Opgesteld door: Ank van den Bosch VGMK coördinator. 3.A.1_2 Emissie Inventaris Van Beek Infra Groep B.V.

Transcriptie

1 Opgesteld door: Ank van den Bosch VGMK coördinator 3.A.1_2 Emissie Inventaris Van Beek Infra Groep B.V. Geaccordeerd door : Peter van Beek Directeur Datum: februari 2015

2 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Inhoud 1. Inleiding Organisatiebeschrijving Geschiedenis Huidige activiteiten Autorisatie Rapportage Rapportageperiode Basisjaar Referentie ISO Verificatie Organisatorische grenzen Organizational Boundaries Operational Boundaries Scope Scope Scope Berekeningsmethodiek Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren Wijzigingen berekeningsmethodiek Biomassa GHG-verwijderingen (opname van CO2) Uitsluitingen GHG-emissie-inventaris basisjaar Verklaring voor veranderingen nacalculaties basisjaar Directe en indirecte GHG emissies in tonnen CO CO2 footprint 2 e helft Doelstellingen Doelstelling met ingang van Trends Voortgang reductiedoelstellingen Initiatieven CO2 reductie Projecten met gunningsvoordeel Koppelingstabel ISO , 7.3 GHG... 14

3 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Inleiding De van Beek Infra Groep B.V. is een professionele partner is op het gebied van wegenbouw en infrastructuur. De onderneming onderscheidt zich op het gebied van bestratingen, riolerings- en grondwerkzaamheden. Dit doet de Van Beek Infra Groep op basis van gedegen advies en werken met vakkundige werknemers. De zorg voor duurzaamheid ziet de Van Beek Infra Groep als een belangrijke bedrijfsverantwoordelijkheid. In dat licht ziet de Van Beek Infra Groep het als plicht om zo zuinig mogelijk om te gaan met energie en grondstoffen en om CO2-emissies te minimaliseren. Voor een blijvende zorg voor verdergaande CO2-emissiereductie is gekozen voor certificering op de CO2 prestatieladder. De CO2-emissie in de bedrijfsvoering is sinds 2010 al gereduceerd door een zuiniger wagenpark, maatregelen voor energiereductie op kantoor. Met behulp van de CO2 prestatieladder werkt de Van Beek Infra Groep aan verdere reductie. 1.2 Organisatiebeschrijving De Van Beek Infra Groep is uitgegroeid tot één van de twintig grootste bestratingsbedrijven in Nederland. De Van Beek Infra Groep realiseert projecten voor gemeentelijke overheden binnen een straal van 100 kilometer van de vestigingsplaats Etten-Leur. Het aanleggen, reconstrueren en onderhouden van straten en pleinen en het woonrijp maken van woonwijken is de corebusiness van de Van Beek Infra Groep. Bij de Van Beek Infra Groep werken medewerkers. Het bedrijf is gevestigd te Etten-Leur Geschiedenis De Van Beek Infra Groep is in 1983 opgericht als het eenmansbedrijf bestratingsbedrijf Van Beek Bestratingen. Dit bedrijf kreeg haar eerste vestigingsvergunning in In 1986 werd het eerste project aangenomen van de overheid: het woonrijp maken van een nieuwbouwwijk in Eindhoven. De groei van het bedrijf kwam daarmee in een stroomversnelling. In 1987 werd de eenmanszaak omgezet in de B.V. Van Beek Infra Groep. Vanaf die tijd is er fors geïnvesteerd in materieel en personeel en is de organisatie uitgegroeid tot een slagvaardige flexibele organisatie met een modern nieuw materieelpark en 25 gemotiveerde en gekwalificeerde medewerkers met ervaring. De VCA** en NEN-EN-ISO 9001 certificering heeft tot verdere professionalisering geleid. De Van beek Infra Groep is lid van Bouwend Nederland en de SEB (Stichting Erkenning voor het Bestratingsbedrijf). In 2014 heeft certificering op de CO2 prestatieladder, niveau 3 plaatsgevonden. Daarnaast heeft de Van Beek Infra Groep in 2014 een kwalificatiecertificaat voor het aanbrengen van straatwerk behaald, de BRL 9334, met een scoringspercentage van 97% Huidige activiteiten In de oorsprong van het bedrijf is de hoofdactiviteit het aanleggen en herstraten van wegen en pleinen. De Van Beek Infra Groep heeft zich hierin ontwikkeld tot een hooggekwalificeerde speler. De bestratingswerkzaamheden worden binnen de organisatie opgesplitst in twee groepen. De eerste groep betreft het aanleggen van wegen en pleinen (machinaal of handmatig) in grote terreinen,

4 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft winkelgebieden, 30 kilometer zones en het woonrijpmaken van woonwijken. De tweede groep betreft het ambachtelijk straatwerk met name in oude stadskernen. Inmiddels is dit niet de enige expertise van de Van Beek Infra Groep. De van Beek Infra Groep levert vakwerk op diverse projecten in het uitgraven van cunetten, watergangen en aanleggen van riolering en persleidingen. De Van Beek Infra Groep biedt maatwerkoplossingen voor infrastructurele werkzaamheden. De van Beek Infra Groep weet dankzij jaren van ervaring precies welke oplossingen mogelijk zijn en innoveert in nieuwe werkmethoden. De Van Beek Infra Groep heeft vele grote projecten op haar naam staan en bouwt naast infrastructuur ook aan langdurige relaties. 1.3 Autorisatie Dit document is opgesteld door: Ank van den Bosch, VGMK-coördinator en akkoord bevonden door: Peter van Beek, directeur. 2. Rapportage Het opstellen van de periodieke rapportage is onderdeel van de stuurcyclus binnen het energiemanagementsysteem dat binnen de CO2 prestatieladder is ingevoerd. 2.1 Rapportageperiode De CO2-inventarisatie is voor het eerst uitgevoerd in het jaar Voor de opvolgende jaren 2011, 2012 en 2013 is er per een kalenderjaar gerapporteerd. Vanaf 2014 wordt er halfjaarlijks gerapporteerd. De jaarrapportages lopen gelijk met het boekjaar 1 januari tot en met 31 december. Voor de tussentijdse halfjaarlijkse rapportage geldt een looptijd van 1 januari tot en met 30 juni, 1 e helft, en van 1 juli t/m 31 december, 2 e helft, van het desbetreffende jaar. Deze periodieke rapportage beschrijft de CO2-emissies in de periode 1 juli t/m 31 december Basisjaar 2012 wordt als basisjaar genomen voor vergelijkende inventarisaties. 2.3 Referentie ISO Dit rapport is opgesteld in overeenstemming met de eisen uit de ISO , specifiek te vinden in 7.3. In de bijlage is een koppelingstabel opgenomen. 2.4 Verificatie De footprint is niet extern geverifieerd.

5 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Organisatorische grenzen De organisatorische grens van de organisatie is bepaald volgens de GHG-methode (methode 1 in het CO2-prestatieladderhandboek). 3.1 Organizational Boundaries De Van Beek Infra Groep is dochteronderneming van Van Beek Beheer B.V. De Van Beek Infra Groep wordt op bedrijfsniveau gecertificeerd. Bij het vaststellen van de organisatorische grenzen is de Van Beek Infra Groep uitgegaan van de controlebenadering. De Van Beek Infra Groep heeft volledige operationele en financiële zelfstandigheid en heeft de totale regie over te nemen reductiemaatregelen. De volledige CO2-emissie wordt toegerekend aan deze operationele B.V Operational Boundaries Voor een goede afbakening van de scopes wordt er gebruik gemaakt van de scope-indeling van het Green House Gas Protocol (GHG-protocol) en de scope-indeling van SKAO. Zie onderstaande figuur: Uit het GHG-Protocol kan men 3 uitstootniveaus identificeren. Binnen deze niveaus wordt gekeken naar directe en indirecte emissies Scope 1 CO2-uitstoot veroorzaakt door bronnen die eigendom zijn van de organisatie. Zoals verwarming van het kantoor, het wagenpark of uitstoot veroorzaakt door en afkomstig uit chemische productieprocessen. Binnen de Van Beek Infra Groep betreft het: zakelijk verkeer, afkomstig uit het brandstofverbruik van het wagen- en materieelpark (leaseauto s en eigen bedrijfsauto s, goederenvervoer en mobiele werktuigen). Het type brandstof is zowel diesel als benzine. Brandstofverbruik ten behoeve van het verwarmen van het bedrijfspand (aardgas).

6 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Scope 2 CO2-uitstoot veroorzaakt door het inkopen/verbruiken van elektriciteit. Deze vorm van uitstoot wordt veroorzaakt daar waar stroom verbruikt wordt. In de definitie van Prorail worden ook eigen auto s gebruikt voor zakelijk vervoer en zakelijk vliegverkeer tot scope 2 gerekend. Binnen de Van Beek Infra Groep wordt de uitstoot veroorzaakt door ingekochte elektriciteit voor kantoor en werkplaats, het gebruik van privéauto s voor zakelijk verbruik. Er wordt door het personeel zeer beperkt gebruik gemaakt van privéauto s om zakelijke kilometers te maken. Grotendeels worden er leaseauto s ingezet. De gedeclareerde kilometers met privéauto s zijn verreden met zowel diesel als benzine Scope 3 Scope 3 is een optionele categorie. Hierin worden alle andere indirecte CO2-emissies betrokken. Deze uitstoot valt toe te rekenen aan bedrijfsactiviteiten waar het bedrijf geen directe invloed op heeft maar waar de organisatie wel verantwoordelijk voor is, omdat ze worden veroorzaakt door de bedrijfsactiviteiten. Binnen de Van Beek Groep is de uitstoot toe te wijzen aan indirecte emissies van woon-werkverkeer met de privéauto, emissies veroorzaakt door het papierverbruik van de organisatie, emissies toe te wijzen aan transport en verwerking van afvalstoffen. De Van Beek Infra Groep zal met ingang van 2015 de emissie van scope 3 in kaart brengen met het doel om certificering op niveau 5 te realiseren. 4. Berekeningsmethodiek 4.1 Actuele berekeningsmethodiek en conversiefactoren Omdat deze periodieke rapportage onderdeel is van het CO2 prestatieladder certificaat wordt de methodiek aangehouden zoals voorgeschreven in het handboek 2.2, geldig m.i.v. april 2014, zoals uitgegeven door de SKAO. De CO2 emissiegegevens en footprint worden verkregen vanuit de Milieubarometer, Stichting Stimular De footprint voldoet aan de eisen van de CO2- Prestatieladder. 4.2 Wijzigingen berekeningsmethodiek Er zijn geen wijzigingen in de berekeningsmethodiek ten opzichte van 2012 en is opgenomen als referentiejaar. Met ingang van 16 januari 2015 worden de rekenfactoren in de Milieubarometer geactualiseerd. De nieuwe factoren worden bepaald aan de hand van nieuwe ketenanalyses, verbeterde wetenschappelijke bepalingsmethoden en de Green Deal CO2- emissiefactoren. De consequentie hiervan is dat een liter diesel 3% meer CO2-uitstoot veroorzaakt (ingangsjaar 2015). 4.3 Biomassa Binnen de organisatiegrenzen van de Van Beek Infra Groep vindt geen verbranding van biomassa plaats. Artikel 7.3 lid f van den NEN-ISO is derhalve niet van toepassing op de onderhavige CO2-emissie inventarisatie.

7 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft GHG-verwijderingen (opname van CO2) Binnen de organisatiegrenzen van de Van Beek Infra Groep vindt geen verwijdering van broeikasgassen plaats. Artikel 7.3 lid g van de NEN-ISO is derhalve niet van toepassing op de onderhavige CO2-emissie-inventarisatie. 4.5 Uitsluitingen Een verklaring voor het uitsluiten van GHG-bronnen en putten is niet van toepassing. Zoals omschreven bij de organisatorische afbakening wordt de volledige CO2 emissie toegerekend aan de Van Beek Infra Groep. 4.6 GHG-emissie-inventaris basisjaar Het basisjaar is De CO2 footprint van 2012 laat een CO2-uitstoot zien van 402 ton CO2. 98% daarvan komt voor rekening van zakelijk verkeer, goederenvervoer en mobiele werktuigen. Thema CO 2-parameter CO 2-equivalent CO2 scope 1 Aardgas voor verwarming Brandstoffen m3 1,83 kg CO2 / m3 2,42 ton CO2 Propaan Brandstoffen 10,5 kg 3,63 kg CO2 / kg 0,0381 ton CO2 Diesel Mobiele werktuigen liter 3,14 kg CO2 / liter 62,8 ton CO2 Bestelwagen (in liters) benzine Zakelijk verkeer liter 2,78 kg CO2 / liter 49,1 ton CO2 Bestelwagen (in liters) diesel Zakelijk verkeer liter 3,14 kg CO2 / liter 130 ton CO2 Vrachtwagen (in liters) diesel Goederenvervoer liter 3,14 kg CO2 / liter 151 ton CO2 Subtotaal 396 ton CO2 CO2 scope 2 Ingekochte elektriciteit Elektriciteit kwh 0,455 kg CO2 / kwh 5,82 ton CO2 Totaal 402 ton CO2 Compensatie 0 ton CO2 CO2 scope 3 verborgen Netto CO2-uitstoot 402 ton CO2

8 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Verklaring voor veranderingen nacalculaties basisjaar (Herberekening basisjaar en historische gegevens) Met een CO2-reductie van 33% in 2013 en 37% in 2014 is de doelstelling 12% in de periode behaald. Dit vraagt om een nieuwe doelstelling en aanpassing van het basisjaar. Onzuiverheden uit het verleden worden daarmee gecorrigeerd. Zo tankten onderaannemers in het verleden bij de Van Beek Infra Groep. Met ingang van 2014 niet meer. Doelstelling is het zuiverder maken van de basisgegevens. De doelstellingen worden bijgesteld op basis van de vanaf 2012 gehanteerde systematiek. Het referentiejaar wordt vastgesteld op De CO2-emissie van het elektriciteitsverbruik is gebaseerd op het gebruik van grijze stroom. Ingangsjaar De overstap naar groene stroom is gepland in Directe en indirecte GHG emissies in tonnen CO2 In 2014 was het vervoer verantwoordelijk voor 96,6% van de CO2-emissie. Het betreft het zakelijk verkeer, het goederen vervoer en het gebruik van mobiele werktuigen. De gegevens over de emissie van het zakelijk verkeer, het goederen vervoer en de mobiele werktuigen over 2014 zijn bekend en verwerkt in de footprint over Over 2014 zijn nog geen gegevens bekend met betrekking tot aardgas voor verwarming en ingekochte elektriciteit. Deze gegevens bedragen slechts 3,4% van de footprint. In de footprint over 2014 is met betrekking tot deze gegevens uitgegaan van een schatting. Aanname daarbij is dat het verbruik over 2013 overeen komt met het verbruik over De verbruiksgegevens gas en elektra zijn eind maart 2015 bekend. Na die datum kan de footprint 2014 definitief worden gemaakt. De netto CO2 uitstoot in 2014 bedraagt inclusief de geschatte uitstoot van gas en elektra: 330 ton CO2.

9 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft CO2 footprint 2 e helft Doelstellingen De Van Beek Infra Groep streeft naar een reductie van haar totale CO2 uitstoot (scope 1 en 2) van 12% in de periode , gerelateerd aan de omzet per 1.000,-. De doelstelling is gericht op het totale energiegebruik van de organisatie: bedrijfsgebouwen, wagenpark en vervoer, uitstoot op projecten (mobiele werktuigen en goederenvervoer). Met een CO2-reductie van 33% in 2013 en 37% in 2014 is de doelstelling 12% in de periode behaald. Dit vraagt om een nieuwe doelstelling en aanpassing van het basisjaar. Het referentiejaar wordt vastgesteld op 2014.

10 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Doelstelling met ingang van 2015 De kwantitatieve doelen voor 2020 zijn gebaseerd op de CO 2 -footprint van 2014 en het CO 2 - reductieplan Het streven is in 2020 de CO 2 -uitstoot te reduceren met 10% ofwel 2% per jaar. 5.3 Trends De CO2-emissie van de Van Beek Infra Groep bedraagt 330 ton CO2 in Deze uitstoot is inclusief een geschatte uitstoot van 11 ton CO2 aan aardgas en elektriciteit. De schatting is gebaseerd op de totale uitstoot van 2013 aan gas en elektriciteit. Overzicht CO2-uitstoot per maand in Zakelijk verkeer Benzine Liter ton CO2 Januari 630 1,75 Februari 519 1,44 Maart 664 1,85 April 483 1,34 Mei 664 1,85 Juni 508 1,41 Juli 948 2,63 Augustus 619 1,72 September 651 1,81 Oktober 721 2,00 November 701 1,95 December 871 2,42 Goederen vervoer Liter ton CO2 Januari ,13 Februari ,46 Maart ,72 April ,83 Mei ,90 Juni ,93 Juli ,13 Augustus ,60 September ,22 Oktober ,38 November ,99 December ,24

11 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Zakelijk verkeer Diesel Liter ton CO2 Januari ,9 Februari ,7 Maart ,5 April ,5 Mei ,8 Juni ,17 Juli ,2 Augustus ,09 September ,0 Oktober ,9 November ,5 December ,0 Mobiele werktuigen diesel Liter ton CO2 Januari ,96 Februari ,5 Maart ,1 April ,4 Mei ,68 Juni ,24 Juli ,20 Augustus 743 2,33 September 669 2,10 Oktober 661 2,07 November ,00 December 707 2,21 Mobiele werktuigen Benzine Liter ton CO2 Januari 56,1 0,156 Februari 102 0,284 Maart 81,9 0,228 April 55,9 0,155 Mei 163 0,454 Juni 115 0,318 Juli 60,6 0,169 Augustus 168 0,466 September 108 0,299 Oktober ,218 November ,213 December 146 0,413

12 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft is het eerste jaar waarbij de Milieubarometer de mogelijkheid biedt gegevens per maand in te voeren. Het is nog niet mogelijk een trendanalyse op basis van deze gegevens te maken. 5.4 Voortgang reductiedoelstellingen Een daling van het energieverbruik leidt in bijna alle gevallen tot CO2-reductie. Het nemen van maatregelen die het energieverbruik verlagen, dragen daarvoor bij aan het behalen van de CO2- reductiemaatregelen. In onderstaand overzicht staan de maatregelen die al getroffen zijn en die mogelijk kansen bieden om het energieverbruik en de CO2 uitstoot verder te verlagen. Scope 1 Efficiënt gebruik van mobiele werktuigen, 3 medewerkers gaan cursus het nieuwe draaien volgen Maandelijks controleren bandenspanning Bewustzijn het nieuwe rijden onderhouden Monitoren brandstofverbruik Zoveel mogelijk inschrijven op aanbestedingen in de buurt Bij aanschaf nieuwe voertuigen, zuinige(r) voertuigen aanschaffen Inkoop zuinige(r) mobiele werktuigen en gereedschap De medewerkers zijn ingeschreven voor de cursus. Zodra deze doorgang vindt, wordt de cursus gevolgd Toolbox controle bandenspanning (juni 2014) Toolbox het nieuwe rijden (juni 2014) Maandelijks monitoren van het brandstofverbruik Inschrijven op aanbestedingen in de buurt Het bedrijfswagenpark wordt vergroend. Eind 2014 zijn 2 nieuwe combo s en 2 dubbele cabines aangeschaft. CO2 uitstoot 119 en 179 C02/km Begin 2015: aanschaf knikmops 130: uitstoot 18,05 kg/h Scope 2 Scope 1 en 2 Aanbrengen LED-verlichting op benedenverdieping kantoor Gebruik duurzame energie. Onderzoek naar mogelijkheden overstap leverancier groene stroom met milieukeurmerk Update computersysteem Energiebesparing op kantoor- en ICTapparatuur Bewustzijn bevorderen onder medewerkers, zuinig omgaan met brandstof en verwarming. Apparatuur volledig afzetten als deze niet wordt gebruikt, lichten uitdoen In april 2014 is LED-verlichting op de benedenverdieping van het kantoor aangebracht. In 2015 onderzoeken of uitbreiding naar bovenverdieping mogelijk is. Eind 2014 is het onderzoek afgerond. Begin 2015 zal de overstap naar een nieuwe energieleverancier worden gemaakt. Planning update Energiebesparende maatregelen worden meegenomen. Regelmatig onderhoud kantoor- en ICTapparatuur. Apparatuur waar mogelijk uitzetten. CO2-reductie staat op de agenda van alle overlegvergaderingen, 12 x bedrijfsbureau, 4 x uitvoerdervergadering en 4x personeelsvergadering

13 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Initiatieven CO2 reductie Binnen de sector vinden steeds meer initiatieven plaats op het gebied van het verminderen van energieverbruik en CO2 uitstoot. De van Beek Infra Groep blijft op de hoogte van initiatieven die spelen in de markt door lidmaatschap van diverse vaktijdschriften, lidmaatschappen van brancheorganisaties en Bouwend Nederland, bezoek van Infratech, beurs voor de infrastructuur en het lidmaatschap van SKAO. De Van Beek Infra Groep neemt deel aan verschillende keteninitiatieven. De Van Beek Infra Groep heeft zich in september 2014 aangesloten bij CO2 Seminar.nl. Nederland CO2 Neutraal brengt een groep bedrijven en instellingen bij elkaar die actief aandacht besteden aan CO2 reductie. Dit biedt kansen op het gebied van verbetering van de leefomgeving, het nemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid, het besparen op de bedrijfskosten en het verbeteren van de concurrentiepositie. De Van Beek Infra Groep heeft deelgenomen aan de werkgroepen Elektriciteit & gasverbruik en brandstofverbruik wagenpark (deelgroep banden). In 2015 presenteren een aantal bedrijven het CO2 beleid van hun organisatie om ideeën over CO2 reductie uit te wisselen en te komen tot nieuwe inzichten op het gebied van CO2 reductie. Eind 2014 is een initiatief gestart om de mogelijkheden tot ontwikkeling van het CO2 neutraal aanbrengen van elementenverharding te onderzoeken. Door de mechanisatie van de elementverharding wordt veel materieel gebruikt. Dit materieel zorgt voor een aanzienlijke CO2 uitstoot. De Van Beek Infra Groep slaat met partners de handen ineen om een concept te ontwikkelen waarbij elementenverharding CO2 neutraal kan worden aangebracht. Dit initiatief heeft de doelstelling een positieve bijdrage te leveren aan reductie de energiestromen: elektriciteit, brandstof werktuigen en brandstof zakelijk verkeer. 5.6 Projecten met gunningsvoordeel De Van Beek Infra Groep heeft nog geen projecten aangenomen dankzij het certificaat CO2- prestatieladder, niveau 3. De Van Beek Infra Groep verwacht dit in de toekomst wel te doen.

14 Van Beek Infra Groep Rapportage CO2-reductie 2 e helft Koppelingstabel ISO , 7.3 GHG Hoofdstuk in ISO GHG Eisnummer ISO GHG Hoofdstuk in rapport Rapportage-eis A 1.1 Beschrijving van de rapporterende organisatie B 1.3 Verantwoordelijke personen voor het rapport C 2.1 Rapportageperiode 4.1 D 3.2 Documentatie Operational Boundaries E 5.1 Directe GHG-emissies gerapporteerd in tonnen CO2 en per GHG F 4.3 Beschrijving van CO2-uitstoot door verbranding biomassa G 4.4 GHG-verwijderingen beschreven in tonnen CO H 4.5 Verklaring voor het uitsluiten van GHG-bronnen en - putten K 4.7 Verklaring veranderingen en nacalculaties basisjaar L 4.1 Referentie of beschrijving van rekenmethode t.o.v. andere jaren M 4.2 Verklaring voor verandering in berekenmethode t.o.v. andere jaren I 5.1 Indirecte GHG-emissies gerapporteerd in tonnen CO2 afkomstig uit elektriciteit, hitte of stoom J 4.6 GHG-emissie-inventaris basis jaar 5.4 N 4.1 Referentie of documentatie van gebruikte GHGemissiefactoren of verwijderingfactoren P 2.3 Een verklaring dat het rapport volgens ISO is opgesteld Q 2.4 Een verklaring dat het rapport is geverifieerd, inclusief type verificatie