De route naar een energieneutrale woningvoorraad Inspiratiemiddag 12 juni Richard Oomen

Transcriptie

1 De route naar een energieneutrale woningvoorraad 2050 Inspiratiemiddag 12 juni Richard Oomen

2 Inhoud Aanleiding Ambitie/definitie afbakening Routes naar CO 2 -neutraal Woningtypen exploitatiestrategie maatregelen Resultaten routekaart Wat heeft het al opgeleverd? Strategisch => operationeel

3 Aanleiding Beleidsconferentie juni 2017 Huidig beleid gericht op gemiddeld label B, woningverbetering A/A+, nieuwbouw bouwbesluit/beter Doelstellingen ontwikkelen zicht naar CO2-neutraal (Woonagenda) Ingrepen zijn vaak ingrijpend (no-regret) -> keuzes maken vanaf gewenste eindsituatie (back-casten) Rapportage Finance-Ideas

4 Aanleiding Waarom CO 2 -neutraal? Casade is als maatschappelijk ondernemer producent van CO 2. Casade vindt het haar morele verantwoordelijkheid de woningvoorraad te verduurzamen en hiermee haar bijdrage te leveren aan de reductie van CO 2 -uitstoot. Bijkomende effecten: positief effect in algemeen op leefklimaat reductie warmtebehoefte verbeteren betaalbaarheid, lagere en stabielere energiekosten verbeteren leefklimaat en comfort in woning verhogen waardeontwikkeling (klant + vastgoed) onafhankelijkheid geen doel op zich

5 Ambitie / definitie / afbakening Casade streeft naar een CO 2 -neutrale woningvoorraad in Alle woningen tezamen moeten CO 2 - neutraal zijn. Dit betekent dat niet iedere woning CO 2 -neutraal hoeft te zijn. Gebouwgebonden energiegebruik Vooralsnog nadruk op energetische aspect, andere thema s (hergebruik grondstoffen, efficient waterverbruik, ) mogelijk later als verbreding. Kan spin-off zijn Strategisch niveau

6 Ambitie / definitie / afbakening Breed scala aan definities voor zeer energie zuinige gebouwen bestaande bouw (BB) of nieuwbouw (NB) gebouwgebonden energiegebruik huishoudelijk energiegebruik Energie-Index BB x x EPC NB x X Aardgasloos NB/BB x x Nul op de Meter NB/BB x x x x x x BENG NB/(BB?) x x x Passiefhuis NB/BB x x x CO2-neutraal NB/BB x x x Energieneutraal NB/BB x x(*) x x Klimaatneutraal NB/BB x x x x hernieuwbare opwekking verplicht realisatie op gebouw of perceel prestatiegarantie wettelijke grond EPV mogelijk * verschillende definities in omloop die het huishoudelijk gebruik wel of niet meenemen

7 Routes naar CO 2 -neutraal

8 Routes naar CO 2 -neutraal 1. Warmtevraag reduceren Maximale kwh/m 2 afhankelijk van woningtype bouwperiode Primaire taak woningcorporatie 2. Warmtevraag verduurzamen Transitie gas naar duurzame energie Afhankelijk van isolatiewaarde en technologische ontwikkeling Primaire taak woningcorporatie 3. Elektriciteitsvraag reduceren en verduurzamen Locatie duurzame opwekking is niet van belang

9 Routes naar CO 2 -neutraal Duurzaam wonen = comfortabel en gezond binnenklimaat + betaalbaar warmtevraag reduceren warmtevraag verduurzamen restant energievraag verduurzamen matig isoleren goed isoleren bewonersgedrag individuele/collectieve installaties Individuele/collectieve opwekking Inkoop duurzame energie na-isolatie luchtspouw nieuwe buitenschil ventilatie met WTW bemetering, coach elektrische warmtepomp zonneboiler PV-panelen woning PV via PCR/SDE+ (collectieve) inkoop

10 Routes naar CO 2 -neutraal Basiskwaliteit Verkoopvijver e/o sloop Exploitatie: jaar Planm.OH Programma Basiskwaliteit C-label Na-isoleren spouw Enkelglas naar HR++ Kierdichting kozijnen/dak Dak van binnenuit Kruipruimte? Planm.OH Programma Woningverbetering II en III Kwaliteit B->A->A+/A++ Exploitatie: > 20 jaar in fasen naar NOM-ready Basiskwaliteit Gevelelement Dak-element Bij isolatie óók ventilatie Installatie-element Programma Project Woningverbetering I (NOM) Kwaliteit A+/A++ Exploitatie: > 20 jaar Gevelelement Dak-element Bij isolatie óók ventilatie Installatie-element

11 Routes naar CO 2 -neutraal Energetisch Exploitatie: > 20 jaar Elektrificeren kookfunctie Kierdichting kozijnen/dak Ventilatiesysteem Afgiftesysteem Douche-WTW (indien plek) Bij geschikte schil naar duurzame installatie? Mutatie OH Energetisch Exploitatie: > 20 jaar Elektrificeren kookfunctie Duurzame installatie + Afgiftesysteem Gasloos Douche-WTW (indien plek)? Energetisch Exploitatie: > 20 jaar Controle op ZAV s EPV prestatiegarantie Voorlichting

12 Woningtypen exploitatiestrategie - maatregelen Woning ingedeeld op basis van woningtype en bouwjaarklasse Rekening gehouden met huidige isolatiekwaliteit op basis van EPAView Meest voorkomende installatie per woningtype bouwjaarcategorie Isolatie eigenschappen huidige situatie woningtype gevel dak vloer glas 1 vrijstaande woning-tm 1975 t/m 1975 slecht slecht slecht dubbel/hr 2 2^1 kap-tm 1975 t/m 1975 goed slecht slecht dubbel/hr 3 2^1 kap-1976 tm t/m 1991 matig matig slecht dubbel/hr 4 rijwoning-tm 1975 t/m 1975 slecht matig slecht HR++ 5 rijwoning-tm 1975 t/m 1975 goed matig slecht HR++ 6 rijwoning-1976 tm t/m 1991 goed matig matig dubbel/hr 7 rijwoning-vanaf 1992 vanaf 1992 goed goed goed dubbel/hr 8 rijwoning-vanaf 1992 vanaf 1992 goed goed goed HR++ 9 MGW-tm 1975 t/m 1975 slecht matig slecht dubbel/hr 10 MGW-tm 1975 t/m 1975 slecht goed slecht dubbel/hr 11 MGW-1976 tm t/m 1991 goed matig matig dubbel/hr 12 MGW-vanaf 1992 vanaf 1992 goed goed goed dubbel/hr

13 Woningtypen exploitatiestrategie - maatregelen 4 maatregelpakketten, ieder verdeeld in 3 stappen Maatregelpakket 1: korte termijn -> lage investering, veel effect spouwmuurisolatie, dak binnenzijde, HR++ glas, verbeteren kierdichting, set PV-panelen Maatregelpakket 2: NOM-ready dakisolatie, gevelisolatie, kozijn+glas (3-voudig), balansventilatie, warmtepomp, zonneboiler Maatregelpakket 3: NOM dakisolatie, gevelisolatie, kozijn+glas (3-voudig), vloerisolatie, balansventilatie, warmtepomp, zonneboiler, maximaal PV Maatregelpakket 4: versneld gasloos (recente nieuwbouw) verbeteren kierdichting, warmtepomp, zonneboiler, eventueel: naisoleren schil + balansventilatie

14 Woningtypen exploitatiestrategie - maatregelen Directe kosten op basis van hoeveelheden en kostenkengetal Indirecte kosten: BTW AK, winst, risico, CAR Bouwplaatskosten Bijkomende kosten Bewoners

15 Woningtypen exploitatiestrategie - maatregelen woningen EPAView verdeeld naar 12 hoofdtypen (a) (woningtype/bouwperiode/energetische kwaliteit) Elke woning heeft een exploitatiestrategie (b) Type (a) en Exploitatiestrategie (b) matchen met 4 scenario s (c) 1. restant exploitatie kort (sloop / verkoop/ jr) 2. restant exploitatie lang (verbetering schil + ventilatie) => NOM-ready en uiteindelijk gasloos 3. restant exploitatie lang (als 2 + opwekking) => via NOM-ready naar NOM 4. restant exploitatie lang (al geschikte schil => aanpak installatie, schil later?) Maatregelenpakketten en stappen (gekoppeld aan tijd en geld) matchen met scenario s Match van scenario s en stappen/kosten en exploitatiestrategie geeft matrix van 50 bakjes gevuld met clusters/woningen.

16 Woningtypen exploitatiestrategie - maatregelen Input voor Wals, per verbetering verbeterlabel CO 2 -emissie Energie-Index Investering WWS punten Servicekosten Energieprestatievergoeding Start en eindjaar Input voor Wals per VHE verbeterlabel

17 Resultaten routekaart CO2-emissie scenario 3 ( NOM ) per woningtype ,00 CO2-emissie (gebouwgebonden) (scenario: 3. Goede schil (incl vloer) + elektrische warmtepomp + PV) , , ,00 kg 4.000, , , ,00 Uitgangssituatie stap 1 stap 2 stap 3

18 Resultaten routekaart CO2-emissie alle scenario s gehele voorraad

19 Resultaten routekaart CO2-emissie na toewijzen scenario s over voorraad jaarlijkse CO2-emissie Fase 1 Fase 2 Fase huidig gebouwgebonden totaal Redelijk concreet Nog te definiëren ongewis

20 Resultaten routekaart Wals berekening: Investering per jaar ICR Loan to Value Kasstromen Wals scenario: Extra stijging bouwkosten Daling woningverkopen Lagere EPV Stijging rente

21 Resultaten Resultaten Wals geven inzicht in de financiële haalbaarheid van het programma In tweede helft programma dalen financiële parameters Ver weg => ongewis (ontwikkeling prijs, rente, techniek, ) Monitoren en bijsturen Financiële parameters vooral gevoelig voor bouwindex

22 Resultaten routekaart Gemiddelde energiekosten na toewijzen scenario s over voorraad 160 gemiddelde maandelijkse energiekosten huidig totale energiekosten per woning totale energiekosten per woning incl EPV

23 Resultaten routekaart KPI s Woningen met gereduceerde warmtevraag Woningen met verbeterd comfort en binnenklimaat Hoeveelheid opgewekte duurzame energie Daling energielasten (energie + EPV) t.o.v. huidig Aantal aardgasloze woningen Aantal NOM-woningen Aantal transformaties Meerdere ingreepmoment => veel transformaties Geeft impact op organisatie weer

24 Resultaten routekaart Belangrijkste conclusies routekaart: Comfort en gezondheid woningen neemt toe, energielasten nemen af Gebouwgebonden CO 2 -emissie neemt af Voor korte termijn redelijk concreet beeld, voor langere termijn nog verder uit te werken Toets financiële haalbaarheid, ook bij minder optimistische economische scenario s

25 Wat heeft het al opgeleverd? Onderverdeling woningbezit op hoofdlijnen (1e stap naar clusterniveau) Interne discussie en commitment over maatregelpakketten Isoleren aan binnen- of buitenzijde Minimum en maximum isolatieniveau Samenhang maatregelen => kwaliteit woningplattegrond, zolder, riool, brandveiligheid Bewoonde staat/niet bewoonde staat Voorbeeld van pakketten (rapport Nieman juli 2017) Discussie (mis)match installatie/ventilatie i.r.t. schil gezond binnenklimaat wanneer schil echt geschikt voor laagtemperatuur/all-electric? warmtapwater maatgevend (samenstelling gezin)

26 Wat heeft het al opgeleverd? Effect maatregelen op bewoner en interne organisatie Samenhang financieel beleid / rendementseisen Wat mag de opgaaf kosten (grens verbetering versus sloop/nieuwbouw) Inzicht op CO 2 -effect per geïnvesteerde euro CO 2 -neutraal gebouwgebonden OF gebouwgebonden én huishoudelijk Afdeling overstijgend samenwerken

27 Strategisch => operationeel Behoefte aan duidelijkheid => niet alleen op afdelingsniveau => Casade-breed Keuzes m.b.t. maatregelen leiden tot vraagstukken + keuzes andere gebieden Behoefte aan herijking/aanvulling beleid en bijstellen werkwijzen/processen Versnellen door extra organisatie? Verbinden zodat we samen versnellen Inzicht en overzicht Betrekken in jaarplan afdelingen

28 Strategisch => operationeel Verbinding- en aanjaagteam Doel: Taken: Jaagt de aanpak verduurzaming aan (voorbereiding en uitvoering) Implementeert verduurzaming binnen de reguliere werkwijze van Casade Bewaakt overzicht verduurzamingsopgave (strategisch/tactisch/operationeel) Beschikbaar zijn voor de afdelingen om mét die afdelingen aan de slag te gaan met herijking/bijstelling/aanpassing/aanvulling van beleid en processen. Is meldpunt voor medewerkers m.b.t. vragen/knelpunten/verbeterpunten (deels) Beschikbaar voor operationele inzet Zorgdragen voor verbinding duurzaamheidsaspecten naar de verschillende bedrijfsprocessen (linking-pins) Is ondersteunend/voorbereidend bij besluitvorming m.b.t. duurzaamheid Rapporteert periodiek aan stuurgroep Onderhouden extern netwerk/stakeholders m.b.t. ontwikkelingen

29 Strategisch => operationeel In uitvoering: Inbedden in organisatie en processen Dashboard aanpassen en vullen op clusterniveau Maatregelpakketten berekenen op clusterniveau i.p.v. referentiewoning Per cluster de maatregelpakketten vullen en in de tijd zetten (ook check met waardesturing) Opzetten dashboard

30