Inventarisatie scope 3 emissie categorieën. (CO2 Prestatieladder 4.A.1 en 4.B.1)

Transcriptie

1 Inventarisatie scope 3 emissie categorieën (CO2 Prestatieladder 4.A.1 en 4.B.1) Colofon: Opgesteld door: drs. M.J.C.H. de Ruijter paraaf: Gecontroleerd en vrijgegeven door: W. van Houten paraaf: Datum: Versie: 1.1 Status Definitief Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 1

2 Inhoudsopgave 1 Inleiding Meetperiode Vaststellen scope 3 grenzen Data verzameling Vaststellen scope 3 emissie reductie doelstellingen 3 2 Methode Upstream scope 3 emissies Downstream scope 3 emissies Toelichting per categorie Rangorde categorieën scope 3 emissies Keuze voor uitwerking ketenanalyses gebaseerd op rangorde bepaling Scope 3 ketenanalyse, onderwerp selecteren Onderwerp: Wisselisolatie Onderwerp: Kunststof kabelgoot beton goot.. 10 Bijlagen Bijlage 1 : Overzicht inkoopwaarde van de omzet (leveranciersanalyse) 2011 Bijlage 2 : Tekening wisselisolatie Bijlage 3 : Tekening kunststof kabelgoot Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 2

3 1 Inleiding Sinds 1 december 2009 is ProRail klimaatbewust produceren gaan belonen, middels de CO2- prestatieladder. Sinds 16 maart 2011 is het beheer van de CO2-prestatieladder overgenomen door de SKAO. Het niveau (0 tot en met 5) dat bereikt kan worden op de CO2-prestatieladder wordt vertaald in een gunningvoordeel tijdens aanbestedingen. Hoe hoger het niveau op de CO2-prestatieladder, hoe hoger het gunningvoordeel. Verder heeft Heatpoint CO2-reductie als belangrijke bedrijf(milieu)doelstelling. De CO2-prestatieladder wordt gebruikt om deze doelstelling richting te geven. Heatpoint heeft in eerste instantie haar energiestromen, behorend bij scope 1 en 2, geïnventariseerd. Dit loopt al vanaf 2011 (referentiejaar). Nadat dit is afgerond zijn we gaan kijken naar de scope 3 emissie categorieën zoals die voorkomen in WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard. We hebben gekeken welke categorieën van toepassing zijn binnen de organisatorische grenzen van Heatpoint BV. Dit rapport beschrijft de inventarisatie. Bewust zijn alle categorieën nagelopen. Indien een categorie niet van toepassing is, is dit ook expliciet aangegeven. Uiteindelijk is de organisatie verplicht om ten minste twee analyses van GHG-genererende (ketens van) scope 3 activiteiten uit te werken conform de eisen die daaraan zijn gesteld. 1.1 Meetperiode De periode waarin de inventarisatie naar de scope 3 emissie categorieën heeft plaatsgevonden is het jaar Hierbij is er gekeken naar de gekwantificeerde gegevens zoals die zijn bijgehouden vanaf 2011, het eerste jaar waarin de gegevens m.b.t. de CO2-uitstoot door Heatpoint BV zijn bijgehouden. 1.2 Vaststellen scope 3 grenzen Vanuit de emissie inventarisatie en de bijbehorende Carbon Footprint heeft Heatpoint inzicht in haar scope 1 en 2 emissies. Daar valt onder andere de emissie onder die wordt veroorzaakt door onder andere gas- en elektraverbruik op de vestiging, brandstofverbruik van de vervoersmiddelen (bedrijfsauto s) en zakelijke vliegreizen binnen de eigen organisational boundaries. In hoofdstuk 2 van dit document is de rangorde weergegeven van de 15 verschillende categorieën indirecte scope 3 emissies (emissies die niet rechtstreeks binnen de organisatorische grenzen van Heatpoint behoren, maar wel ten dienste van de bedrijfsactiviteiten van Heatpoint ontstaan) op basis van de criteria zoals deze zijn opgenomen in de WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard. 1.3 Data verzameling Voor alle scope 3 emissie categorieën die voorkomen zijn de waarden van de CO2 emissies bepaald. Dit is gezamenlijk gedaan tussen de kwaliteitsmanager (directie vertegenwoordiger vanuit afdeling KAM), de directie en de extern adviseur op het gebied van de CO2 Prestatieladder. De berekeningen en aannames zijn verwerkt in hoofdstuk 2 van dit document. 1.4 Vaststellen scope 3 emissie reductie doelstellingen Inzicht in de scope 3 emissies moet leiden tot het opstellen van realiseerbare reductiedoelstellingen. De nadruk ligt daarbij op scope 3 emissies die binnen het bereik van Heatpoint liggen. Dit betekent dat Heatpoint stappen onderneemt om haar partners (fabrikanten, leveranciers, transporteurs, opdrachtgevers) te betrekken bij haar CO2-bewuste beleid. Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 3

4 2 Methode Heatpoint heeft de indeling in categorieën overgenomen ( upstream en downstream ) op basis van de WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard en van hieruit haar scope 3 emissie inventarisatie uitgevoerd. In dit hoofdstuk wordt de methode uiteengezet hoe de scope 3 emissies zijn geanalyseerd. Eerst wordt de definitie gegeven wat scope 3 emissies zijn. Vervolgens wordt de methode van analyse toegelicht. De SKAO geeft in het Handboek 2.1; CO2-prestatieladder, Samen zorgen voor minder CO2 de volgende definitie van scope 3 emissies: Scope 3 emissies of overige indirecte emissies zijn een gevolg van de activiteiten van het bedrijf (de organisatie) maar komen voort uit bronnen die geen eigendom van het bedrijf zijn noch beheerd worden door het bedrijf. Voorbeelden zijn emissies voortkomende uit de productie van ingekochte materialen, de verwerking van het afval en het gebruik van het door het bedrijf aangeboden/verkochte werk, dienst of levering. (ProRail rekent Business air travel en Personal cars for business travel tot scope 2.) Als basis voor deze definitie is gegeven in het GHG-protocol, deel A Corporate Accounting and Reporting Standard, hoofdstuk 4 Setting Operational Boundaries. Het GHG-protocol beschrijft meerdere scope 3 emissiebron categorieën. Sommige van deze categorieën kunnen worden gezien als scope 1 emissies, wanneer de emissiebronnen in eigendom of in de directe invloedsfeer van het bedrijf zijn. Om te bepalen in welke scope de emissies vallen moet het bedrijf de emissies toetsen aan de organizational boundaries. Hieronder staan de mogelijke categorieën scope 3 emissiebronnen. De verschillende categorieën conform de WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard zijn: Afbeelding: bron: WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 4

5 2.1 Upstream scope 3 emissies 1. Ingekochte goederen en diensten 2. Kapitaalgoederen 3. Brandstof en energie gerelateerde activiteiten (niet in scope 1 en 2) 4. Transport en distributie 5. Gegenereerd afval 6. Zakelijk verkeer (n.v.t. scope 2 in ladder) 7. Woon-werkverkeer 8. Upstream geleasede assets 2.2 Downstream scope 3 emissies 9. Transport en distributie 10. Verwerking van verkochte producten 11. Gebruik van verkochte producten 12. End of life behandeling van producten 13. Downstream geleasede assets 14. Franchises 15. Investeringen Toelichting per categorie Categorie 1: Ingekochte goederen en diensten Binnen deze categorie wordt allereerst een onderscheid gemaakt in goederen en diensten voor eigen gebruik (facilitair gebruik) en producten en diensten voor de verkoop als onderdeel van de bedrijfsactiviteiten (handelsvoorraad) van Heatpoint BV. Voor facilitaire doeleinden gelden producten en diensten zoals verbruiksgoederen (printerpapier etc.). Deze categorie van ingekochte goederen en diensten staat niet in verhouding tot de gekochte goederen en diensten voor de handelsdoeleinden en bedrijfsvoering van Heatpoint. Voor de handelsdoeleinden gaat het om materialen en goederen die worden ingekocht door het bedrijf. Het bestaat voornamelijk uit spoormaterialen die worden ingekocht en vervolgens worden doorverkocht aan opdrachtgevers (aannemers en railnetbeheerders). Voor de bepaling van de materialiteit van de scope 3 emissies geldt de omvang (ook reducties!) van de CO2 emissies als belangrijkste criterium. Voor deze materialen is het totaal aan CO2 emissie berekend in de uitgewerkte ketenanalyses voor Isoblock wisselisolatie en kunststof kabelgoot. Categorie 2: Kapitaalgoederen Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Categorie 3: Brandstof en energie gerelateerde activiteiten (niet in scope 1 en 2) Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Categorie 4: Transportactiviteiten buiten het eigen bedrijf (upstream) Deze categorie behelst alle soorten van transportactiviteiten die wel voor de productie of dienstverlening van het bedrijf worden gedaan, maar die niet onder de scope 1 en 2 van de CO2 prestatieladder vallen. Het gaat dan om vervoerbewegingen voor het aanleveren van ingekochte materialen of producten die vervolgens worden doorverkocht aan de opdrachtgevers. Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 5

6 Categorie 5: Gegenereerd afval Binnen deze categorie valt het afval dat door Heatpoint wordt geproduceerd. De afvalstromen die vrijkomen zijn te verdelen onder; - Bedrijfsafval - Papier en printer cartridges - Kunststof De omvang van deze afvalstromen is in kaart gebracht. De hoeveelheden zijn zo gering dat dit geen materiële scope 3 emissie categorie is. Categorie 6: Zakelijk verkeer (n.v.t. scope 2 in ladder) Het betreft hier werk-werkverkeer. Deze categorie is wel van toepassing binnen Heatpoint, echter de emissies zijn al meegenomen in de scope 1 en 2 emissie inventarisatie. Om dubbeltellingen te voorkomen worden ze hier verder buiten beschouwing gelaten. Categorie 7: Woon-werkverkeer Woon-werkverkeer is voor zover de leaseauto s meegenomen in de scope 1 emissie inventarisatie. Categorie 8: Leased Assets Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. De onderneming beschikt niet over geleasede kapitaalgoederen. Categorie 9: Transport en distributie (downstream) Het betreft hierbij de leveringen van producten die vanuit Heatpoint aan haar klanten en opdrachtgevers worden geleverd. Omdat Heatpoint gebruik maakt van externe transportondernemingen worden de CO2 emissies behorend bij deze emissie categorie nauwgezet bijgehouden. Heatpoint verzorgt ook zelf leveringen door gebruik van een aanhanger echter deze emissies zijn al meegenomen in de scope 1 en 2 emissie inventarisatie. Om dubbeltellingen te voorkomen worden ze hier verder buiten beschouwing gelaten. Categorie 10: Verwerking van verkochte producten Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Het verwerken van de door ons verkochte producten vindt in de regel plaats op de bouwplaatsen door onze opdrachtgevers en klanten. Categorie 11: Gebruik van verkochte producten Bouwwerken die door opdrachtgevers van Heatpoint mede worden gerealiseerd met door Heatpoint geleverde materialen zijn (gedeeltes van) spoorwegen (railinfrastructuur). Binnen de organisational boundaries van Heatpoint is het niet mogelijk CO2 emissies te relateren aan het directe gebruik van de bouwwerken (producten) van de organisatie. Categorie 12: End of life behandeling van producten Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Deze categorie betreft de emissies van afvalverwijdering/behandeling van verkochte producten aan het einde van de levensduur. Dit is een categorie die voornamelijk van toepassing is in de retailsector (bijvoorbeeld de verplichte verwijderingsbijdrage). Dit soort zaken zijn binnen de bedrijfsvoering van Heatpoint niet aan de orde. Categorie 13: Geleasede assets Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. In tegenstelling tot categorie 8 gaat het hier om het ter beschikking stellen van assets van Heatpoint aan de markt. Deze categorie speelt voornamelijk voor leasebedrijven. Dit soort zaken zijn binnen de bedrijfsvoering van Heatpoint niet aan de orde. Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 6

7 Categorie 14: Franchises Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Een franchise is een onderneming die opereert onder de licentie om goederen en diensten van een ander bedrijf te verkopen en/of te distribueren op een bepaalde locatie. Heatpoint levert juist al haar materialen onder haar eigen naam en is geen franchise onderneming. Categorie 15: Investeringen Deze categorie is niet van toepassing binnen de organisational boundaries van Heatpoint. Deze categorie omhelst investeringen in partnerschappen (oprichting van een bedrijf met een ander bedrijf), joint ventures, projectinvesteringen etc. Deze categorie is vooral in de financiële sector aan de orde. 2.4 Rangorde categorieën scope 3 emissies Aan de hand van de WBCSD/WRI GHG scope 3 standaard is de rangorde voor alle 15 categorieën scope 3 emissies van Heatpoint bepaald op basis van de volgende criteria: - Omvang : de mate waarin de emissie een significante bijdrage levert aan het totaal - Invloed : mate waarin Heatpoint invloed kan uitoefenen op de reductie van emissie - Risico : de emissies dragen bij aan risico s van Heatpoint (financieel, producten) - Stakeholders : de emissies die belangrijk zijn voor de belanghebbenden (klanten, opdrachtgevers, leveranciers, railnetbeheerders) - Outsourcing : het betreft activiteiten die eerder door het bedrijf zelf werden uitgevoerd - Overig : het betreft aanvullende criteria De verschillende categorieën zijn beoordeeld op basis van scores per criterium. 0 als de categorie niet van toepassing is, 1 als het criterium laag wordt beoordeeld en 4 als het criterium hoog wordt beoordeeld (inclusief de tussenliggende waarden). Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 7

8 Op basis hiervan is de rangorde bepaald waarbij het criterium invloed het zwaarst wegende criterium is. Upstream scope 3 emissies Ton CO Ton CO Dataverzameling en kwaliteit Rangorde Score Omvang Invloed Risico Stakeholders Outsourcing Overig 1 Ingekochte goederen en diensten (*) (*) 137 (*) Uitwerking ketenanalyse Isoblock Uitwerking ketenanalyse kunststof goot Kapitaalgoederen 0 0 n.v.t Brandstof en energie gerelateerde activiteiten (niet in scope 1 en 2) 0 0 n.v.t Transport en distributie 5 Gegenereerd afval 5,4 ton 6 Zakelijk verkeer (n.v.t. scope 2 in ladder) 14,5 ton 6,5 ton Afgeleid op basis van upstream transport (zie Exceloverzicht) ,8 ton Inventarisatie afhaal afval (**) (**) 0 0 n.v.t Woon-werkverkeer 0 0 Berekend op basis van afstanden woon-werk, type vervoermiddel, brandstof Geleasede assets 0 0 n.v.t Downstream scope 3 emissies 9 Transport en distributie 13,4 ton 5,8 ton Berekend op basis van externe transportfacturen (km afstanden, conv.factor, vol/eeg gewicht) (zie Exceloverzicht) n.v.t Verwerking van verkochte producten 11 Gebruik van 0 0 n.v.t verkochte producten 12 End of life 0 0 n.v.t behandeling van producten 13 Geleasede assets 0 0 n.v.t Franchises 0 0 n.v.t Investeringen 0 0 n.v.t TOTAAL (ton) 359,3-2687,9 (*) zie ketenanalyse inventarisatie leveranciers (**) 2011 : liter => 21,58m3 conversie factor bedrijfsafval 150kg/m3 21,58m3 * 150kg/m3 * 1,655 kg CO2/kg afval =5357kgCO2 5,4 ton CO2 / jaar (**) 2012 : liter => 19,50m3 conversie factor bedrijfsafval 150kg/m3 19,50m3 * 150kg/m3 * 1,655 kg CO2/kg afval =4840kgCO2 4,8 ton CO2 / jaar Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 8

9 3 Keuze voor uitwerking ketenanalyses gebaseerd op rangorde bepaling emissie categorieën Uit de inventarisatie blijkt dat niet elke scope 3 emissiebron even relevant is om te analyseren. Vanuit de inkooplijst (inkoopwaarde) van 2011 is bepaald wat de meest materiële (dominantie in CO2-emissie) materialen zijn die binnen Heatpoint worden ingekocht en als vanzelfsprekend worden doorverkocht. Middels dit vaststellen van de rangorde ontstaat een inzicht naar potentiële onderwerpen, die mogelijk zijn om een reductieaanpak voor te ontwikkelen voor de scope 3 emissies (definitie: overige indirecte emissies die een gevolg zijn van de activiteiten van het bedrijf). Echter van belang zijn ook de navolgende criteria bij het bepalen van de scope 3 emissie ketenanalyse, waarbij de vuistregel geldt dat een ketenanalyse dient te worden gemaakt voor een van de twee meest materiële emissies (uit de rangorde) en een ketenanalyse voor een van de zes meest materiële emissies. Van belang hierbij is dat inzichtelijk is dat de gekozen materialen een bijdrage leveren van 70-80% van de totale scope 3 emissies van het bedrijf. Aan de hand van de beschreven (waarde)keten en de emissie inventarisatie van de (indirecte) scope 3 emissies over de jaren 2011, gebaseerd op de inkoopwaarde van de verwerkte materialen, is vast komen te staan dat de gekozen materialen een bijdrage leveren van 70-80% van de totale scope 3 emissies van het bedrijf (zie excel overzicht bijlage 1). NOTE: wij hebben gekozen voor 1 ketenanalyse die een zeer aanzienlijke NEGATIEVE emissie oplevert. Dit betekent dat geen CO2 uitstoot bijdrage wordt geleverd maar dat het juist een besparing oplevert. De kunststof goot en wisselisolatie vormen de materiële scope 3 emissies, die middels een ketenanalyse verder wordt onderzocht op CO2 reductiemogelijkheden. De keuze voor deze activiteiten is gemaakt op grond van de volgende redenen: - De bijdrage van deze activiteiten aan de CO2-emissie is substantieel binnen het geheel van de activiteiten van Heatpoint; van deze stappen binnen de keten (zie stroomschema) zijn van deze activiteiten voldoende gegevens berekenbaar via kengetallen; - Binnen deze activiteiten zullen naar verwachting nog diverse potentiële reductiebronnen aanwezig zijn; - Binnen deze activiteiten zijn mogelijkheden om (samen met partners in de waardeketen) het resultaat te beïnvloeden; - Zowel leverancier/fabrikant, spooraannemers alsmede de opdrachtgevers (o.a. ProRail, RET, GVB) in de keten, zien innovatieve producten en werkmethoden en bestaande, in Nederland voorkomende (en toegelaten) kunststof kabelgoten en wisselisolatie bij wisselverwarming als een relevante bron voor CO2-emissies. Het dient aldus een maatschappelijk belang om hierover nog meer gegevens te verkrijgen. Dit zal uiteindelijk kunnen leiden tot nieuwe inzichten en het ontstaan van nieuwe initiatieven. Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 9

10 4. Scope 3 ketenanalyse, onderwerpen selecteren Heatpoint BV zal conform de eisen uit de CO2 Prestatieladder v. 2.1, en in het vorige hoofdstuk al beschreven, een onderwerp moeten kiezen uit de top 2 van emissie categorieën en een onderwerp uit de top 6 van de scope 3 emissie categorieën om deze onderwerpen vervolgens uit te werken in een ketenanalyse. De top van de emissie categorieën rangorde bepaling is als volgt nr. 1: ingekochte producten (score 16: goederen en diensten); nr. 2: transport en distributie(score 10: upstream) nr. 3: transport en distributie (score 9: downstream) nr. 4: gegenereerd afval (score 2) nr. 5: n.v.t. Het feit dat de keten van gekochte (en verkochte) materialen zo dominant aanwezig is in de scope 3 emissiebronnen inventarisatie, gecombineerd met het feit dat het leveren van deze producten de core business is van Heatpoint rechtvaardigt de keuze van Heatpoint om 2 ketenanalyses uit te werken voor materialen binnen deze groep producten 4.1 Onderwerp: Wisselisolatie Als eerste ketenanalyse wordt het product wisselisolatie uitgewerkt. Wisselisolatie is een nieuwe ontwikkeling voor de spoormarkt waarmee het energieverbruik bij wisselverwarming zeer sterk gereduceerd wordt. Drie jaar geleden heeft Heatpoint de eerste pilotsystemen in binnen- en buitenland geleverd. Nu blijkt dat alle pilots ook zeer succesvol zijn verlopen wordt vanaf 2013 een doorbraak verwacht. Heatpoint heeft het product in eigen beheer ontwikkeld. De potentiële markt is zeer groot waardoor een zeer aanzienlijke reductie van de CO2 uitstoot mogelijk is. 4.2 Onderwerp: Kunststof kabelgoot Als tweede ketenanalyse wordt het product kunststof kabelgoot uitgewerkt. De kunststof kabelgoot is enkele jaren geleden door Heatpoint in de railmarkt in Nederland geïntroduceerd. Het doel was een sterke, maar lichtgewicht goot, te kunnen leveren in concurrentie met de zware en milieu onvriendelijke betongoten. De kunststof goot bestaat voor 95% uit gerecycled materiaal. In de ketenanalyse is een vergelijk gemaakt in CO2 uitstoot tussen de kunststof en vergelijkbare betongoot. Rondom de kunststof goot ontstaan allerlei prefab concepten t.b.v. de opdrachtgevers waardoor op de bouwlocaties sneller gewerkt kan worden met steeds minder elektrisch gereedschap en kranen. Beide ketenanalyses zijn opgebouwd vanuit de vier voorgeschreven stappen t.a.v. de scope 3 emissie ketenanalyse conform het Green House Gas (GHG)-protocol. Onderstaand zijn de stappen genummerd weergegeven: 1) Het beschrijven van de waardeketen. 2) Het bepalen van de relevantie van de scope 3 emissie categorieën. 3) Het identificeren van de partners in de waardeketen. 4) Het kwantificeren van de emissies. Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 10

11 Bijlagen Bijlage 1: Overzicht inkoopwaarde van de omzet (leveranciersanalyse) 2011 Bijlage 2: Tekening wisselisolatie en kunststof kabelgoot Inventar isatie scope 3 emissie categor ieën versie: 1.1 Pagina 11