1.1 Productschap Tuinbouw Jaarverslag maart 2014

Transcriptie

1 1.1 Productschap Tuinbouw Adres Louis Pasteurlaan 6 Postbus 280, 2700 AG Zoetermeer Telefoon Fax Internet info@tuinbouw.nl Jaarverslag maart 2014

2

3 1 Jaarverslag 2013

4

5 Inhoudsopgave Woord vooraf 4 1 Het Productschap Tuinbouw 5 2. Activiteiten Productschap Tuinbouw Plantgezondheid, Fytosanitaire zaken en Water, bodem & bemesting Voeding en Gezondheid Groen en Welbevinden Energie en CO Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen & Biobased Economy Arbeid - Werken in de tuinbouw Afbouw niet-kerntaken Medebewind Resultaten Belangstellingsregistratie en overdracht taken Organisatie Productschap Tuinbouw Bestuur Productschap Tuinbouw Code Goed Bestuur Bezwaar en beroep Communicatie Commissies Heffingen Verordeningen Vertegenwoordigingen Financiën Bijlagen 53 3 Productschap Tuinbouw 3

6 Woord vooraf Zorgvuldige overdracht en afbouw; daarop concentreerde het Productschap Tuinbouw zich in Nadat eind 2012 duidelijk werd dat de PBO, waarvan het Productschap Tuinbouw deel uitmaakt, binnen korte tijd zou worden opgeheven, heeft heroriëntatie op de taken plaatsgevonden. Prioriteit was er voor te zorgen dat alle activiteiten die voor de sector worden uitgevoerd ook na het opheffen van het schap zoveel mogelijk gecontinueerd kunnen worden. In de eerste plaats is veel aandacht besteed aan de overdracht van publieke taken naar het ministerie van Economische Zaken (EZ). Dit betreft de medebewindstaken en regelingen op het gebied van plantgezondheid en CO2. De medebewindstaken worden vanaf 1 januari 2014 uitgevoerd door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) een onderdeel van het ministerie van EZ. Een aantal regelingen gaan in de loop van 2014 over. Naast overdracht van de publieke taken moest ook gezorgd worden voor continuïteit van de publiek-private taken. Het proces van borging van deze taken, met zowel een publiek belang als een belang voor de tuinbouw- en groensector, was tamelijk complex. Om te zorgen voor continuïteit door private partijen is een Belangstellingsregistratie ingericht. Partijen konden, via het indienen van een plan, aangeven welke taken zij wilden voortzetten en op welke wijze. De procedure van Belangstellingsregistratie heeft geleid tot inschrijvingen van 43 partijen op 115 (clusters) van activiteiten. Inschrijvingen werden gewogen aan een aantal door het Bestuur vastgestelde criteria, waarbij toegankelijkheid voor de sector, overname van PTmedewerkers, samenhang van het gehele activiteitenpakket en continuïteit de belangrijkste waren. Op basis van deze procedure besloot het bestuur in november welke partijen de activiteiten konden overnemen en op welke wijze. Wij hebben er alle vertrouwen in dat de sector op basis van deze keuzes ook in 2014 op de belangrijke PT-onderwerpen voldoende kennis en ondersteuning zal vinden. De activiteiten gericht op overdracht zijn in 2013 goeddeels afgerond. Eind 2013 is afscheid genomen van veel medewerkers. In 2014 zal de aandacht van de resterende mensen gericht zijn op verdere afbouw van het PT. Geen eenvoudige taak voor de PT-organisatie, maar wel een waar de medewerkers zich volledig voor inzetten. Zorgvuldig, met hart voor de sector is alles in het werk gesteld om dat wat opgebouwd is, voor de sector beschikbaar te houden. Bestuur, Commissies en Ondernemingsplatforms hebben daaraan een bijzondere bijdrage geleverd. Het belang van de ondernemers in de tuinbouw- en groensector bleef centraal staan in het werk van de medewerkers van het PT. Koersvast en dienstbaar. Ik ben daarvan diep onder de indruk en spreek dan ook mijn grote waardering uit jegens alle medewerkers en bestuurders van het PT. Agnes van Ardenne Voorzitter Productschap Tuinbouw 4 Productschap Tuinbouw

7 1 Het Productschap Tuinbouw Het Productschap Tuinbouw (PT) is een publiekrechtelijke organisatie, waarin organisaties van werkgevers en werknemers samenwerken en het beleid bepalen. De mogelijkheid om schappen in te stellen is geregeld in de Wet op de bedrijfsorganisatie. Het PT is in 1956 ingesteld. Op 29 oktober 2012 verscheen het regeerakkoord met daarin het besluit de product- en bedrijfschappen af te schaffen. Dat betekent dat het jaar 2013 in het teken stond van overdracht en afbouw van taken en de organisatie van het PT. De Sector De Nederlandse tuinbouw- en groensector bestaat uit ondernemingen uit de gehele productie- en afzetketen. In het PT zijn hoveniers en groenvoorzieners, retail en andere detailhandel, groothandelaren, im- en exporteurs, fabrikanten van verwerkte tuinbouwproducten, veilingen en afzetorganisaties, telers en producenten van uitgangsmateriaal en de vakbonden vertegenwoordigd. Tuinbouw- en groenondernemingen bieden aan bijna mensen werkgelegenheid. Missie PT Het Productschap Tuinbouw verbindt de belangen van tuinbouwbedrijven en maatschappij met als doel een rendabele en duurzame productie en afzet van veilige en gezonde voeding en aantrekkelijk en functioneel groen. Het PT biedt een combinatie van: Overlegplatform Kenniscentrum Collectief budget Wetgevend instrumentarium Uitvoering EU-marktbeleid Met als doelstellingen: Nieuwe afzet- en verdiencapaciteit Versterken concurrentiekracht Verduurzaming ketens Efficiënter produceren, minder grond- en hulpstoffen Voldoende geschikte werknemers Duurzame innovaties 5 Besluitvorming, Toezicht en Verantwoording Het bestuur, waarin werkgevers- en werknemersorganisaties zijn vertegenwoordigd, bepaalt het algemene beleid van het PT, stelt jaarplan, begroting, jaarverslag en jaarrekening vast en bewaakt de legitimiteit en integriteit van het schap. Door middel van bestuurlijk en financieel toezicht ziet de SER erop toe dat het PT doelen realiseert die in het belang zijn van de sector en van de maatschappij en die overeenstemmen met de wet. Ook ziet de SER erop toe dat de dragende organisaties van het PT voldoende representatief zijn voor de sector. Beleid en bestuur 2013 Onderdeel van het besluit tot afschaffen van het PT was het besluit dat de publieke taken van het schap overgaan naar het Rijk. Dit zijn de taken die door een overheidsorgaan uitgevoerd dienen te worden. Daarnaast omvat het takenpakket taken die niet privaat georganiseerd en gefinancierd kunnen worden en die een maatschappelijk belang en een sectorbelang hebben, de zg. publiek-private taken. De wetgevende bevoegdheid van het PT werd bij deze taken ingezet om free-riders te voorkomen in de MKB-gestructureerde sector. Het takenpakket omvat de investeringsprogramma s: Voeding en Gezondheid Groen en Welbevinden Plantgezondheid, Fytosanitaire zaken en Water Energie en CO 2 Werken in de tuinbouw Biobased Economy en MVO Zowel de publieke taken als de publiekprivate taken dienden in 2013 overgedragen of afgebouwd te worden. Overdracht publieke taken De publieke taken die overgedragen worden aan het ministerie betreffen de medebewindstaken en regelingen op het gebied van plantgezondheid. Productschap Tuinbouw 5

8 De medebewindstaken worden gefinancierd door de EU, het Ministerie van Economische Zaken (EZ) en het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M). In 2012 werden de afdelingen medebewind van de verschillende schappen reeds samengevoegd tot een medebewindsorganisatie per 16 oktober Deze organisatie gaat per 1 januari 2014 in zijn geheel over naar het ministerie. Bij deze overgang volgen mensen hun werk. Ook een aantal ondersteunende functies gaan over inclusief medewerkers. De overige regelingen worden deels per 1 juli 2014 of 1 januari 2015 overgedragen. Daarbij volgen enkele medewerkers hun werk. Overdracht publiek-private taken: de Belangstellingsregistratie De publiek-private activiteiten worden gefinancierd met middelen die van de betreffende deelsector of geleding zijn verkregen. Voortzetting van deze activiteiten na de opheffing van het PT is van groot belang. Om te voorkomen dat de ontwikkelde activiteiten voor de sector verloren gaan, is door het bestuur in zijn vergadering van 26 maart 2013 besloten tot de opening van een Belangstellingsregistratie. De Belangstellingsregistratie is gericht op het vinden van partijen die deze activiteiten overnemen en voortzetten met inachtneming van de daarvoor geldende randvoorwaarden. Gegadigden konden tot 31 mei uur hun belangstelling kenbaar maken voor het voortzetten van activiteiten. De belangstelling van 43 partijen is geregistreerd. Dit betrof in hoofdzaak brancheorganisaties, adviesbureaus en onderwijsinstellingen. Zij hebben zich gezamenlijk ingeschreven voor 117 (clusters) van activiteiten. middelen. Dit was afhankelijk van de aard van de activiteit, de beschikbaarheid van middelen en het (kunnen) voldoen aan vigerende wet- en regelgeving. De overdracht van activiteiten en middelen in het kader van de Belangstellingsregistratie geschiedde bij besluit van het bestuur en zijn onderdeel van het afbouwplan PT. Een onafhankelijk deskundige heeft advies gegeven bij het bepalen van de waarde van wat wordt overgedragen; een vereiste van de SER. Het afbouwplan maakt deel uit van herziene begroting 2013, respectievelijk opheffingsbegroting Deze begrotingen hebben goedkeuring van de SER gekregen. Uiteraard legt het PT ook verantwoording af aan de ondernemers in de tuinbouw- en groensector. Dat gebeurde onder andere via (digitale) nieuwsbrieven, persberichten, publicaties in de vakpers en de website van het PT. De door de gegadigden ingediende voorstellen zijn getoetst aan de door het bestuur daartoe vastgestelde criteria. Een onafhankelijk deskundige heeft toegezien op het verloop van het registratie- en beoordelingsproces. Op basis van deze toetsing besloot het bestuur welke kandidaat het meest geschikt was om de activiteit voort te zetten. In de bestuursvergadering van 12 november stelde het bestuur vast welke organisatie welke activiteit in 2014 voortzet. De overdracht van activiteiten is in een aantal gevallen gepaard gegaan met overdracht van 6 Productschap Tuinbouw

9 2. Activiteiten Productschap Tuinbouw Inleiding Het Productschap Tuinbouw voert autonome activiteiten uit voor de sector en niet-autonome activiteiten voor de overheid; het medebewind. De autonome activiteiten worden gefinancierd uit de opbrengsten van heffingen voor telers, producenten van uitgangsmateriaal, handelaren, fabrikanten en hoveniers. Met het besluit in het regeerakkoord tot opheffing van de productschappen is de ontwikkeling van de autonome programma s eind 2012 tot stilstand gekomen. De sectoren besloten op basis van de stand van zaken van de sectorfondsen wat er in 2013 en 2014 uitgevoerd wordt. Het jaar 2013 was gericht op de overdracht van publieke taken naar het ministerie van EZ, overdracht van publiek-private taken naar private organisaties. Effecten van beleid Dit hoofdstuk beschrijft de resultaten en effecten van activiteiten binnen de verschillende programma s en van medebewind. Tevens wordt beschreven of taken worden overgedragen of afgebouwd. Van alle projecten zijn projectaanpak, eventuele tussenrapportages en resultaten beschikbaar via de website van het PT. Investeringen PT x Productschap Tuinbouw 7

10 2.1 Plantgezondheid, Fytosanitaire zaken en Water, bodem & bemesting Het Programma Plantgezondheid, Fytosanitaire zaken en Water, bodem & bemesting maakt het mogelijk om daadkrachtig knelpunten op te lossen en uitdagingen aan te gaan op het gebied van plantgezondheid, fytosanitaire zaken en water, bodem en bemesting. Programmadoelen Doelstelling is de wereldwijd leidende positie van de Nederlandse land- en tuinbouw in uitgangsmateriaal en speciality crops behouden en waar mogelijk versterken. Onze producten dienen daartoe van hoogwaardige (fytosanitaire) kwaliteit te blijven en duurzaam te worden geproduceerd. Effectieve, schone en veilige gewasbescherming is daarbij onontbeerlijk. Op de lange termijn dient de land- en tuinbouw nagenoeg emissie- en residuvrij te produceren. Daarvoor moet er een duidelijke kanteling komen in denken en doen. Doelstellingen Programmalijn Plantgezondheid: 1. De gewassen zijn weerbaar, 2. Robuuste en weerbare teeltsystemen zijn ontwikkeld, 3. Gezond gewas door slimme en innovatieve technologieën, 4. Effectief en duurzaam gewasbeschermingpakket (biologisch en chemisch) is gerealiseerd. Doelstellingen Programmalijn Fytosanitaire zaken: 1. De levering van schoon uitgangsmateriaal en eindproduct is gegarandeerd, 2. Ongestoorde jaarrond import en export moet mogelijk zijn, 3. Ondernemers zijn zich bewust van fytosanitaire risico s, 4. Risicomanagement en beheersing is een belangrijk bedrijfsactiviteit. Doelstellingen Programmalijn Water, bodem en bemesting: 1. Beschikking over voldoende en goed water, 2. Emissie van met name mineralen en gewasbeschermingsmiddelen is zeer beperkt, 3. Inzicht in gezonde bodem. Activiteiten In 2013 is zoveel mogelijk uitvoering gegeven aan de doelstellingen van het jaarplan Daarbij hebben we ons voornamelijk gericht op de uitvoering van de lopende projecten en de verdere invulling van de bij het Topconsortium voor Kennis en Innovatie (TKI) Tuinbouw ingediende Publiek-private samenwerkingen (PPSen) 2013: PPS Het Nieuwe Doen in Plantgezondheid, PPS Teelt de Grond uit, PPS Fytosanitair Robuuste Ketens, PPS Bodem PPS Glastuinbouw Waterproof. In de eerste helft van 2013 zijn nog vele projecten opgestart om een bijdrage te leveren aan het behalen van de in de PPS-en gestelde doelen. Gezien de situatie van het PT is geen verdere invulling gegeven aan de inhoudelijke ontwikkeling van het Programma, in samenwerking met de Ondernemingsplatforms. Het secretariaat van de PPS-en is overgedragen aan o.a. LTO Nederland en Platform Duurzame Glastuinbouw. In het kader van de Belangstellingsregistratie hebben de gegadigden (m.n. LTO, KAVB en NFO) projecten ingediend voor subsidiëring door het PT, gericht op continuering van activiteiten vallend onder het Programma. Deze projecten kunnen namens het bedrijfsleven onderdeel worden van bovengenoemde PPS-en voor de jaren 2014 en Resultaten Plantgezondheid De meeste projecten die in 2013 aanbesteed zijn, richten zich op onderzoek waarmee uiteindelijk de weerbaarheid van het gewas en het teeltsysteem verhoogd wordt. Voorbeelden zijn; geïntegreerde bestrijding van (bodem)plagen in de teelt van snijbloemen en potplanten, alternatieven voor neonicotinoïden in de sierteelt onder glas en duurzame beheersstrategiën voor weerbare planten tegen bovengrondse ziekten. 8 Productschap Tuinbouw

11 Voorbeelden van opgeleverde resultaten uit een eerder jaar zijn: De Toekomst van de iep, Een Beheersstrategie voor Pythium in bloembollen, Geïntegreerde bestrijding van rozeschildluis, Ontwikkeling van een beslisondersteunend systeem voor vruchtboomkanker, Strategie tripsbestrijding in potplanten, Duurzame gewasbescherming roos 2020 en Plantweerbaarheid in snij- Hortensia. Veel aandacht is gegeven aan het behoud van een effectief middelenpakket. De Coördinatoren Effectief Middelenpakket (CEMP), die het PT financiert, houden het pakket gewasbeschermingsmiddelen optimaal. Zij helpen nieuwe toelatingen realiseren en bestaande toelatingen te behouden en uit te breiden. Als dat nodig is, vragen de CEMP s toelating aan voor toepassingen die voor gewasbeschermingsmiddelenfabrikanten niet rendabel zijn. Dit gebeurt met financiering uit het Fonds Kleine Toepassingen. Het PT en het Ministerie van EZ financierden dit fonds. Na 2014 worden deze activiteiten gecontinueerd door de brancheorganisaties in de verschillende teeltsectoren. Fytosanitaire zaken Het PT financierde verschillende activiteiten om fytosanitaire handelsbelemmeringen voor de export te verminderen, zoals de projecten Handelsbelemmeringen Boomkwekerij en Bloemisterij en het onderzoeksproject Controlled Atmosphere Temperature Treatment (CATT), die ook als een PPS 2014 bij de TKI Tuinbouw is ingediend. Ook PT verordeningen voor het tulpenstengelaaltje, de bestrijding van knolcyperus en aardappelmoeheid droegen in 2013 bij aan de ongestoorde productie en afzet van vollegrondsgewassen. Water, bodem & bemesting De meeste projecten aanbesteed in 2013, zijn gericht op het terugdringen van de emissie van nutriënten en gewasbeschermingsmiddelen naar oppervlaktewater. Projecten zoals Duurzame waterzuiveringstechnieken, Recirculatie drainagewater, Implementatie emissiemanagement en Ziektebeheersing substraatloze teeltsystemen dragen hier zeker aan bij. Communicatie De resultaten van alle projecten worden gepubliceerd op de PT website maar ook op andere sites zoals en De resultaten worden ook besproken in de begeleidingscommissies met telers. Er worden artikelen in de vakbladen geplaatst. Resultaten van het onderzoek zijn een belangrijk onderwerp van de vele telersbijeenkomsten die door de KAVB, LTO vakgroepen, NFO en Groeiservice georganiseerd worden. Ook zijn bijeenkomsten georganiseerd in samenwerking met de onderzoeksinstanties om tot een betere afstemming van de resultaten met de praktijk en telers te komen. Te denken valt aan de Kennisdag Fruitteelt, Voorlichting Vruchtbomenonderzoek, Kennisdag Water en de Kennisdagen Plantgezondheid. 9 Productschap Tuinbouw 9

12 2.2 Voeding en Gezondheid Het eten van groenten, fruit, noten en zuidvruchten is belangrijk voor een gezond voedingspatroon en draagt bij aan de vitaliteit van mensen. Tuinbouwbedrijven leveren veilige, gezonde, aantrekkelijke en smaakvolle producten die het mogelijk maken om te kiezen uit een gevarieerd aanbod. Om de veiligheid van producten te borgen moeten de voedselveiligheidsrisico s in de keten worden beheerst en de normen niet worden overschreden. De gezondheidswinst te behalen met het stimuleren van een gezonder voedingspatroon weegt zeker op tegen het gezondheidsverlies dat veroorzaakt wordt door onveilig voedsel. Activiteiten Het programma Voeding en Gezondheid is onder aansturing van het Ondernemersplatform (OP) Voeding en Gezondheid in 2012 opgesteld. Het programma bestaat uit drie hoofdlijnen met elk hun strategische doel: Gezondheid: Gedragsverandering is noodzakelijk; in 2027 is het eten van 200 gram groenten en 2 stuks fruit per dag normaal. Voedselveiligheid: Voedsel is veilig! Voedselveiligheidsrisico s in de keten worden beheerst en de voedselveiligheidsnormen worden niet overschreden. Consumenten hebben vertrouwen in gezond en veilig voedsel. Crisismanagement en crisiscommunicatie: Het PT coördineert het crisismanagement en -communicatie voor de voedingstuinbouw. Met de aanstaande opheffing van het PT zijn in 2013 vooral de basisactiviteiten op het gebied van voedselveiligheid en crisiscommunicatie uitgevoerd, de lopende generieke EU promotiecampagne (2x2) en de Groenten en Fruit Monitor. Resultaten en effecten Gezondheid Groenten en Fruit Monitor Ook in 2013 zijn dagelijks consumenten online ondervraagd wat ze de dag ervoor hebben gekocht en gegeten, hoe het bereid is en waar het is gekocht. Dit geeft veel informatie over de consumptie van groenten en fruit door de Nederlandse en Duitse consument die de sector kan gebruiken om beter op de wensen in te spelen én voor het ontwikkelen van productinnovaties en marketingconcepten. Voedselveiligheid Groenten en Fruit Portaal, het digitale informatieportaal In dit portaal vinden bedrijven nieuws en up-todate wettelijke informatie over voedselveiligheid, gewasbescherming en productinformatie. De wettelijke informatie is gebundeld en verrijkt met aanvullende informatie uit verschillende bronnen. Met eenvoudige functionele applicaties kan de gebruiker wettelijke normen opzoeken én informatie over inhoudsstoffen vinden voor gezondheidscampagnes. In november is een vernieuwde versie gelanceerd. In 2013 maakten ruim 1900 personen gebruik van het Groenten en Fruit Portaal. Food Compass PT voert via Food Compass, een gedegen residumonitoringsysteem, de verplichte residuanalyses collectief uit voor ruim 60 procent van de afzet van Nederlandse- en geïmporteerde groenten, fruit en paddenstoelen. In 2013 was het Food Compass internetportal volledig operationeel en toegankelijk voor alle deelnemers. In 2013 informeerde Food Compass samen met Frugi Venta de sector over perchloraat in groenten en fruit, en adviseerde hen over te nemen maatregelen. Food Compass heeft richting overheid, EU en sector inzicht verschaft in de aangetroffen waarden, zodat er in juli tijdelijke normen konden worden vastgesteld die aansluiten op de Goede Landbouw Praktijk én de voedselveiligheid borgen. EWRS De EWRS databank (Early Warning and Response System) is in 2013 aangevuld met resultaten van duizenden residuanalyses op verse groenten en fruit. Handelsbedrijven benutten de informatie om hun bedrijfseigen risicoanalyses te maken. 10 Productschap Tuinbouw

13 PPS Microbiologie De PPS microbiologie in de tuinbouw is later gestart en beperkter uitgevoerd in Met de uitkomsten vanuit de PPS zal het kennisniveau en de bewustwording van ondernemingen in de voedingstuinbouw over microbiologische risico s worden vergroot. Doel is om de kans in de keten op een besmetting van de eindproducten met humaan pathogene micro-organismen tot het laagst mogelijke niveau te beperken. Hiervoor worden praktische handleidingen ontwikkeld die aansluiten bij de Nederlandse situatie. Voor de microbiologische monitoring van voedingstuinbouwproducten wordt samengewerkt met Food Compass. Op het vlak van beheersmaatregelen wordt er onderzoek uitgevoerd naar behandelingen om kruisbesmetting vanuit waswater in groentenbewerking te voorkomen. Levensmiddelenwetgeving Via de Productschappencommissie Levensmiddelen Wetgeving (PLW) adviseren de productschappen de overheid hoe nieuwe wetgeving het beste kan aansluiten bij de praktijk en wordt de sector geïnformeerd over wetsvoorstellen en nieuwe wetgeving. In de EU is nieuwe wetgeving ontwikkeld met eisen aan het zaad, het productieproces en microbiologische criteria voor de productie van kiemgroenten. In samenwerking met de ministeries, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), kiemgroentenbedrijven, Hoofdproductschap Akkerbouw (HPA) en Plantum NL is de implementatie begeleid. Bij de nieuwe EU-wetgeving over de informatievoorziening naar de consument (etikettering) wordt voedingswaardedeclaratie, en mogelijk ook het land van oorsprong, verplicht voor een deel van de bewerkte producten. De gevolgen en implementatie van deze wetgeving voor de voedingstuinbouw zijn in een notitie bij elkaar gebracht. De discussie over land van oorsprong in Brussel duurt voort en een rapport waarin de effecten van verplichte herkomstetikettering zijn onderzocht wordt door het Ministerie van EZ ingebracht. Hierin zijn twee voorbeelden vanuit de tuinbouw meegenomen. Voor de etikettering op producten met handelsnormen is door de Europese Commissie aangegeven dat de aanduidingen vanuit de handelsnormen leidend zijn. Voor verpakkingen afkomstig uit derde landen bespaart dit de sector veel handelingen omdat er geen adresgegevens van importeur of verkoper in de EU op hoeft te worden vermeld. Zware metalen monitoring In 2013 werd er een sectorale monitoring gestart voor zware metalen. Doel is inzicht te verkrijgen in de gehaltes van zware metalen in diverse gewassen. Een aantal normen voor maximum gehalten van zware metalen (lood) wordt de komende jaren in EU verband herbeoordeeld. Dit zal betekenen dat de normen naar beneden wordt bijgesteld. Crisismanagement en risicocommunicatie De voedingstuinbouw heeft sinds de EHECcrisis de calamiteitenaanpak verbreed van crisiscommunicatie, naar risico- en crisismanagement. Het draaiboek is verder uitgewerkt. Hierin is de reikwijdte van de crisisaanpak van de sector via het PT, de doelstellingen, verantwoordelijkheden en taken met procedures uitgewerkt. Dit is verder ingevuld in de vorm van netwerkkaarten voor voedselveiligheid en plantgezondheid. Het kernteam met daarin vertegenwoordigers uit verschillende schakels van de keten (Dutch Produce Association (DPA), Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), Frugi Venta, LTO Nederland en Plantum NL) en het PT heeft een gezamenlijke training gehad. Tijdens de training is aandacht besteedt aan een werkwijze rondom besluitvorming volgens een gestructureerde aanpak en samenwerking. Een aantal medewerkers van het PT continueert de activiteiten die behoren bij het programma Voeding & Gezondheid vanaf 2014 namens Frugi Venta en DPA. 11 Productschap Tuinbouw 11

14 2.3 Groen en Welbevinden Groen maakt mensen bewuster en steden zachter. De vitaliteit van de natuur terugbrengen in het dagelijks leven in de stad, kan een oplossing zijn voor veel maatschappelijke problemen. Van criminaliteit tot vervuiling, van eenzaamheid tot ongezond eten, van weinig bewegen tot oververhitting, groen kan er verandering in brengen. Door groen voelen mensen zich gezonder en prettiger en wórden ze gezonder. Groen levert lokaal voedsel, groen vermindert obesitas, diabetes en andere welvaartsziekten. In groen ontspannen mensen zich en kunnen ze zich meer bewegen. Het Productschap Tuinbouw zorgt ervoor dat de baten van groen worden onderbouwd en uitgedragen. De investeringen via het PT moeten eraan bijdragen dat de tuinbouwsector de brede waarde van groen leert inzetten om haar afzet en marge te vergroten. Het onderwerp Gezondheid en Welbevinden is opgenomen in de innovatieagenda van het Topgebied Tuinbouw en Uitgangsmaterialen. Het ondernemingsplatform Groen en Welbevinden heeft de activiteiten van het PT op het gebied van Groen en Welbevinden in 2012 ondergebracht in het meerjarenprogramma Groen en Welbevinden groene oplossingen voor beter wonen, werken en leven. Het programma heeft 4 inhoudelijke actielijnen: 1 Klimaat en energie Groen helpt de stad te koelen en overvloedige neerslag te bufferen. Groene daken en gevels isoleren gebouwen, biomassa levert groene energie en PV cellen op groene daken hebben een hoger rendement. 2 Gezondheid en welbevinden Zicht op groen en toegang tot groen laat mensen zich gezonder voelen én gezonder zijn. Groen in gebouwen zorgt voor welbevinden, hogere productiviteit en lager ziekteverzuim. 3 Leefbaarheid en veiligheid Groen is de sleutel voor het opknappen van achterstandswijken, herbestemmen van lege kantoren en vitaal houden van krimpgebieden. Groen bevordert integratie en verlaagt criminaliteit. 4 Economie en innovatie Groene innovaties zoals stadslandbouw, groene daken en gevels, groen in gebouwen en vergroting van de biodiversiteit, scheppen lokale werkgelegenheid en exportkansen. Activiteiten Het programma maakt gebruik van 3 instrumenten om haar inhoudelijke actielijnen te verwezenlijken. 1. Het PT coördineert onderzoek om wetenschappelijk te onderbouwen dat tuinbouwproducten goed zijn voor de gezondheid en bijdragen aan het welbevinden van mensen. 2. Het PT investeert in het informeren van politiek, overheden, bedrijven en consumenten over de economische en maatschappelijke baten van het groen. 3. Het PT stimuleert groene innovaties door partijen, binnen en buiten de tuinbouw, met elkaar te verbinden. Resultaten en effecten In 2013 is samengewerkt met TEEB-Stad. TEEB (the economics of ecosystems and biodiversity) is een rekenmodel waarin de baten van de groene investeringen zichtbaar gemaakt worden. TEEB wordt ontwikkeld door het ministerie van EZ en de grote Nederlandse gemeenten. In 2013 is het rekenmodel vertaald naar een toegankelijke app waarmee gemeenten en ook hoveniers aan de slag kunnen. De groene kennis is ingebracht door branchevereniging VHG. Dit project is gefinancierd door het ministerie van EZ en het PT. Het project Groene Schoolpleinen fase 1 is afgerond. In het project is aangetoond dat groene schoolpleinen een positief effect hebben op de het concentratievermogen, welbevinden en gedrag van leerlingen van basisscholen. Fase 2 wordt begin 2014 opgeleverd. Deze tweede fase identificeert succes- en faalfactoren om te komen tot een goed groen schoolplein. Het onderzoeksteam van Groene Schoolpleinen gaat hierna een onderzoeksopdracht uitvoeren voor het Ministerie van OCW ter waarde van ,- over de inpassing en rendement van groene schoolpleinen op het basisonderwijs. 12 Productschap Tuinbouw

15 Het onderwerp groen en gezondheid wordt opgepakt door het project van stichting Nature Assisted Health Foundation (NAHF). De stichting gaat op zoek naar verdienmodellen voor de tuinbouw om gezondheidszorg te verbinden met groen. De aandachtsgebieden zijn: sneller herstellen van burn out, omgaan met dementie en verbetering terugkeer arbeidsproces na borstkanker. Naast het PT financiert de Rabobank en provincie Noord Brabant mee. Brancheverening van hoveniers VHG en de bloemenhandel VGB werken samen aan het inrichten van een kennisdatabase met de naam Intogreen. Deze database gaat een overzicht geven van (wetenschappelijk) onderzoek naar de positieve effecten van groen en ontsluit die op een laagdrempelige manier naar ondernemers. Hierop volgend wordt in 2014 met PT ondersteuning gewerkt aan het vertalen van de kennis naar nieuwe producten en diensten. Entente Florale stimuleert steden en dorpen groen te zien als verstandige investering en als waardevol marketinginstrument. Kern van Entente Florale is de verkiezing van groenste stad en het groenste dorp. In Nederland waren dat in 2013 Groningen en Dalfsen. Entente Florale heeft in 2012 een nieuw convenant gesloten met de overheid voor 4 jaar, in samenwerking met Platform 31 en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, onder de naam De Vitale Groene Stad. Het PT is medefinancier van Entente Florale tot en met De mate waarin groen gedrag kan sturen wordt onderzocht in de TBS kliniek De Woenselse Poort in Eindhoven. Bekeken wordt in hoeverre groen invloed heeft op het personeel en de patiënten. Ziekteverzuim, agressie en welbevinden worden gevolgd. Continuïteit In de Belangstellingsregistratie van het PT heeft bloemenveiling FloraHolland het programma Groen en Welbevinden gegund gekregen en de stichting iverde de campagne De Groene Stad. FloraHolland en iverde hebben op verzoek van het PT een gezamenlijk actieplan ontwikkeld om het programma en de campagne voort te zetten. Onder de naam PPS De Groene Agenda is een driejarig samenwerkingprogramma opgesteld en voor ondersteuning ingediend bij het PT en de topsector Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. 13 Productschap Tuinbouw 13

16 2.4 Energie en CO 2 De tuinbouwsector wil voldoen aan de maatschappelijke eisen om duurzaam te produceren. Ook wil de sector minder afhankelijk worden van schaarse fossiele energie en de energiekosten zo laag mogelijk houden. Het Productschap Tuinbouw verzorgt de (co)financiering en coördinatie van projecten voor dat doel in het Programma Energie & CO 2. Ondernemingen in de tuinbouw kunnen de projectresultaten benutten om het gebruik van energie en de uitstoot van CO 2 te verminderen. Mede dankzij deze sectorgerichte activiteiten in het Programma zijn de sectoren goed op weg om de doelstellingen te realiseren die met de overheid zijn overeengekomen in het Agroconvenant Schoon en Zuinig. Doelstellingen De sector heeft op weg naar klimaatneutraal concrete doelen en ambities geformuleerd voor 2020 en daar afspraken over gemaakt met de overheid. Per tuinbouwdeelsector zijn de doelen specifiek benoemd, maar de rode draad is: 2% energie efficiëntieverbetering per jaar, % aandeel hernieuwbare energie in % lagere CO 2 uitstoot (t.o.v. 1990). De ambitie is het economisch en technisch mogelijk maken van klimaatneutrale nieuwbouw in Activiteiten In maart bevestigde Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen de honorering voor het programma Energie en CO 2. Voor 2013 is 1,25 miljoen euro toegezegd, waarmee de belangrijkste pijler van de co-financiering door de overheid van het programma is gerealiseerd. Kas als Energiebron (glastuinbouw) Het programma Kas als Energiebron is het innovatie- en actieprogramma om de doelen te helpen realiseren voor de glastuinbouw. Het PT voert dit samen met LTO Glaskracht Nederland en het ministerie van EZ uit. Op basis van een herijking van het programma in 2012 zijn enkele wijzigingen aangebracht. De belangrijkste is dat CO 2 reductie als centraal doel is gekozen (max. 6,2 Mton in 2020 voor de gehele glastuinbouw), met als pijlers energie-efficiëntie en duurzame energie. Ook zijn de transitiepaden licht, teeltstrategieën en CO 2 omgevormd tot actielijnen energiebesparing belichte teelt en onbelichte teelt. Rond de zomer werd een nieuw Energieakkoord gesloten tussen bedrijven, maatschappelijke instellingen en de overheid en publiceerde het ministerie van EZ een Tuinbouw visie. Daarin is voor de glastuinbouw een extra opgave benoemd van 11 PJ, te bereiken met een versnelling op Het Nieuwe Telen, Geothermie en regionale energieprojecten. In het laatste kwartaal is een start gemaakt met het opstellen van een nieuwe meerjarenafspraak Kas als Energiebron t/m 2020 met deze elementen én een financieringsafspraak voor 4 jaar. Begin 2014 zal dit worden afgerond door LTO Glaskracht Nederland en EZ. Schone en Zuinige agrosectoren De bloembollen- en bolbloemensector heeft eind 2012 een activiteitenplan energie 2013 goedgekeurd en daarvoor een bedrag uit het sectorfonds gereserveerd. Programmalijnen zijn energiebesparing, duurzame energie en toepassing CO 2 -arme energiebronnen. Deze zijn niet gewijzigd ten opzichte van eerdere jaren. Ook de paddenstoelensector heeft in 2013 de activiteiten op energiegebied voortgezet, met het accent op kennisuitwisseling. Met het ministerie van EZ is de aanpak tot en met 2020 geformuleerd. De groenten- en fruitverwerkende industrie heeft haar activiteiten in het kader van de MJA3 voortgezet op basis van de routekaart GreenCHAINge (duurzame sierteeltketens) De sierteelthandel heeft op basis van een uitgebreide analyse in 2012 CO 2 reductiedoelen geformuleerd voor importstromen en voor exportstromen naar verre bestemmingen. In de PPS GreenCHAINge is de aanpak geformuleerd langs drie lijnen: efficiënte logistieke ketens, intermodale transitie, schoon vervoerd. Ook deze PPS is gehonoreerd door de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen. 14 Productschap Tuinbouw

17 Resultaten en effecten Kas als Energiebron(KaE) In 2013 is een start gemaakt met het introduceren van de ontwikkelde kennis rond Het Nieuwe Telen (HNT) in de praktijk. Ook zonder investeringen kan ca. 3 m 3 energiebesparing worden bereikt; met investeringen kan dit oplopen naar zo n 10 m 3. KaE organiseert samen met LTO Groeiservice bijeenkomsten in de regio waar HNT wordt toegelicht. Ook is er veel belangstelling om in leergroepen een jaar lang met collega s samen de toepassing van HNT in de praktijk onder de knie te krijgen. Een andere praktijkimplementatie is diffuus glas (inmiddels een kleine 100 ha in de praktijk), waarmee meer licht in het gewas kan worden toegelaten en op assimilatiebelichting en verwarming kan worden bespaard. Zowel HNT als diffuus glas zijn hard op weg de nieuwe standaard te worden. Twee ondernemers zijn begonnen met het bouwen van kassen gebaseerd op nieuwe kasconcepten uit het onderzoek, de Daglichtkas en de VenLowEnergy kas. Led-belichting blijft een route met perspectief. Er is een kleine 10 ha die led-belichting toepast. Het onderzoek op dit terrein is in 2013 geïntensiveerd en er lopen diverse praktijkexperimenten. Per eind 2013 zijn 8 geothermiebronnen in bedrijf waarmee ca. 100 ha kassen worden verwarmd. Op ca. 150 ha wordt bioenergie toegepast. Het vermogen van Warmte-krachtkoppeling (WKK) in de glastuinbouw is nu stabiel op circa 3000 MWe op zo n 70% van het areaal. De elektriciteitslevering uit tuinbouw WKK is substantieel: ca. 10 % van het nationale verbruik. Het rendement van de WKK is in 2013 onder druk gekomen door hogere gasprijzen en lagere stroomprijzen. De netto energiekosten stijgen daardoor weer na een redelijk stabiele periode van enkele jaren. Het huidige sectorsysteem is verlengd t/m 2014, waarbij de uitvoering vanaf 2014 overgaat naar het ministerie van EZ. Vanaf 2015 zal de overheid een verbeterde variant invoeren; deze is in 2013 voorbereid. Dit wordt de basis voor voortzetting van de verlaagde energiebelasting na Schone en Zuinige agrosectoren Belangrijke onderzoeksresultaten in de bollensector zijn geboekt bij het computergestuurd regelen van de bewaring, bij meerlagenteelt en led s en alternatieve droog- en bewaarmethoden. De groenten- en fruitverwerkende industrie is een praktijktest gestart van anaerobe zuivering van afvalwater met gelijktijdige opwekking van bio-energie. Met deze techniek zou een flinke stap in de doelstelling van duurzame energie gezet kunnen worden. GreenCHAINge (duurzame sierteeltketens) In 2013 zijn diverse resultaten geboekt, waaronder een zeetransport van een container met bloemen van Kenia naar Nederland, treintransport naar Italië, Spanje en Polen, en diverse praktijktesten voor verpakking en compact vervoer van snijbloemen. Continuering Het programma Kas als Energiebron is overgedragen en wordt vanaf 2014 door twee PTmedewerkers voortgezet in dienst van LTO Noord Glaskracht. Andere activiteiten uit het programma worden door sectororganisaties gecontinueerd. CO 2 -sectorsysteem In 2011 is het CO 2 -sectorsysteem voor de glastuinbouw in werking getreden en in 2012 is de uitvoering gestart. In 2013 is het accent gelegd op het binnenkrijgen van de gegevens van de laatste 5% van de bedrijven. Ook is de opgave over 2012 uitgevoerd, met wederom een goede respons van de bedrijven. 15 Productschap Tuinbouw 15

18 2.5 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen & Biobased Economy Biobased economy (BBE) In de biobased economy kan biomassa van planten, bollen, paddenstoelen, bomen en algen gebruikt worden als groene grondstof voor o.a. geneesmiddelen, voedingssupplementen, cosmetica, geur- kleur- en smaakstoffen, gewasbeschermingsmiddelen, bouw- en verpakkingsmaterialen, veevoer en energie. Voor de tuinbouw biedt de biobased economy zowel economische kansen als de mogelijkheid bij te dragen aan maatschappelijke uitdagingen zoals grondstoffenvoorziening, energiezekerheid en klimaatverandering. Als vervolg op het in 2012 door het Productschap Tuinbouw opgezette meerjaren kennis- en innovatieprogramma is in 2013 een beperkt aantal projecten gestart en is veel aandacht gegeven aan het uitdragen van de business perspectieven van de tuinbouw in biobased ketens en de overdracht van het dossier. Doelstellingen De doelstellingen voor 2013 waren: Brede bekendheid geven aan de nieuwe verdiencapaciteit in de commerciële toepassing van plantenstoffen Overdragen van het programma De Tuinbouw in de Biobased Economy Activiteiten Op advies van het Ondernemingsplatform MVO & BBE financierde het PT in 2013 een beperkt aantal projecten passend binnen het programma De Tuinbouw in de Biobased Economy. Ondersteuning is gegeven aan het opstellen van de PPS Sierteelt in de Biobased Economy ; deze PPS is bij de Topsector T&U ingediend voor cofinanciering. Andere activiteiten die het PT voor dit programma heeft ontplooid zijn: Lidmaatschap van het bestuur van het Kenniscentrum Plantenstoffen tot juni Aansluitend is voor 2 dagen per week operationele ondersteuning verleend bij het opzetten en begeleiden van diverse projecten Lidmaatschap van de Themacommissie BBE voor de TKI Agro&Food Geven van presentaties en colleges over het biobased-programma en de businesskansen voor de tuinbouw als partner in biobased ketens Onderhouden van contacten met de programmadirectie biobased economy van het ministerie van EZ o.a. over de TKI Biobased. Manifest Biobased Economy Samen met drie tuinbouwbedrijven heeft het PT in 2011 het Manifest Biobased Economy ondertekend; 42 bedrijven en organisaties spannen zich in voor de transitie naar een biobased economy en willen daarbij, waar mogelijk, samen optrekken. Er is in dat kader in 2013 aan diverse bijeenkomsten deelgenomen. Green Deal Biobased Park Westland Het PT, gemeente Westland en LTO Westland hebben in 2011 een Green Deal met de Rijksoverheid gesloten voor het realiseren van een biobased park Westland. Dit park is bedoeld voor het valoriseren van plantaardig restmateriaal en speciaal geteelde planten. Het PT was lid van de projectgroep Biobased Westland tot september Aansluitend is voor 2 dagen per week het programmamanagement vervuld voor het verder tot ontwikkeling brengen van dit programma. Resultaten en effecten Het PT heeft in 2013 aan de volgende biobased projecten inhoudelijke en financiële steun verleend: Valorisatie champost Champost tot waarde Ontwerp van algenteeltsystemen voor de glastuinbouw Het Kenniscentrum Plantenstoffen Voor de sierteelt is het programma De Tuinbouw in de biobased Economy eind 2013 overgedragen aan FloraHolland. 16 Productschap Tuinbouw

19 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) De Nederlandse tuinbouw streeft ernaar de duurzaamste tuinbouw- en uitgangsmaterialensector in de wereld te worden. Deze ambitie is vastgesteld in het Topsectoradvies Tuinbouw & Uitgangsmaterialen. Maatschappelijk verantwoord Ondernemen (MVO) is een manier om deze ambitie te realiseren. MVO is een continu verbeterproces om te komen tot een winstgevende en duurzame bedrijfsvoering met respect voor mens en milieu. Ook het verduurzamen van de internationale handelsketen is van belang. Om te kunnen voldoen aan de toenemende wereldwijde vraag naar voedsel, grondstoffen en energie, zijn wij ook afhankelijk van de vitaliteit van onze leveranciers in de producerende landen. Als vervolg op het in 2012 door het Productschap Tuinbouw opgezette meerjaren kennis- en actieprogramma MVO is in 2013 een beperkt aantal projecten gestart Activiteiten Het PT gaf in op advies van het Ondernemingsplatform MVO & BBE - financiële ondersteuning aan de volgende twee projecten passend binnen het meerjaren kennis- en actieprogramma MVO. Innovatieslag Duurzame Potplanten Floriculture Sustainability Initiative; Future Topics Resultaten en effecten Het opstellen van een IMVO Jaarverslag voor de Nederlandse sierteeltsector in internationaal perspectief over tenminste de jaren 2013 en 2014 is in het kader van de afbouw van het PT - overgedragen aan FloraHolland. Doelstelling De doelstelling voor 2013 was overdragen van het programma MVO 17 Productschap Tuinbouw 17

20 2.6 Arbeid - Werken in de tuinbouw De tuinbouw- en groensector heeft werk voor mensen. Nederland vergrijst en we verwachten dat rond 2025 in ons land de strijd om arbeid zijn hoogtepunt kent. Jaarlijks komt er in onze topsector werk vrij voor 19 duizend nieuwe werknemers. Hoofddoel van het Meerjarenprogramma Werken in de tuinbouw van het PT is er aan bij te dragen dat werken in de sector tuinbouw en groen zo aantrekkelijk wordt dat er vanaf 2016 voldoende juist gekwalificeerde mensen in willen komen èn willen blijven werken. Het programma kent vier actielijnen: 1 Goed werkgeverschap bevorderen Een leven lang leren stimuleren, arbeidsomstandigheden (fysiek en sociaal) verbeteren en loopbanen aantrekkelijker maken 2 Arbeidsmarkt relevant beroepsonderwijs Groen en grijs beroepsonderwijs op alle niveau s beter laten aansluiten bij de opleidingsbehoeften van het tuinbouwbedrijfsleven 3 Een sterk en aansprekend sectorimago Een overkoepelende imagostrategie voor de tuinbouw- en groensector vestigen met veel authentieke ontmoetingen tussen bedrijven en doelgroepen 4 Meten is weten Voorzien in de behoefte aan actueel kwantitatief en kwalitatief inzicht over de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt van de tuinbouw- en groensector Samenwerking, afbouw en overdracht Met het bekend worden van opheffing van de productschappen, werd de ontwikkeling van het programma stilgelegd en het werk van het Ondernemingsplatform Arbeid beëindigd. Enkele nieuwe activiteiten, waarvan de voorbereidingen inmiddels ver waren gevorderd, werden alsnog gestart. Lopende activiteiten werden volgens plan voortgezet en/of afgerond. Dat gold ook voor de samenwerking tussen de productschappen onderling in het kader van het project Verankering Arbeid en van het PT met de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen op het gebied van de Human Capital Agenda. De samenwerking tussen productschappen en het Ministerie van EZ binnen het Programma Arbeidsmarkt en Opleiding werd afgesloten met een symposium over de toekomst van de intersectorale samenwerking op het gebied van arbeid in de tuinbouw- en agrofoodsector. Activiteiten, resultaten en effecten Een leven lang leren stimuleren Er bestaat nog steeds een kloof tussen ondernemers in de tuinbouw en kennis bij universiteiten en hogescholen. In 2013 startte het project Kennis dichtbij ondernemers in de Greenport. Uiteindelijk doel is dat de kennisvalorisatie sterk verbetert. Hiervoor wordt in dit project door Greenport Horti Campus een samenhangende aanpak tot werking gebracht in de Greenportregio Westland - Oostland Barendrecht. Andere regio s kunnen met dit model hun voordeel doen. In het project Bloemistenkennis werd begonnen met de ontwikkeling van productinformatie die beter is afgestemd op bloemist en consument. De informatie, waarin beeldmateriaal een hoofdrol vervult, wordt gedeeld met het groene beroepsonderwijs. De Horti Business Challenge, een webbased game waarmee in competitieverband vaardigheden op het gebied van marktgericht ondernemerschap en management worden getraind, maakte in 2013 deel uit van het lespakket van enkele groene MBO s. Ook werd de game in het voorjaar van 2013 in breed competitieverband als pr-instrument voor de sector ingezet. Met ruim 300 deelnemende teams uit tal van ondernemingen en onderwijsinstellingen was er sprake van een flink succes. De game blijft beschikbaar voor het onderwijs en als stand alone trainingsinstrument voor ondernemingen. In de agrofoodsectoren komt laaggeletterdheid relatief veel voor, zowel in de flexibele schil als in de vaste kern. In het project Basisvaardigheden in de agrofoodsectoren werden de urgentie van en aanknopingspunten voor activiteiten verkend, gericht op het verhogen van de basisvaardigheden lezen, schrijven, spreken, luisteren en rekenen. 18 Productschap Tuinbouw

21 Verbetering van de arbeidsomstandigheden Het agrobrede project Stof? Pak t aan! ( om blootstelling aan agrarisch stof verder terug te dringen en tegelijk de regelgeving werkbaar te houden, werd in 2013 voortgezet. Uienhandelsbedrijven en andere sectoren ontwikkelden samen met TNO Branche Innovatie Agenda s. Eind 2013 startte van daar uit een onderzoeksproject om problemen met stof en endotoxinen te beheersen. Behalve de uienhandelsbedrijven investeerden ook de zaaizaden- en de aardappelsector. Binnen het project Sectorale monitoring G&F zeecontainers onderzochten importeurs in de Groenten en Fruit sector het veilig openen en betreden van zeecontainers. Om een zo volledig mogelijk beeld te krijgen van de eventuele risico s werden tijdens de verschillende seizoenen de bijbehorende productstromen onderzocht. Met het beschikbaar komen van een stappenplan werd het onderzoek voltooid. Loopbanen aantrekkelijker helpen maken In het project Goed werknemerschap in de tuinbouw- en groensector is gekeken, wat werknemers zelf kunnen doen aan hun inzetbaarheid op de korte en de langere termijn. Medewerkers hechten veel belang aan een goede open dialoog met hun werkgever op de onderdelen werkplezier, gezondheid, ontwikkeling en opleiding. Om het initiatief voor zo n dialoog te vergemakkelijken, werd in 2013 de website Kaartjewerkaan.nu gelanceerd met praktische tips en bruikbare instrumenten, waaronder een set dialoogkaarten. Veel mensen die bij een bedrijf of organisatie werken, worden pas mobiel als daar de noodzaak toe ontstaat. In het project Mobiliteit in het agrocluster zijn instrumenten ontwikkeld voor werkgevers (Quick Scan Mobiliteit) en medewerkers (Toekomstsessie) om op tijd over mobiliteit na te denken en actief te worden. In 2013 is met deze instrumenten in de regio Haaglanden onderzocht of samenwerking tussen tuinbouwbedrijven en niet-tuinbouw ondernemingen kan bijdragen aan meer mobiliteit, met name onder 45-plussers. Een sterk en aansprekend sectorimago Wat verwachten jongeren van werk en een loopbaan in de Topsector Tuinbouw en Uitgangsmaterialen? In het project Jongerenperspectief werden rond dit thema in 2013 in de Greenports bijeenkomsten georganiseerd tussen ondernemers en jongeren. Daaraan werd een follow up verbonden voor ondernemers die hun HRM beleid daadwerkelijk op jongeren willen aanpassen. Samen met Colland financierde het PT het project Glas Werkt! om de aantrekkelijkheid van het werk in de kassen bij jongeren te vergroten. Er werden applicaties voor PC s en smartphones ontwikkeld waarmee het werk in de kas wordt verrijkt met competitieve spelelementen, die tegelijk teamgeest en productiviteit bevorderen. De applicaties werden eind 2013 getest op enkele glastuinbouwbedrijven. Met de campagne Groen Werkt worden jongeren van jaar op school benaderd om hun interesse te wekken voor, en hen spelenderwijs kennis te laten maken met de veelzijdige wereld van de Nederlandse tuinbouw. In 2013 heeft het PT Groen Werkt overgedragen aan Algra Communications om het de komende jaren voort te zetten. Jongeren hebben geen of een vertekend beeld van de sector, en een slecht beeld van werken in de tuinbouw. Met de imagovormende arbeidsmarktcampagne It s Alive is onder jongeren van vmbo, mbo, hbo en wo (16-24 jaar) de kennis over de tuinbouw vergroot en de sector als aantrekkelijke werkgever op het netvlies gebracht. De websites De Nederlandse Tuinbouw en It s Alive Travel hebben hieraan belangrijk bijgedragen. Beide sites zijn door het PT in 2013 overgedragen aan de Stichting Greenport Food & Flower Xperience die hiermee de komende jaren gelijksoortige doeleinden nastreeft. Meten is weten Om een goed beeld te kunnen schetsen van de actualiteit en de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt in de tuinbouwsector, verzamelde en analyseerde het PT vanaf 2000 doorlopend de relevante data. In 2013 werden de arbeidsmarktcijfers voor het laatst op deze manier door het PT geactualiseerd. De sociale fondsen uit de tuinbouw hebben het belang onderschreven om de ontwikkelingen op arbeidsmarkt in de tuinbouw blijvend te monitoren. 19 Productschap Tuinbouw 19

22 2.7 Afbouw niet-kerntaken Door het opheffen van de Product-en bedrijfschappen is de afbouw van niet-kerntaken (promotie, marktmonitoring en ICT en logistiek) afgelopen jaar in een ander daglicht komen te staan. Tot 2013 was het een kwestie van afbouw van taken waarin door het PT in de toekomst niet meer zou worden geïnvesteerd. Vanaf 2013 was het een onderdeel van de totale opheffing en afwikkeling van het PT. Activiteiten en resultaten 2013 De afbouw van niet-kerntaken was in 2013 met name gericht op de afwikkeling van de tuinbouw promotieorganisaties en de overdracht van data, informatie en communicatiemiddelen naar partijen in de tuinbouwsector die hiervoor via de Belangstellingsregistratie in aanmerking kwamen. Tuinbouw Promotie Organisaties De doorstart van BloemenBureau Holland kwam eind 2012 onder zware druk te staan door het uiteenvallen van de samenwerking tussen FloraHolland en de VGB in het bestuur van BBH. BBH werd in 2013 gereorganiseerd en in afgeslankte vorm voortgezet. De reorganisatie werd, met instemming van het PT bestuur, gefinancierd uit het promotiebudget 2012 van BloemenBureau Holland. In juni 2012 werd door het PPH bestuur besloten om de activiteiten van PPH per 31 december 2012 te beëindigen en in de loop van 2013 te ontbinden. Door het PPH bestuur werd de campagne Colour Your Life overgedragen aan BloemenBureau Holland dat toezegde om deze campagne de komende jaren te continueren. De andere belangrijke campagne van PPH, De Groene Stad, werd overgedragen aan het PT en vervolgens via de Belangstellingsregistratie aan iverde. PPH bestuur verkocht ook het kantoorpand en de assortimentstuin. De personele afwikkeling van PPH werd gefinancierd uit de middelen van het PT. Daar stond tegenover dat de reserves van PPH (inclusief de opbrengst uit de verkoop van het vastgoed) werden overgedragen aan het PT. Het bestuur van GroentenFruitbureau (GFB) heeft intensief gezocht naar mogelijkheden om GFB met private financiering voort te zetten. Op korte termijn bleek dat niet mogelijk. Daarom besloot het GFB-bestuur de stichting per 1 april 2013 te ontbinden. Projecten en activiteiten waar sprake was van doorlopende verplichtingen werden overgenomen door het PT, evenals de bij deze projecten betrokken medewerkers. De boventallige medewerkers vloeiden af. De overname door het PT stond er garant voor dat de door de EU gesubsidieerde projecten konden worden voortgezet in het belang van de sector. Ook de diverse activa zoals logo's, pictogrammen, beeldmerken, merknamen en domeinnamen werden overgedragen aan PT. In het proces van de Belangstellingsregistratie werden deze activa overgedragen aan diverse sectororganisaties. Ook de activiteiten van het Hoveniers Informatie Centrum (HIC) werden in 2013 beëindigd en de stichting werd ontbonden. De kernactiviteit van het HIC, de Tuin van het Jaar verkiezing, werd door het HIC bestuur overgedragen aan de Vereniging Hoveniers en Groenvoorzieners (VHG) met de toezegging dat deze activiteit de komende jaren zal worden gecontinueerd. In 2013 werd nog voor de laatste keer geïnvesteerd in sectorstatistiek. Het PT bestuur besloot hiertoe omdat het van belang is om richting politiek, overheid en maatschappij (imago) de prestaties van de sector structureel te onderbouwen. Cijfermatig inzicht in ontwikkelingen en trends in de tuinbouw en de maatschappij op gebied van productie, arbeidsmarkt, export, import, consumptie en imago is essentieel voor de positionering en verdere ontwikkeling van de sector. Zodoende was in 2013 nog een kleine unit sectorstatistiek operationeel binnen het PT. Eind 2013 zijn alle relevante data overgedragen aan de sectororganisaties en partijen in de sector die hier in de toekomst gebruik van willen maken. 20 Productschap Tuinbouw

23 De belangrijkste elementen van de sectorstatistiek waren in 2013 de exportinformatie van het Kwaliteits-Controle Bureau (KCB) en de Groenten en Fruit monitor, die inzicht geeft in aankoopgedrag en eetgedrag van groenten en fruit in Nederland en Duitsland. De activiteiten van de Stichting Marktonderzoek Tuinbouw, die tot 2012 verantwoordelijk was voor het programma marktmonitoring, werden per 1 januari 2013 beëindigd. Daarnaast werd door het PT in 2013 geïnvesteerd in verplichtingen die in het verleden waren aangegaan (b.v. Floricode). Een aantal van deze verplichtingen lopen door tot in In de loop van 2013 werd door het PT bestuur het onderscheid tussen kern- en nietkerntaken losgelaten. Middelen uit het financieringsfonds bloemisterij-handel werden toegekend voor promotieactiviteiten ten behoeve van de bloemisterij handel en de overname van sectorstatistiek in het kader van de belangstellingsregistratie. Toezicht Bij de reorganisaties van de promotieorganisaties en de standaardisatieorganisaties is intensief overleg geweest met het PT omdat er sprake was van een langdurige subsidierelatie met het PT. Voor de boventallige medewerkers is een afvloeiingsregeling overeengekomen. Het productschap vervulde in dit proces een toezichthoudende rol om het collectieve belang van de sector te borgen. 21 Productschap Tuinbouw 21

24

25 2.8 Medebewind Het ministerie van EZ vraagt het Productschap Tuinbouw een aantal EU-regelingen uit te voeren. Dit heet medebewind. Voor deze regelingen treedt het PT in Nederland als bevoegde instantie op. Het Rijk vergoedt de kosten voor medebewind volledig. Activiteiten Gemeenschappelijke Marktordening voor Groenten en Fruit De belangrijkste Europese regeling waarvoor het PT als uitvoerder optreedt, is de Gemeenschappelijke Marktordening voor Groenten en Fruit (GMO). In het kader van deze regeling erkent het PT producentenorganisaties voor groenten en fruit. Met een erkende status kunnen producentenorganisaties EU-subsidie aanvragen. Producentenorganisaties zetten zich in voor afzetbevordering en vermarkting, en ondersteunen ook acties op het gebied van milieu, productkwaliteit, onderzoek en voorlichting. In 2013 waren zestien producentenorganisaties, waarvan een unie van producentenorganisaties, erkend. Een erkenning werd afgelopen jaar ingetrokken. Het PT heeft geen nieuwe producentenorganisaties erkend. Nederland heeft een organisatiegraad van ca. 90%; dat percentage van de telers is aangesloten bij een producentenorganisatie. Dit percentage is een van de hoogste in de Europese Unie. In 2013 zijn de jaardeclaraties over 2012 afgewikkeld. In totaal is er over dat jaar voor ruim 57 miljoen euro aan GMO-subsidie uitbetaald, ca. 40 procent minder dan het jaar daarvoor. De erkenning van een grote producentenorganisatie werd ingetrokken, van een andere producentenorganisatie werd de betaling opgeschort vanwege schorsing. De afwikkeling van de jaardeclaraties over 2013 zal in 2014 plaatsvinden. De uitvoering van de GMO-regeling in 2013 stond in het teken van de hercontrole op de erkende status van de producentenorganisaties. Op basis van de erkenningencirculaire van november 2012 zijn alle erkenningen tegen het licht gehouden. De hoofdtaak van een erkende producentenorganisatie is de concentratie van het aanbod en de afzet. Aangesloten producenten zijn verplicht hun volledige productie te verkopen via de producentenorganisatie waarvan zij lid zijn, de producentenorganisatie moet hierop toezien. Het is toegestaan aan producentenorganisaties om vooraf schriftelijke toestemming te verlenen tot gedeeltelijke ontheffingen voor de leveringsplicht. Op basis van deze erkenningencontroles is de erkende status van 1 producentenorganisatie tijdelijk geschorst en hebben 5 producentenorganisaties een waarschuwing ontvangen. Importcertificaten Het PT geeft importcertificaten af voor knoflook en paddenstoelen. Importcertificaten hebben een functie om de import te reguleren door de omvang hiervan te monitoren. Schoolfruit en CO 2 -sectorsysteem Onder medebewind valt ook de uitvoering door het PT van het CO 2 -sectorsysteem voor de glastuinbouw (zie pagina 15) en de campagne voor schoolfruit. Voor schoolfruit krijgt de sector Europees geld (2,9 miljoen). In schooljaar deden basisscholen in Nederland mee aan het EU-Schoolfruitprogramma, dit betreft ca 15% van de scholen. De scholen kregen 20 weken gratis schoolfruit. In schooljaar doen basisscholen mee, zij krijgen eveneens 20 weken gratis schoolfruit. Verder is er een pilot gestart bij scholen in het voortgezet onderwijs. 17 VO scholen doen mee aan deze pilot. Het budget is dit schooljaar iets lager als gevolg van de toetreding van Kroatië tot de Europese Unie. Overgang medebewind naar EZ Vooruitlopend op het opheffen van de productschappen worden vrijwel alle medebewindtaken van het Productschap Tuinbouw per 1 januari 2014 uitgevoerd door de fusieorganisatie Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Alleen de uitvoering van het CO 2 - sectorsysteem blijft nog onder de verantwoordelijkheid van het Productschap Tuinbouw gedurende De Ministeriele Regelingen die gelden voor deze (voormalige) medebewindtaken zijn gepubliceerd in de Staatscourant van 2 december 2013 en zijn van kracht m.i.v. 1 januari De medewerkers van het productschap die betrokken waren bij de uitvoering van deze regelingen gaan allen over naar RVO.nl. 23 Productschap Tuinbouw 23

26 2.9 Resultaten Belangstellingsregistratie en overdracht taken Het proces van Belangstellingsregistratie, zoals beschreven in hoofdstuk 1, heeft geresulteerd in overdracht van vrijwel alle private taken per 1 januari De wijze van overdracht kan variëren van een overdracht om niet tot een uitgewerkt contract waarbij sprake is van overdracht van middelen en medewerkers. Voor een aantal activiteiten waarbij sprake is van relevante content, zoals de website (database) en verschillende monitoren, is de content toegewezen aan alle partijen die zich hebben ingeschreven. In de volgende tabel staat opgenomen welke activiteiten aan welke partij zijn overgedragen. Programma Activiteit Overgedragen aan Plantgezondheid Programma LTO Nederland e.a. Plantgezondheidsfonds LTO Nederland e.a. Effectief Middelenpakket LTO Nederland e.a. Licentieproject Sleedoorn NFO & LTO vakgroep Boomteelt Licentieproject Verbeteren compost LTO & ZLTO vakgroep Paddenstoelen Voeding & Gezondheid Hygiënecode AGF Detailhandel Frugi Venta / DPA & ADN Hygiënecode onbewerkte groenten & Frugi Venta/DPA Fruit & EWRS Groenten en Fruit Portaal Frugi Venta / DPA Groenten en Fruit Monitor Alle gegadigden Crisismanagement- en communicatie Frugi Venta / DPA Secretariaat NTWG Global GAP Frugi Venta / DPA Groen & Welbevinden Programma Groen & Welbevinden FloraHolland/iVerde De Groene Stad iverde Energie en CO2 Kas als Energiebron LTO Glaskracht e.a. Schone en zuinig paddenstoelen Frugi Venta / DPA & FloraHolland Schone en zuinige bloembollen KAVB Schone en zuinige fruitteelt NFO GreenCHAINGE VGB Biobased Economy Programma De tuinbouw in de Biobased FloraHolland Economy PPS Valorisatie champost LTO Nederland / ZLTO vakgroep paddenstoelen Green Deal FloraHolland Manifest Biobased economy FloraHolland MVO IMVO Jaarverslag Tuinbouw FloraHolland / Frugi Venta / DPA Arbeid: werken in de Arbeidsmarktmonitoring Colland Arbeidsmarkt tuinbouw Groen werkt! Algra Communications It s Alive / It s Alive travel Greenport F&F Experience Stof pak t aan Stigas Overig Stallingsbedrijf Glastuinbouw LTO Noord Glaskracht e.a. Database website Alle gegadigden Niet kerntaken Sectorstatistiek Alle gegadigden Veggipedia Alle gegadigden Diverse campagnes Groenten en Fruit Frugi Venta / DPA / NFO / Florpartners Campagne Aubergine A8 De zilveren champignon ZLTO 24 Productschap Tuinbouw

27 3. Organisatie Productschap Tuinbouw Het jaar 2013 stond voor het PT in het kader van overdracht en afbouw. Dat heeft grote gevolgen voor de organisatie. Bij overdracht van taken zijn in een groot aantal gevallen medewerkers meegegaan. Dit gold voor de overgang van publieke taken, maar ook die van publiekprivate taken naar private organisaties. Daarnaast worden boventallige medewerkers zoveel mogelijk begeleid in het vinden van ander werk. Omvang Eind december 2013 telde het Productschap Tuinbouw 83,90 fte, eind december ,63 fte. Eind 2013 waren 91 medewerkers werkzaam bij het PT, 31 december 2012 waren dit er 99. Om te voldoen aan de Cao-afspraken om praktijkervaring te bevorderen voor leerlingen van het (v)mbo spant de unit P&O zich altijd in om stagiaires bij verschillende afdelingen te plaatsen. Ondanks de afbouw is dit ook in 2013 weer gelukt bij het Secretariaat en bij Financiën. In totaal hebben 3 stagiaires werkervaring bij het PT kunnen opdoen. De stagiaires zijn veelal afkomstig van het ID-college in Zoetermeer en het Mondriaan- college in Den Haag. Met beide scholen bestaat een goede samenwerking. Organisatieschema Bestuur Voorzitter Mw. A.M.A. van Ardenne Secretaris J.M. Gerritsen Interne Accountantsdienst *) P. Middel Communicatie S. Zeilstra P&O M.D. Erhart Programmamanagement E. de Jongh Financien J.M. Gerritsen Facilitaire Zaken R. Ramakers Medebewind *) J. Wijers *) Medebewind en IAD vallen vanaf 16 oktober 2012 onder de gezamenlijke medebewindsorganisatie van de productschappen. De hoofden van de afdelingen Programmamanagement, Medebewind en Facilitaire Zaken vormen samen met de secretaris het MT. Het hoofd P&O en de coördinator Communicatie zijn adviseur van het MT en schuiven, indien relevant, aan bij de MT-vergadering. 25 Productschap Tuinbouw 25