De krachtlijnen van de Wet Patiëntenrechten. Overzicht gewaarborgde rechten. Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking

Transcriptie

1 De krachtlijnen van de Wet Patiëntenrechten René Heylen, M.D., Ph.D. Licentiaat in de Rechten Medisch Coördinator Urgentiegeneeskunde Ziekenhuis Oost-Limburg Overzicht gewaarborgde rechten Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking Recht op vrije keuze Recht op informatie Recht op toestemming Recht op inzage in dossier Recht op eerbiediging van persoonlijke levenssfeer Recht op klachtenbemiddeling Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (iets) meer dan herformulering van zorgvuldigheidsbeginsel Omvat ook: Verbod van discriminatie in gezondheidszorg Principe van eerbiediging van de zelfbeschikking van de patiënt (zonder afdwingbaarheid van betwiste handelingen) Recht op dienstverstrekking die beantwoordt aan behoeften is onvermijdelijk beperkt door schaarse middelen 1

2 Recht op vrije keuze Bevestiging van principe van: vrije keuze mogelijkheid tot wijziging van keuze Beperkingen mogelijk krachtens de wet Beperkingen nochtans niet beperkt tot wat door of krachtens de wet geregeld is: interne organisatie van instellingen voor gezondheidszorg beperking aanbod Recht op informatie Verschil tussen diagnose-informatie en toestemmingsinformatie Diagnose-informatie omvat in beginsel alle informatie, dus ook omtrent infauste prognoses Criterium: informatie die nodig is om inzicht te krijgen in de gezondheidstoestand Èn haar vermoedelijke evolutie Vorm van de diagnose-informatie In beginsel mondeling In duidelijke taal Aangepast tijdens parlementair debat in ontwerp stond begrijpelijke taal eerbiediging van taalwetgeving en (verplicht) gebruik van tolk zijn verlaten Patiënt kan vragen om schriftelijke bevestiging van de informatie 2

3 Informatieverstrekking aan vertrouwenspersoon Invoering van de figuur van de aangewezen vertrouwenspersoon Verschillend van de door de patiënt aangewezen vertegenwoordiger Vertrouwenspersoon neemt kennis van informatie: naast en samen met de patiënt of los van de patiënt Keuze van vertrouwenspersoon is in beginsel vrij: familie vriend andere beroepsbeoefenaar Aanwijzing van vertrouwenspersoon moet schriftelijk bevestigd worden door patiënt Communicatie met vertrouwenspersoon te noteren in dossier Recht om niet te weten Bij uitdrukkelijk verzoek krijgt patiënt geen diagnose-informatie Uitzondering: het niet meedelen veroorzaakt klaarblijkelijk ernstig nadeel voor : o de patiënt o of voor derden consultatie van collega en (eventuele) vertrouwenspersoon noodzakelijk 3

4 Therapeutische exceptie (Tijdelijk) onthouden van informatie mag: indien meedelen klaarblijkelijk ernstig nadeel voor de patiënt zou meebrengen na raadpleging van collega Motivering moet vermeld worden in medisch dossier Informatie van (eventuele) vertrouwenspersoon is nodig Recht op toestemming Duidelijke wettelijke bekrachtiging van informed consent-beginsel Toestemming is: uitdrukkelijk (niet hetzelfde als schriftelijk!) tenzij de arts uit het gedrag van de patiënt redelijkerwijze zijn toestemming kan afleiden Discussie over bewijslast en consent forms niet beslecht Toestemming mag schriftelijk vastgelegd worden: op verzoek van patiënt of beroepsbeoefenaar en met instemming van beroepsbeoefenaar of patiënt Noodzaak van instemming van andere partij zou proliferatie van toestemmingsformulieren moeten indijken 4

5 Inhoud van de behandelingsinformatie Informatie over: doel aard graad van urgentie duur alternatieven financiële gevolgen van de behandeling In verband met risico s en tegenaanwijzingen: bekrachtiging van de theorie van de relevante risico s : «de voor de patiënt relevante tegenaanwijzingen, nevenwerkingen en risico s» Criterium van redelijk voorzienbaar karakter van de risico s blijft onaangetast Behandelingsinformatie moet voorafgaandelijk en tijdig verstrekt worden Vorm is identiek als voor diagnoseinformatie 5

6 Uitdrukkelijke erkenning van behandelingsweigering Patiënt mag behandeling weigeren of toestemming intrekken Behandelingsweigering wordt schiftelijk vastgelegd: op verzoek patiënt of zorgverstrekker Nieuw is erkenning van juridische waarde van behandelingsbeschikking of levenstestament (verschillend van wilsverklaring in euthanasiewet!) Indien patiënt op bewust en bekwaam moment schriftelijk gemeld heeft dat welomschreven tussenkomst geweigerd wordt, moet weigering geëerbiedigd worden Dossierplicht Patiënt heeft recht op dossier Voorheen geen algemeen geregelde dossierplicht, maar disparate bepalingen Algemene dossierplicht lost onduidelijkheid over inhoud en structuur van dossier niet op Patiënt kan vragen dat stukken aan dossier worden toegevoegd 6

7 Inzage in dossier Recht op inzage Principieel rechtstreeks recht op inzage patiënt kan dossier zelf inzien kan zich laten bijstaan door vertrouwenspersoon kan inzagerecht zelfs delegeren aan vertrouwenspersoon Verzoek tot inzage moet : in beginsel onverwijld ten laatste binnen vijftien dagen ingewilligd worden Te frequent herhaalde aanvragen moeten niet meteen ingewilligd worden: volgens MvT: slechts binnen redelijke termijn na vorige aanvraag Uitzonderingsregime voor delen van medisch dossier Uitzonderingsregime: voor persoonlijke notities gegevens betreffende derden motivering voor therapeutische exceptie Persoonlijke notities en gegevens betreffende derden zijn in beginsel uitgesloten van inzage Persoonlijke notities wel ingezien worden door andere beroepsbeoefenaar (die dan rapporteert aan patiënt) 7

8 Persoonlijke notities zeer restrictief omschreven in Mvt: onderdelen van dossier die afzonderlijk worden opgeborgen die niet toegankelijk zijn voor anderen (zelfs niet leden van dezelfde zorgverleningsequipe) Betwisting over onrechtstreekse inzage: mag beroepsbeoefenaar behoren tot andere beroepscategorie? inzage medisch dossier door logopedist of apothekersassistent? Art. 2, 3 versus art. 4 van de wet Recht op afschrift van medisch dossier Patiënt heeft recht op afschrift van dossier Afschrift is fotokopie, , floppy, transcriptie Afschrift is ook mogelijk voor: persoonlijke notities gegevens waarop therapeutische exceptie werd toegepast maar dan wel via andere beroepsbeoefenaar 8

9 Om verder gebruik te beperken, moet elk afschrift vermelden: strikt persoonlijk en vertrouwelijk Aflevering van afschrift kan geweigerd worden: bij duidelijke aanwijzingen dat patiënt onder druk wordt gezet om afschrift aan derden mee te delen Post mortem-inzage Onrechtstreekse bevestiging van beroepsgeheim post mortem Erfgenamen kunnen inzage vragen: indien verzoek gemotiveerd en gespecificieerd is indien patiënt zich niet uitdrukkelijk verzet heeft via beroepsbeoefenaar Vertegenwoordiging van feitelijk onbekwame patiënten Wet is meest innoverend voor vertegenwoordiging van feitelijke onbekwame patiënten Geeft wettelijke basis aan surrogate decisionmaking door: aangewezen vertegenwoordiger of familieleden 9

10 Aanduiding vertegenwoordiger De door de patiënt benoemde vertegenwoordiger kan (al) zijn rechten uitoefenen op ogenblik dat patiënt daartoe niet meer in staat is Aanwijzing geschiedt met bijzonder gedateerd mandaat: ondertekend door patiënt en vertegenwoordiger Door beiden herroepbaar Bij gebrek aan (beschikbare) vertegenwoordiger Wettelijke basis voor vertegenwoordiging door familieleden Met cascadesysteem en oplossing voor intrafamiliale conflicten Eerst: samenwonende echtgenoot of samenwonende partner Dan familieleden, in volgorde: een meerderjarig kind een ouder een meerderjarige broer of zus Indien geen familieleden aanwezig of beschikbaar: beslissing door arts, na multidisciplinair overleg 10

11 Beslissing door arts tevens bij intrafamiliale conflicten Verplichting om rekening te houden met gradueel verminderde bekwaamheid Uitzonderingen op rechten van vertegenwoordigers Aan vertegenwoordiger kan inzage en afschrift van dossier geweigerd worden indien dit nodig is voor bescherming van privé-leven van patiënt Inzage kan nog door arts aangeduid door vertegenwoordiger Arts mag afwijken van beslissingen van vertegenwoordigers: in belang van patiënt om ernstige bedreiging van het leven of ernstige aantasting van de gezondheid af te wenden na multidisciplinair overleg mits motivering in dossier 11

12 Klachtrecht Mogelijkheid om klacht in te dienen bij ombudsfunctie zonder sanctionerende bevoegdheden Moet nog nader geregeld worden bij KB Ombudsfunctie in elk ziekenhuis Nog uit te werken apart stelsel voor ambulante zorgen Klacht kan ook bij Federale commissie rechten van de patiënt (met vele andere bevoegheden) Sterk afgezwakt stelsel van centrale ziekenhuisaansprakelijkheid Problematiek van centraal aanspreekpunt Ziekenhuis moet: patintenrechtenwet eerbiedigen ërover waken dat alle beroepsbeoefenaars (ook zelfstandigen) de wet eerbiedigen Patiënt kan informatie krijgen over rechtsverhoudingen tussen ziekenhuis en zorgverstrekkers Ziekenhuis is aansprakelijk voor : tekortkomingen begaan door beroepsbeoefenaars in verband met rechten omschreven in patiëntenrechtenwet behalve indien anders bepaald in informatie omtrent rechtsverhoudingen! 12

13 Wijziging artikel 95 van de wet Landverzekeringsovereenkomsten Zeer betwiste regeling in verband met overdracht van medische informatie: bij aangaan en uitvoeren van verzekeringsovereenkomsten van behandelende sector (via patiënt) aan verzekeringsmaatschappijen Kern van nieuwe regeling Informatieverschaffing door behandelende arts is mogelijkheid en geen verplichting Verklaringen beperken zich tot beschrijving van huidige gezondheidstoestand Verklaringen mogen aan enkel aan adviserend arts van verzekeraar bezorgd worden Adviserende arts mag aan de verzekeraar geen informatie geven die niet pertinent is gezien het risico waarvoor de verklaringen werden opgemaakt of betreffende andere personen dan de verzekerde Regeling betreffende post-mortem-certificaten en uitsluiting van genetisch onderzoek werd behouden 13