Beleidsplan decentralisatie AWBZ/WMO

Transcriptie

1 Beleidsplan decentralisatie AWBZ/WMO Zeist op weg richting uitvoering januari 2014 (enkele kleine tekstuele wijzigingen) Pagina 1

2 Inhoudsopgave Inhoudsopgave... 2 Samenvatting (beleidskeuzes)... 3 Deel 1: Inleiding... 7 Voorgeschiedenis... 7 Uitgangspunten gemeente Zeist... 9 Leeswijzer Deel 2: Verkenning en analyse Begeleiding in de AWBZ (vóór de decentralisatie) Kortdurend verblijf ADL-ondersteuning (persoonlijke verzorging) Specifieke groepen AWBZ indicaties gemeente Zeist Deel 3: Wat hebben we tot nu toe gedaan Ontwikkelen lokale kaders Conferenties en werkbezoeken Regionale samenwerking Samenwerking met huisartsen Deel 4: Vernieuwingsmogelijkheden Pilots Wmo Marktconsultatie AWBZ Deel 5: Toegang Uitwerking integrale toegang tot de Wmo Onafhankelijke cliëntondersteuning Persoonsgebonden budget Deel 6: Arrangementen Basisvoorzieningen Innovatieve arrangementen Deel 7: Aanbesteding/inkoop Deel 8: Overige onderwerpen Overgangsregime Informatievoorziening Financiën Communicatie Verantwoording en kwaliteit Sturing op (financiële) risico s Planning decentralisatie AWBZ BIJLAGE 1 - Analyse aanbestedingswetgeving BIJLAGE 2 - Gegevens per wijk binnen de gemeente Zeist BIJLAGE 3 - Begrippenlijst Pagina 2

3 Samenvatting (beleidskeuzes) Opgave Per 2015 wordt de gemeente in het kader van de nieuwe Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo) verantwoordelijk voor het bieden van ondersteuning, begeleiding en kortdurend verblijf. Dat betekent een overheveling van taken uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wmo. Een overheveling van centraal naar decentraal, die bovendien gepaard gaat met fikse kortingen (ca. 25%). We staan voor de opgave om de nieuwe taken goed en efficiënt uit te voeren, waarbij nieuwe manieren van werken ontwikkeld moeten worden op weg naar de participatiesamenleving. Participatie Begeleiding wordt niet in de vorm van een voorziening in de Wmo ondergebracht, maar de gemeente wordt verantwoordelijk voor de met begeleiding en kortdurend verblijf te bereiken resultaten. Het gaat er dan om, dat de cliënt in staat moet worden gesteld om dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren en het persoonlijk leven te structureren en daarover regie te voeren zodat hij in de samenleving kan participeren. Omvang doelgroep De omvang van de doelgroep betreft zo n 555 cliënten met een indicatie voor extramurale individuele begeleiding en 320 cliënten met een indicatie voor extramurale groepsbegeleiding. De grootste groep bestaat uit cliënten met psychiatrische beperkingen. Voor specifieke groepen is sprake van samenhang tussen de Jeugdwet, Zorgverzekeringswet, Wmo 2015 of Wet Langdurige Intensieve Zorg. Ontwikkeling beleidskaders Dit beleidsplan vormt een vervolg op eerdere beleidsnotities over De Kanteling en extramurale begeleiding (startnotitie, visie en keuzenota) en is in lijn met de Brede Sociale Visie van de gemeente Zeist. Los van dit beleidsplan volgt in 2014 nog een bredere kadernota over de Wmo. Dit beleidsplan richt zich vooral op de nieuwe taken die op de gemeente afkomen. Pilots Ter voorbereiding op de decentralisaties is de gemeente Zeist samen met een aantal zorg-en welzijnsaanbieders gestart met het uitvoeren van zes pilots binnen de Wmo. De resultaten van de eerste meting zijn bekend en samengevat in dit beleidsplan. Marktconsulatie Ter voorbereiding op de te maken beleidskeuzes hebben de gemeenten Zeist, Utrechtse Heuvelrug, Bunnik, Wijk bij Duurstede en De Bilt gezamenlijk een onderzoek verricht naar vernieuwingsmogelijkheden binnen het sociaal domein. De vernieuwingsmogelijkheden zijn samengevat in dit beleidsplan. Inrichting toegang Eenvoudige vragen, vraagverkenning, informatie en advies via bestaande (wijkgerichte) loketten. Meervoudige vragen worden opgepakt door een Wmo-team (nieuw!) in aansluiting op het wijkgericht werken. Pagina 3

4 De generalistische sociale werkers binnen het Wmo-team pakken vooral de (complexe) zorgen welzijnsvragen op. Zij voeren verdiepende gesprekken, stimuleren het zelfoplossend vermogen van mensen en regelen zo nodig tweedelijns ondersteuning. Het Wmo-team werkt zeer nauw samen met de bestaande wijkteams, het team Jeugd en gezin en de RSD. De inrichting van het Wmo-team wordt afgestemd op de problematiek van de wijk. Het Wmo-team voert regie over de specialistische toegang. Het Wmo-team kan hiervoor een expertteam consulteren. Het Wmo-team krijgt een mandaat voor lichte vormen van ondersteuning. Voor zwaardere vormen adviseert het Wmo-team de gemeente over het te nemen besluit. Clientondersteuning wordt onafhankelijk van het Wmo-team georganiseerd. Cliënten hebben bij specialistische ondersteuning - onder voorwaarden- recht op een persoonsbonden budget. Arrangementen We stimuleren dat burgers zoveel mogelijk gebruik maken van de basisvoorzieningen en diensten in de wijk en zoeken naar verbindingen tussen van formele en informele vormen van ondersteuning. Om te komen tot goede samenhangende arrangementen gericht op preventie, integrale zorg en ondersteuning is het noodzakelijk dat we samenwerken met de zorgverzekeraars. We zetten ook in op sport ter vergroting van de participatie van kwetsbare doelgroepen. Inkoop Het sociale domein is volop in beweging en moeilijk te voorspellen. Er is sprake van uiteenlopende problematiek en diverse oplossingsrichtingen. Binnen het sociale domein hebben we te maken met grote groepen cliënten, organisaties en belangen. Ook hebben we te maken met veranderende wet-en regelgeving. Gezien de complexiteit gebruiken wij de vrijheid die de wetgever biedt om geen strikte Europese aanbesteding te doorlopen. We kiezen voor een bestuurlijke variant die veel vrijheid biedt om afspraken te maken met aanbieders. Overgangsrecht In de nieuwe Wmo is een overgangsregeling opgenomen voor mensen die op 1 januari 2015 zorg ontvangen die tot de over te hevelen zorg uit de AWBZ behoort. Deze mensen blijven deze zorg tijdens de overgangsperiode ontvangen, voor de duur van maximaal één jaar (beschermd wonen langer). De gemeente krijgt de mogelijkheid om bestaande cliënten al eind 2014 een nieuw aanbod voor zorg en ondersteuning te doen, waarmee zij instemmen of waartegen geen bezwaar en beroep meer open staat. In 2014 wordt een plan van aanpak ontwikkeld. Informatievoorziening De gegevensuitwisseling tussen gemeenten en uitvoerders in het sociaal domein vraagt om een gezamenlijke aanpak. Belangrijke thema s om uit te werken: één gezin, één plan, één informatievoorziening, haalbaarheid en draagvlak, standaarden voor gegevens en werkprocessen, wegnemen van belemmeringen (bijvoorbeeld rondom privacy), kosten en opbrengsten. Erg belangrijk om de landelijke ontwikkelingen in de gaten te houden en waar mogelijk alvast (voorbereidende) acties in gang te zetten. Financieel Aangezien gemeenten ruime beleidsvrijheid gegeven wordt in de te decentraliseren taken, wordt er door het Rijk voorgesteld één ontschot budget te geven, gericht op het vergroten van participatie in de maatschappij. De vormgeving wordt voorgesteld als een sociaal deelfonds per 1 januari 2015, dat Pagina 4

5 gecreëerd wordt vanuit diverse geldstromen (participatiebudget, middelen voor de maatschappelijke ondersteuning (Wmo) en middelen voor de uitvoering van de Jeugdwet). De Wmo-budgetten zijn dusver (begin januari 2014) nog niet bekend. Communicatie Op dit moment (begin januari 2014) zijn wij nog niet in staat cliënten persoonlijk te informeren. De gegevens die wij nu ontvangen zijn geanonimiseerd. Gemeenten ontvangen de NAW gegevens van cliënten pas nadat de Wmo 2015 is vastgesteld door de Eerste Kamer. Naar verwachting is dat rond 1 juli Kwaliteit De Wmo 2015 maakt gemeenten integraal verantwoordelijk voor de uitvoering van de wet, waaronder de kwaliteit van de geboden maatschappelijke ondersteuning. Het wetsvoorstel voorziet in basisnormen waaraan de geboden maatschappelijke ondersteuning dient te voldoen. Het wetsvoorstel maakt daarbij de door gemeenten gecontracteerde aanbieders van maatschappelijke ondersteuning ook direct verantwoordelijk voor de toepassing van daartoe geformuleerde landelijke professionele standaarden. Verantwoording Op verschillende niveaus moet er verantwoording worden afgelegd over de (nieuwe) taken die de gemeente op basis van de Wmo 2015 gaan uitvoeren. Van zorgaanbieders naar gemeente, van college naar gemeenteraad en van gemeente naar Rijksoverheid. Sturen op risico s Het risicoprofiel van de decentralisaties is hoog. Gezien de besparingen en kortingen op het budget is het nodig om de maatschappelijke ondersteuning te realiseren met minder financiële middelen. Het uitgangspunt is beter passend, voor minder. De aanloop naar 2015 en de eerste jaren na de decentralisatie staan in het teken van beheersing van de grootste risico s: continuïteit van ondersteuning en aanbieders, wachtlijsten en kosten. In het beleidsplan zijn voor 2015 een aantal stuurinstrumenten ( knoppen ) omschreven om de risico s te beheersen. Advies Wmo-raad De Wmo-raad heeft op 7 december 2013 een positief advies uitgebracht over het concept beleidsplan. Wij bedanken de Wmo-raad voor het advies en zullen de Wmo-raad in 2014 betrekken bij de vervolgstappen. De Wmo-raad steunt de uitwerking van het integrale toegangsmodel. Wel adviseert de Wmo-raad maatregelen te nemen om het risico op overconsumptie te beperken als er geen drempels worden opgeworpen ten aanzien van de overgangen loket- teams- en specialistische toegang. Naar aanleiding van het advies hebben wij de risicoparagraaf verbeterd en aangeven welke sturingsmogelijkheden er zijn. De Wmo-raad vraagt aandacht voor de benodigde expertise van de generalistische teams. Naar aanleiding van het advies is in de nota benadrukt dat de generalisten binnen de teams moeten voldoen aan competentie-eisen. In het kader van pilot Het Gesprek zijn hier reeds profielen voor opgesteld. Verder hebben wij de cliëntondersteuning een duidelijke plek gegeven binnen het toegangsmodel. Pagina 5

6 Het voorstel van de Wmo-raad om een verbindingsgroep samen te stellen voor de verticale verbinding vinden wij een goed voorstel. In 2014 wordt dit uitgewerkt. De Wmo-raad vraag aandacht voor een goed kwaliteitsbeleid. Naar aanleiding van het advies hebben wij het hoofdstuk kwaliteit aangescherpt. Rondom het kwaliteitsbeleid spelen er landelijk nog veel ontwikkelingen. De Wmo-raad vraag bijzondere aandacht voor privacyaspecten. Wij zullen dit punt meenemen bij de inrichting van de integrale teams. Ook staat dit onderwerp hoog op de agenda m.b.t. informatievoorziening. De Wmo-raad is positief over de keuzevrijheid van cliënten, maar adviseert ook om de versnippering te reduceren. Wij vinden het belangrijk dat aanbieders efficiënt met elkaar samenwerken en op zoek gaan naar combinaties van zorg-en welzijnspakketten. Tijdens het inkoopproces zullen wij hier speciale aandacht aanbesteden. De Wmo-raad adviseert een communicatieplan op te stellen. Dit hebben wij opgenomen in de planning voor Pagina 6

7 Deel 1: Inleiding In het voor u liggende beleidsplan staat hoe we in Zeist invulling gaan geven aan de decentralisatie van AWBZ-taken naar de Wmo. We zijn ons al geruime tijd aan het voorbereiden op deze nieuwe taken en gaandeweg hebben zich diverse wijzigingen voorgedaan. Zo is de invoeringsdatum van de decentralisatie een aantal keer uitgesteld en zijn besluiten over onderdelen van de decentralisatie tussentijds gewijzigd. Ook op dit moment bestaan er nog onzekerheden in het decentralisatieproces. Een hele belangrijke is: hoeveel budget krijgen we per 2015 als gemeente om de nieuwe taken uit te voeren? Op het moment van schrijven is dit nog onbekend. Ondanks deze onzekerheden hebben we een beleidsplan op kunnen stellen waarin we beschrijven hoe we in Zeist de decentralisatie AWBZ- Wmo in goede banen kunnen leiden. Daarmee zijn de piketpalen geslagen, die richting geven aan het implementatieproces dat in 2014 van start gaat. Met dit beleidsplan bouwen we voort op de eerder vastgestelde startnotitie en visie- en keuzenota over de decentralisatie AWBZ-Wmo. Los van dit beleidsplan volgt in 2014 nog een bredere kadernota over de Wmo. Dit plan richt zich vooral op de nieuwe taken die op de gemeente afkomen. Dit beleidsplan had niet tot stand kunnen komen zonder de input van zorg- en welzijnsaanbieders, belangenvertegenwoordigers van cliënten, de Wmo-raad en niet te vergeten: cliënten en hun familie. Zij hebben tijdens diverse werkbezoeken en bijeenkomsten met ons meegedacht over de plannen, wat zeer waardevol is gebleken en waarvoor wij hen bedanken. Voorgeschiedenis Nederland staat voor een transformatie van de zorg aan langdurig zieken en ouderen. Het huidige systeem wordt ingrijpend veranderd om de omslag van een verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving te gaan realiseren. Dit betekent dat in de komende jaren zorg en ondersteuning aan langdurig zieken en ouderen anders georganiseerd gaan worden. Er zal een groter beroep worden gedaan op familie en vrienden van hulpbehoevenden en op vrijwilligers. Biedt hun inzet onvoldoende oplossing, dan krijgen gemeenten de taak om zorg en ondersteuning op maat te organiseren. Alleen voor de allerkwetsbaarsten blijft een landelijk vangnet in de vorm van een kern AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten) bestaan. Deze zogenaamde kern AWBZ gaat Wet LIZ (Langdurige Intensieve Zorg) heten. Vanuit de Wet LIZ wordt onverzekerbare (instellings)zorg bekostigd. Onderstaand in vogelvlucht een overzicht van de ontwikkelingen in het afgelopen jaar. Regeerakkoord In het regeerakkoord van oktober 2012 staat dat het bieden van ondersteuning, begeleiding, kortdurend verblijf een taak van de gemeenten wordt. Deze vormen van dienstverlening gaan per 1 januari 2015 vallen onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Dat betekent een overheveling van taken (begeleiding en persoonlijke verzorging) uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wmo. Een overheveling van centraal naar decentraal, die bovendien gepaard gaat met fikse kortingen (begeleiding 25%, persoonlijke verzorging -15%). Sociaal akkoord en zorgakkoord In het voorjaar van 2013 sloot het kabinet een sociaal akkoord en een zorgakkoord met de vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers om draagvlak voor haar plannen te realiseren. Deze akkoorden brachten enkele wijzigingen mee voor de plannen zoals gepresenteerd in het Pagina 7

8 regeerakkoord. Zo werd de voorgestelde korting op de huishoudelijke hulp sterk verzacht en vervielen enkele andere maatregelen. Toekomstvisie kabinet op de langdurige zorg De toekomstvisie van het kabinet op de langdurige zorg werd op 25 april 2013 gepresenteerd in de Kamerbrief hervorming langdurige zorg: naar een waardevolle toekomst en de daarbij horende visie. Hieruit blijkt dat het kabinet drie redenen ziet om de langdurige zorg voor ouderen en mensen met een lichamelijke, verstandelijke, zintuiglijke of psychische beperking te hervormen: 1. Vanwege veranderende eisen aan de organisatie van langdurige zorg. Mensen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen en niet eenzaam zijn. Zorg in een instelling komt pas aan de orde als het echt niet anders kan. 2. Vanwege de financiële houdbaarheid van de langdurige zorg. Het beroep dat op de AWBZ wordt gedaan is steeds groter geworden. Om de langdurige zorg ook in de toekomst betaalbaar te houden, moet het systeem veranderen. 3. Vanwege de manier waarop we in Nederland samenleven. We moeten een balans vinden tussen de inzet van informele en formele zorg. Nu wordt veel zorg door professionals geleverd, terwijl deze ook vanuit het informele netwerk van de zorgbehoevende persoon geleverd kan worden. We stimuleren om weer meer voor elkaar zorgen. Brief staatsecretaris aan de Tweede Kamer november 2013 Op 6 november 2013 stuurde staatssecretaris Van Rijn een brief met een nadere uitwerking van de brief Hervorming Langdurige Zorg naar de Tweede Kamer. In deze brief werden een aantal belangrijke wijzigingen ten opzichte van de eerdere plannen bekend gemaakt, te weten: De persoonlijke verzorging wordt voor een groot deel overgeheveld naar de zorgverzekeraars en (toch) niet naar de gemeenten. De Zorgverzekeringswet (ZVW) zal daartoe worden aangepast. In de nieuwe ZVW: o wordt een aanspraak wijkverpleging opgenomen; o wordt de extramurale persoonlijke verzorging een taak voor de zorgverzekeraars (vanuit de aanspraak wijkverpleging), met een budgetkorting van 15%; De persoonlijke verzorging die in het verlengde ligt van begeleiding voor mensen met een verstandelijke en/of zintuiglijke beperking en/of de mensen met psychische problematiek wordt wel overgeheveld naar de Wmo en wordt dus wel een taak voor de gemeenten. Het gaat om ondersteuning bij algemene dagelijkse levensverrichtingen. Persoonlijke verzorging wordt in de toekomst dus een taak voor de zorgverzekeraars. 84% van de totale doelgroep die persoonlijke verzorging ontvangt bestaat uit deze ouderen. De reden om de persoonlijke verzorging voor ouderen bij de zorgverzekeraars onder te brengen is de samenhang met persoonlijke verpleging, een taak die zij nu al uitvoeren. Scheiden wonen en zorg Sinds het begin van de jaren negentig vinden belangrijke ontwikkelingen plaats in de zorg, er wordt in dit verband gesproken van vermaatschappelijking of extramuralisering van de zorg. Binnen deze visie moet iedereen in staat gesteld worden om zo lang mogelijk zelfstandig, midden in de maatschappij te blijven wonen, ook wanneer men afhankelijk wordt van zorg of dienstverlening. In het verleden leidde afhankelijkheid van zorg bijna automatisch tot opname in een, veelal van de buitenwereld afgesloten, intramurale instelling zoals een verpleeghuis of een kliniek. Pagina 8

9 In 2013 is in de zorgsector de maatregel scheiden van wonen en zorg ingevoerd. Deze maatregel betreft een financiële scheiding van zorg en wonen. Nieuwe cliënten met een geringe zorgbehoefte (lagere zorgzwaartepakket, ZZP) krijgen op grond van de AWBZ nog slechts hun zorgkosten vergoed en voor hun verblijf in een instelling moeten zij huur gaan betalen. Om voor vergoeding van zorgkosten in aanmerking te komen, dient de cliënt te beschikken over een indicatie van het Centrum indicatiestelling zorg (CIZ). De maatregel scheiden van wonen en zorg heeft tot gevolg dat per doelgroep verschillende zorgzwaartepakketten uit de AWBZ worden geschrapt en gemeente in het kader van de Wmo verantwoordelijk wordt voor haar inwoners die hier voorheen aanspraak op konden maken. In een aantal stappen vindt de extramuralisering plaats van de mensen met ZZP's 1 t/m 4 in de sectoren verpleging en verzorging (VV), verstandelijke gehandicaptenzorg (VG) en geestelijke gezondheidszorg (GGZ). Vanaf 2013 geeft het CIZ geen nieuwe indicaties meer af voor een ZZP 1 of 2. Voornemen is om deze kabinetsperiode ook ZZP 3 te extramuraliseren. Extramuralisering van ZZP 4 zal volgens het regeerakkoord in 2016 plaatsvinden. Jongeren tot 23 jaar kunnen nog wel worden geïndiceerd voor alle ZZP's VG en GGZ. Voor zorg aan deze groep wordt een apart wettelijk kader gecreëerd. De groep cliënten met een ZZP 1 t/m 4 is zeer divers. Voor de verschillende cliëntgroepen zijn verschillende vormen van wonen met zorg nodig. Positie van de gemeente in het proces van extramuralisering In het proces van extramuralisering dient een herijking plaats te vinden van de afstemming in de samenwerking op het gebied van wonen, welzijn en zorg. Het samenspel met belanghebbende partijen als de zorginstellingen/-aanbieders en woningcorporaties, die gezien hun taken vaak een initiërende of trekkende rol vervullen, vraagt of en in hoeverre de gemeente in lokaal en in regionaal verband daarin een regietaak heeft. Extramuralisering vraagt ook om een goede samenwerking binnen het gemeentelijk apparaat tussen de afdelingen Wmo, Wonen en Ruimtelijke ordening en tussen de regionaal samenwerkende gemeenten. Er bestaat in het kader van de extramuralisering geen blauwdruk of eenduidige definitie voor regievoering bij samenwerking. Vandaar dat begin 2014 in overleg met de instellingen en de politiek de verschillende posities en verantwoordelijkheden bepaald zullen worden. Stand van zaken wetsvoorstel Wmo Om de decentralisatie van AWBZ-taken naar de Wmo een wettelijke grondslag te geven evenals de nieuwe manier van werken waarin eigen kracht en integraliteit centraal staan, komt er een nieuwe Wmo-wettekst. Begin oktober 2013 is het concept wetsvoorstel Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 gepubliceerd. Dit wetsvoorstel ligt momenteel bij de Raad van State voor advies en zal daarna ter besluitvorming aan de Tweede Kamer worden aangeboden. De verwachting is dat het besluitvormingsproces door de Tweede en Eerste Kamer voor de zomer van 2014 is afgerond. De Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 treedt vervolgens per 1 januari 2015 in werking. Uitgangspunten gemeente Zeist We staan voor de opgave om de nieuwe taken goed en efficiënt uit te voeren, waarbij nieuwe manieren van werken ontwikkeld moeten worden op weg naar de participatiesamenleving. De uitgangspunten die centraal staan in de toekomstvisie van de gemeente Zeist zijn de volgende: 1. Uitgegaan wordt van wat mensen (nog) wel kunnen in plaats van wat zij niet kunnen. Kwaliteit van leven (welbevinden) staat voorop. Pagina 9

10 2. Als ondersteuning nodig is, wordt allereerst gekeken naar het eigen, sociale netwerk en de financiële mogelijkheden van betrokkenen en wordt de hulp dichtbij georganiseerd. 3. Voor wie ook met steun van de omgeving niet (meer) zelfredzaam kan zijn, is er altijd (op participatie gerichte) ondersteuning en/of passende zorg. Principes voor de inrichting We hanteren de volgende principes voor de inrichting van de nieuwe taken: Integraal werken vanuit 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur Vraag van de burger centraal, oplossing op maat Van zorg naar welzijn Van zorgen voor naar zorgen dat.. Eerder signaleren Goede verbinding tussen informele en formele zorg Zorg dichtbij Regelruimte voor de professionals Leeswijzer Deel 2 van dit beleidsplan geeft weer voor welke opgave de gemeente staat. De taken die vanuit de AWBZ naar de gemeente komen worden beschreven. Cijfers over hoeveel cliënten uit gemeente Zeist nu gebruik maken van zorg vanuit de AWBZ, geven inzicht op de omvang van de doelgroepen die straks nieuw zijn voor de gemeente. Deel 3 geeft weer op welke wijze de gemeente zich tot nu toe heeft voorbereid. Hierbij valt te denken aan het ontwikkelen van lokale kaders, ontwikkelen en uitvoeren van pilots, conferenties en werkbezoeken aan en met betrokken partijen. In deel 4 komen de vernieuwingsmogelijkheden aan bod vanuit de pilots en de marktconsultatie AWBZ. Deel 5 is een uitwerking van hoe gemeente Zeist de integrale toegang wil vormgeven. Deel 6 gaat over ondersteuning in de wijk en deel 7 de wijze waarop we dit inkoop-technisch willen organiseren. Deel 8 beschrijft relevante zaken zoals overgangsrecht, informatievoorziening, financiën en communicatie. Pagina 10

11 Deel 2: Verkenning en analyse Begeleiding in de AWBZ (vóór de decentralisatie) De functie Begeleiding is één van de functies die nu nog wordt geboden op grond van de AWBZ. Begeleiding omvat de door een instelling of natuurlijk persoon te verlenen activiteiten die de zelfredzaamheid van cliënten bevorderen, behouden of compenseren. Begeleiding kan zowel intramurale als extramurale zorg betreffen. Alleen de extramurale begeleiding wordt gedecentraliseerd naar het gemeentelijke domein. In het (concept) wetsvoorstel Wmo wordt begeleiding dan niet in de vorm van een voorziening in de Wmo ondergebracht, maar de gemeente wordt verantwoordelijk voor de met begeleiding en kortdurend verblijf te bereiken resultaten. Het gaat er dan om, dat de cliënt in staat moet worden gesteld om dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren en het persoonlijk leven te structureren en daarover regie te voeren zodat hij in de samenleving kan participeren. Om welke activiteiten gaat het? 1. In de eerste plaats kan begeleiding de vorm aannemen van praktische hulp en ondersteuning bij het uitvoeren dan wel het ondersteunen bij/oefenen van handelingen/vaardigheden die zelfredzaamheid tot doel hebben. 2. In de tweede plaats kan het gaan om het compenseren of herstellen van het beperkte of afwezige regelvermogen van een cliënt, waardoor de cliënt onvoldoende of geen regie over het eigen leven kan voeren. Het gaat dan om zaken als het helpen plannen van activiteiten, regelen van dagelijkse zaken, het nemen van besluiten en het structureren van de dag. 3. In de derde plaats kan het gaan om het overnemen van toezicht, bijvoorbeeld toezicht bij cliënten vanwege ernstige gedragsproblematiek. Begeleiding individueel en begeleiding groep Er zijn twee vormen van begeleiding, namelijk individuele (BGI) en groepsbegeleiding (BGG). Begeleiding individueel wordt bijvoorbeeld ingezet voor woonbegeleiding of thuisbegeleiding. Onder begeleiding groep vallen bijvoorbeeld dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking en dagopvang voor ouderen. Voor welke vorm een cliënt in aanmerking komt, wordt bepaald door de afweging wat zorginhoudelijk het meest doelmatig is. Begeleiding in groepsverband is voorliggend op begeleiding individueel als hetzelfde doel wordt beoogd, behalve als er medische contra-indicaties zijn voor begeleiding in groepsverband. Onderdeel van de begeleiding in groepsverband kan ook zijn het vervoer naar en van een instelling als dit medisch noodzakelijk is. Uitgangspunt bij het beoordelen van medisch noodzakelijk is het gebrek aan zelfredzaamheid van de cliënt. Begeleiding in groepsverband kan bestaan uit een integraal pakket en bevat dan ook alle persoonlijke verzorging, verpleging, begeleiding individueel en behandeling die tijdens begeleiding in groepsverband moet worden gegeven. Kortdurend verblijf Deze AWBZ-functie betreft het logeren in een instelling gedurende maximaal drie etmalen per week. Dit kan gepaard gaan met het verlenen van persoonlijke verzorging, verpleging of begeleiding. Deze vorm van zorg kan ook geboden worden ter ontlasting van mantelzorgers. Sinds 1 januari 2011 is beroep op kortdurend verblijf alleen nog mogelijk op basis van een afgewogen oordeel of de cliënt behoefte heeft aan zorg met permanent toezicht. Ook deze AWBZ-functie wordt gedecentraliseerd naar de Wmo. Aangezien veelal kinderen met verstandelijke beperkingen gebruik maken van deze functie, gaat het (in deze nota) om zeer kleine aantallen. Pagina 11

12 ADL-ondersteuning (persoonlijke verzorging) Aangezien de functie persoonlijke verzorging nauw samenhang met verpleging wordt deze niet overgeheveld naar de Wmo, maar naar de Zorgverzekeringswet (Zvw). Uit de praktijk blijkt dat verzorging ook kan samenhangen met begeleiding in plaats van met verpleging. Verzorging wordt dan meer in het verlengde van begeleiding geleverd. Voor deze mensen geldt dat er over het algemeen geen sprake is van een somatische aandoening en/of primaire medische problematiek, maar in de regel behoefte aan ondersteuning bij ADL, in plaats van het overnemen er van. Dit komt met name voor bij mensen met een verstandelijke beperking, zintuiglijke beperking en psychiatrische problematiek. Deze ondersteuning bij de ADL wordt gedecentraliseerd naar de Wmo. Specifieke groepen In de onderstaande tabel is aangegeven wat de effecten zijn van de positionering van zorg en ondersteuning voor specifieke groepen (Jeugdwet, Zvw, Wmo 2015 of Wlz). In sommige gevallen is een combinatie van meerdere stelsels mogelijk. Specifieke groep Krijgt passende zorg en ondersteuning via: Jeugdwet Zvw Wmo LIZ Thema 1: extramurale AWBZ functies Extramurale behandeling X X X, tijdelijk Functie behandeling in groep X X X Kortdurend verblijf X X Thema 2: specifieke, samenhangende zorgvraag Intensieve kindzorg X Palliatief terminale zorg X ADL-assistentie en persoonlijke assistentie X X, lichte groep X, zware groep Thema 3: specifieke aandoening/ ziekte/ beperking Zintuiglijke gehandicapten X, behandeling X, begeleiding en doventolkzorg Verstandelijke beperking en indien nodig voor X gedragsproblematiek behandeling X (jeugd-)lvg X indien nodig voor behandeling X Autisme X X x Niet aangeboren hersenletsel indien nodig voor verpleging en X behandeling Ernstige psychiatrische aandoeningen X indien nodig voor X, beschermd GGZ wonen Thema 4: sterke lokale (gemeentelijke) binding Multiproblemgezinnen met intensieve thuisbegeleiding X Maatschappelijke opvang X Vrouwenopvang X Opvang zwerfjongeren X Inloop GGZ X Pagina 12

13 AWBZ indicaties gemeente Zeist Op 1 juli 2013 hadden cliënten in gemeente Zeist een geldige indicatie voor AWBZ-zorg (door het CIZ geïndiceerd). Hiervan hebben cliënten een intramurale indicatie en cliënten een extramurale indicatie. Van het aantal cliënten met een extramurale indicatie zijn er 555 cliënten met een indicatie voor extramurale individuele begeleiding en 320 cliënten met een indicatie voor extramurale groepsbegeleiding (dagbesteding). Uit de gegevens blijkt dat de grootste groep cliënten een indicatie heeft in verband met psychiatrische beperkingen. Begeleiding individueel gemeente Zeist Onderstaande tabel toont het aantal cliënten met een indicatie met begeleiding individueel en het gemiddelde aantal uren begeleiding individueel per week op 1 juli 2013 in gemeente Zeist per dominante grondslag. Dominante grondslag Aantal cliënten met individuele begeleiding Gemiddeld aantal uren SOM 45 2,5 PG 20 4,2 PSY 310 2,7 LG 30 2,9 VG 120 3,7 ZG 35 2,1 Totaal 555 2,9 Uitleg grondslag: SOM=somatisch, PG=psychogeriatrisch, PSY=psychisch, LG= lichamelijk, VG=verstandelijk, ZG= zintuiglijke beperkingen. Begeleiding groep gemeente Zeist Onderstaande tabel toont het aantal cliënten met een indicatie met begeleiding groep en het gemiddelde aantal dagdelen begeleiding groep per week op 1 juli 2013 in gemeente Zeist per dominante grondslag. Aantal cliënten met groepsbegeleiding SOM 55 5 PG 35 4,8 PSY 160 4,1 LG 20 4,1 VG 35 4,1 ZG 5 6,5 Totaal 320 4,6 Gegevens per wijk binnen de gemeente Zeist In bijlage 2 vind u een uitsplitsing van de gegevens per wijk. Vervoer bij begeleiding groep Gemiddeld aantal uren In onderstaande tabel is vermeld, hoeveel cliënten een indicatie hebben voor vervoer bij de functie Begeleiding groep. Dit waren op 1 juli cliënten. Pagina 13

14 Vervoer bij begeleiding groep Zeist Centrum Zeist Noord Zeist West Huis ter Heide, Bosch en Duin en Den Dolder Zeist Oost geen vervoer wel vervoer Totaal Totaal Overlap In onderstaande tabel staat de overlap vermeld tussen de Wmo en de AWBZ. Zorgvorm Aantal cliënten Overlap WMO Overlap AWBZ Overlap WMO en AWBZ Geen overlap begeleiding persoonlijke verzorging persoonlijke verzorging + begeleiding Totaal Pagina 14

15 Deel 3: Wat hebben we tot nu toe gedaan De gemeente Zeist heeft de decentralisatie van de AWBZ vanaf het begin alert en proactief opgepakt. In dit hoofdstuk zullen we de activiteiten die we in dit kader hebben gerealiseerd de revue laten passeren. Ontwikkelen lokale kaders De gemeenteraad van Zeist heeft beleidsstukken vastgesteld waarin de kaders van de AWBZ worden weergegeven. Startnotitie De Kanteling Allereerst is er de startnotitie over de Kanteling (augustus 2011). Hierin wordt beschreven dat het stimuleren van de regie over het eigen leven, de zelfredzaamheid van de cliënt voortaan centraal uitgangspunt is bij de Wmo. Het eigen-kracht-denken wordt hiermee beleidsuitgangspunt. Het gaat hierbij om de gedachte dat niet moet worden gekeken naar wat een cliënt niet kan, maar eerder, wat hij wel kan. Hierbij moet ook de eigen kracht van de omgeving (mantelzorg) worden betrokken. Vervolgens is deze nota opgevolgd door de startnotitie AWBZ (november 2011). In deze notitie wordt het onderwerp verkend en onderbouwd met cijfers over cliënten en zorgaanbieders AWBZ. De diverse deelonderwerpen worden in de notitie verder verkend. Ook de relaties met de andere decentralisaties (Jeugdzorg en de Participatiewet) en Passend Onderwijs worden gelegd. In het voorstel wordt het tijdpad en de ambtelijke formatie verder uitgewerkt. Eind 2011 werd er nog van uitgegaan dat de decentralisatie AWBZ in januari 2013 daadwerkelijk overgeheveld zou worden. Visie en keuzenota extramurale begeleiding In de Visie en keuzenota extramurale begeleiding (juli 2012) worden een aantal uitgangspunten gehanteerd: de decentralisatie wordt gebaseerd op de brede sociale visie van de gemeente Zeist (zie hierna) de Kanteling en Welzijn nieuwe Stijl vormen de basis voor de extramurale begeleiding eigen kracht van mensen en hun omgeving staat centraal. Om vrijwilligers en mantelzorgers te ondersteunen wordt geïnvesteerd in een goede ondersteuningsstructuur Keuzes die worden gemaakt zijn: de gemeente Zeist kiest voor een beleidsrijke invoering de gemeente kiest voor een lokale aanpak tenzij in Zeist geven we de integrale aanpak vorm door middel van het Gesprek de gemeente Zeist kiest voor een zo eenvoudig mogelijke aanvraagbeoordeling de gemeente blijft een PGB verstrekken als alternatief voor een individuele voorziening in natura de gemeente Zeist kiest bij extramurale begeleiding zoveel mogelijk voor een overheidsopdracht en niet voor subsidie Brede Sociale Visie De Brede sociale Visie tenslotte, geformuleerd met cliënten en instellingen uit de Zeister samenleving, gaat uit van de volgende beleidsuitgangspunten: 1. In Zeist geloven we in de eigen kracht van mensen en hun omgeving 2. In Zeist laten we de regie bij mensen zelf 3. In Zeist verwachten we dat mensen deelnemen aan het maatschappelijk leven 4. In Zeist zorgen we voor mensen in kwetsbare situaties 5. In Zeist hechten we waarde aan maatwerk 6. In Zeist zorgen we met elkaar Pagina 15

16 Conferenties en werkbezoeken Beleid wordt niet ontwikkeld louter van achter de computer. Juist het contact met het veld is erg belangrijk. Daarom heeft de gemeente Zeist aanbieders en cliënten daadwerkelijk opgezocht. Bij cliënten vonden de contacten plaats door middel van een serie werkbezoeken (o.a. aan Accent, Totem, Hospice Warande, Dienstencentrum Kwintes). Hier vonden gesprekken met cliënten op de werkvloer plaats, maar ook met degenen die op deze locaties daadwerkelijk het werk uitvoeren. Met de zorgaanbieders zijn veel bilaterale gesprekken gehouden. Ook zijn enkele werkconferenties georganiseerd waarbij netwerken, informatie uitwisselen en het verkennen van innovatieve mogelijkheden voorop stonden (werkconferenties extramurale begeleiding in september 2011, december 2011, februari 2012 en april 2012, brainstormsessie terminale zorg in juni 2013).Tevens is er een bijeenkomst voor het GPPZ, de Wmo-raad en de ouderenbonden georganiseerd (28 oktober 2013) en een bijeenkomst op 5 november 2013 voor zorgaanbieders en een bijeenkomst op 4 december 2013 voor cliënten. Tenslotte moet de samenwerking tussen ambtelijke organisatie en de gemeenteraad van Zeist niet onvermeld blijven. Op diverse momenten zijn thema-avonden en ronde tafels over de decentralisatie AWBZ georganiseerd. Ook zijn er vele bilaterale contacten geweest, en gezamenlijke bezoeken aan externe organisaties. Regionale samenwerking AWBZ is een onderwerp wat in Zeist in eerste instantie lokaal wordt opgezet. Desalniettemin zal het een ieder duidelijk zijn dat AWBZ zorg over de grenzen van de gemeenten gaat. Aanbieders werken regionaal, cliënten komen ook uit andere gemeenten. Daarnaast werken we voor wat betreft de decentralisaties zoals eerder vermeld binnen de RDWI regio samen met de gemeenten De Bilt, Bunnik, Utrechtse Heuvelrug en Wijk bij Duurstede. Samen met de gemeente Zeist is er een regionale decentralisatie structuur opgericht, waarbij onder een stuurgroep van wethouders een regionaal management platform hangt en, waaronder per decentralisatie ook regionale werkgroepen zijn ingesteld. Er is dus ook een regionale AWBZ decentralisatie werkgroep. Binnen deze werkgroep is gezocht naar onderwerpen waarbij regionale samenwerking een meerwaarde heeft. Vooralsnog is dit gevonden bij de volgende items: 1. Project marktconsultatie AWBZ Zie hoofdstuk Project dagbesteding De verwachting bij dit project is dat met name op het gebied van groepsbegeleiding en het vervoer veel efficiencywinst te behalen valt. Samen met de zorgaanbieders zal gekeken moeten worden waar mogelijkheden liggen voor samenwerking op het gebied van collectieve dagbesteding en het vervoer. Regionaal wordt geïnventariseerd welk specialistisch aanbod hier is en waar opgaven liggen voor de regio om de dagbesteding op onderdelen efficiënter in te richten. Centrale vraag hierbij is of er in elke wijk of gemeente aanbod moet zijn voor elke doelgroep. Inmiddels zijn de cijfers verzameld en wordt analyse uitgevoerd. Ook vindt een onderzoek plaats naar de tarieven voor dagbesteding en begeleiding. 3. Project onderzoek omgang en omvang specifieke doelgroepen De transitie van AWBZ-begeleiding naar de Wmo betreft heel uiteenlopende doelgroepen. Sommige specifieke doelgroepen vragen om extra aandacht binnen het beleid, bijvoorbeeld bij de vormgeving van het keukentafelgesprek of bij inkoop van ondersteuning voor groepen die bijvoorbeeld klein in omvang zijn. Een specifieke groep betreft bijvoorbeeld cliënten met een zintuigelijke beperking. Deze Pagina 16

17 groep is relatief klein en bestaat uit mensen met een visuele beperking en mensen met een auditiefcommunicatieve beperking. Daarnaast is er nog een zeer kleine groep visueel-auditief gehandicapten (doofblinden) die extramurale begeleiding hebben. Dit vraag extra kennis en kunde van medewerkers dat wellicht het beste op (boven) regionaal niveau gebundeld kan worden. Er zijn hierover reeds gesprekken gevoerd met Bartimeus, In december 2013 heeft een eerste regionale werkconferentie plaatsgevonden over de volgende specifieke doelgroepen: autisme (ass), licht verstandelijke beperkingen (lvb), niet-aangeboren hersenaandoeningen (NAH) en ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). Deze werkconferentie werd inhoudelijk begeleid door MEE en Altrecht. In 2014 wordt bekeken op welke wijze hier een vervolg aan gegeven kan worden. 4. Project omvang en bundeling doelgroepenvervoer Het Bestuur Regio Utrecht (BRU) voert momenteel het Regiotaxi vervoer uit voor de gemeente Zeist en 8 andere gemeenten. In verband met de aankomende veranderingen in het sociale domein is een onderzoek uitgevoerd naar het bundelen van vervoersstromen (Wmo-vervoer, leerlingenvervoer en (nu nog) AWBZ-vervoer). Vanuit dit onderzoek wordt voorgesteld om het doelgroepenvervoer te bundelen en hiertoe een Servicepunt Doelgroepenvervoer op te richten. Dit Servicepunt zou voorlopig ondergebracht worden bij BRU. Bij BRU wordt nu al de inkoop en het beheer van Regiotaxi Utrecht uitgevoerd voor de negen deelnemende gemeente. Vanuit pragmatisch oogpunt kan hier de start van het Servicepunt ook het beste plaatsvinden. Een besluit over de bundeling van doelgroepenvervoer en het op te richten Servicepunt is nog niet genomen. 5. Project terminale begeleiding Terminale begeleiding is een zeer specifiek onderwerp voor een doelgroep die als geen ander zeer kwetsbaar is. Lang is onduidelijk geweest onder wiens verantwoording de terminale begeleiding wordt geplaatst. In een recente brief van staatssecretaris van Rijn is terminale begeleiding uiteindelijk geplaatst onder de verantwoordelijkheid van de zorgverzekeraars. Het hoort dus niet in het takenpakket van de gemeenten. Van de andere kant is de overgang naar een terminale begeleiding een zeer geleidelijke : in het traject wat hieraan vooraf gaat wordt de thuiszorg steeds intensiever en heeft de gemeente wel degelijk een taak. Ook buiten de RDWI regio wordt gekeken naar mogelijke samenwerking met andere gemeenten. Hierbij kan met name de samenwerking in U-10 verband worden genoemd. Hierbij wordt kennis uitgewisseld. Hieronder worden de items waarop de AWBZ samenwerking in de regio gestalte krijgt, verder uitgewerkt: Samenwerking met huisartsen Huisartsen spelen een belangrijke rol bij de toegang tot de gedecentraliseerde AWBZ zorg. Het is dus van belang dat wij gaan samenwerken met de huisartsen. Met de huisartsen in Zeist worden momenteel verkennende gesprekken genoemd om de positionering van huisartsen in de decentralisatie van de AWBZ vorm te geven. Hierbij wordt ook gebruik gemaakt van de door LHV en VNG opgestelde leidraad: Huisarts & Gemeente, samenwerken in de wijk. Pagina 17

18 Deel 4: Vernieuwingsmogelijkheden Pilots Wmo De gemeente Zeist heeft het afgelopen jaar zes pilots gefaciliteerd in het kader van het invoeringstraject decentralisatie AWBZ. De gemeenschappelijke doelstelling van de pilots is het bewerkstelligen van een verschuiving van de tweede naar de eerste lijn en de versterking van de nulde lijn. Hiervoor wordt een nieuwe manier van werken toegepast gebaseerd op de principes van de Kanteling en de bakens van Welzijn Nieuwe Stijl. Hoewel de pilots nog doorlopen of in afronding zijn, bestaat er op dit moment behoefte aan informatie uit de pilots vanwege de beleidskeuzes voor de inrichting van de decentralisatie. Inmiddels is een rapportage beschikbaar met de opbrengst van de pilots voor de betrokken professionals en projectleiders. Het gaat over de behaalde resultaten, samenwerking en meerwaarde van de zes pilots. De belangrijkste aanbevelingen uit deze rapportage staan hieronder vermeld. De komende periode wordt verder onderzocht wat de pilots voor de cliënten/inwoners hebben opgeleverd. Het Gesprek Pilot Het Gesprek heeft vooral te maken met de toegang. Voor toegang tot Wmo-voorzieningen gaan gemeenten gekanteld werken. Dat houdt in dat brede vraagverheldering wordt toegepast en dat eigen kracht van burgers en hun sociale netwerk moet worden benut en gestimuleerd. In de pilot Het Gesprek wordt een methodiek voor brede vraagverheldering uitgetest. Er is geoefend met bestaande cliënten die al Wmo en/of AWBZ-voorzieningen ontvangen en met nieuwe cliënten. Het accent is gelegd op motiverende gespreksvoering met burgers die complexe of meervoudige vragen hebben. De meeste betrokken professionals hebben veel geleerd van de methodiek. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. Competenties van de gespreksvoerders moeten passen bij de kanteling om kwetsbare burgers te herkennen en niet te verliezen. 2. De gespreksvoerder moeten kennis hebben van de sociale kaart en ook weten op welke wijze specialistische kennis valt in te roepen. 3. De gespreksvoerders moeten generalistisch en onafhankelijk kunnen werken. 4. De brede vraagverheldering past het beste bij meervoudige of complexe vragen. 5. De gemeentelijke organisatie moet zelf ook gekanteld gaan werken. 6. Het stimuleren van eigen kracht vraagt om methodisch werken in de wijken. 7. Er is meer tijd nodig om de brede vraagverheldering door te ontwikkelen en om ervaring op te doen. 8. De gemeente moet aangeven wie er gespreksvoering mogen doen en welk mandaat zij krijgen voor toegang-toeleiding-arrangementen. Sociaal Wijkteam Zeist-Oost De pilot Sociaal Wijkteam Zeist-Oost heeft betrekking op het geheel van toegang, toeleiding en arrangementen. Het is een experiment om voor inwoners van deze wijk en met professionals die verbonden zijn aan deze wijk het geheel vorm te geven. Daarbij is de methodiek van Het Gesprek toegepast. Het accent is gelegd op gezamenlijk geformuleerde creatieve oplossingen en het toepassen van methodisch werken in een ondersteuningstraject. Deze aanpak vergt goede onderlinge samenwerking en daarin is geïnvesteerd. Er zijn trajecten gestart of gewijzigd waardoor bewoners meer hun eigen kracht benutten en meer regie houden. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. Het sociaal wijkteam vraagt meer tijd om zich verder te ontwikkelen, vanuit een methodische aanpak. Pagina 18

19 2. Vanuit de pilot wordt geadviseerd ook in andere wijken met sociale wijkteams te gaan starten. Per wijk moet bekeken worden welke samenstelling gewenst is. Het is aan de gemeente om hier een keuze in te maken. 3. Goede afstemming tussen het sociaal wijkteam en het CJG is noodzakelijk. Ook worden bepaald hoe het sociale wijkteam zich verhoudt tot het meldpunt Zorg en Overlast. 4. Creëer regelruimte voor de professionals binnen het wijkteam. 5. Coördinatie rondom de inzet is gewenst om het aantal organisaties dat betrokken is bij een cliënt terug te dringen. Geadviseerd wordt een casushouder aan te stellen met mandaat. Buurtgenoten De pilot Buurtgenoten (training Samenwijzer) is een training voor kwetsbare burgers gericht op het versterken van de eigen kracht. Daarbij worden vrijwilligers ingezet als coaches. De ervaringen zijn goed en deze training is een goede aanvulling in het geheel van algemene collectieve voorzieningen. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. De training Samenwijzer zou als collectieve basisvoorziening in de wijk moeten worden aangeboden. Dat impliceert dat informatie moet worden verspreid naar verwijzers en potentiële deelnemers. 2. Waardevolle bijdragen van burgers versterken door vervolgbijeenkomsten voor deelnemers en coaches te organiseren en door contact te onderhouden. 3. Faciliteer de ontwikkeling van een app op basis van de training. 4. Hou de contacten met de coaches warm en faciliteer dat professionals kunnen leren van deze vrijwilligers: de vrijwilligers denken niet in zorgtermen en zijn oplossingsgericht zonder problemen over te nemen. Sociale Activering/Kansen in Zeist In deze pilot is de nieuwe inrichting van toegang, toeleiding en arrangementen toegepast op een doelgroep met een bijstandsuitkering. Met de methode van Het Gesprek is een geselecteerd deel van de bestaande doelgroep benaderd. In samenwerking met een aantal maatschappelijke partners is een begeleidingstraject ontwikkeld waarbij het hele netwerk kan worden ingezet voor telkens kleine stappen voor de cliënt. Het doel is om de cliënt te activeren tot meer participatie. Het is lastig gebleken om met de bestaande doelgroep in gesprek te komen. Er is ook nog te weinig duidelijkheid over de rol van de inkomensconsulent want die ervaart spanning tussen activeren enerzijds en beoordelen volgens de richtlijnen van de dienst anderzijds. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. Geadviseerd wordt te (blijven) investeren in een intensieve samenwerking tussen de WWB en de Wmo op het gebied van gezamenlijke diagnose en aanpak. 2. Bij burgers met complexe ondersteuningsvragen volstaat één 'gesprek aan de keukentafel' niet. Daarbij is maatwerk nodig. Een nauwere toekomstige samenwerking tussen de RSD en verschillende partners is nodig om tot een oplossing op maat te komen. 3. Er is een spanning zichtbaar tussen activeren en sanctioneren. Geadviseerd wordt om hier beleid voor vast te stellen. 4. De rol van de RSD ten opzichte van de Wmo en/of sociale wijkteams moet verhelderd worden. Dit kan door in 2014 in de vorm van een pilot. Zeist Connected De pilot Zeist Connected heeft betrekking op een arrangement. De inzet van ipads maakt o.a. beeldbellen mogelijk waardoor de fysieke contacten met begeleiders kunnen worden verminderd. De inzet van ipads heeft in de meeste gevallen een gunstige invloed op het versterken en benutten van de eigen kracht van cliënten. De ervaringen zijn goed. Binnen de zorg kan dit leiden tot lagere kosten. Pagina 19

20 De doorontwikkeling van geschikte apps kan leiden tot een goede aanvulling in het geheel van de algemene collectieve voorzieningen. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. De gemeente wordt aangespoord te onderzoeken op welke wijze het gebruik van e-health toepassingen breder kan worden gestimuleerd. En daar hoort bij dat de gemeente moet nagaan wat e-health betekent voor het inkoopproces in het kader van de decentralisaties. 2. Het inzetten van een I-pad moet worden bevorderd in zorgtrajecten omdat beeldbellen 1 op de 3 huisbezoeken kan vervangen en het gebruik van het apparaat een gunstig effect heeft op versterking van de eigen kracht van mensen met beperkingen. Austerlitz Zorgt De pilot Austerlitz Zorgt heeft betrekking op het geheel van toegang, toeleiding en arrangementen. Het is de facilitering van het ontwikkelen van welzijn en zorg diensten door de coöperatie Austerlitz Zorgt voor het dorp Austerlitz. Met beperkte professionele inzet lukt het om vragen van burgers tot oplossingen te brengen met inzet van bewoners. Ook voor de toegang tot Wmo- en AWBZ-diensten kunnen bewoners terecht bij de coöperatie. Er is samenwerking met wijkgebonden en stedelijke organisaties voor zaken die niet binnen het dorp kunnen worden opgelost, zoals 2de lijns zorg. Het basisprincipe is onderlinge solidariteit die wordt uitgedrukt in lidmaatschap van de coöperatie. De groei van het aantal leden is sterker dan verwacht en de groei van de dienstverlening is conform plan. Opsomming belangrijkste aanbevelingen: 1. Het experiment Austerliz Zorgt hoopt op aandacht en facilitering van de gemeente nu en in de toekomst. 2. Austerlitz Zorgt kan worden beschouwd als een laagdrempelig sociaal wijkteam. 3. Vanuit het experiment wordt de gemeente geadviseerd om nieuwe burgerinitiatieven te stimuleren door drempels weg te nemen. Een goede stap is om oog te hebben voor vrijwilligersorganisaties, zelforganisaties en sleutelfiguren die al in de wijken actief zijn. Er zijn steunstructuren nodig voor burgerinitiatieven. Marktconsultatie AWBZ Ter voorbereiding op de te maken beleidskeuzes (en de inkoop) hebben de gemeenten Zeist, Utrechtse Heuvelrug, Bunnik, Wijk bij Duurstede en De Bilt gezamenlijk een onderzoek verricht naar vernieuwingsmogelijkheden binnen het sociaal domein. In totaal hebben 70 Instellingen deelgenomen aan dit onderzoek. Hiervoor is een aparte rapportage beschikbaar. De vernieuwingsmogelijkheden staan hieronder opgesomd: Toegang Wijkgerichte, integrale benadering Samenwerking/afstemming tussen de nulde, eerste en tweede lijn Samenwerking/afstemming op de domeinen participatie, jeugd, zorg en onderwijs Laagdrempelige loketten, goed bekend bij verwijzers Outreachende wijkteams als schakel in de hele keten van preventie, care en cure Meer vrijheid voor de professionals om maatwerk te leveren en te zoeken naar creatieve oplossingen Arrangementen Preventie programma s eenzaamheid, dementie, depressiviteit (belangrijke rol voor welzijnswerk) Eigen kracht en zelfoplossend vermogen van inwoners aanspreken Focus op empowerment en e-health mogelijkheden (beeldcontact, internet) Risico s overbelasting mantelzorgers verlagen (door o.a. ondersteuningsplan) Vrijwilligers inzetten voor informele zorg in thuissituaties Pagina 20