DOSSIER Het nieuwe opleiden. 24 augustus Erkenningsregeling leerbedrijven aangepast. Hoe werkt het in de sector? Partijen vertellen

Transcriptie

1 Magazine over opleiding en scholing in de bouw en infra 4 24 augustus 2012 Erkenningsregeling leerbedrijven aangepast Hoe werkt het in de sector? Partijen vertellen BinQ Klink Nijland biedt jongeren tweede kans Vanaf pagina 13 DOSSIER Het nieuwe opleiden

2 De erkenningsregeling voor leerbedrijven in de bouw en infra is aangepast. De veranderingen uitgelegd. 4 Dossier Het nieuwe opleiden De bouw- en infrasector krijgt de komende jaren grote behoefte aan goed opgeleide werknemers. Die gekwalificeerde vakmensen stromen niet uitsluitend vanuit het vmbo de sector in. Het dossier in deze Fundament toont welke opleidingsvormen er zijn, voor verschillende doelgroepen. 13 Inhoud Wie bepaalt wat er aan opleiden en ontwikkelen gebeurt in de sector? De verschillende partijen aan het woord. 8 Met het project BinQ biedt Klink Nijland jongeren een tweede kans. Zij wisselen hun wajong- of wsw-uitkering in voor een leerbaan. 24 Erkend leerbedrijf Talboom Bestratingen 3 Erkenningsregeling leerbedrijven aangepast 4 41 diploma s voor medewerkers Koedooder 7 Gouden erespeld voor directeur HACO Bouwopleidingen 7 Hoe komt sectoraal beleid tot stand? 8 Bouw sportkantine houdt leerlingen Van Agtmaal aan het werk 11 Dossier Het nieuwe opleiden 13 Betonboorders geschoold de werkvloer op 21 Klink Nijland biedt jongeren een tweede kans 24 Herziening kwalificatiedossiers bouw en infra 28 Beroep in beweging: betonreparateur Jose Pereira de Azevedo 29 Serviceberichten van Fundeon 30 Adressen Fundeon 32 2 FUNDAMENT - augustus 2012

3 Erkend Leerbedrijf Leerlingen doen bij mij straatervaring op Visie Na 12 september weten we welke politieke partijen de voorkeur krijgen van de kiezer. Het is te hopen dat die partijen snel besluiten wie er samen gaan regeren. Want de bouw- en infrasector is er bij gebaat wanneer een nieuwe regering op korte termijn toekomstbestendige beleidskeuzes maakt. In de bouw- en infrasector zijn in dit voorjaar al keuzes gemaakt rondom het opleiden en ontwikkelen van personeel. In de cao van 2012 is afgesproken dat er nieuwe opleidingsvormen komen, gericht op zijinstromers. Tegelijkertijd is besloten dat leerlingen geen salaris meer krijgen op de dagen dat ze naar school gaan. Met deze keuzes speelt de sector in op veranderende omstandigheden: bezuinigen moet, maar dat doen we wel zo dat we ook in de toekomst gekwalificeerd personeel kunnen opleiden. Laten we hopen dat de nieuwe regering met eenzelfde langere-termijnvisie zoekt naar oplossingen voor Nederland. Marco Talboom is eigenaar van Talboom Bestratingen BV in Etten-Leur. Hij richtte zijn bedrijf acht jaar geleden op. Momenteel heeft hij acht mensen in dienst, waaronder drie leerlingen en twee leermeesters. Marco is zelf ook leermeester. Wat doet Talboom Bestratingen precies? We doen sierbestrating, bestrating in de grond-, water- en wegenbouw en we verrichten grondwerken voor bedrijven en particulieren. Zelf begon ik als straatmaker. Inmiddels ben ik leermeester en geef ik les aan een roc. Ik vind het belangrijk om betrokken te zijn bij mijn vak en leerlingen op te leiden. Is Talboom Bestratingen daarom erkend leerbedrijf? Ja, het is belangrijk om mensen te hebben die weten hoe alles werkt. En om dat te leren, hebben ze scholing nodig. Vakmensen opleiden is niet alleen belangrijk voor mijn eigen bedrijf, maar ook voor de branche. Vooral nu er steeds minder vakmensen zijn. Zijn er nog andere voordelen aan zelf opleiden? Leerlingen blijven vaak bij me in dienst. Ik leid dus mijn eigen vakkrachten op. Daar word je als bedrijf sterk van. Vakmanschap verdwijnt en leerlingen leren het echte straatwerk niet meer op school. Daar leren ze met machines werken, terwijl het juist goed is om ook echte straatervaring op te doen. Je brengt ze dus wat extra's bij. Jolanda de Vries i FUNDAMENT - augustus

4 Actueel Aanpassing erkenningsregeling leerbedrijven bouw en infra Dagelijkse begeleiding vooral aan begin opleiding cruciaal Strikte begeleiding door leermeesters is vooral aan het begin van de opleiding noodzakelijk. Als de leerling al langer met zijn opleiding bezig is, kan de begeleiding geleidelijk meer op afstand plaatsvinden. Die gedachte heeft geleid tot een aanpassing van de erkenningsregeling voor leerbedrijven in de bouw en infra. i werkgever Het lijkt raar: een jaar nadat er een nieuwe erkenningsregeling is vastgesteld voor leerbedrijven in de bouw en infra, volgt een aanpassing. Aan de andere kant: als iets niet werkt zoals je vooraf had gedacht, is het dan niet beter om snel met een aanpassing te komen? Volgens het bestuur van Fundeon wel. Kwaliteit borgen Vorig jaar juli werd de erkenningsregeling voor het eerst in jaren aangepast. De reden daarvan was dat de sector de kwaliteit van leerbanen en stageplaatsen beter wilde kunnen borgen: een mbo-leerling die een opleiding in de bouw of infra volgt, moet verzekerd zijn van een goede leerbaan en uitstekende begeleiding. Eén van de eisen die in de regeling kwam te staan, was dat op elke bouwplaats of werkplek met leerlingen, een leermeester aanwezig moest zijn. In de praktijk bleek dat niet altijd haalbaar te zijn. Dagelijks begeleiden Dagelijkse intensieve begeleiding door een leermeester is vooral van belang tijdens de eerste zes maanden van de opleiding. Na zes maanden kan een leerling meestal al zo zelfstandig werken, dat de leermeester meer op afstand kan begeleiden. Dat geldt voor leerlingen op mbo-niveau 1 en 2. Voor leerlingen op niveau 3 kan de begeleiding al vanaf het begin op enige afstand plaatsvinden. Deze begeleiding op afstand houdt in dat de leermeester nog maar voor 50 procent van zijn tijd op het werk waar de leerling 4 FUNDAMENT - augustus 2012

5 werkzaam is, aanwezig moet zijn. Na twaalf maanden vervalt voor alle leerlingen de eis van de directe aanwezigheid van de leermeester. Als er op het werk waar een leerling werkzaam is geen leermeester aanwezig is, hoort er wel een begeleidend vakman aanwezig te zijn die de leerling het vak kan leren. Daarnaast is de leermeester altijd - telefonisch - bereikbaar voor de leerling. Vanzelfsprekend blijft de leermeester verantwoordelijk voor de voortgang en beoordeling van de leerling, gedurende de gehele opleiding. Taken van een leermeester In een aantal bedrijven is sprake van een leermeester die alle begeleidingswerkzaamheden van leerlingen in het bedrijf coördineert. Deze coördinerend leermeester kan taken overnemen die primair toebehoren aan de leermeester die de leerling dagelijks begeleidt en beoordeelt, zoals administratieve taken. Deze coördinerend leermeester is geen vervanger van de leermeester die de dagelijkse begeleiding en beoordeling van de leerling doet. Voor praktijktoetsen is de dagelijks begeleidende leermeester verantwoordelijk en deze moet daarom per se aanwezig zijn als de leerling een praktijktoets doet. Begeleidend vakman In de nieuwe erkenningsregeling is een rol weggelegd voor de begeleidend vakman. Voor leerlingen op niveau 1 en 2 kan deze na zes maanden - en bij een Dagelijkse begeleiding door een leermeester is vooral in de eerste zes maanden van de opleiding erg belangrijk. Daarna kan de leerling geleidelijk meer op afstand worden begeleid. FUNDAMENT - augustus

6 rubriek Actueel leerling op niveau 3 vanaf het begin - worden ingezet. Een begeleidend vakman is een medewerker van het bedrijf die tijdens zijn dagelijkse werk de hem toevertrouwde leerlingen begeleidt en vakkennis overdraagt. De begeleidend vakman neemt niet de verantwoordelijkheden van een leermeester over. De leermeester beoordeelt de deelnemer. op zijn werkhouding als dat nodig is en beoordeelt de praktijktoetsen en competentieontwikkeling. Als een begeleidend vakman deze taken - of delen ervan - op zich wil nemen, heeft hij een leermeestercertificaat nodig. Deze begeleidend vakmannen kunnen op basis van hun ervaring in de begeleiding, hiervoor in de regel een verkorte leermeestercursus volgen. Alleen gecertificeerde leermeesters mogen leerlingen beoordelen. Om leermeester te worden en te blijven volgen zij eens per twee jaar een nascholingscursus. Verkorte leermeestercursus Bij enkele erkend leerbedrijven hebben begeleidend vakmannen in de dagelijkse praktijk een deel van de begeleiding van leerlingen overgenomen van leermeesters. Hoewel de leerling een deel van het vak kan leren van de begeleidend vakmannen, blijft het van belang dat de leerling onder de hoede blijft van een gecertificeerd leermeester. De leermeester bespreekt de voortgang met de leerling, spreekt de leerling aan Audits leerbedrijven Om te zorgen dat de leeromgeving van de leerling daadwerkelijk zo goed is als volgens de erkenningsregeling zou moeten, neemt Fundeon elk leerbedrijf een audit af. Minimaal één keer per twee jaar komt de adviseur Beroepspraktijk daarvoor langs bij elk erkend leerbedrijf. Doel daarvan is vooral ook om te bekijken hoe de leeromgeving nog beter kan worden. 6 FUNDAMENT - augustus 2012

7 Kort Nieuws 41 diploma s voor medewerkers Koedooder Bij gespecialiseerd aannemingsbedrijf Koedooder BV in Blokker hing vrijdag 20 juli de vlag uit: 41 vakmensen verzilverden die dag hun vakkennis met een mbo-diploma. Bij Koedooder BV is een groot deel van de medewerkers binnen het bedrijf opgeleid door collega-vaklieden. Tegenwoordig is dit echter niet voldoende om aan te tonen dat het bedrijf beschikt over het juiste vakmanschap. Ruim twee jaar geleden koos Koedooder BV voor een bedrijfsbreed scholingstraject voor de individuele medewerker met een drieledige aanpak: het vastleggen van de aanwezige vakkennis en vaardigheden, het bevorderen van onderlinge uitwisseling van kennis en het vergroten van begrip voor elkaars werkzaamheden. Alle medewerkers volgden een opleidingstraject bij opleidingsinstituut BGA Nederland en het Radius College. Twee jaar werkten zij aan het bewijzen van hun vakmanschap, aangevuld met les in onderdelen die men minder beheerste. Alle 41 medewerkers hebben aan het einde aangetoond over de juiste competenties te beschikken. Gouden erespeld voor directeur HACO Bouwopleidingen Henk Bakker, voormalig directeur van HACO Bouwopleidingen, heeft begin juli uit handen van Frans Kokke, directeur Markt en Ontwikkeling van Fundeon, de gouden erespeld van Fundeon gekregen. Hij heeft deze ere speld gekregen vanwege zijn inzet voor het beroepsonderwijs in de bouw. Bakker begon als instructeur bij de toenmalige Stichting Leerling Werkplaats. In 2000 werd hij directeur van HACO Bouwopleidingen. Al die jaren zette hij zich in voor het beroepsonderwijs in de bouw. Dat deed hij in de Regionale Commissie Beroepsonderwijs-bouw, door betrokken te zijn bij het ontwikkelen van onderwijsproducten van Fundeon en door letterlijk en figuurlijk een steentje bij te dragen aan maatschappelijke projecten. Bakker was altijd erg betrokken bij zijn leerlingen. Tegelijkertijd was hij ook streng voor ze, maar altijd vanuit de gedachte om ze op te leiden tot goede vakmannen. Kokke prees zijn staat van dienst. Onder toeziend oog van zijn familie, medewerkers van Fundeon, oud-collega s, commissieleden, leerlingen en vele anderen kreeg hij tijdens zijn afscheid als directeur de erespeld. Bakker was blij verrast en vereerd met deze vorm van erkenning en waardering. FUNDAMENT - augustus

8 rubriek Mening Werkgevers en werknemers bepalen samen sectoraal beleid DB cao-partijen is de Voor werkgevers en werknemers in de bouw en infra, zijn de adviseurs van Fundeon het eerste aanspreekpunt als het gaat om het opleiden en ontwikkelen van personeel. Wat Fundeon aan diensten en producten biedt op dat gebied, is door diezelfde werknemers en werkgevers bedacht. Zij hebben daarvoor de opdracht - via diverse overlegstructuren en organisaties - bij Fundeon neergelegd. i land.nl Maandelijks schuiven Nico van Til, Gijs Buijs, Joba van den Berg, Mieke van Veldhuizen en Gijs Lokhorst samen aan tafel. De eerste drie zitten er namens de werkgevers, de laatste twee namens werknemers. Gezamenlijk vormen zij Dageljiks Bestuur cao-partijen (DB cao) voor de bouwnijverheid en werken ze afspraken uit het cao-akkoord uit tot beleid. Daarna zien ze ook toe op de uitvoering daarvan. Aan de bel trekken DB cao is de piek in de kerstboom, omschrijft Van den Berg. Die kerstboom bestaat verder uit diverse organisaties, zoals het clusterbestuur Bedrijfstakeigenregelingen (Bter) - waaronder het O&O-fonds - en uitvoeringsorganisaties zoals Fundeon en Arbouw. Het O&O-fonds is de schatkistbewaarder van onze sector. Juridisch gezien bekrachtigt deze organisatie ook de financiële besluiten die wij als DB cao-partijen maken, vervolgt Van den Berg. Projecten worden immers gefinancierd vanuit het O&O-fonds, licht Nico van Til toe. DB cao-partijen stelt het beleid vast. Het O&O-fonds is puur financieel gestuurd. We stellen voorwaarden voor subsidieverstrekking op en kijken daarbij onder meer naar het toetsingskader van het ministerie. Daarnaast is het ook het O&O-fonds dat aan de bel trekt als er meer geld dreigt te worden uitgegeven dan er binnen komt. Van Til: We waren een fonds met redelijk riante algemene reserves. Jarenlang konden we de premies daardoor bevriezen. Maar door de teruggang in het aantal werknemers, hebben we een afnemend vermogen. Daardoor is het noodzakelijk om ons budget bij te stellen. Stoppen met taken De noodzaak om minder geld uit te geven, is te merken op alle fronten. Zo is aan de cao-tafel besloten om over de schooldag van leerling-werknemers geen loon uit te betalen. Hierdoor zijn de loonkosten van leerlingen lager en kunnen de tegemoetkomingen uit de sector ook worden verlaagd. Daarnaast hebben uitvoeringsorganisaties - zoals Fundeon - de opdracht gekregen om vanaf procent op hun jaarbudget te bezuinigen. Als DB cao-partijen bepalen we overigens niet hoe Fundeon die bezuiniging doorvoert, benadrukt Van den Berg. Het is aan het bestuur en de directie van Fundeon om te kijken hoe efficiënter gewerkt kan worden en zo nodig een voorstel te doen om met bepaalde taken te stoppen. Op basis van dat voorstel, neemt DB cao dan een besluit. Aanschuiven bij alle tafels Dat bestuur van Fundeon bestaat deels uit dezelfde vertegenwoordigers van werkgevers en werknemers als in andere sectorgeledingen. Als vakbondsbestuurders schuiven Mieke en ik nagenoeg op alle tafels aan, vertelt Gijs Lokhorst. Namens werkgevers zitten verschillende mensen aan tafel. Als vakbondsbestuurders hebben we daardoor het voordeel dat we exact De visie van Fundeon Algemeen directeur Sander van Bodegraven van Fundeon kan zich goed vinden in de rol die zijn organisatie in de sector heeft. Enkele jaren geleden hebben we - met alle betrokken partijen - uitgesproken dat Fundeon een uitvoerend en een kennisinstituut is. Die rol hebben we sindsdien goed weten te vervullen. We delen onze kennis en ervaring met de werkgevers- en werknemerspartijen en voeren daarna graag het beleid uit dat caopartijen samen afstemmen. Soms is het wel lastig om precies af te bakenen waar beleid stopt en de uitvoering 8 FUNDAMENT - augustus 2012

9 piek in de kerstboom Joba van den Berg Nico van Til weten welke belangen er aan welke tafels spelen. De werkgeversvertegenwoordigers hebben daarvoor meer overdracht nodig. Nieuwe erkenningsregeling Soms is dat lastig, zoals bij het vaststellen van de nieuwe erkenningsregeling. Van Veldhuizen: Ons streven was om tot betere leerplekken voor leerlingen te komen. Vorig jaar bereikten we daarover overeenstemming in het bestuur van Fundeon. De werkgeversvertegenwoordigers zijn daarna echter teruggefloten door hun achterban. Voor een deel kan ik me daar ook wel iets bij voorstellen: we zitten in een crisis en bedrijven zagen het als een verzwaring. Maar we hadden al aanpassingen gedaan en volgens mij lag er iets dat goed werkbaar was. Zijinstromers opleiden In de meeste gevallen lukt het om met de gehele sector en alle organisaties eenzelfde kant uit te bewegen. Een begint. Ook omdat je als uitvoerder wordt aangesproken op het beleid. Bij de aanpassing van de tegemoetkomingsregeling - de subsidie uit de sector op de loonkosten van leerlingen - is het voor onze adviseurs Beroepspraktijk bijvoorbeeld wel heel belangrijk om het beleid goed te kunnen uitleggen. In zo n geval wil je daarom graag invloed hebben op de manier waarop het beleid wordt vertaald in reglementen en hoe dit wordt gecommuniceerd richting de betrokkenen. Dat kan ons uitvoerende werk toch weer gemakkelijker maken. FUNDAMENT - augustus

10 Praktijk Bij Fundeon weet men veel beter wat er speelt op onderwijsgebied dan bij andere organisaties goed voorbeeld daarvan is dat in de cao Bouwnijverheid afspraken zijn gemaakt over nieuwe vormen van opleiden, zodat ook zijinstromers eerder een diploma kunnen halen. Voordat DB cao-partijen bijeenkomt, hoor ik van mijn collega Annemiek Scholten wat er is besproken in het bestuur van Fundeon, licht Van den Berg toe. Bij Fundeon weet men veel beter wat er speelt op onderwijsgebied dan bij andere organisaties. Fundeon signaleert de trends en geeft bij ons ook aan wat dit betekent voor het budget en welke keuzes er gemaakt moeten worden. Mede om die reden had de directie van Fundeon zitting in de werkgroep Onderwijs die de cao-onderhandelingen voorbereidde. Met het anticyclisch opleiden (aco) als voorloper kwam het idee van kwalificerend opleiden prominent naar voren in deze werkgroep, weet Van Veldhuizen. Het ligt nu op de tafel van DB cao-partijen om het verder uit te werken. Dat Fundeon in de uitvoering van kwalificerend opleiden een rol krijgt, staat voor werkgevers en werknemers wel vast. Fundeon is objectief en neutraal als het gaat om opleidingen en assessments. Daarmee bewaakt Fundeon de kwaliteit, vindt Lokhorst. We zijn er trots op dat we zo n paritair kennisinstituut als Fundeon hebben, vervolgt Van den Berg. Voorloper personeelsontwikkeling De wisselwerking tussen de uitvoering van opleidingsen ontwikkelvoorzieningen en het maken van nieuw beleid, zorgt dat de bouw- en infrasector een voorloper is op dit gebied, zo ervaren de bestuurders. Het Loopbaantraject Bouw & Infra, de EVC-centra Bouw & Infra en de ontwikkelingen op het gebied van kwalificerend vakmanschap zijn daar de voorbeelden van. Lokhorst: Werkgevers en werknemers bepalen de richting van Fundeon. Tegelijkertijd maken de sociale partners gebruik van de kennis die er bij Fundeon is en bij het maken van beleid maken ze gebruik van de ervaring die door de mensen van Fundeon is opgedaan. Door die uitwisseling zorg je dat er goede uitvoering is en dat er draagvlak is in de gehele sector. De geïnterviewden Nico van Til is ondernemer en heeft zitting in het bestuur van Bouwend Nederland. Vanuit dit bestuur heeft hij tevens zitting in het clusterbestuur Bter-regelingen (als werkgeversvoorzitter). Mieke van Veldhuizen werkt bij FNV Bouw. Gijs Lokhorst werkt bij CNV Vakmensen. Beiden heb ben namens de werknemers zitting in de besturen van de paritaire organisaties in de sector, zoals Fundeon. Joba van den Berg is directeur Sociale Zaken & Ledenservice van Bouwend Nederland. Samen met enkele beleidsmedewerkers in dienst van de werkgeversorganisatie, coördineert zij dat alle werkgevers die zitting hebben in de besturen van paritaire organisaties, de juiste informatie hebben en ondersteunt hen daarbij. Alle geïnterviewden maken deel uit van DB caopartijen Bouwnijverheid en hebben meeonderhandeld over de cao van Mieke van Veldhuizen Gijs Lokhorst 10 FUNDAMENT - augustus 2012

11 Leerling Bas Lazeroms (rechts) heeft de nieuwe kantine van voetbalvereniging Victoria getekend. Projectleider Cees Bakkers was daarbij zijn opdrachtgever. Bouw sportkantine houdt leerlingen Van Agtmaal aan het werk Voldoening haal je uit echte klussen i spbgroep.bozgroep Het was hoog tijd voor een nieuwe kantine bij voetbalvereniging Victoria in Oudenbosch. De gemeente miste hiervoor alleen toereikend budget. Daarom heeft Aannemersbedrijf Van Agtmaal B.V. het initiatief genomen om dit project met leerlingen te gaan bouwen en op zoek te gaan naar plaatselijke sponsoren. Zelfs de tekeningen zijn gemaakt door een middenkaderleerling: Bas Lazeroms, vertelt Cees Bakkers, projectleider bij Van Agtmaal. Deze levensechte opdracht heeft volgens de leerling veel opgeleverd. Lazeroms: Met alleen een grove schets van de architect ben ik aan de slag gegaan. Ik ben eigenlijk in het diepe gegooid, maar heb daardoor veel geleerd. Je moet met veel zaken rekening houden, zoals de gebruiksruimte, ventilatie, daglicht, duurzaamheid en de kosten. Ik heb het bouwbesluit helemaal doorgeakkerd en alle bouwkundige details uitgewerkt. Op school had ik het niet zo goed kunnen leren. Veel van mijn studiegenoten krijgen alleen gesimuleerde opdrachten. Ondernemend tekentalent Als klap op de vuurpijl zijn de tekeningen van de talentvolle leerling gelijk goedgekeurd. Ik ga wekelijks kijken bij het project en het is heel bijzonder om te zien hoe de tekening nu daadwerkelijk wordt uitgewerkt. Ik heb de smaak wel te pakken. Ik ben nog steeds aan het werk bij Van Agtmaal, maar heb ook een eigen tekenbureautje opgericht, Rainbow Engineering. De eerste opdracht is binnen, glundert Lazeroms. Minimaal vijf leerlingen Het project is door Fundeon erkend als leerlingbouwplaats. Dat is in tijden van crisis best bijzonder te noemen. Gemiddeld werken er tien leerling-metselaars FUNDAMENT - augustus

12 Achtergrond Op school had ik het niet zo goed kunnen leren Leerling Dion Hagens is blij dat hij aan de slag kan op een echt project. Veel medeleerlingen zitten thuis of op de werkplaats van het opleidingsbedrijf. en -timmermannen op deze bouw, vertelt Bakkers. Leerlingen uitplaatsen in de praktijk is momenteel erg lastig, maar bij Van Agtmaal staat opleiden hoog in het vaandel. Ook in tijden dat het met de bouw minder goed gaat blijven wij leerlingen opleiden. Wij hebben altijd minimaal vijf leerlingen in dienst, vertelt hij. Het aannemersbedrijf leidt vanaf de eerste dag op. Ik ben in 1964 als leerling begonnen en werk nu met mijn 63 jaar nog steeds één dag in de week bij het bedrijf om de coördinatie van het leerlingwezen te doen. Betreurenswaardig Van Agtmaal beseft terdege dat het juist nu de tijd is om op te leiden. Bakkers: De gemiddelde leeftijd is relatief hoog bij het bedrijf. Dat is sectorbreed ook het geval. De vergrijzing moet worden opgevangen door jonge aanwas. En die kunnen we alleen maar vasthouden als we ze een goede opleidingsplek bieden. De projectleider vindt het betreurenswaardig dat veel bouwbedrijven de kop in het zand steken en alleen een korte-termijnvisie hebben. In heel zwaar weer is het lastig om vooruit te denken en er zijn bedrijven die maar net het hoofd boven water kunnen houden. Maar er zijn ook voldoende bedrijven die wel zouden kunnen opleiden, maar zich niet verantwoordelijk voelen voor een goede praktijkopleiding. Dat vind ik jammer, zeker als net die bedrijven het hardst roepen dat de jeugd van tegenwoordig niets kan. Geef ze dan een kans op een goede praktijkopleiding en goede begeleiding, benadrukt Bakkers. Behandel ze als je zoon Bij Van Agtmaal werken tien leermeesters. Bakkers: Ik geef de leermeesters altijd mee: behandel de leerling als je zoon. Voed ze op, spreek ze aan en motiveer ze. De leermeester is verantwoordelijk voor de beoordeling en begeleiding van de leerlingen. Wij zien er scherp op toe dat het leermeesterschap goed wordt vormgegeven. Samen met opleidingsbedrijf SPB in Bergen op Zoom bespreken we de vorderingen van de leerlingen en eventuele verbeter- en aandachtspunten. We letten er bijvoorbeeld op dat de opleiding en toetsen passen bij de tijdsgeest. We krijgen steeds meer te maken met renovatie en onderhoud en er is vaak behoefte aan allround vaklieden. Daar nemen we de leerlingen in mee. Echte klussen, goede begeleiding Dat beaamt Dion Hagens (17), die de opleiding Metselaar (mbo-niveau 2) volgt. Bij Van Agtmaal leren we niet alleen het standaardwerk. Ik leer ankers indraaien, isoleren en dorpels leggen. Naast deze technische kant leer ik ook veel op persoonlijk vlak. Het metselen gaat me best goed af. Als ik zie dat andere gasten wat meer moeite hebben met het werk, begeleid ik hen ook een beetje. Deze rol bevalt me wel. Hagens vervolgt: Ik ben blij dat ik op dit project aan de slag mag. Ik word goed begeleid en leer veel van de leermeesters die de hele tijd aanwezig zijn. En van een echte uitvoerder of projectleider neem ik tenminste iets aan, grapt Hagens. Veel medeleerlingen zitten thuis of op de werkplaats van het opleidingsbedrijf. Een muurtje metselen doen ze niet zo secuur omdat het de week erop toch weer wordt afgebroken. Dat werkt niet echt motiverend. Voldoening haal ik uit echte klussen, zoals het bouwen van deze sportkantine. 12 FUNDAMENT - augustus 2012

13 Het nieuwe opleiden Dossier behorend bij Fundament 4, augustus 2012 Hoofd P&O Ron Prudon van HSB Bouw Alsof je een kennisinjectie toedient De komende vijf jaar gaan ongeveer tien medewerkers per jaar met pensioen, zegt Ron Pudron, hoofd p&o bij HSB Bouw. Daardoor dreigt kennis verloren te gaan. En dat kan niet, want HSB onderscheidt zich juist doordat het kwaliteit levert. En kennis staat voor kwaliteit. Dus moet je tijdig maatregelen nemen zodat het kennisniveau op peil blijft in de organisatie. Daarom besloot de directie van het Volendamse bedrijf al in 2008 om het hele jaar door twintig bbl ers op te leiden. Kijk, zegt Prudon terwijl hij wijst naar twee grafieken met de leeftijdsopbouw van het personeelsbestand, de eerste grafiek dateert uit 2008, de tweede is van dit jaar. Je ziet duidelijk dat het aantal jonge werknemers is toegenomen. Maar hoe zorg je ervoor dat jongeren ook blijven? Wij behandelen bbl ers als normale werknemers en niet als uitzendkrachten. Als er geen werk is, sturen we ze niet naar huis, maar laten ze hand- en spandiensten doen, zoals klusjes in de werkplaats. En we nodigen ze natuurlijk uit voor feesten en partijen. Let wel: daar zit een visie achter. Wij geloven namelijk dat het leveren van kwaliteit de beste garantie is om deze zware tijden Ron Prudon is hoofd p&o bij HSB Bouw in Volendam. FUNDAMENT - augustus

14 dossier: rubriek Het nieuwe opleiden door te komen. Kwaliteit komt voort uit betrokkenheid van het eigen personeel. Niet voor niets noemen wij onszelf betrokken bouwers. En die benadering slaat aan: alleen al het afgelopen jaar hebben we vier jongeren aangenomen. Met de instroom zit het dus wel goed. Maar is dat voldoende? Bij lange na niet. Zelfs wanneer je goed gekwalificeerde jongeren aanneemt, is de vakinhoudelijke kennis van oudere werknemers niet zomaar te vervangen. Daarnaast speelt er nog een ander probleem: veel van onze oudere vaklieden zijn leermeester en hebben dus veel expertise in het opleiden en begeleiden van leerlingen. Die kennis dreigt nu te verdwijnen. Dat zou betekenen dat onze opleidingcapaciteit afneemt. En dat mag natuurlijk niet gebeuren. Hoe voorkom je dat het kennisniveau daalt? Tja, dat is dus de uitdaging! Je moet ervoor zorgen dat het kennisniveau een impuls krijgt. Alsof je de organisatie bij wijze van spreken een kennisinjectie toedient. Daarom heb ik 37 timmermannen naar anticyclisch opleiden (aco) gestuurd; dat was een uitstekende manier om in korte tijd medewerkers op te leiden. En bovendien kostenneutraal. Onze metselaars en schilders hebben een vergelijkbaar traject doorlopen. Daarnaast zijn we begonnen met het opleiden van nieuwe leermeesters. Aco is afgerond. Hoe ga je nu verder? Er is een nieuwe opleiding opgezet waarbij ervaren timmermannen versneld een allround diploma op niveau 3 kunnen halen. Voorwaarde is wel dat ze al een diploma op niveau 2 hebben. Ik verwacht veel van deze vorm van opleiden; juist omdat de opleiding wordt afgestemd op de individuele behoefte van de deelnemer. Het is echt maatwerk: een vakman krijgt alleen de vakken die hij nog niet beheerst. In september beginnen de eerste drie medewerkers met de versnelde opleiding. Als dat goed gaat, ga ik ervan uit dat er nog meer volgen. Hoe zit het met de opleiding van zijinstromers? Op dit moment is er voldoende aanbod van personeel, dus is het niet nodig om via zijinstroom personeel te werven of op te leiden. Daarom focussen wij op de instroom van bbl ers en de doorstroom van eigen medewerkers. John Schokker John Schokker (29) is timmerman. Via de beroepsbegeleidende leerweg (bbl) heeft hij geruime tijd geleden zijn diploma Timmerman op mbo-niveau 2 behaald. Binnenkort begint hij aan de versnelde opleiding voor Allround timmerman op mbo-niveau 3. Schokker: Toen ik jonger was, had ik geen zin om verder te leren. Het idee om nog een paar jaar op school te zitten, stond me tegen. Ik wilde gewoon werken. Daarnaast leek een vervolgopleiding me op dat moment ook te moeilijk. Nu ik een paar jaar werkervaring heb, denk ik daar anders over. De opleiding is korter - ik hoef alleen de onderdelen te volgen die ik nog niet beheers. Ik denk ook dat de stof voor mij gemakkelijker te behappen is. Juist door mijn werkervaring. Leeftijdsopbouw bouwplaatsmedewerkers HSB Bouw Jan Willem Aardema 14 FUNDAMENT - augustus 2012

15 Het nieuwe opleiden De bouw- en infrasector krijgt de komende jaren grote behoefte aan goed opgeleide werknemers. Daar is iedereen van overtuigd. Die gekwalificeerde vakmensen stromen niet uitsluitend vanuit het vmbo via leerbanen de sector in. Ook daarover is geen discussie. Maar de vraag is wel hoe de sector dan aan voldoende gekwalificeerde mensen kan komen. Dit dossier laat zien welke manieren van opleiden mogelijk zijn. Een diploma voor een baan Waar het vroeger voldoende was dat de werkgever wist wat een werknemer kon, hecht men tegenwoordig aan een officieel papiertje. Dat heeft verschillende oorzaken. Zo wil een opdrachtgever steeds vaker vooraf zekerheid dat een bedrijf de gevraagde kwaliteit kan leveren. Certificaten en diploma s van werknemers bieden dat deels. Daarnaast wisselen werknemers steeds vaker van baan. Een nieuwe werkgever kan onder meer aan diploma s zien, welke kennis de werknemer in huis heeft. Nieuwe opleidingen De roep om diploma s en certificaten leidt tot nieuwe opleidingen, of kwalificaties. In de bouw- en infrasector zijn er de afgelopen jaren bijvoorbeeld kwalificaties gekomen voor betonboorder, betonreparateur, allround steigerbouwer en sloper. Op basis van deze kwalificaties kunnen opleiders - zoals roc s - een opleiding aanbieden. Werknemers kunnen aan de hand van de kwalificatie hun werkervaring omzetten in een certificaat of diploma. Dat doen zij via een evc-traject. Personeelsomvang bouw en infra Tijdens de economische crisis is het aantal werknemers dat onder de bouw-cao valt, gedaald met 17 procent. In tweeëneenhalf jaar is het aantal werknemers daarmee gedaald van 163 duizend naar 135 duizend. Dat betekent niet dat deze vakmensen allemaal uit de sector zijn verdwenen. Deels zullen ze voor zichzelf zijn begonnen (zzp ers) of via uitzendbureaus - en dus via de uitzend-cao - in de sector werken. Als de bouwproductie de komende jaren aantrekt, zal het aantal benodigde werknemers stijgen. Prognoses van het Economisch Instituut Bouwnijverheid (EIB) gaan ervan uit dat in 2017 de behoefte aan werknemers nagenoeg weer terug is op het niveau van Dan halen we ze toch uit het oosten!? Het tekort aan arbeidskrachten is in het verleden opgelost door werknemers te werven uit Polen en andere voormalige Oostbloklanden. Over een paar jaar is het echter niet meer vanzelfsprekend dat Instroom in de sector vakkrachten uit die landen naar Nederland Op basis van jarenlange gegevens willen komen. De landen in Midden- en blijken net gediplomeerde schoolverlaters twee derde van de nieuwe Oost-Europa (MOE-landen) zijn bezig met een economische inhaalslag, waardoor de instroom in de sector te zijn. Een werkgelegenheid daar groeit. En net als derde bestaat uit zijinstromers. Deze in Nederland, hebben ook deze landen te laatste groep heeft in het algemeen maken met ontgroening en vergrijzing. geen passend vakgericht diploma en Wanneer de sector wil blijven insteken op dat verklaart deels waarom de helft arbeidsmigratie, zal dit vanuit landen buiten van de werknemers in de bouw en Europa moeten gebeuren. Het grotere infra geen startkwalificatie heeft. cultuurverschil kan hiervoor een belemmering zijn, evenals Europese wetgeving. FUNDAMENT - augustus

16 dossier: Het nieuwe opleiden Zijinstromen, doorstromen en terugstromen Minimaal een derde van de toekomstige werknemers in de bouw en infra, gaat zonder passende beroepsgerichte opleiding aan de slag. Om te zorgen dat zij kunnen aantonen dat zij hun werk goed kunnen uitvoeren, is het van belang dat zij alsnog diploma s en certificaten kunnen halen op hun vakgebied. In de cao Bouwnijverheid 2012 hebben werkgevers- en werknemerspartijen afspraken gemaakt over een nieuw toekomstbestendig, duurzaam en betaalbaar opleidingsstelsel. De cao-partijen maken daarbij onderscheid tussen het opleiden van werknemers jonger dan 23 jaar en ouder dan 23 jaar. Voor die laatste groep steekt de bouw- en infrasector in op werkend leren en kwalificerend vakmanschap. Dit houdt in dat het de voorkeur heeft dat 23-plussers volop aan het werk gaan in de sector en al werkend het vak leren. Door het volgen van cursussen, (deel) opleidingen naast het werk en het doorlopen van evc-trajecten kunnen zij certificaten en diploma s halen. als je verder wilt, dan zijn diploma s noodzakelijk Dennis Onrust (22) zit vanaf zijn 13de op de mobiele kraan van Onrust Bestratingen, het bedrijf van zijn vader, gevestigd in het Drentse Nieuw-Buinen. Eerst één dag in de week, maar al snel werd dat fulltime. Ik begon zo jong met werken, omdat leren op school mij niet zo gemakkelijk af ging. In de dagelijkse praktijk blijk ik veel gemakkelijker te leren. Dennis volgde bij Go Infra de opleiding voor aankomend riolerings- en wegenwerker. Vervolgens haalde hij zijn diploma s Opperman en Waterbouwer. Toen de evc-adviseur met een voorstel kwam om de opleiding machinist grondverzet te gaan doen, leek mij dat wel wat. Als je verder wilt - of dat nu in het eigen bedrijf of elders is - dan heb je diploma s nodig. Het evc-traject is Dennis prima bevallen. Mijn evc-adviseur Ad Vermonden legt alles heel goed uit. Hij motiveert me en dat geeft me veel doorzettingsvermogen. Op termijn wil Dennis zijn uitvoerderspapieren halen. Deze manier van leren en diploma s halen is gewoon super geschikt voor mij. De traditionele Al tientallen jaren leren jongeren voor een baan via het middelbaar beroepsonderwijs (mbo). Zij kunnen daarbij kiezen voor de beroepsopleidende leerweg (bol) of de beroepsbegeleidende leerweg (bbl). Mbo-opleidingen worden gegeven door roc s, de regionale opleidingscentra. Over het algemeen zijn dit grote scholengemeenschappen die mbo-opleidingen in vele sectoren geven. Via de website www. fundeon.nl/zoek/opleidingen is te zien welke roc s opleidingen richting de bouw en infra aanbieden. Bol- en bbl-leerlingen staan altijd ingeschreven aan een roc. Stage- of arbeidsovereenkomst Een bbl-leerling heeft een arbeidsovereenkomst met het leerbedrijf. In de bouw- en infrasector kan dit het individuele leerbedrijf zijn of het regionale opleidingsbedrijf. Deze arbeidsovereenkomst wordt afgesloten voor minimaal de duur van de opleiding. De bbl er is dus officieel in dienst bij het bedrijf en ontvangt een salaris en een studiekostenvergoeding. Met een bol-leerling sluit een erkend leerbedrijf een stageovereenkomst af. In de meeste gevallen heeft de leerling daardoor recht op een stage- en reiskostenvergoeding. Deze leerling is dus niet in dienst van het leerbedrijf. 16 FUNDAMENT - augustus 2012

17 Kwalificerend opleiden De afgelopen drie jaar hebben werknemers in de bouw en infra vakmodules kunnen volgen via het anticyclisch opleidingsplan (aco) Bouw Door, Leer Verder! Deze vakmodules omvatten elk een afgebakend deel van een mbo-opleiding. De werknemers kregen theorie- en praktijklessen, onder verantwoording van opleidingsbedrijven in de bouw en infra. Ervaren instructeurs van de opleidingsbedrijven gaven in de meeste gevallen deze vakmodules. Afhankelijk van het onderwerp duurde één vakmodule minimaal drie en maximaal dertig dagen. maken of het inrichten van het werkterrein. Daardoor is de werknemer snel gekwalificeerd inzetbaar op dit specifieke werkonderdeel. Het streven is dat ongekwalificeerde werknemers met regelmaat een vakmodule volgen. Door flexibel in de tijd meerdere vakmodules binnen een bepaald beroep (kwalificatiedossier) te volgen, kan de werknemer op den duur - eventueel aangevuld met een evc-traject of een mboopleiding met vrijstellingen - een officieel mbo-diploma halen. Sowieso krijgt de werknemer na het volgen van elke vakmodule een bedrijfstakcertificaat, waarmee hij zijn kennis en kunde kan aantonen. Voor wie? Kwalificerend opleiden is geschikt voor iedereen die werkt - of wil werken - in de bouw of infra, maar hiervoor geen vakgericht diploma heeft. Het kan hierbij gaan om werknemers die in dienst zijn bij (gespecialiseerde) aannemers, maar ook om uitzendkrachten, zzp ers en buitenlandse werknemers. Werknemers die niet onder de cao Bouwnijverheid vallen, kunnen deze scholing tegen marktconforme tarieven volgen. Werknemers die wel onder deze cao vallen, kunnen de scholing (deels) op kosten van de sector volgen. Bouw Door, Leer Verder! was een tijdelijke mogelijkheid om werknemers extra te scholen, gedurende de economische crisis. Met de ervaring die de sector hiermee heeft opgedaan, wordt gekeken hoe deze manier van opleiden structureel kan worden aangeboden. Zo kan een werknemer gericht geschoold worden op een bepaald onderdeel van het vak. Denk daarbij aan het spuiten van beton, een traditionele betonbekisting Verschillende aanbieders Deze vorm van kwalificerend opleiden kan worden aangeboden door opleidingsbedrijven en andere opleidingsinstituten in de bedrijfstak. Alle aanbieders maken daarbij gebruik van leermiddelen en examineringsproducten van Fundeon. Fundeon maakt deze leermiddelen op basis van de producten die zij ook maakt voor reguliere mbo-opleidingen. Het kan zijn dat Fundeon tevens een rol krijgt bij de intake van werknemers. Het meest belangrijke is dat het bedrijfstakcertificaat dat wordt afgegeven, daadwerkelijk aantoont dat de werknemer over de kennis en kunde beschikt. Daarom kan het zijn dat Fundeon ook een rol krijgt in de onafhankelijke borging van de kwaliteit. De komende maanden zal meer duidelijkheid komen over de exacte vorm van deze kwalificerende scholing. Een concrete stap naar een leven lang leren in de sector. leerweg Aan het einde van de opleiding krijgen de bol- en bbl-leerling hetzelfde diploma. Ze hebben dezelfde vaardigheden en kennis geleerd. De manier waarop ze dat hebben gedaan, verschilt. Dat verschil zit met name in de omvang van de beroepspraktijkvorming (bpv). In de bol-opleiding gebeurt dat in de vorm van stages die minimaal 20 procent van de opleiding behelzen. Een bbl-leerling brengt minimaal 60 procent van de opleidingstijd door in de vorm van een leerbaan bij een erkend leerbedrijf. In de praktijk komt dat erop neer dat de bblleerling gemiddeld één dag per week naar school gaat en vier dagen per week bij het leerbedrijf werkt. Beroepsbegeleidende leerweg In vergelijking met andere sectoren, volgen leerlingen in de bouw- en infrasector vaak een bbl-opleiding. De meeste bouw- en infrabedrijven streven ernaar om de leerlingen na hun diplomering in dienst te houden. Doordat de bbl-leerling het bedrijf al tijdens de opleiding leert kennen, bouwt deze leerling een voorsprong op ten opzichte van een bol-leerling. Wat is er mis met de traditionele leerweg? In een onveranderlijke wereld zou de bouwen infrasector toekomstige werknemers via het vmbo de bedrijfstak binnenhalen. Echter: van de ruim 200 duizend vmbo ers in Nederland, kiest nog geen 4 procent in het derde en vierde leerjaar voor de bouw. Vmbo ers die een brede, intersectorale variant volgen, kiezen vervolgens nauwelijks voor een mbo bouw- of infraopleiding. De afgelopen jaren is het aantal vmbo ers bovendien gedaald en de komende jaren zal dit nog verder afnemen. Dit komt door de ontgroening: er worden elk jaar minder kinderen geboren. Door de afname neemt Vanaf het vmbo In de meeste gevallen beginnen leerlingen aan een bol- of bbl-opleiding na het vmbo, het voorbereidende middelbare beroepsonderwijs. Op het vmbo hebben ze - bij voorkeur - de laatste jaren al gekozen voor de afdeling Bouwen, Wonen en Interieur. Sommige vmbo-scholen bieden echter alleen techniekbrede of intersectorale afdelingen aan, waardoor de leerlingen een meer algemene vooropleiding volgen. het belang van het vmbo als hofleverancier van instromers af. De keuze voor de bouw en infra na het vmbo is de afgelopen jaren bovendien met 10 procent gedaald. Rechtstreeks vanaf het vmbo kiezen slechts zo n achtduizend jongeren voor een bouw- of infraopleiding. Om alleen de vergrijzing - de oudere werknemers die met (pre-)pensioen gaan - op te vangen, heeft de bouw- en infrasector jaarlijks meer dan elfduizend nieuwe instromers nodig. Door de economische crisis is er momenteel geen tekort. Zodra de bouwproductie gaat toenemen - naar verwachting in is het tekort direct te merken. FUNDAMENT - augustus

18 dossier: Het nieuwe opleiden Versneld diploma Allround timmerman In Heerhugowaard is gestart met het werven van werknemers voor de versnelde opleiding Allround timmerman nieuwbouw of werkplaats. Via deze pilot krijgen zij de kans om binnen een jaar hun diploma op niveau 3 te halen. De werknemers hebben al enkele jaren geleden hun timmermandiploma op mbo-niveau 2 gehaald. De deelnemers hebben allemaal een intakegesprek gehad met de evc-adviseur van Fundeon. In dit gesprek is gekeken welke kennis en ervaring de deelnemer al heeft van en met het beroep van allround timmerman. Tijdens de opleiding - die wordt gegeven door het Horizon College en ESPEQ Opleidingsbedrijven - gaat de werknemer naar school om les te krijgen in de onderdelen van het vak die hij nog niet beheerst. Het grootste deel van de tijd werkt hij bij een erkend leerbedrijf en leert hij het vak van allround timmerman in de praktijk. Het streven is dat ook roc De Leijgraaf en opleidingsbedrijf Revabo in Oss met deze pilot beginnen. In september is hiervoor een bijenkomst voor geïnteresseerde bedrijven. Daarnaast wordt gesproken om de pilot ook op te zetten voor de opleiding Allround metselaar. Als deze pilots succesvol zijn, wordt de versnelde opleiding landelijk aangeboden. Gewoonlijk duurt de opleiding Allround timmerman twee jaar. Voor wie? De versnelde opleiding voor Allround timmerman is bedoeld voor werknemers die in de praktijk al werkzaamheden van de allround timmerman uitvoeren. Zij hebben al enkele jaren het mbo-niveau 2-diploma Timmerman op zak. Zij hebben echter nog niet zoveel ervaring als allround timmerman dat zij het diploma via een evc-traject kunnen behalen. Erkennen van eerder verworven competenti Via een evc-traject kunnen werknemers een ervaringscertificaat of diploma halen op basis van hun (werk)ervaring tot nu toe. Via de EVC-centra Bouw & Infra - een zelfstandig onderdeel van Fundeon - krijgen zij hierbij begeleiding. Elk evc-traject begint met een intakegesprek. In dit gesprek bekijkt de evc-adviseur hoeveel vakkennis en ervaring de deelnemer heeft in het beroep. Het streven is dat de werknemer hoogstens tien dagen scholing nodig heeft - naast het evc-traject - om een volledig vakdiploma te halen. Na het intakegesprek begint de deelnemer met het vullen van de portfoliomap. In deze map staat welke beroepstaken bij het beroep horen. De deelnemer geeft bij elke beroepstaak aan hoeveel ervaring hij hiermee heeft en voegt ook bewijzen toe van die ervaring. Bewijzen kunnen werkomschrijvingen, foto s en tekeningen zijn, maar ook referenties van bijvoorbeeld de werkgever. Als de portfoliomap volledig is, beoordelen een vakdeskundige (assessor) en een evcadviseur die niet bij het traject betrokken is geweest, deze map. Tot slot volgt het eindgesprek. In dit gesprek bespreekt de deelnemer de portfoliomap met de vakspecialist en de beoordelaar. De vakspecialist en de onafhankelijke beoordelaar stellen vragen aan de deelnemer. De deelnemer toont aan welke kennis en vaardigheden hij heeft. Dit komt op het ervaringscertificaat te staan. Wanneer de deelnemer het ervaringscertificaat krijgt of het ervaringscertificaat laat omzetten in een diploma, is het evc-traject afgelopen. Voor de één is een certificaat voldoende, een ander wil nog aanvullende scholing volgen. Wanneer de deelnemer Andere instroom in de bbl-opleidingen Al aan het einde van het tweede leerjaar op het vmbo, kiezen leerlingen voor een bepaalde richting. Zij zijn dan 14, 15 jaar oud. Niet elke leerling heeft dan al een goed idee van wat hij of zij later wil worden. Ook als ze - met hun vmbo-diploma net op zak - moeten kiezen voor een vervolgopleiding, kiezen ze niet altijd voor de opleiding die het beste bij hen past. Jaarlijks stappen daardoor leerlingen over van de ene mboopleiding naar de andere. Tot hun 23ste kunnen leerlingen zich probleemloos aanmelden voor een bblopleiding in de bouw en infra. Als ze ouder zijn, wil de sector dat zij bij hun aanmelding een evc-check doen. Via deze evc-check bekijkt de adviseur Beroepspraktijk van Fundeon in hoeverre de potentiële leerling al kennis van het beroep heeft. Alleen als de leerling daadwerkelijk de volledige opleiding nodig heeft, komt zijn werkgever in aanmerking voor tegemoetkomingen uit de sector. Als de leerling al over enige vakkennis beschikt - of werkervaring in het beroep heeft - kan hij gebruikmaken van de EVC-centra Bouw & Infra. Mbo voor 30-plussers Het minderheidskabinet van VVD en CDA was van plan om de publieke bekostiging van mbo-opleidingen voor 30-plussers af te schaffen. Dit zou betekenen dat deze mbo ers zelf - of hun werkgever - een veel hogere bijdrage aan de opleiding zouden moeten betalen. Door de val van het kabinet en het Lenteakkoord, is dit (voorlopig) niet doorgegaan en kunnen 30-plussers tegen dezelfde kosten als jongere deelnemers een mbo-opleiding volgen. 18 FUNDAMENT - augustus 2012

19 Omscholen naar een ander beroep Om werknemers zo lang mogelijk te behouden voor de bouw- en infrasector, biedt het Loopbaantraject Bouw & Infra werknemers de mogelijkheid om zich om te scholen. Het Loopbaantraject Bouw & Infra is een zelfstandig onderdeel van Fundeon. Op dit moment beginnen jaarlijks tweeduizend werknemers aan een loopbaantraject. In opdracht van cao-partijen wordt na de zomer onderzocht hoe meer werknemers per jaar gebruik kunnen maken van de voorziening. Een loopbaantraject begint met een intakegeprek. In dit gesprek bespreekt de es (evc-traject) hiervoor kiest, bekijkt de evc-adviseur de mogelijkheden. Een evc-traject duurt maximaal een half jaar, waarvan de deelnemer zelf vier maanden actief bewijzen verzamelt. trajectadviseur met de werknemer wat de wensen en mogelijkheden zijn. Daarna kunnen beroepsinteressetesten, geschiktheids- en gezondheidsonderzoeken en loopbaanonderzoeken volgen om precies in kaart te brengen wat een geschikte loopbaanstap voor de werknemer is. Daarna stellen werknemer en trajectadviseur samen een individueel ontwikkelingsplan (iop) op. In het iop staan alle acties die nodig zijn voor een verandering in de loopbaan. Het iop wordt besproken met de werkgever. Als het iop is vastgesteld kan de werknemer met de opleiding of cursussen beginnen. Voor wie? Een evc-traject is bedoeld voor ervaren werknemers die geen vakdiploma hebben. Een deelnemer moet minimaal 23 jaar zijn om aan het evc-traject te kunnen beginnen. Meer informatie staat op Voor wie? Het Loopbaantraject Bouw & Infra is een voorziening voor alle werknemers die werken volgens de cao Bouwnijverheid. Zij kunnen zich eens per vijf jaar aanmelden voor een loopbaantraject, om zich om te scholen naar een andere functie. Wanneer werknemers vanwege de gezondheid hun eigen functie op termijn niet kunnen volhouden, is omscholing naar een functie buiten de bouw en infra mogelijk. De voorkeur gaat echter uit naar omscholing binnen de sector. Dat kan een omscholing van een bouwplaats- naar uta-functie zijn, maar ook naar een ander uitvoerend beroep of van de ene uta- naar een andere uta-functie. Meer informatie staat op loopbaantraject kost tijd, maar je krijgt er veel voor terug Martijn Jansen (24) werkt bij Kosterman Peek bouw- en timmerbedrijf in Cothen. Hij heeft onlangs de module Werkvoorbereiding & Uitvoering afgerond en wil in de toekomst de stap maken van timmerman naar uitvoerder. Timmeren vind ik heel leuk, maar ik verwacht dat ik het niet mijn hele leven ga volhouden. Het is zwaar werk. Daarom wil ik uitvoerder worden. Een vriend van Martijn volgde al een loopbaantraject via het Loopbaantraject Bouw & Infra. Hij heeft Martijn enthousiast gemaakt om ook op die manier diploma s te halen. Daar heb ik geen spijt van. Ik krijg goede persoonlijke begeleiding en ik leer er veel van. Een loopbaantraject kost je wel flink wat tijd, vindt Martijn, maar je krijgt er veel voor terug. Martijn gaat er nu een jaartje tussenuit, omdat hij al zijn vrije tijd nodig heeft voor de verbouwing van zijn huis. Daarna pak ik de draad weer op met de module Calculatie. Zo heb ik dat ook afgesproken met mijn trajectadviseur. Als je een functieverbetering wilt, moet je de juiste papieren hebben. FUNDAMENT - augustus

20 dossier: Het nieuwe opleiden Behoud voor de sector Hoeveel mensen je ook opleidt: als je gekwalificeerde medewerkers niet weet vast te houden, blijft het tekort aan vakmensen bestaan. Volgens het rapport Bouwen aan de toekomst van onderzoeksbureau APE - komt dit met name door de cultuur in de sector. De traditionele en hiërarchische mentaliteit sluit niet goed aan bij de wensen en eisen van de huidige jonge bouwmedewerker. Bovendien zorgt gebrekkig personeelsbeleid ervoor dat er relatief weinig aandacht is voor de ontwikkeling van medewerkers. Aanvullend op nieuwe opleidingsvormen, is een tekort aan vakmensen alleen te verkleinen door het personeelsbeleid in de bouw en infra te moderniseren. De adviseur Personeelsontwikkeling van Fundeon geeft advies Over alle opleidingsvormen uit dit dossier weet de adviseur Personeelsontwikkeling van Fundeon meer. Deze adviseur is voor werkgevers het eerste aanspreekpunt voor de ontwikkeling van hun werknemers. Kijk voor de contactgegevens op: Bronnen Cijfermateriaal in dit dossier is afkomstig uit diverse bronnen: Doorstroomatlas vmbo, uitgave van het ministerie van OCW (2012); Rapportage arbeidsmarkt- en onderwijsinformatie 2012, uitgave van Fundeon; Bouwen aan de toekomst, rapport onderzoeksbureau APE (2012); Afdeling Marktinformatie Fundeon. 20 FUNDAMENT - augustus 2012