing al wat basisinfo aan ouders kan worden meegeven. Deel deze info met collega s en binnen in jouw lokaal netwerk! Spoor verschillende partners en toeleiders naar kinderopvang aan om dit filmmateriaal te gebruiken wanneer ze een ouder doorverwijzen naar de kinderopvang. Denk aan volgende organisaties:»» OCMW»» Inburgering»» CAW»» Inloopteams»» VDAB»»... 7

30 Bijlage 1 Samenwerking met externe personen of organisaties i.f.v. een toegankelijke kinderopvang Nota VVSG voor kinderopvangvoorzieningen: juli Toegankelijke kinderopvang Zowel voor baby s en peuters, als voor schoolgaande kinderen bedraagt het gebruik van kinderopvang door kansarme gezinnen maar één derde van het gebruik door kansrijke gezinnen 12.Onderzoek toont aan dat alle kinderen voordeel halen uit kwaliteitsvolle kinderopvang en dat zeker voor kinderen in kwetsbare situaties deze voordelen groot zijn. Kinderopvang kan op deze manier een rol spelen in het tegengaan van sociale uitsluiting en kan kinderen een goede start in het leven bieden. Kinderopvang moet betaalbaar zijn voor alle gezinnen. Het wegwerken van financiële drempels alleen is echter niet voldoende om ouders te overtuigen de stap naar opvang te zetten. Ouders in armoede zijn bang om te falen als ouder, om misbegrepen te worden of zelfs om hun kind te verliezen. Gevoelens van onzekerheid en wantrouwen spelen sterk mee in de overweging om kinderopvang al dan niet te gebruiken. Bovendien hebben ouders met een migratieachtergrond vaak niet de gewoonte om hun kinderen naar de opvang te sturen. Dit omdat ze zich schuldig voelen om de opvoeding van hun kind aan iemand anders over te laten. Hoe kun je dan toch ouders bereiken die misschien wel nood hebben aan opvang, maar de weg er naar toe niet kennen of nog sterk aarzelen? Hoe kun je contact leggen met deze ouders? Een goede samenwerking met externe partners zou hierop een antwoord kunnen bieden. Met deze nota verkennen we hoe een goede samenwerking met deze partners eruit kan zien. Verder geven we een opsomming van mogelijke partners die een rol kunnen spelen in het toeleiden van ouders naar jouw kinderopvangvoorziening. Voor Trap 2 voorzieningen in de sector baby s en peuters kan deze nota ook helpen om de 20% voorrangsgroepen te behalen. Toeleiders zijn sociale netwerken en dienstverleningen in het werkingsgebied die de doelgroepen kennen en rechtstreeks met hen samenwerken. Zij ondersteunen kansengroepen, geven hen een platform en/of verenigen ze. 1 Vande Gaer, E. Het gebruik van opvang voor kinderen jonger dan 3 jaar in het Vlaamse Gewest, Steunpunt Welzijn, Volksgezondheid en Gezin, Lenaers S., Buitenschoolse kinderopvang en vrijetijdsbesteding in Vlaanderen. Gebruik en deelname, evaluatie, behoeften en attitudes, Universiteit Hasselt, SEIN,

31 Verschillende (laagdrempelige) organisaties uit de regio of gemeente werken sterk samen met of voor gezinnen in kwetsbare situaties. Toeleiders kunnen ouders wegwijs maken in de opvangvoorzieningen, kunnen contact leggen met de kinderopvang, informatie geven, gericht doorverwijzen,, Deze toeleiders fungeren vaak als vertrouwenspersoon. De drempel om de kinderopvang binnen te stappen, kan dus vaak verlaagd worden wanneer een vertrouwenspersoon samen met de ouder op intakegesprek komt. Belangrijk is dat de keuze om al dan niet gebruik te maken van kinderopvang steeds bij de ouders zelf ligt. Een toeleiding naar kinderopvang of samenwerking met een externe partner moet de laagdrempeligheid van de kinderopvangvoorziening ten goede komen. Dit betekent onder andere dat ouders makkelijker de weg vinden naar kinderopvang en zich daar ook goed voelen. Het betekent niet dat ouders in kwetsbare situaties zich voortaan verplicht moeten voelen om hun kind naar de opvang te brengen. Ouders blijven steeds de eerste opvoeders van hun kind en moeten ook zo erkend worden: het vrijwillig karakter van kinderopvang is daarbij cruciaal. Toeleiders kunnen er voor zorgen dat ouders in kwetsbare situaties de weg naar je voorziening beter vinden. Belangrijk is echter om jouw volledige werking kritisch onder de loep te nemen i.f.v. toegankelijkheid voor alle gezinnen. Er kunnen zich drempels voordoen in het opvangaanbod, het opnamebeleid, de bereikbaarheid, de opvangprijs, in het zich al dan niet welkom voelen, in contacten met derden, enz. Benieuwd op welke manier je kan werken aan een toegankelijke kinderopvang met zo weinig mogelijk drempels? De samenwerking met andere organisaties of voorzieningen in je buurt is maar één werkpunt in het drempelverlagend werken. Voor meer info verwijzen we graag naar de Drempellijst (Ecce Ama) die je kan terugvinden op onze website. Niet enkel de gezinnen, maar ook de voorzieningen zelf hebben baat bij een vlotte samenwerking met toeleiders omwille van volgende redenen: er bestaat de mogelijkheid om samen uit te wisselen en elkaars werking/doelgroep beter te leren kennen. er is feedback mogelijk op de werking in functie van toegankelijkheid voor alle doelgroepen. 9

32 2. Contact leggen met toeleiders Alvorens externe organisaties ouders kunnen informeren, begeleiden en toeleiden naar kinderopvang, moeten deze organisaties natuurlijk zelf beschikken over jouw contactgegevens en jouw werking voldoende kennen. Vandaar dat het aangeraden is om deze organisaties actief te informeren over je werking en opvangaanbod. Als verantwoordelijke is het belangrijk om een goed evenwicht te vinden tussen enerzijds je netwerk uitbouwen en ervoor zorgen dat toeleiders voldoende geïnformeerd zijn over het (voor Baby s en peuters) nieuwe voorrangsbeleid en anderzijds te streven naar een minimale tijdsinvestering. Belangrijk om te onthouden is dat contacten met partners altijd beter verlopen wanneer de mensen je ook effectief eens gezien hebben. Een persoonlijke aanpak zal op langere termijn een lagere tijdsinvestering vragen en effectiever zijn in het bereiken van kwetsbare groepen. Onderaan hebben we enkele kanalen opgesomd via dewelke je de informatie over jouw voorrangsbeleid kan verspreiden. Kanaal Voordelen Nadelen Standaardbrief opstellen en versturen naar de toeleiders Tijdbesparend Onpersoonlijk Resultaten moeilijk meetbaar Implementatie van het (nieuwe) beleid in bestaande/ nieuwe folder Persoonlijke afgifte van de folder bij de toeleiders. Versturen van de nieuwe folder Correcte informatie voor de ouders, toeleiders, onthaalouders en andere Een persoonlijk benadering is vaak efficiënt en op termijn tijdsbesparend Meer tijdbesparend Meer kosten Initieel grotere tijdsinvestering Wanneer je de folder, samen met een begeleidende brief, verstuurt, bestaat de kans dat de boodschap onvoldoende overkomt. Artikel regionale krant, Facebook, stedelijk krantje: activiteiten die in de opvang gedaan worden in het lokale nieuws brengen Bereik van veel mensen buurtgericht, positieve beeldvorming van kinderopvang Resultaten moeilijk meetbaar 10

33 Kanaal Voordelen Nadelen Informerend bericht naar het werkveld/mogelijke toeleiders Persoonlijke toelichting geven bij de organisaties Mogelijke toeleiders uitnodigen op een opendeurdag Tijdbesparend Persoonlijke aanpak, goed geïnformeerde toeleiders, gerichte communicatie Persoonlijke aanpak Tijdbesparend op korte en lange termijn, efficiënt, goed geïnformeerde toeleiders Onpersoonlijk Tijdsinvestering op korte termijn Samenwerking LOK en Lokaal Loket (opstellen folder, website, opendeurdag, enz.) Gezamenlijk engagement van sector kinderopvang, positieve beeldvorming, efficiënt Samenwerking met LOK en Lokaal Loket: een aantal plaatsen vrij houden voor voorrangsgroepen/kwetsbare groepen. Bij een vrije plaats zelf actief contact opnemen met collega s van andere voorzieningen en toeleiders. Hebben zij mensen die op KO een beroep willen doen? Mensen op een wachtlijst? Effectief en proactief beleid Voorwaarde is een goede samenwerking met partners Netwerkmomenten organiseren, toeleiders blijvend uitnodigen op activiteiten van de kinderopvang Netwerk onderhouden 11

34 3. De samenwerking evalueren en bijsturen Om het effect van het samenwerken met toeleiders na te gaan, schetsen we hieronder een voorstel van hoe je dit kan doen. Ook voorzieningen voor schoolgaande kinderen die niet moeten voldoen aan de 20% voorrangsgroepen kunnen zich hierdoor laten inspireren. Bekijk of er na een bepaalde periode meer mensen uit kwetsbare groepen in jouw opvang aanwezig zijn en of je verschillende groepen ouders uit jouw buurt bereikt? Kind en Gezin beschikt over rapporten op het niveau van de gemeente waarin je kan zien welke diversiteit van groepen aanwezig zijn in jouw gemeente. Deze kunnen een richtlijn geven in welke mate jouw kinderopvang deze diversiteit ook weerspiegeld. Ook via de website Lokale statistieken vind je verschillende cijfergegevens over jouw gemeente terug (bevolkingscijfers, cijfers m.b.t (kinder-)armoede). STAP 1: Noteer tijdens het kennismakingsgesprek met de ouders op het intakeformulier door wie de ouder is doorverwezen. Bij de definitieve inschrijving registreer je de doorverwijzer of toeleider. STAP 2: Wanneer je als Trap 2 voorziening 20% van de voorrangsgroepen behaald hebt, ga dan na of de samenwerking met de externe organisaties hiertoe heeft bijgedragen. Hoeveel % van mijn voorrangsgroepen bereik ik via toeleiders? Is dit een aanzienlijk deel of kan dit % nog verhoogd worden? Analyseer en concludeer of de contacten al dan niet moeten worden opgefrist. Misschien kan je de toeleiders bedanken en inlichten over de goede samenwerking? STAP 3: Wanneer je als Trap 2 voorziening geen 20 % van de voorrangsgroepen behaald hebt, bekijk dan de resultaten van de toeleiders. Probeer na te gaan of de organisaties die je aangesproken hebt, al dan niet naar jouw voorziening hebben doorverwezen. Het is mogelijk dat organisaties wel gericht hebben doorverwezen, maar dat gezinnen toch de weg niet hebben gevonden? STAP 4: Wanneer de contacten met de externe organisaties geen bijkomende doorverwijzingen hebben opgeleverd, denk dan na over de mogelijke oorzaken hiervan: De oorzaken kunnen binnen je eigen plaatsingsbeleid aanwezig zijn. Welke drempels zijn er binnen jouw voorziening aanwezig naar toegankelijkheid van je opvang voor alle gezinnen? Voor meer info verwijzen we graag naar de Drempellijst (Ecce Ama) die je kan terugvinden op onze website. Misschien heb je de toeleiders onvoldoende bereikt? Misschien moet je andere kanalen gebruiken of andere mensen binnen de organisatie aanspreken? 12

35 4. Overzicht mogelijke toeleiders Dit is geen limitatieve lijst en is louter bedoeld ter inspiratie. Lokaal kunnen er nog organisaties interessant zijn om mee samen te werken. Een handige website om welzijnsvoorzieningen op te zoeken is: Organisatie Werking Meer info Tips Consultatiebureau K&G Ouders met hun kinderen jonger dan 3 jaar, kunnen hier terecht voor een preventief onderzoek. Veel ouders hebben op het moment dat ze op het consultatiebureau terecht komen reeds een opvangplaats. Ouders in kwetsbare situaties starten deze zoektocht vaak pas later. Het kan ook zijn dat er pas later een opvangbehoefte ontstaat. Vaak worden hier ook extra zorgbehoeften vastgesteld. De consultatiebureaus bereiken heel veel ouders en zijn dus de uitgelezen partner om mee samen te werken! Dokterspraktijk Goed dat een dokter de weg naar de kinderopvang kent om bijvoorbeeld urgente opvang tijdens een ziekenhuisopname te zoeken. Vaak worden extra zorgbehoeften ook voor het eerst bij de dokter vastgesteld. Vraag om een folder in de wachtruimte achter te laten. Misschien is er ook een huisartsenkring in jouw buurt? 13