Transcriptie

1 Stichting Gevelmözaiek Martinushof De heer A.M. Smeets Pacellilaan AR Steyl cc. Gemeente Venlo/Dhr. Denessen

2 1. Gegevens klant en object Gegevens Offertenummer Opdrachtgever Telefoon / mobiel AC Stichting Gevelmözaiek Martinushof De heer A.M. Smeets Pacellilaan AR Steyl amsmeets@home.nl Identificatie Object Mozaïek Restauratienummer/inventarisnummer 1 Kunstenaar / vormgever Titel/voorstelling Afmetingen Datering Materiaal Techniek Toestand Bereikbaarheid Benodigdheden Adres object Ontw. Daan Wildschut Uitv. Atelier Flos Figuratieve voorstelling 140 vierkante meter (B 10 meter x H 14 meter) Origineel Reproductie Glas Mozaïek Slecht Voorheuvel, moeilijk te bereiken Steiger Martinushof Kerkstraat NN Tegelen

3 2. Omschrijving conditie voor demontage De staat van het mozaïek was zeer slecht. Dit kwam door de combinatie van weersinvloeden en verval van de gebruikte materialen, zoals de grijze kitrand en het ontbreken van een dakrand aan de bovenzijde. Vanwege het ontbreken van deze dakrand kon vocht eenvoudig penetreren onder de lijmlaag. Het is kenmerkend dat het deel dat uit glasfragmenten bestaat, ernstiger beschadigd is dan de delen die uit keramiek zijn samengesteld. Dit komt onder andere omdat het oppervlak van keramiek poreuzer is dan dat van glas. Het is dus voor de hand liggend dat het glas ook minder hechting had met de gebruikte lijm. Opvallend is dat bij de bredere grijze kitrand de keramische en de glasdeeltjes loslaten. Deze rand is ernstig gedeformeerd waardoor ook hier het vocht kans kreeg om onder de lijmlaag te komen. De keramische deeltjes nemen het vocht op terwijl de glasdeeltjes het vocht niet opnemen. Het gevolg hiervan was dat deze glasdeeltjes ook eerder los kwamen dan de keramische deeltjes, omdat het vocht zich ophoopt onder de glasdeeltjes. Door het vocht is tevens de lijmlaag verweekt waardoor deze los kwam van de betonnen drager. Een ander reden voor het loslaten van de mozaïekfragmenten is het ontstaan van algen onder de tegels, hierdoor krijgt vocht nog sneller de kans om onder de mozaïektegels te penetreren. De weersinvloeden zoals vorst zorgen ervoor dat de mozaïekdeeltjes nog verder loslaten. Foam kit/of lijm Aan de bovenzijde is een deel van de keramische deeltjes losgekomen onder invloed van vocht inwerking Keramische deeltjes die loskomen onder invloed van vocht inwerking

4 De foam kit is ernstig gedeformeerd. Hierdoor krijgt vocht kans om onder de lijmlaag te komen. Grote delen van de glasdeeltjes zijn los gekomen. De conclusie die hier getrokken kan worden is dat de restaurator in het verleden een taxatiefout gemaakt heeft, onder andere door het niet toepassen van bescherming aan de bovenzijde tegen vocht. Tevens heeft de gebruikte lijm niet voldoende hechting met de betonnen drager. Het ontstaan van de schade voor de demontage is veroorzaakt door het niet toepassen van geëigende materialen die bestand zijn tegen weersinvloeden. Het verval heeft geleid tot schade aan het object wat de leesbaarheid niet ten goede komt. Een groot gedeelte van de afbeelding was verdwenen en er bevond zich ook een kleine hoeveelheid steentjes op de steiger.

5 3. Beschrijving demontage De demontage is in de volgende verschillende stadia gerealiseerd. 1. Documentatie Het eerste stadium bestond uit het documenteren van het mozaïek. Dit is een zeer belangrijke stap omdat het werk na de demontage weer op de juiste wijze gereconstrueerd moet worden. De documentatie bestond uit foto s met bijbehorende teksten. Deze werden gedocumenteerd per vierkante meter. Daarnaast is er een transparante folie op het mozaïek aangebracht waarop de afbeeldingen is overgetekend. Hierop is ook aangegeven waar de lacunes zaten.

6

7 2. Facing Na de documentatie is er een facing aangebracht op het mozaïek. De facing is een laag stevig boekbindergaas met dubbele weving. Dit gaas is aangebracht met een reversibele lijm, namelijk Polyvinylacetaat (PVA). Hierdoor zijn de mozaïeksteentjes goed gehecht aan de facing. Aangezien de grootte van het werk hebben twee restauratoren de facing aangebracht in vijf dagen. Op de facing zijn kaders met de afmetingen 50 x 60 aangebracht, welke zijn genummerd en gedocumenteerd. Op deze manier is de demontage zo nauwkeurig mogelijk bijgehouden. Het oorspronkelijke plan was om kaders van 1 vierkante meter te maken, het bleek al heel snel dat dit formaat de stukken te kwetsbaar maakte.

8 3. Methode 1 De demontage startte na het aanbrengen van de facing. De mozaïeksteentjes werden per kader van de muur gedemonteerd. Aangezien de steentjes bevestigd waren aan de facing, werden de steentjes in vlakken van 50 x 60 cm verwijderd. Hierdoor ontstonden er lappen. Allereerst werd methode 1 toegepast om deze vlakken van de muur te verwijderen. De restaurator klopte met hamer en beitel de vorm van de vlakken uit en hakte de steentjes los met een liniaal en hamer. Deze methode bleek erg arbeidsintensief, doordat er veel onregelmatigheden in het werk waren door de restauratie die in 1990 had plaatsgevonden. Daarnaast was deze methode lichamelijk erg zwaar. Tijdens deze methode bleek dat er door het hakken trillingen ontstonden waardoor het werk beschadigingen opliep.

9 4. Methode 2 Aangezien methode 1 erg tijdrovend en er een hoog risico op beschadiging was, werd er tijdens de demontage een andere methode ontwikkeld om de mozaïeksteentjes te verwijderen. De randen van de vlakken werden ingezaagd met een slijptol. Dit veroorzaakte wel een lichte beschadiging aan de randen, dit was echter minder dan bij methode 1 en onvermijdbaar. Nadat de vlakken waren ingezaagd werden deze losgehakt met behulp van een brede beitel en hamer. Deze beitel heeft Art Conservation voor deze montage ontwikkeld. Deze methode verliep volledig naar wens.

10 De weersomstandigheden hadden een vertragende werking op de demontage. Tijdens de demontage heeft het meerdere keren gesneeuwd en geregend. Hierdoor werd de facing nat waardoor het gaas en de PVA flexibel werden. Dat betekende dat er op dat moment geen vlakken verwijderd konden worden, aangezien de facing de enige drager was. Zou er gekozen worden om door te gaan, was het risico aanwezig dat de natte facing de steentjes niet bij elkaar zou houden.

11 5. Verwijden lijmresten Nadat alle mozaïeksteentjes met behulp van methode 1 en methode 2 zijn verwijderd, zijn alle lijmresten verwijderd. Deze zijn eerst verwijderd met de multitool, maar tijdens deze fase bleken de beitels van methode 2 echter veel efficiënter. Met de beitels werden de lijmresten weggeschraapt. 6. Verplaatsing naar atelier Art Conservation Tijdens en na het demonteren zijn de lappen naar het atelier van Art Conservation verplaatst. Er is overeengekomen dat het mozaïek voor een periode van twee jaar kosteloos in het atelier opgeslagen wordt. In een brief van 12 juni j.l. gaf u aan dat u het mozaïek eventueel nog een jaar langer wilt opslaan bij Art Conservation. Art Conservation wil dit verzoek graag met u bespreken.

12 4. Omschrijving huidige staat Zoals eerder is aangegeven ligt het mozaïek in delen opgeslagen in het atelier van Art Conservation. Gezien de slechte staat van het mozaïek en de toegebrachte schade van de restauratie in 1990 raden wij aan om een restauratie te laten uitvoeren.