Soorten bronnen - hv123

Transcriptie

1 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 25 october 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet. Wikiwijs is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, maakt en deelt.

2 Inhoudsopgave Soorten bronnen Intro Wat kan ik straks? Wat ga ik doen? Aan de slag Stap 1: Hiërogliefen Stap 2: Soorten bronnen Afronding Begrippenlijst Eindopdracht A: Toets Eindopdracht B: Eigen onderwerp Terugkijken Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Soorten bronnen Intro Waar komt onze informatie over vroeger eigenlijk vandaan? Er zijn veel soorten bronnen die ons iets vertellen of laten zien van het verleden. Van oeroude voorwerpen tot pas verschenen boeken. Zonder bronnen is er geen bewijs voor al die mooie verhalen! Soorten bronnen De informatie die we weten uit het verleden kennen we niet omdat we het zelf hebben meegemaakt. Jouw eigen beleving gaat namelijk niet verder terug dan je geboortedatum. Maar hoe kennen we die verhalen dan wel? Er zijn veel verschillende bronnen. Hoe jonger de geschiedenis, hoe meer bronnen er zijn. Vink hieronder aan welke bronnen uit het verleden betrouwbare bronnen zijn. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk. a. Sagen a. Opgravingen a. Mythen a. Sprookjes a. Graftombes a. Geschriften a. Fotomateriaal Wat kan ik straks? Aan het eind van deze opdracht kun je benoemen welke soorten bronnen er zijn voor onze kennis over vroeger. in eigen woorden uitleggen waarom het belangrijk is om bronnen goed en kritisch te onderzoeken. zelf voorbeelden van bronnen zoeken voor een werkstuk over het verleden. Wat ga ik doen? Activiteiten Aan de slag Stap Stap 1 Stap 2 Activiteit Na het lezen van teksten over verschillende soorten bronnen kun je vertellen of een bron primair of secundair is. Aan de hand van foto's kun je bepalen welk type bron je ziet. Afronding Pagina 2

4 Onderdeel Begrippenlijst Eindopdracht A EIndopdracht B Terugkijken Activiteit Hier vind je de begrippen die passen bij deze opdracht. Als je kiest voor eindopdracht A maak je een toets. Als je kiest voor eindopdracht B ga je verschillende soorten bronnen in een werkdocument zetten en beschrijven. Terugkijken op de opdracht. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Aan de slag Stap 1: Hiërogliefen We beginnen met een voorbeeld van een beroemde bron, die ons veel nieuwe informatie gaf over het oude Egypte. Napoleons leger was in 1799 in Egypte. Toen zijn soldaten aan het werk waren bij een oud fort, ontdekten ze onder het zand een oeroude, zwarte steen van graniet. De steen was van boven naar onder bedekt met drie verschillende stukken tekst. De bovenste twee teksten kon niemand lezen: het waren twee soorten oud-egyptisch schrift dat je ook in de grafkamers en tempels kon vinden. Tot nu toe was niemand er ooit in geslaagd hiërogliefen te vertalen. Maar de derde tekst was goed leesbaar. Deze was in oud-grieks geschreven. De Franse professor Champollion ging de drie teksten vergelijken. Er moest toch ongeveer hetzelfde staan! Na heel veel studie en hulp van anderen kon hij met behulp van de Griekse tekst de oude hiërogliefen vertalen. Voor het eerst konden mensen echt lezen wat de oude Egyptenaren hadden geschreven! Soorten bronnen Tegenwoordig weten we heel veel over het leven van de oude Egyptenaren, dankzij de ontdekking van de Steen van Rosetta. Deze steen is nu nog te zien in het British Museum in Londen. camera=0 Pagina 3

5 The Rosetta Stone by The British Museum De Steen van Rosetta is een geschreven bron: hij is bedekt met tekst. Uit het oude Egypte kennen we ook veel ongeschreven bronnen, zoals piramides, mummies, stenen messen, enz. Deze geven ons ook informatie, maar lang niet zoveel als geschriften. De Steen van Rosetta is ook een primaire bron: hij komt uit de tijd zelf waar de tekst over gaat. Primair betekent: eerste. Er zijn ook veel secundaire bronnen over Egypte: dat zijn bronnen die later zijn geschreven, zoals een boek over Egypte uit Dat boek gaat wel over het oude Egypte, maar is niet in die tijd gemaakt zoals de Steen van Rosetta. Secundair betekent: tweede. Stap 2: Soorten bronnen Soorten bronnen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ Een geraamte. Pagina 4

6 Een bladzijde uit Darwins boek over o.a. het ontstaan van de mens door evolutie. Een pot uit de tijd van de hunebedbouwers. Foto van een vrouw die het leven van prehistorische mensen naspeelt. Pagina 5

7 Een hunebed in Drenthe. Met runenschrift beschreven steen uit de middeleeuwen. Informatie op Wikipedia over de Vikingen. Pagina 6

8 Reconstructie van het meisje van Yde, dat is gestorven omstreeks het begin van onze jaartelling en waarvan in 1897 het veenlijk werd gevonden in Drenthe. Afronding Begrippenlijst Geschreven bron Een bron met tekst, zoals een boek. Ongeschreven bron Een voorwerp, menselijke/dierlijke resten of een gebouw, zoals stenen messen, een piramide of een mummie. Primaire bron Een bron uit de tijd van de bron zelf. Bijvoorbeeld een piramide. Secundaire bron Bronnen die later geschreven/gemaakt zijn over de geschiedenis. Bijvoorbeeld een boek over de Romeinen uit Hiërogliefen Het schrift van de oude Egyptenaren. Het bestaat uit allemaal pictogrammen die samen een verhaal vormen. Eindopdracht A: Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'Soorten bronnen'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. Soorten bronnen maken.wikiwijs.nl/p/questionnaire/standalone/ Pagina 7

9 Bronnen kun je onderverdelen in primaire bronnen en secundaire bronnen. Hieronder worden drie bronnen genoemd. 1. Een in 1897 gevonden veenlijk in Drenthe. 2. Artikel op internet over Egypte. 3. Met runenschrift beschreven steen uit de middeleeuwen. Welke bronnen zijn primaire bronnen? a. 1 en 2 a. 1 en 3 a. 2 en 3 Bekijk de bron. Je ziet een Engels bonnenboekje uit de Tweede Wereldoorlog. Wat voor soort bron is het bonnenboekje? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Pagina 8

10 Deze twee vikinghelmen zijn gevonden tijdens een opgraving. Wat voor soort bron zijn deze helmen? a. ongeschreven primaire bronnen a. geschreven primaire bronnen a. ongeschreven secundaire bronnen a. geschreven secundaire bronnen Bekijk de bron. Op de foto zie je een hierogliefen in de tempel van Edfu, Egypte Wat voor soort bron is de foto? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Pagina 9

11 Je ziet mannen die verkleed zijn als Romeinen tijdens een historisch feest. Wat voor soort bron is dit? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Je ziet drie boeken over de geschiedenis van de verschillende inlichtingendiensten. Wat voor soort bronnen zijn deze boeken? a. ongeschreven primaire bronnen a. geschreven primaire bronnen a. ongeschreven secundaire bronnen a. geschreven secundaire bronnen Je ziet de restanten van het Colosseum in Rome Wat voor soort bron is dit? Pagina 10

12 a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Je ziet een foto van mannen die aan het werk zijn op de redactie van de NewYork Times in 1942 Wat voor soort bron is dit? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Je ziet een reconstructie van een oude landkaart Wat voor soort bron is dit? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Pagina 11

13 Op Wikipedia vind je informatie over hunebedden Wat voor soort bron is dit? a. een ongeschreven primaire bron a. een geschreven primaire bron a. een ongeschreven secundaire bron a. een geschreven secundaire bron Eindopdracht B: Eigen onderwerp Kies samen een onderwerp uit het tijdvak van jagers en boeren. Denk bijvoorbeeld aan: Rendierjagers: hoe leefden ze? Hunebedbouwers in Drenthe. Leven na de dood in het oude Egypte. Grotschilderingen in Spanje en Frankrijk. Stonehenge, de geheimen van een monument uit de steentijd. Vraag je docent om meer ideeën! Ga nu aan de slag om bronnen te zoeken bij dit onderwerp. Zoek er minstens 12, die je kunt verdelen in geschreven en ongeschreven bronnen, en in primaire en secundaire bronnen. Van elke bron plak je een kopie in je werkdocument. Gebruik 1 bladzijde per bron. Schrijf bij de kopie in je werkdocument steeds: waar je deze bron gevonden hebt. wat er is te zien of te lezen (korte omschrijving). wanneer en waar de bron is gemaakt. wie de maker is (of wat we daarover weten). welke informatie deze bron ons geeft over het onderwerp (ongeveer tien regels maximaal). waarom je denkt dat deze bron betrouwbaar is (max. drie zinnen). Klaar? Lever je document ondertekend met jullie namen in bij je docent. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als: de bronnen goed passen bij het onderwerp. de herkomst van de bronnen is weergegeven. bij elke bron wordt benoemd welke informatie deze geeft over het onderwerp. Pagina 12

14 de bronnen duidelijk en overzichtelijk zijn afgebeeld. de toelichting is geschreven in goed Nederlands, zonder spelfouten. Terugkijken Intro Lees de intro van deze opdracht nog eens door. Vind je het moeilijk om onderscheid te maken tussen betrouwbare en onbetrouwbare bronnen? Kan ik wat ik moet kunnen? Lees de leerdoelen van deze opdracht nog eens door. Kun je alle soorten bronnen benoemen? Hoe ging het? Tijd Bij de activiteiten stond dat je ongeveer 2 uur met de opdracht bezig zou zijn. Inhoud Was de inhoud van de opdracht nieuw voor je of wist je het meeste al? Schrijf op wat nieuw voor je was. Eindopdracht Wat vond je van de keuze die je had tussen de eindopdrachten? Als je hebt gekozen voor eindopdracht A: Vind je het moeilijk om aan te duiden of een bron primair of secundair is? Als je hebt gekozen voor eindopdracht B: Lukte het om voldoende foto's bij elkaar te vinden? Pagina 13

15 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 october 2018 om 15:09 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; Leerinhoud en ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; doelen Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden leerlijn, rearrangeerbare Pagina 14