Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

Transcriptie

1 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 29 juni 2017

2

3 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht Toetsing aan de Wet natuurbescherming

4

5 Verantwoording Titel Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht Opdrachtgever Gemeente Utrecht Stadswerken (SW) - Stedelijk Beheer (SB) Projectleider Auteur(s) Tweede lezer Uitvoering veldwerk Projectnummer Aantal pagina's 22 (exclusief bijlagen) Datum 29 juni 2017 Handtekening Ontbreekt in verband met digitale verwerking. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven. Colofon Tauw bv BU Meten, Inspectie & Advies Handelskade 37 Postbus AC Deventer Telefoon Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: - NEN-EN-ISO 9001 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 5\22

6 6\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

7 Inhoud Verantwoording en colofon Inleiding Doel Wetgeving Te beschouwen onderdelen Wnb Werkwijze Uitgangspunten Situatie en beoogde ontwikkeling Huidige situatie Beoogde ontwikkeling Soortenbescherming Beschermingsregime en bepalingen Vrijstellingen Zorgplicht Literatuuronderzoek Effecten Grondgebonden zoogdieren Vleermuizen Broedvogels Conclusies en aanbevelingen Literatuur Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 7\22

8 1 Inleiding Dit hoofdstuk bevat achtergrondinformatie over het doel van de toetsing, de relevante natuurwetgeving, de wijze van kwaliteitsborging en de te hanteren uitgangspunten voor toetsing. 1.1 Doel In opdracht van de gemeente Utrecht heeft Tauw onderzoek gedaan naar de consequenties van de Wet natuurbescherming voor de ontwikkeling van 20 duurzame woningen, het project LieflandPARK. De ontwikkeling kan alleen doorgaan als deze niet in strijd is met de natuurwetgeving, of als de benodigde vergunningen en/of ontheffingen kunnen worden verleend. In de rapportage worden de volgende vragen beantwoord: Welke onderdelen van de Wet natuurbescherming (hierna te noemen Wnb) zijn van belang? In hoeverre is de beoogde ontwikkeling (mogelijk) strijdig met de Wnb? Zijn maatregelen en/of een ontheffing/vergunning nodig? Wat betekent dit voor de verdere planvorming en uitvoering? 1.2 Wetgeving Sinds 1 januari 2017 is de Wet natuurbescherming (hierna te noemen Wnb ) in werking. Het beschermingsregime gaat uit van het nee, tenzij-principe. Dit betekent dat de genoemde verbodsbepalingen in de Wnb voor bescherming van gebieden, soorten en houtopstanden altijd gelden. Het afwijken hiervan is alleen onder voorwaarden toegestaan. Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Utrecht is het bevoegd gezag voor het verlenen van toestemming door middel van een vergunning, ontheffing of vrijstelling. 1.3 Te beschouwen onderdelen Wnb Het is noodzakelijk om de ontwikkeling te toetsen aan soortenbescherming (vanwege de mogelijke aanwezigheid van flora en fauna). Toetsing in het kader van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) is niet nodig, aangezien het plangebied geen onderdeel uitmaakt van de NNN. Het plangebied is ook niet gelegen in of nabij een Natura 2000-gebied. Gezien de afstand tot het dichtstbijzijnde Natura 2000-gebied, namelijk ruim vier kilometer, en de ligging van het plangebied in het stedelijk centrum van Utrecht, is niet te verwachten dat de werkzaamheden (verstoring door geluid, trillingen, licht et cetera) negatieve effecten hebben op Natura 2000-gebieden. Ook effecten als gevolg van de uitstoot van stikstof is door de afstand tot Natura 2000-gebieden niet te verwachten. 8\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

9 Een toetsing aan houtopstanden is niet nodig, omdat het plangebied in de bebouwde kom ligt en daarom niet onder beschermde houtopstanden valt zoals bedoeld onder de Wnb. Mogelijk is wel de Algemene Plaatselijke Verordening van toepassing. 1.4 Werkwijze De mogelijke aanwezigheid van beschermde soorten is bepaald aan de hand van de volgende gegevens: Regionale en landelijke verspreidingsatlassen en -data (zie ook H5) Nationale Databank Flora en Fauna (NDFF) Natuurkaart van Tauw ( Een oriënterend veldbezoek op 27 juni 2017 Het doel van de literatuurstudie is om na te gaan welke beschermde soorten in of in de omgeving van het plangebied kunnen voorkomen. De ecoloog controleert tijdens het oriënterende veldbezoek of de locatie voldoet aan eisen die soorten aan hun leefomgeving stellen. Ook kijkt de ecoloog naar aanwijzingen van de aanwezigheid (zichtwaarnemingen en sporen van terreingebruik, zoals holen, uitwerpselen, haren, prooi- of voedselresten). 1.5 Uitgangspunten De volgende uitgangspunten zijn van toepassing op de beoogde ontwikkeling: De werkzaamheden vinden uitsluitend overdag tussen zonsopgang en zonsondergang plaats s Nachts wordt geen verlichting gebruikt die naar boven uitstraalt Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 9\22

10 2 Situatie en beoogde ontwikkeling Dit hoofdstuk bevat achtergrondinformatie over de huidige situatie, het voorgenomen plan en de uit te voeren werkzaamheden. 2.1 Huidige situatie Figuur 2.1 toont de ligging van het plangebied. Het gaat om een braakliggend terrein in het noordelijke deel van stedelijk Utrecht, in de Provincie Utrecht. Het ligt tussen de Lieflandlaan en de Mr. Tripkade. Figuur 2.2 geeft een sfeerimpressie van het gebied. Het plangebied bestaat uit een braakliggend terrein. Dit is begroeid met grassen, (akker)distel, brandnetel, zaailingen van voornamelijk es en langs de randen een dichte onderlaag van braam. Daarnaast staan er diverse bomen zoals berk en els langs het terrein. Het betreft voornamelijk dunnere bomen (<20 cm) waarvan een groot deel begroeid is met klimop. Er is geen open oppervlaktewater aanwezig in of direct nabij het plangebied. Ook zijn er geen gebouwen, muren, putten en dergelijke op het terrein aanwezig. Figuur 2.1 Ligging van het plangebied 10\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

11 Figuur 2.2 Sfeerimpressie van het plangebied Links: noordoostzijde van het plangebied Rechts: noordwestzijde van het plangebied (met bomenrij waaruit bomen gekapt worden) 2.2 Beoogde ontwikkeling Figuur 2.3 geeft de beoogde ontwikkeling weer. Het gaat om het realiseren van het LieflandPARK met als onderdeel daarvan 20 woningen. In totaal komt er zo n 3000 vierkante meter groen (zie voor meer informatie vanlieflandpark.nl). Het park wordt autovrij waarbij de auto s zo dicht mogelijk bij de ingang van het plangebied parkeren (zie noordzijde figuur 2.3). Voor de realisatie hiervan moet het braakliggende terrein bouwrijp gemaakt worden. Ook worden enkele bomen gekapt (zie rode cirkels in figuur 2.3) en wordt waar nodig snoeiwerkzaamheden verricht. De overige bomen aan de oostzijde worden inclusief omliggende gronden toegevoegd aan de tuinen van de aangrenzende percelen. Het kan zijn dat deze bomen in de toekomst gekapt worden door particulieren, maar dit maakt geen onderdeel uit van de beoogde ontwikkeling. Na realisatie van de woningen worden ook 44 nieuwe bomen aangeplant (sierheesters) en worden kruidenrijke grasvelden aangebracht. Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 11\22

12 Figuur 2.3 De beoogde ontwikkeling 12\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

13 3 Soortenbescherming In dit hoofdstuk wordt antwoord gegeven op de vraag of beschermde plant- en diersoorten door de beoogde activiteiten kunnen worden geschaad. Indien schade op kan treden, dan wordt aangegeven of hiervoor aanvullende maatregelen en/of een ontheffing noodzakelijk is. 3.1 Beschermingsregime en bepalingen In de Wnb zijn bepalingen opgenomen voor de bescherming van in het wild levende dier- en plantensoorten. Het gaat onder meer om soorten die in Nederland, maar ook in Europa in hun voortbestaan worden bedreigd. De Wnb kent drie beschermingsregimes: Vogels: het gaat hier om alle inheemse vogels in hun natuurlijk verspreidingsgebied. Ze zijn beschermd via de vogelrichtlijn Dieren en planten: het gaat hier om alle inheemse dieren en planten. Ze zijn beschermd via de Habitatrichtlijn en de verdragen van Bern en Bonn Nationale soorten: het gaat hier om de soorten, die niet onder de reikwijdte van de Vogel- of Habitatrichtlijn vallen. Deze soorten zijn wel nationaal beschermd Per beschermingsregime is bepaald welke verboden er gelden en onder welke voorwaarden ontheffing, vergunning of vrijstelling kan worden verleend door het bevoegd gezag. De bepalingen zijn samengevat in tabel 3.1. De bepalingen voorzien in een bescherming van verblijfplaatsen, evenals de bescherming tegen verstorende invloeden. Gedeputeerde Staten van provincie Utrecht kan een ontheffing verlenen van de verboden als genoemd in de artikelen 3.1, 3.5 en Vrijstellingen In de Wnb is een aantal algemene soorten amfibieën en zoogdieren beschermd onder de categorie Nationale soorten, zoals gewone pad, bruine kikker en konijn. Provincie Utrecht heeft bevoegdheid om bij verordening deze soorten vrij te stellen van de ontheffing/vergunningsplicht (Provincie Utrecht, 2016). Dit betekent dat geen ontheffing nodig is voor werken gericht op ruimtelijke inrichting en ontwikkeling en beheer en onderhoud. Vrijgestelde soorten zijn niet meegenomen in deze toetsing. Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 13\22

14 Tabel 3.1 Verbodsbepalingen soortenbescherming onder de Wnb A B C D E Verbodsbepaling Vogels Vrl Dieren Hrl/ Bonn/Bern Planten Hrl/ Bonn/Bern Dieren ( nationaal ) Planten ( nationaal ) Dieren of planten: Doden of vangen a Storen/verstoren (tenzij ) Plukken, verzamelen, afsnijden, ontwortelen c of vernielen Onder zich hebben of vervoeren Plaatsen: Vernielen, beschadigen of wegnemen nesten Beschadigen of vernielen voortplantingsplaatsen b (vaste vp) Beschadigen of vernielen rustplaatsen b (vaste rp) Eieren: Vernielen (of Vrl- beschadigen) Rapen Onder zich hebben Toelichting: Codes verwijzen naar wetsartikelen Wet natuurbescherming Oranje verbodsbepaling geldt alleen wanneer sprake is van opzet Rood verbodsbepaling geldt in alle gevallen 3.3 Zorgplicht De zorgplicht (artikel 1.11 van de Wnb) houdt in dat handelingen, die nadelige gevolgen kunnen hebben voor in het wild levende dieren en planten: 1. Achterwege gelaten worden, of 2. Noodzakelijke maatregelen worden getroffen om die gevolgen te voorkomen, of 3. Deze worden zoveel mogelijk beperkt of ongedaan gemaakt Het betreft alle in het wild levende dieren en planten. De zorgplicht dient onder meer als vangnet voor de bescherming van soorten waarvoor op grond van de Wnb geen specifiek verbod geldt. De zorgplicht is daarnaast van toepassing op beschermde gebieden. 14\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

15 3.4 Literatuuronderzoek Op basis van verspreidingsgegevens en bekende waarnemingen (NDFF) zijn diverse beschermde soorten te verwachten in en nabij het plangebied. Vanwege het ontbreken van open oppervlaktewater in en om het plangebied, en het stedelijke karakter van het plangebied, wordt het voorkomen van beschermde amfibieën, reptielen en ongewervelden uitgesloten. Vanwege het ontbreken van bebouwing wordt ook de aanwezigheid van beschermde flora en vogels met jaarrond beschermde nesten gebonden aan bebouwing uitgesloten. Vanwege het stedelijk habitat wordt ook het voorkomen van das en ooievaar, buizerd, havik, steenuil, boomvalk en wespendief uitgesloten. Deze soort(groep)en worden om die reden niet verder behandeld in deze rapportage. Tabel 3.2 Soorten in de omgeving van het plangebied Soortgroep Flora Grondgebonden zoogdieren Vleermuizen Vogels Amfibieën en reptielen Vissen Vlinders, libellen en overige ongewervelden Aanwezige soorten in omgeving n.v.t. Steenmarter, eekhoorn Baardvleermuis, gewone dwergvleermuis, gewone grootoorvleermuis, kleine dwergvleermuis, laatvlieger, meervleermuis, rosse vleermuis, ruige dwergvleermuis, tweekleurige vleermuis, watervleermuis Diverse algemene broedvogels tijdens het broedseizoen en vogels met jaarrond beschermde nesten zoals Ransuil, sperwer, roek n.v.t. n.v.t. n.v.t. 3.5 Effecten Grondgebonden zoogdieren Bij het oriënterende veldbezoek zijn geen geschikte verblijfplaatsen aangetroffen. Voor steenmarter ontbreekt het hiervoor aan geschikte bebouwing. Ook zijn er geen nesten of sporen aangetroffen van eekhoorn. Beide soorten zouden het plangebied incidenteel als foerageergebied kunnen gebruiken. Gezien de grootte van het plangebied, de hoeveelheid beschikbaar foerageergebied in de omgeving en de toekomstige inrichting van het plangebied levert dit geen negatief effect op. Negatieve effecten op grondgebonden zoogdieren als gevolg van de beoogde ontwikkeling zijn daarom uit te sluiten. Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 15\22

16 3.5.2 Vleermuizen Er zijn drie typen leefgebied van vleermuizen te onderscheiden: verblijfplaatsen, foerageergebied en vliegroutes. Verblijfplaatsen bevinden zich, afhankelijk van de soort, in woningen of in bomen. Foerageergebieden zijn groen- of waterstructuren zoals struweel, bomenrijen en watergangen. Vliegroutes worden gevormd door lijnvormige elementen zoals bomenrijen, randen van bebouwing en watergangen. Bij het oriënterende veldbezoek zijn geen geschikte verblijfplaatsen, essentiële vliegroutes en essentiële foerageergebieden van deze soortgroep aangetroffen. Het ontbreekt voor verblijfplaatsen aan gebouwen of holtes/ingerotte takken in bomen. Het plangebied kan als foerageergebied gebruikt worden. Gezien de nieuwe inrichting van het plangebied en het vergelijkbare habitat in de omgeving (diverse bomenlanen) is het plangebied echter geen essentieel foerageergebied. In het oosten, zuiden en westen van het plangebied staan bomenrijen met een open structuur, die als vliegroute kunnen dienen. Gezien de open+ stukken die hierin zitten (geen gesloten lijnvormig landschapselement), elementen die behouden blijven aan de noord, west en zuidzijde en gelijke elementen in de omgeving (zoals langs de spoorlijn), is er geen sprake van een essentiële vliegroute. Wel dient er rekening gehouden te worden met verlichting tijdens de bouw (zie uitgangspunten paragraaf 1.5) en de inrichting van het plangebied met betrekking tot verlichting. Deze dient zo beperkt mogelijk te zijn en niet naar boven uit te stralen. Mits deze maatregelen worden genomen zijn negatieve effecten op vleermuizen als gevolg van de beoogde ontwikkeling uit te sluiten Broedvogels Vogels met jaarrond beschermde nesten De nesten van deze soorten zijn het hele jaar beschermd, evenals de functionele leefomgeving rondom het nest. Tijdens het veldbezoek zijn geen waarnemingen gedaan van beschermde soorten. Bij het oriënterende veldbezoek zijn ook geen nesten en rustplaatsen van Sperwer, ransuil of roek aangetroffen. Ook zijn er geen kalksporen, braakballen of prooiresten aangetroffen. Negatieve effecten op deze soortgroep als gevolg van de beoogde ontwikkeling zijn daarom uit te sluiten. Tijdens het broedseizoen beschermde vogels De nesten van deze soorten zijn beschermd als ze als broedlocatie in gebruik zijn. Bij het oriënterende veldbezoek zijn geschikte nestlocaties van broedvogels aangetroffen, namelijk de diverse bosschages en struiken (zoals de dichte braam). De volgende negatieve effecten zijn niet uitgesloten: het verstoren en doden van individuen en het vernielen van nesten van algemene broedvogels (Wnb, artikel 3.1, lid 1, 2 en 4). 16\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

17 Vogels kunnen gedurende het gehele jaar tot broeden komen. Het is daarom zaak om hier voorafgaand aan het werk rekening mee te houden. De kans op een broedgeval is het grootst in de periode maart t/m juli (dit wordt wel gezien als het reguliere broedseizoen). Een (periodieke) controle op nesten van broedvogels is voorafgaand aan de werkzaamheden noodzakelijk om overtreding van de wet te voorkomen. De kans dat broedvogels aanwezig zijn in het broedseizoen is groot gezien de huidige staat van het plangebied. Indien een broedgeval aanwezig is, dient een verstoringsvrije zone te worden aangehouden, waarbinnen gedurende de periode van broeden niet wordt gewerkt. De breedte van deze zone dient door een ter zake kundige te worden bepaald. Wij adviseren zoveel mogelijk buiten het broedseizoen te werken, en daarnaast maatregelen te nemen indien er wel in het broedseizoen wordt gewerkt. Dit kan door het kort maaien van de ruigte en het verwijderen van het struweel zoals braam buiten het broedseizoen. Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 17\22

18 4 Conclusies en aanbevelingen In opdracht van de gemeente Utrecht heeft Tauw onderzoek gedaan naar de consequenties van de Wet natuurbescherming voor de ontwikkeling van 20 duurzame woningen, het project LieflandPARK. De ontwikkeling kan alleen doorgaan als deze niet in strijd is met de bepalingen als opgenomen in de Wnb, of als de benodigde vergunningen en/of ontheffingen worden verleend. Welke onderdelen van de Wet natuurbescherming (hierna te noemen Wnb) zijn van belang? Het is noodzakelijk om de ontwikkeling te toetsen aan soortenbescherming. Toetsing in het kader van het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en Natura 2000-gebieden is niet nodig gezien de afstand tot deze gebieden. Een toetsing aan houtopstanden is niet nodig, omdat het plangebied in de bebouwde kom ligt en daarom niet onder beschermde houtopstanden valt zoals bedoeld onder de Wnb. Mogelijk is wel de Algemene Plaatselijke Verordening van toepassing. In hoeverre is de beoogde ontwikkeling (mogelijk) strijdig met de Wnb? Het verstoren van vleermuizen en het negatieve effecten op algemene broedvogels kunnen niet worden uitgesloten. Zijn maatregelen en/of een ontheffing nodig? Bij de uitvoering en inrichting van het plangebied moet rekening worden gehouden met aan te brengen verlichting. Deze mag niet uitstralen naar boven om verstoring van foeragerende vleermuizen te voorkomen. Ook zijn maatregelen nodig om negatieve effecten op algemene broedvogels te voorkomen. Er is geen ontheffing nodig. Wat betekent dit voor de verdere planvorming en uitvoering? Om negatieve effecten aan broedvogels te voorkomen wordt er bij voorkeur gewerkt buiten het broedseizoen. Indien dit niet mogelijk is zullen broedvogelwerende maatregelen genomen moeten worden en is een controle op broedvogels noodzakelijk. Mits deze maatregelen worden genomen is het plan vanuit de Wet natuurbescherming uitvoerbaar. 18\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

19 In tabel 4.1 is een samenvatting opgenomen van de toetsing aan de soortenbescherming. Tabel 4.1 Conclusies toetsing soortenbescherming Aanwezige soort(groep)en Effect Vervolgstappen Flora, grondgebonden zoogdieren, vogels met jaarrond beschermde nesten, amfibieën, reptielen, vissen, vlinders, libellen, overige ongewervelden Geen overtreding artikel 3.1, 3.5 of 3.10 Vleermuizen Geen overtreding artikel 3.5, mits maatregel Vogels Geen overtreding artikel 3.1 mits maatregelen Niet van toepassing Aangepaste werkwijze met betrekking tot verlichting (geen verlichting of niet uitstralen naar omgeving en boomkruinen) Aangepaste werkperiode, eventueel met broedvogelwerende maatregelen en broedvogelcontrole Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 19\22

20 5 Literatuur 20\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht

21 Geraadpleegde internetwebsites: Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht 21\22

22 22\22 Natuurtoets LieflandPARK, Utrecht